«Մեքենաընթեռնելի քարտագրում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

15:57, 4 Նոյեմբերի 2016-ի տարբերակ

ՄԵԸՔ (անգլ.՝ MARC - Macine Readable Cataloging) հապավումը բառացի թարգմանվում է` Մեքենաընթեռնելի քարտագրում: ՄԵԸՔ ձևաչափերը համակարգչի համար հասկանալի տեսքով նախագծված տարբեր ձևաչափեր են` մատենագիտական տվյալների ներկայացման և մեքենայական փոխանակման համար^[1]:

Պատմություն

ՄԵԸՔ ձևաչափը նախագծվել է Կոնգրեսի գրադարանի կողմից 1960-ական թվականների սկզբներին և ստացել է LC MARC սկզբնական անվանումը: Սա մի համաձայնագիր է, որով էլէկտրոնային հաշվիչ մեքենաները փոխանակում, օգտագործում և արտածում են մատենագիտական տվյալները: Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպությունը հաստատել է ՄԵԸՔ համաձայնագիրը, որը հայտնի է ISO 2709 “Format for Bibliografic Information Interchange on Magnetic Tape” անվանումով: ՄԵԸՔ ստանդարտով ստեղծված գրառումները կազմված են 3 բաղադրիչներից`

Գրառման կառուցվածք
Բովանդակության նկարագրում
Բուն բովանդակություն

Այս ձևաչափի միջոցով հնարավոր է դառնում նախօրոք որոշված ֆորմատներով մատենագիտական տվյալներ մուտքագրել համակարգչի հիշողության մեջ: Մեքենաընթեռնելիությունը միաժամանակ ապահովում է մատենագիտական տվյալների միջմեքենայական հաղորդման հնարավորություն, ինչպես նաև ստեղծված գրառումներում մատենագիտական տվյալների որոնում` ըստ որոշված մուտքի կետերի: Մեքենաընթեռնելի քարտագրման ՄԱՐԿ ֆորմատները հիմնավորվել են Ամերիկայի միացյալ նահանգներ Կոնգրեսի գրադարանում: Գրադարանային միությունների և հաստատությունների միջազգային դաշնությունը նախագծել և գրադարաններին է տրամադրել ՅՈՒՆԻՄԱՐԿ ֆորմատը, որը մեկ այլ փորձ է` եղած մոտեցումների ստանդարտացման ուղղությամբ:

Առավելություններ

Նպատակահարմար է մատենագիտական գրառումների միջմեքենայական փոխանակումը, որն էլ իր հերթին բերում է նյութական միջոցների խնայման և քարտագրման որակի բարձրացման
Գրադարանները մուտքագրում են իրենց նյութերը` հետևելով ստանդարտներին, հետագայում ստեղծված քարտարանների փոխանակումը կազմակերպելու համար

Առավելություններ են նաև՝

Գրադարանների ավտոմատացման կոմերցիոն ծրագրային փաթեթներն օգտագործման հնարավորություն
Ավտոմատացման մեկ համակարգը մեկ ուրիշով փոխարինելու հնարավորություն. ՄԱՐԿ ֆորմատների առկայությունը թույլատրում է անցում կատարել նոր ծրագրատեխնիկական համակարգին` առանց բովանդակային շտեմարանի ձևափոխման և պարունակության կորստի

Ձևաչափեր

Հեղինակավոր գրառումներ`պարունակում են տեղեկությունն անձնաունների, խորագրերի, աշխարհագրական անվանումների և այլն:
Մատենագիտական գրատումներ նկարագրում են նյութը (գիրք, ձայներիզ, քարտեզ, պարբերական հրատարակություն, էլէկտրոնային ֆայլ և այլն) ըստ նկարագրման խմբերի:
Դասակարգիչներ Դասակարգիչների վերաբերյալ տվյալները պահվում են ՄԵԸՔ գրառումների տեսքով
Պահումների վերաբերյալ գրրառումներ տրամադրում է տվյալներ գրադարանում, պահվող նյութի տեղաբախշման, միավորների քանակի, կարգավիճակի, գույքահամարի և այլնի վերաբերյալ :

ՄԵԸՔ ստանդարտի հիմքի վրա ստեղծված ձևաչափերից աշխարհում ամենալայն կիրառություն ունեցողը MARC21-ն է, որը նախագծվել է 1999 թ.: Սա ԱՄՆ-ում օգտագործվող USMARC և Կանդայում օգտագործվող CANMARC ստանդարտների մեկտեղումն է: Աշխարհում նախագծվել և տեղայնացվել են MARC21–ի բազմաթիվ ազգային տարբերակներ: Գերմանիայում օգտագործվում է MAB (Maschinelles Austauschformat fur Bibliotheken) ստանդարտը, որը ՄԵԸՔ համատեղելի չէ:

Հասկացություններ

MARC21 ստանդարտը նախատեսված է տեղեկատվության տարբեր տեսակի կրիչների վրա թողարկված նյութերի նկարագրության համար:

շտեմարան
տվյալ
դաշտ
գրառում

Տեսակներ

Գրքեր/Books (BK)
Շարունակակն պաշարներ/Continuing resources (CR)
Համակարգչային ֆայլեր/Computers files (CF)
Քարտեզներ/Maps (MP)
Երաժշտական գործեր/Music (MU)
Տեսողական նյութեր/Visual materials (VM)
Խառը նյութեր/Mixed materials (MX)

Աղբյուրներ

https://www.loc.gov/marc/
http://www.iso.org/iso/home.html
http://www.isbn.org
www.oclc.org/bibformats/en/introduction.html
www.oclc.org/bibformats/en/introduction.html

Ծանոթագրություններ

↑ Զարգարյան Տիգրան (2002 թ.). էջեր 168 էջ. ISBN 99930-4-053-3. {{cite book}}: Missing or empty |title= (օգնություն)

[1] Զարգարյան Տիգրան (2002 թ.). էջեր 168 էջ. ISBN 99930-4-053-3. {{cite book}}: Missing or empty |title= (օգնություն)

[1]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''ՄԵԸՔ (անգլերեն MARC- Macine Readable Cataloging)''' հապավումը բառացի թարգմանվում է` Մեքենաընթեռնելի քարտագրում: ՄԵԸՔ ձևաչափերը համակարգչի համար հասկանալի տեսքով նախագծված տարբեր ձևաչափեր են` մատենագիտական տվյալների ներկայացման և մեքենայական փոխանակման համար<ref>{{cite book | author=Զարգարյան Տիգրան | year=2002 թ. | pages=168 էջ | isbn=99930-4-053-3}}</ref>:
+'''ՄԵԸՔ''' ({{lang-en|MARC - Macine Readable Cataloging}}) հապավումը բառացի թարգմանվում է` Մեքենաընթեռնելի քարտագրում: ՄԵԸՔ ձևաչափերը համակարգչի համար հասկանալի տեսքով նախագծված տարբեր ձևաչափեր են` մատենագիտական տվյալների ներկայացման և մեքենայական փոխանակման համար<ref>{{cite book | author=Զարգարյան Տիգրան | year=2002 թ. | pages=168 էջ | isbn=99930-4-053-3}}</ref>:
 == Պատմություն ==
+ՄԵԸՔ ձևաչափը նախագծվել է [[Կոնգրեսի գրադարան|Կոնգրեսի գրադարանի]] կողմից 1960-ական թվականների սկզբներին և ստացել է LC MARC սկզբնական անվանումը: Սա մի համաձայնագիր է, որով էլէկտրոնային հաշվիչ մեքենաները փոխանակում, օգտագործում և արտածում են մատենագիտական տվյալները: Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպությունը հաստատել է ՄԵԸՔ համաձայնագիրը, որը հայտնի է ISO 2709 “Format for Bibliografic Information Interchange on Magnetic Tape” անվանումով: ՄԵԸՔ ստանդարտով ստեղծված գրառումները կազմված են 3 բաղադրիչներից`
+* Գրառման կառուցվածք
-ՄԵԸՔ ձևաչափը նախագծվել է [[Կոնգրեսի գրադարան|Կոնգրեսի գրադարանի]] կողմից 1960-ական թվականների սկզբներին և ստացել է LC MARC  սկզբնական անվանումը: Սա մի համաձայնագիր է, որով էլէկտրոնային հաշվիչ մեքենաները փոխանակում, օգտագործում և արտածում են մատենագիտական տվյալները: Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպությունը հաստատել է ՄԵԸՔ համաձայնագիրը, որը հայտնի է ISO 2709 “Format for Bibliografic Information Interchange on Magnetic Tape” անվանումով:  ՄԵԸՔ ստանդարտով ստեղծված գրառումները կազմված են 3 բաղադրիչներից`
+* Բովանդակության նկարագրում
-*Գրառման կառուցվածք
+* Բուն բովանդակություն
-*Բովանդակության նկարագրում
-*Բուն բովանդակություն
 Այս ձևաչափի միջոցով  հնարավոր է դառնում նախօրոք որոշված ֆորմատներով մատենագիտական տվյալներ մուտքագրել համակարգչի հիշողության մեջ: Մեքենաընթեռնելիությունը միաժամանակ ապահովում է մատենագիտական տվյալների միջմեքենայական հաղորդման հնարավորություն, ինչպես նաև ստեղծված գրառումներում մատենագիտական տվյալների որոնում` ըստ որոշված մուտքի կետերի: Մեքենաընթեռնելի քարտագրման ՄԱՐԿ ֆորմատները հիմնավորվել են [[Ամերիկայի միացյալ նահանգներ]] Կոնգրեսի գրադարանում: Գրադարանային միությունների և հաստատությունների միջազգային դաշնությունը նախագծել և գրադարաններին է տրամադրել ՅՈՒՆԻՄԱՐԿ ֆորմատը, որը մեկ այլ փորձ է` եղած մոտեցումների ստանդարտացման ուղղությամբ:
-==Առավելություններ ==
+== Առավելություններ ==
+* Նպատակահարմար է մատենագիտական գրառումների միջմեքենայական փոխանակումը, որն էլ իր հերթին բերում է նյութական միջոցների խնայման և  քարտագրման որակի բարձրացման
-*Նպատակահարմար է մատենագիտական գրառումների միջմեքենայական փոխանակումը, որն էլ իր հերթին բերում է նյութական միջոցների խնայման և  քարտագրման որակի բարձրացման
 * Գրադարանները մուտքագրում են իրենց նյութերը` հետևելով ստանդարտներին, հետագայում ստեղծված քարտարանների փոխանակումը կազմակերպելու համար
-==Առավելություններ են նաև՝ ==
+== Առավելություններ են նաև՝ ==
+* Գրադարանների ավտոմատացման կոմերցիոն ծրագրային փաթեթներն օգտագործման հնարավորություն
+* Ավտոմատացման մեկ համակարգը մեկ ուրիշով փոխարինելու հնարավորություն. ՄԱՐԿ ֆորմատների առկայությունը թույլատրում է անցում կատարել նոր ծրագրատեխնիկական համակարգին` առանց բովանդակային շտեմարանի ձևափոխման և պարունակության կորստի
+== Ձևաչափեր ==
-*Գրադարանների ավտոմատացման կոմերցիոն ծրագրային փաթեթներն օգտագործման հնարավորություն
+* '''Հեղինակավոր գրառումներ'''`պարունակում են տեղեկությունն անձնաունների, խորագրերի, աշխարհագրական անվանումների և այլն:
-*Ավտոմատացման մեկ համակարգը մեկ ուրիշով փոխարինելու հնարավորություն. ՄԱՐԿ ֆորմատների առկայությունը թույլատրում է անցում կատարել նոր ծրագրատեխնիկական համակարգին` առանց բովանդակային շտեմարանի ձևափոխման և պարունակության կորստի
+* '''Մատենագիտական գրատումներ''' նկարագրում են նյութը (գիրք, ձայներիզ, քարտեզ, պարբերական հրատարակություն, էլէկտրոնային ֆայլ և այլն) ըստ նկարագրման խմբերի:
+* '''Դասակարգիչներ''' Դասակարգիչների վերաբերյալ տվյալները պահվում են ՄԵԸՔ գրառումների տեսքով
+* '''Պահումների վերաբերյալ գրրառումներ''' տրամադրում է տվյալներ գրադարանում, պահվող նյութի տեղաբախշման, միավորների քանակի, կարգավիճակի, գույքահամարի և այլնի վերաբերյալ :
+ՄԵԸՔ ստանդարտի հիմքի վրա ստեղծված ձևաչափերից աշխարհում ամենալայն կիրառություն ունեցողը MARC21-ն է, որը նախագծվել է 1999 թ.: Սա ԱՄՆ-ում օգտագործվող USMARC և Կանդայում օգտագործվող CANMARC ստանդարտների մեկտեղումն է: Աշխարհում նախագծվել և տեղայնացվել են MARC21–ի բազմաթիվ ազգային տարբերակներ: Գերմանիայում օգտագործվում է MAB (Maschinelles Austauschformat fur  Bibliotheken) ստանդարտը, որը ՄԵԸՔ համատեղելի չէ:
-== Ձևաչափեր==
+== Հասկացություններ ==
-*'''Հեղինակավոր գրառումներ'''`պարունակում են տեղեկությունն անձնաունների, խորագրերի, աշխարհագրական անվանումների և այլն:
-*'''Մատենագիտական գրատումներ`''' նկարագրում են նյութը (գիրք, ձայներիզ,քարտեզ, պարբերական հրատարակություն, էլէկտրոնային ֆայլ և այլն) ըստ նկարագրման խմբերի:
-*'''Դասակարգիչներ:''' Դասակարգիչների վերաբերյալ տվյալները պահվում են ՄԵԸՔ գրառումների տեսքով
-*'''Պահումների վերաբերյալ գրրառումներ`''' տրամադրում է տվյալներ գրադարանում, պահվող նյութի տեղաբախշման, միավորների քանակի, կարգավիճակի, գույքահամարի և այլնի վերաբերյալ :
-ՄԵԸՔ ստանդարտի հիմքի վրա ստեղծված ձևաչափերից աշխարհում ամենալայն կիրառություն ունեցողը MARC21-ն է, որը նախագծվել է 1999 թվականին: Սա ԱՄՆ-ում օգտագործվող USMARC և Կանդայում օգտագործվող CANMARC ստանդարտների մեկտեղումն է: Աշխարհում նախագծվել և տեղայնացվել են MARC21–ի բազմաթիվ ազգային տարբերակներ: Գերմանիայում օգտագործվում է MAB(Maschinelles Austauschformat fur  Bibliotheken) ստանդարտը, որը ՄԵԸՔ համատեղելի չէ:
-== Հասկացություններ==
 MARC21 ստանդարտը նախատեսված է տեղեկատվության տարբեր տեսակի կրիչների վրա թողարկված նյութերի նկարագրության համար:
-#''շտեմարան''
+# ''շտեմարան''
-#''տվյալ''
+# ''տվյալ''
-#''դաշտ''
+# ''դաշտ''
 # ''գրառում''
-==Տեսակներ==
+== Տեսակներ ==
+* Գրքեր/Books (BK)
+* Շարունակակն պաշարներ/Continuing resources (CR)
-*Գրքեր/Books (BK)
+* Համակարգչային ֆայլեր/Computers files (CF)
-*Շարունակակն պաշարներ/Continuing resources(CR)
+* Քարտեզներ/Maps (MP)
-*Համակարգչային ֆայլեր/Computers files(CF)
+* Երաժշտական գործեր/Music (MU)
-*Քարտեզներ/Maps(MP)
+* Տեսողական նյութեր/Visual materials (VM)
-*Երաժշտական գործեր/Music(MU)
-*Տեսողական նյութեր/Visual materials(VM)
+* Խառը նյութեր/Mixed materials (MX)
-*Խառը նյութեր/Mixed materials (MX)
-==Աղբյուրներ==
+== Աղբյուրներ ==
 # https://www.loc.gov/marc/
 # http://www.iso.org/iso/home.html
 # http://www.isbn.org
-#www.oclc.org/bibformats/en/introduction.html
+# www.oclc.org/bibformats/en/introduction.html
+# www.oclc.org/bibformats/en/introduction.html
 == Ծանոթագրություններ ==
 {{ծանցանկ}}
-#www.oclc.org/bibformats/en/introduction.html
 [[Կատեգորիա:Գրադարանավարություն]]