Մուրհակի հաշվառում

Մուրհակի հաշվառում, մուրհակատիրոջ կողմից մուրհակի փոխանցումը բանկին` պարտատոմսի գումարը մինչև սահմանված ժամկետը ստանալու համար։ Մուրհակի հաշվառման համար բանկը գանձում է միջնորդավճար` մուրհակի գումարի տոկոսի տեսքով։ Այդ տոկոսը կոչվում է զեղչի տոկոսադրույք կամ զեղչի տոկոս կամ դիսկոնտ։ Այլ կերպ ասած` պարտատոմսի հաշվառումը բանկի կողմից պարտատոմսի գնումն է դրա գումարից ցածր գնով, դիսկոնտով։

Զեղչի դրույքաչափը կախված է պարտատոմսի որակից ու մարման ժամկետից և որոշվում է մուրհակատիրոջ և բանկի միջև կնքված պայմանագրում։ Զեղչի տոկոսադրույքի չափի վրա ազդում է բանկի կողմից տրամադրվող վարկերի տոկոսադրույքի չափը։

Մուրհակների համար, որոնցում նշվում է պարտքի ֆիքսված գումարը` առանց տոկոսների հաշվեգրման, զեղչի արժեքը որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

$D={\frac {B\cdot T\cdot I}{100\cdot 360}}$

որտեղ`

$D$-ն դիսկոնտի գումարն է,

$B$-ն պարտատոմսի գումարն է,

$T$-ն պարտատոմսի մարման ամսաթվին նախորդող օրերի քանակն է,

$I$-ը` բանկի զեղչի տոկոսադրույքը։

Բանկերը հաշվի են առնում հեղինակավոր ընկերությունների պարտավորություններ պարունակող պարտատոմսերը, որոնց վճարունակությունը կասկած չի հարուցում (այսպես կոչված` առաջին կարգի օրինագծեր)։ Եթե պարտատոմսը երաշխավորված է խոշոր բանկի կողմից, ապա այն հաշվառվում է ավելի ցածր տոկոսադրույքով, քան առևտրային կամ արդյունաբերական ընկերությունների պարտատոմսերը, որոնք չունեն բանկային երաշխիք (բանկային ավալ)։ Փոքր և ֆինանսապես թույլ ընկերությունների պարտավորություններով մուրհակները բանկերի կողմից չեն ընդունվում հաշվապահական հաշվառման համար կամ հաշվառվում են սովորականից տարբեր, խիստ ուռճացված տոկոսադրույքներով։

Գրականություն

• Чехов А. П. Задача. / в кн.: А. П. Чехов. Сочинения в 18 томах // Полное собрание сочинений и писем в 30 томах. — М.: Наука, 1976. — Т. 6. [Рассказы], 1887. — С. 353—359.