Մասնակից:Մանե Ղուկասյան/Ավազարկղ
| Դյաուս Պիտա, այլ անուն՝ Ակաշա | |
|---|---|
| Դիցաբանություն | Հինդուիզմ |
| Անվանված է | Հայր Աստված |
| Այլ մշակույթներում | Հունական՝ Զևս․ Հռոմեական՝ Յուպիտեր |
| Կողակից | Պրիֆի |
| Զավակներ | Սուրյա, Ուշաս, և այլն |
Դյաուս Պիտար անգլ.՝ Dyáuṣ Pitṛ́ (վեդայական սանսկրիտ: սանսկրիտ՝ द्यौष्पितृ, Dyáuṣpitṛ́, բառացի` Հայր Աստված) Ռիգվեդայական երկնային աստվածությունն է։ Նրա կողակիցն է Պրիֆին՝ ( անգլ.՝ Prithvi ) Երկրի աստվածուհին, և նրանք երկուսը միասին Ռիգվեդայում կազմում են ծնողների արխետիպը։
Անուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դյաուս Պիտա (սանսկրիտ՝ द्यौष्पितृ, Dyáuṣpitṛ́) սերում է հնդիրանական *dyā́wš, որն էլ Նախահնդեվրոպական (Proto-Indo-European/PIE) ցերեկային երկնային աստված հնխ.*Dyēus բառից, ցեղակից է և համընկնում է հունական Զևսին (Zeus Patēr ), Իլիրյան Dei-pátrous, կամ հռոմեական Յուպիտերին, այն ավելի վաղ առաջացել է (*Djous patēr)-ից, որն էլ իր հերթին սերում է հնդեվրոպական *Dyḗus ph₂tḗr ("Father Daylight-sky"/ ցերեկային երկնքի հայր)[1]։
Dyauṣ գոյականը (առանց pitā́ 'հայր' բառի հետ գործածության) վերաբերում է ցերեկային երկնքին և շատ հաճախ է օգտագործվում Ռիգվեդայում որպես մի որոշակի էության նկարագրություն։ Վեդայական գրերում երկինքը նկարագրվում է եռաստիճան բարձրացման տեսքով. դրանք են՝ Ավամա, Մադհյամա, Ուտտամա և Տրտիյան [2]։
Դեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դյաուս Պիտան հանդիպում է հինդուիզմի Պրիֆի Մատային (անգլ.՝ Prithvi 'Mother Earth') նվիրված հին վեդայական տեքստերում[3]:
Ռիգվեդայում Դյաուս Պիտարը հանդիպում է 1.89.4, 1.90.7, 1.164.33, 1.191.6, 4.1.10. և 4.17.4 հիմներում[4]։ Նրան նաև տարբեր աստվածային անուններով են դիմում․ օրինակ՝ Dyavaprithvi (բարդ բառ է, կազմված երկինք և երկիր արմատներից)։ Նրա դուստրը Ուշասն է, անձնավորում է արշալույսը[5]։ Աստվածները, հատկապես Սուրյան, ներկայացվում է որպես Դյաուսի և Պրիֆիի զավակ։ Նրանց բաժանումը Ինդրայի կողմից նշվում է որպես աշխարհաստեղծման, արարման ամենակարևոր միֆերից մեկը։ Դյաուսը հայտնի է նաև իր սեփական դստերը բռնաբարեու համար, որը Ռիգվեդայում ակնհայտորեն նշվում է[6]։ Դյաուսի հայրական կերպարը նկարագրվում է Ռիգվեդայի 1.164.33 հիմնում։
dyaurme pitā janitā nābhiratra bandhurme mātā pṛthivīmahīyam |
uttānayoścamvoryonirantaratrā pitā duhitur gharbhamādhāt ||
[The Sun:] “My father, my progenitor, is Heaven; here is my navel. My mother, this great Earth, is my relation.
My womb is within the two open cups [=Heaven and Earth]. Here my father placed the child [=the Sun] of his daughter [=Dawn].”
անգլերենից թարգմանեցին Ստեֆանի Ջեմիսոնը և Ջոիլ․ Փ․ Բրերըրթոնը [2014][7]
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Պրիֆի: Ինդոնեզիա -
Ինդրա
.jpg)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ West, 2007, էջ 171
- ↑ Rigveda, 5.60.6.
- ↑ Leeming, David; Fee, Christopher (2016). The Goddess: Myths of the Great Mother (անգլերեն). Reaktion Books. ISBN 978-1-78023-538-7.
- ↑ Sanskrit: Rigveda, Wikisource; translation: Ralph T. H. Griffith Rigveda, Wikisource
- ↑ ։ Roshen Dalal (2014). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. ISBN 9788184752779. Entry: "Dyaus"
- ↑ ։ Jamison, Stephanie (2014). The Rigveda –– The Earliest Religious Poetry of India. Oxford University Press. էջեր 50–51.
- ↑ Jamison, Stephanie (2014). The Rigveda- The Earliest Religious Poetry of India. Oxford University Press. էջ 358. ISBN 978-0190685003.