Մասնակից:Gohar Piloyan/Ավազարկղ41
.jpg)
Կաթիլ, ծավալի չափման մոտավոր միավոր, այն քանակությունը, որը մեկ-մեկ կաթում է որպես կաթիլային կամ կաթիլային ձագարից: Այն հաճախ օգտագործվում է հիվանդներին հեղուկ դեղամիջոցներ տալու, երբեմն էլ խոհարարության և օրգանական սինթեզի մեջ: gt կամ gtt հապավումները գալիս են լատիներեն gutta («կաթիլ») գոյականից։
Կաթիլի ծավալը լավ սահմանված չէ. դա կախված է կաթիլ առաջացնելու համար օգտագործվող սարքից և տեխնիկայից, գրավիտացիոն դաշտի ուժգնությունից և հեղուկի մածուծիկությունից, խտությունից և մակերևութային լարվածությունից[1]:
Կան մի քանի ճշգրիտ սահմանումներ.
- Բժշկության մեջ կաթիլները մեկ մլ-ում տալիս են 10, 15, 20 կամ 60 կաթիլ: Միկրո-կաթիլային հավաքածուները թողարկում են 10, 15 կամ 20 կաթիլ մեկ մլ-ում, իսկ մակրո-կաթիլային հավաքածուները 60 կաթիլ մեկ մլ-ում[2]:
- Մինչև 19-րդ դարի սկզբին նվազագույն կաթիլի ընդունումը, հեղուկի չափման ամենափոքր միավորը ԱՄՆ-ի սովորական միավորների դեղագործական համակարգերում և մինչև 1824 թվականն ընկած անգլիական միավորները, չնայած անճշգրիտ, ենթադրվում էր, որ հավասար է 1/60 հեղուկ կամ 1/480 հեղուկ ունցիայի:
Օրգանական սինթետիկ ընթացակարգը հաճախ պահանջում է «կաթիլի» ավելացում՝ ներարկիչի կամ կաթիլային ձագարի օգնությամբ: Նման ընթացակարգի համար ավելացման արագությունը համարվում է դանդաղ, բայց հակառակ դեպքում անորոշ է. մեկ քիմիկոսը կարող է կաթիլ համարել մեկ կաթիլ վայրկյանում կամ հինգից տասը կաթիլ վայրկյանում: Ավելին, ասեղաչափը կամ ապակյա սպասքի չափերը նույնպես ազդում են անկման ծավալի վրա: Վերարտադրելիությունը բարելավելու համար փորձարարական պրոցեդուրաները նաև նշում են հեղուկի կամ ավելացման արագության այլ չափում ավելացնելու համար պահանջվող ընդհանուր ժամանակը: Հարակից օգտագործման դեպքում ճշգրիտ քանակությունը կարևոր չէ, երբեմն տրվում է կաթիլների քանակով, հաճախ ապակե խողովակից: Այս օգտագործման դեպքում կաթիլը սովորաբար համարվում է մոտավորապես 0,05 մլ: Այս եղանակով քանակներ տալու պրակտիկան իջել է օգտագործման մեջ:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
19-րդ դարի առաջին տասնամյակում դեղագործական և բժշկական հաստատությունների կողմից առաջարկվեց դեղագործական միջոցի ամենափոքր միավորը՝ որպես կաթիլ այլընտրանք[3]: Նշվեց, որ կաթիլի չափը կարող է զգալիորեն տարբերվել՝ կախված հեղուկի մածուցիկությունից և տեսակարար կշռից, ինչպես նաև այն նավի չափից ու ձևից, որից այն լցվում է: (Այն ժամանակ մակերևութային լարվածությունը լավ հասկացված չէր:) Նվազագույնը մի շարք ընթացակարգերի հետ էր՝ ճշգրիտ չափումներ ապահովելու համար, մասնավորապես՝ նոսրացնելով հզոր դեղամիջոցները, որոնք նախկինում չափվել էին կաթիլով, այնուհետև օգտագործելով «մինիմոմետր» կամ «նվազագույն ապակի»: «(գնահատված պիպետտ) կանոնավոր պարբերականությամբ նվազագույն նշաններով: Նվազագույնը սահմանվել է որպես հեղուկ դրամի 60-րդ կամ հեղուկ ունցիայի մեկ 480-րդ մասը[4]: Սա հավասար է մոտ 61,6 μL (ԱՄՆ) կամ 59,2 μL (Բրիտանիա):
Դեղագործներն այդ ժամանակվանից անցել են մետրային չափումների, որոնց կաթիլը կլորացվում է մինչև ուղիղ 0,05 մլ (50 մկլ, այսինքն՝ 20 կաթիլ մեկ միլիլիտրում): Հիվանդանոցներում ներերակային խողովակն օգտագործվում է տարբեր չափերի կաթիլներով դեղորայք առաքելու համար՝ սկսած 10 կաթիլ/մլ-ից մինչև 60 կաթիլ/մլ: Կաթիլը կրճատված է կթլ, որը հաճախ երևում է դեղատոմսերում[5]: Այլ աղբյուրներում կրճատ գրվում է կաթ[6][7]:Այս հապավումները գալիս են լատիներեն կաթիլ բառից[8][5]:
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Drop - size». Physics and Astronomy Online. Վերցված է 2010-03-29-ին.
- ↑ «Lecture 7: IV Flow Rate and Infusion/Completion Times».
- ↑ Nicholson, William (1809). The British encyclopedia, or Dictionary of arts and sciences comprising an accurate and popular view of the present improved state of human knowledge. Whittingham. էջ 264. Վերցված է 18 December 2011-ին.
- ↑ Royal College of Physicians of London; Richard Powell (1809). The pharmacopoeia of the Royal College of Physicians of London, M. DCCC. IX. Longman, Hurst, Rees, and Orme. էջեր 6–7. Վերցված է 18 December 2011-ին.
- ↑ 5,0 5,1 McGarry RC, McGarry P (1999). «Please pass the strychnine: the art of Victorian pharmacy». Canadian Medical Association Journal. 161 (12): 1556–8. PMC 1230877. PMID 10624415.
- ↑ «Gutta - Define Gutta at Dictionary.com».
- ↑ «gutta» – via The Free Dictionary.
- ↑ Hugh Cornelius Muldoon (1916). Lessons in pharmaceutical Latin and prescription writing and interpretation. John Wiley & sons, inc. էջ 147. Վերցված է 8 March 2012-ին.