Մատկա կիրճ

Մատկա կանյոն
	Кањон Матка
Տեղադրություն	Հյուսիսային Մակեդոնիա

Մատկա կիրճ (մակեդոներեն՝ Матка), գտնվում է Մակեդոնիայում և տեղակայված է Սկոպյեից դեպի արևմուտք։ Զբաղեցնում է մոտավորապես 5000 հեկտար տարածք^[1]։ Մատկա կիրճը հանդիսանում է Մակեդոնիայի հայտնի հանգստյան վայրերից մեկը։ Այստեղ կան նաև մի քանի միջնադարյան մենաստաններ։ Կիրճում է գտնվում Մատկա լիճը, որը հանդիսանում է երկրի ամենահին արհեստական լիճը^[2]։

Երկրաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կիրճի շրջանում են տեղակայված տաս քարանձավ։ Դրանցից ամենակարճն ունի՝ 20 մետր երկարություն, իսկ ամենաերկարը 176 մետր։ Կիրճում կա երկու ուղղահայաց վիհ, 35 մ խորությամբ^[1]։

Կիրճով է հոսում Տրեսկա գետը։ Գետին մոտ է գտնվում Բրելո քարանձավը, որում կան բազում ստալակտիտներ։ Ստալատիտներից մեկը, իր ձևի պատճառով, կրում է «կոն» անվանումը։ Քարանձավի վերջում գտնվում են երկու լճեր։ Փոքր լիճը գտնվում է 8 մետր խորության վրա, իսկ մեծը՝ 15 մետր։

Քարանձավի խորության վերաբերյալ ստույգ տվյալներ հայտնի չեն, բայց որոշները գտնում են, որ այդ քարանձավը կարող է ավելի խորը լինել, քան Բաշկորտոստանի բազում քարանձավները^[3]։

Ֆլորա և ֆաունա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մատկա կիրճը մի շարք բույսերի և կենդանիների համար, որպես տուն է ծառայում, որոնցից մի քանիսը ընդգրկված են Կարմիր գրքում։ Կիրճում հանդիպում է էնդեմիկ թիթեռների 77 տեսակ^[4]։ Կիրճի քարանձավներում ապրում են մեծ քանակությամբ չղջիկներ։

Տեսարժանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շնորհիվ Սկոպյեին մոտիկ գտնվելուն, Մատկա կիրճը հանդիսանում է քաղաքացիների և զբոսաշրջիկների շրջանում հայտնի հանգստյան վայր։ Զբոսաշրջիկները հաճախում են կիրճ սկսած գարունից մինչև խոր աշուն, Տրեսկա գետում նավարկում են բայդարկաներով, զբաղվում են ձկնորսությամբ և որսով^[4]։

Մենաստաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կիրճի շրջանում է տեղակայված Անդրեևյան մենաստանը, ինչպես նաև այլ պատմական եկեղեցիներ և մենաստաններ։ Սուրբ Անդրեևյան մենաստանը գտնվում է Տրեսկա գետի կիրճում։ 1389 թվականին կառուցված մենաստանում պահպանվում են մետրոպոլիտ Յոհանի որմնանկարները։

14-րդ դարում կառուցված Մարիամ Աստվածածնի վանքը^[5] գտնվում է Տրեսկա գետի ձախ ափին։ Համաձայն վանքի վրա արված փորագրության, ոմն Միլիցան 1497 թվականին գտել է եկեղեցին վատ վիճակում, առանց տանիքի։ Նա փոխել է տանիքը, նկարել է նոր որմնանկարներ, կառուցել է նավակայան և ստեղծել խաղողի այգի։

Սուրբ Նիկոլայի մենաստանը գտնվում է կիրճի վերևում գտնվող ժայռի վրա և Սբ. Անդրեևյան մենաստանից վերև։ Կառուցման տարեթիվը հայտնի չէ։ Առաջին հիշատակությունը հայտնվել է 17-րդ դարում, Օսմանյան կայսրության լծի տակ գտնվելու ժամանակաշրջանում։ 1645 թվականին կատարվել է եկեղեցու սրբանկարչությունը, իսկ եկեղեցու արևմտյան կողմը սրբապատկվել է 1630 թվականին։ 18-րդ դարում այն ամայացել է։ Մենաստանից բացվում է գեղեցիկ տեսարան դեպի կիրճը։