Սոնա յար

Սոնա յար

Սոնա յար կամ Թռնոցի պար, հայկական ժողովրդական երգ-պար, անդրադառնում է աջ պարերի տիպին։

Երգ-պարը ներառում է հայկական դիցաբանությանը բնորոշ տարրեր․ նրա օգնությամբ աղջիկները փորձել են կախարդել իրենց սիրելիին։ Տարածված է Արթիկի տարածաշրջանում, Փոքր Քիլիսա գյուղում, Ալեքսանդրապոլում (այժմ՝ Գյումրի)։

Վարդավառի տոնին հնչել է երգ-պարի տարբերակը, որը ձայնագրել է ազգագրագետ, կոմպոզիտոր Կոմիտասը։

Կատարում

Արթիկի տարբերակ

Երաժշտական չափ՝ ²/₄:

Պարի ընթացքում կազմվում է փակ շրջան կամ կամարային շարք։ Պարողների ձեռքերը մեկնված են, դրված են հարևան պարողների ձեռքերի վրա՝ ուսերից անմիջապես ներքև։

Պարը բաղկացած է երկու մասից։

1. Թեթև (չափավոր) - այն բնութագրվում է տեղում ոտքի հարվածով և աջ կողմ շարժվելով։
2. Թռնոցի (մրցավազքի ձի) կամ Ճապուգ (արագ) - բաղկացած է տեղում ճոճվող թռիչքներից և աջ կողմ ցատկերից։ Ցատկելիս մի ոտքը փաթաթվում է մյուս ոտքին։

Երգի բառեր

«Սոնա Յար» երգ-պարը սիրային երկխոսություն է տղայի և աղջկա միջև։ Արական մասը կատարում են երկու տղա, կանանց մասը՝ երկու աղջիկ։ Յուրաքանչյուր մասնակից, հերթափոխով, կատարում է մեկ տող։

«Սոնա Յար» երգ-պար

(Կոմիտասի ձայնագրած տարբերակ)
Հայերեն	Տառադարձում
Սո՛նա յա՜ր, Սո՛նա յա՜ր, Սո՛նա սիրուն, Սո՛նա յա՜ր: 1. Վարդավառը գալիս ա, Սո՛նա յա՜ր, Սո՛նա յա՜ր, Ծաղիկը ցընծալիս ա. Սո՛նա սիրուն, Սո՛նա յա՜ր. Ա՜յ գյուլում կանչող աղջիկ, Սո՛նա յա՜ր, Սո՛նա յա՜ր, Ձենըդ ծըլվըլալիս ա։ Սո՛նա սիրուն, Սո՛նա յա՜ր: 2. Կանաչ տեղը` բաղում ես, Սո՛նա յա՜ր... Պարի միջին խաղում ես. Սո՛նա սիրուն... Կաքավի պես սորալով, Սո՛նա յա՜ր... Տըղաներին դաղում ես։ Սո՛նա սիրուն... 3. Կարմիր գինին թասումը, Սո՛նա յա՜ր... Ես եմ քո հավասումը. Սո՛նա սիրուն... Ե՞րբ կըտաքնան աղջըկերք,– Սո՛նա յա՜ր... Վարդավառի պասումը։ Սո՛նա սիրուն... 4. – Հա՜յ ասի՛ նա, ասի՛ նա, Սո՛նա յա՜ր... Կարմիր գինին թասին ա. Սո՛նա սիրուն... Տըղե՞ք երբ կըկոտորվին,– Սո՛նա յա՜ր... Հորթաթողի պասին ա։ Սո՛նա սիրուն... 5. – Սիրո՛ւն աղջիկ, նազ ունիս, Սո՛նա յա՜ր... Շահ զադայի սազ ունիս. Սո՛նա սիրուն... Հողեմ շահ զադի գըլուխ, Սո՛նա յա՜ր... Դու իմ հոգում հազ ունիս։ Սո՛նա սիրուն...	Sona yar, Sona yar, Sona sirun, Sona yar. 1. Vart'avarrə galis a, Sona yar, Sona yar, Tsaghikə ts'əntsalis a: Sona sirun, Sona yar: Ay gyulum kanch'ogh akhch'ik, Sona yar, Sona yar, Dzenət tsəlvəlalis a. Sona sirun, Sona yar. 2. Kanach' teghə baghum es, Sona yar... Pari mich'in khaghum es: Sona sirun... Kak'avi pes soralov, Sona yar... Təghanerin daghum es. Sona sirun... 3. Karmir ginin t'asumə, Sona yar... Es em k'o havasumə: Sona sirun... Erp' kətak'nan akhch'əkerk',– Sona yar... Vart'avarri pasumə. Sona sirun... 4. – Hay asi na, asi na, Sona yar... Karmir ginin t'asin a: Sona sirun... Təghek' yerp' kəkotorvin,– Sona yar... Hort'at'oghi pasin a. Sona sirun... 5. – Sirun akhch'ik, naz unis, Sona yar... Shah zadayi saz unis: Sona sirun... Hoghem shah zadi gəlukh, Sona yar... Du im hok'um haz unis. Sona sirun...