Մասնակից:Արեն Վանյան/Ավազարկղ
Բադեր-Մայնխոֆի ֆենոմեն (անգլ.՝ the Baader-Meinhof phenomenon), նաև հաճախականության պատրանք (անգլ.՝ frequency illusion), կոգնիտիվ աղավաղում, որի դեպքում վերջերս իմացած տեղեկությունը կարճ ժամանակ անց նորից հայտնվելով ընկալվում է որպես արտասովոր հաճախակի։
Անվան ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Բադեր-Մայնխոֆի ֆենոմեն» անվանումը երևույթը ստացել է 1994 թվականին, երբ ամերիկական St. Paul Pioneer Press[en] օրաթերթը հրապարակեց ընթերցողներից մեկի պատմությունը։ Այն պատմում էր, որ ուղարկողի ընկերը մեկ օրվա ընթացքում երկու անգամ լսել է նախկինում իրեն անհայտ «Բադեր-Մայնխոֆի հրոսակախումբի»՝ Կարմիր բանակի գերմանական ահաբեկչական կազմակերպության մասին, որի առաջնորդներից էին Անդրեաս Բադերն ու Ուլրիկա Մարիան[1]։ Շուտով թերթի խմբակցությունը նման իրավիճակում հայտնված ընթերցողներից ստացել է ավելի շատ թվով պատմություններ, որը նպաստել է առաջարկված անվանման ավելի լայն օգտագործմանն ու տարածմանը։
2005 թվականին Սթենֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր Առնոլդ Ցվիկին, նկարագրելով գիտակցության նմանատիպ աղավաղումները, առաջարկեց «հաճախականության պատրանք» անվանումը(frequency illusion)[2]։ Այսօր այս անվանումները հաճախ օգտագործվում են փոխարինաբար։
Ֆենոմենի բացատրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առնոլդ Ցվիկին ենթադրել է, որ հաճախականության պատրանքը երկու կոգնիտիվ աղավաղումների՝ ընտրովի ընկալում (selective attention) և սեփական կարծիքի հաստատման հակվածության (confirmation bias) ազդեցությունների արդյունքն է[3]։ Ընտրովի ուշադրությունը գիտակցությանը թույլ է տալիս
Селективное (выборочное) внимание позволяет сознанию отбирать для дальнейшей обработки приоритетную информацию, обладающую наибольшей степенью релевантности для конкретной ситуации, и отбрасывать остальной, не имеющий на определённый момент важности массив воспринимаемой информации. Склонность к подтверждению своей точки зрения представляет собой тенденцию отдавать предпочтение информации, которая соответствует разделяемой точке зрения, вне зависимости от её истинности. При этом информация в большинстве случаев подбирается выборочно, интерпретируется предвзято и недостоверно фиксируется в памяти. Таким образом, приоритетность обработанной сознанием новой информации, подкреплённая зачастую непреднамеренной предвзятостью при оценке повторных случаев её восприятия, обуславливает возникновение феномена.
Отличительная особенность феномена Баадера — Майнхоф заключается в том, что значительное количество упоминаний конкретной информации и возросший интерес к ней в обществе на самом деле не являются таковыми. В случае с частотной иллюзией подобная ситуация лишь воспринимается специфически человеком, находящимся под воздействием феномена. При возникновении устойчивого повышения интереса общества или его части к определённому явлению (например, новое понятие, новая песня, книга и т. д.) существует вероятность того, что человек узнает о данном явлении на начальном этапе или в разгар его популярности. Соответственно, количество упоминаний о нём действительно будет увеличиваться, что подтверждает реальность, а не иллюзорность восприятия.
- ↑ «The Baader-Meinhof Phenomenon? Or: The Joy Of Juxtaposition? (Responsorial) 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23, 23!». TwinCities (անգլերեն). www.twincities.com. 2007-02-23. Վերցված է 2017-12-09-ին.
- ↑ Arnold Zwicky (2005-08-07). «Just Between Dr. Language and I | Language Log» (անգլերեն). www.itre.cis.upenn.edu. Վերցված է 2017-12-06-ին.
- ↑ Arnold M. Zwicky Why are we so illuded?(անգլ.) // Stanford University. — 2006.