Մագնիսաշարժ ուժ

Մագնիսային օղակը, ֆեռոկոբալտային համաձուլվածք է։ Օգտագործվում է կանխարգելիչ նպատակներով։ Նախաստամոքս մտցնում են բերան-ըմպանային ճանապարհով։ Օղակը մշտապես գտնվելով նախաստամոքսում՝ հավաքում և վնասազերծում է օրգանիզմ թափանցած մետաղյա օտար մարմինները։

Ս. Մելիքսեթյան Մագնիսային հրազար, տես Պիրրոաին։

Մագնիսաշարժ ուժ, մագնիսացնող ուժ, էլեկտրական հոսանքի մագնիսացնող ազդեցությունը բնութագրող մեծություն։ Կիրառվում է մագնիսական շղթաները հաշվարկելիս, էլեկտրական շղթաների դեպքում գործածվող էլեկարաշարժ ուժի նման։ Հավասար է որևէ AB կոնտուրով մագնիսական դաշտի Η լարվածության վեկտորի գծային ինտեգրալին՝ FAB=J Hdl (dl-ը ինտեգրման կոնտուրի տարրն է)։ Փակ կոնտուրով Մ.ու. հավասար է այդ կոնտուրով շրջափակվող լրիվ հոսանքին (լրիվ հոսանքի օրենք) $Hdl= wi (w-ն գալարների թիվն է, i-ն՝ հոսանքի ուժը)։ Հաջորդական մագնիսական շղթայում տվյալ մագնիսական հոսքն առաջացնող Մ.ու. հավասար է առանձին տեղամասերի Մ.ու.-երի գումարին։ Երբեմն UAB= jHidl մեծությունը, որտեղ Ηι-ը մագնիսական դաշտի լարվածության վեկտորի պրոյեկցիան է 1 ուղղությամբ, անվանում են մագնիսական լարում։ վերջինս, ի տարբերություն էլեկտրական լարման, կախված է AB կոնտուրի ձևից, իսկ փակ կոնտուրի դեպքում կարող է հավասար չլինել զրոյի։ Միավորների միջազգային համակարգում Մ.ու-ի միավորը ամւցեր-գաւարնէ (կամ ամպերը), CGS-ում՝ գիլբերտը։ 2566 գբ։

Մագնիսաջերմային երևույթներ մարմնի ջերմային վիճակի փոփոխությունները՝ կախված մագնիսական վիճակի փոփոխությունից։ Մ.ե-ի առաջացումը բացատրվում է մագնիսացման կամ ապամագնիսացման ժամանակ մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխմամբ։ Եթե մագնիսական վիճակի փոփոխությունը տեղի է ունենում ադիաբատ պայմաններում, ապա Մ.ե. դրսևորվում են մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխությամբ (մագնիսակալորիական էֆեկտ), իսկ եթե տեղի է ունենում իզոթերմ ձևով, ապա նկատվում է ջերմության անջատման կամ կլանման երևույթ։ Մ.ե. առավել զգալի են ֆեռո, հակաֆեռոև ֆեռիմագնիսական նյութերում։ Ֆեռիմագնիսական նյութերին բնորոշ Մ.ե. լավ են ուսումնասիրված այն դեպքում, երբ մագնիսական վիճակը փոփոխվում է մագնիսացման վեկտորի բացարձակ արժեքի փոփոխման պատճառով (պարապրոցես) և թույլ են ուսումնասիրված դոմենային սահմանների տեղաշարժմամբ կամ մագնիսացման վեկտորի պտույտով (տեխնիկական մագնիսացում) պայմանավոըված փոփոխությունների դեպքում։ Հատկապես լավ են հետազոտված պարամագնիսական որոշ աղերում դիտվող Մ.ե.։ Պարզվել է, որ եթե ցածր ջերմաստիճանում գտնվող այդ աղերը ադիաբատ պայմաններում ապամագնիսացվեն ուժեղ մագնիսական դաշտերով, ապա կնկատվի այդ աղերի ջերմաստիճանի հետագա նվազում։ Նշված եղանակով հնարավոր է ստանալ բացարձակ զրոյին բավական մոտ ջերմաստիճաններ (մագնիսական սառեցում)։

Մագիսաստրիկցիա (մագնիս և լատ. strictio-սեղմում, ձգում), մարմնի ձևի և չափերի փոփոխությունը մագնիսացման ժամանակ։ Երևույթը հայտնաբերել է Ջ.Ջոույը 1842-ին։ Բազմաբյուրեղային նմուշի Մ.քանակապես բնութագրվում է մագնիսական դաշտի ուղղությամբ (երկայնական Մ.) և դաշտին ուղղահայաց ուղղությամբ (լայնական Մ.) նմուշի Δ1/1 հարաբերական երկարացմամբ։ Մ. զգալի է միայն ֆեռոև ֆեռիմագնիսական նյութերի համար։ Մ-ին հակառակ երևույթը (ֆեռոմագնիսական մարմնի մագնիսացվածության փոփոխությունը դեֆորմացման ժամանակ) կոչվում է մագնիսաառաձգական էֆեկտ կամ Վիլարիի էֆեկտ։ Մ-ի վրա է հիմնված մագնիսասարիկցիոն փոխակերպիչների և մագնիսաառաձգական փոխակերպիչների աշխատանքը։ Մագնիսաստրիկրյոն փոխակերպիչ, էլեկտրամեխանիկական կամ էլեկտրաձայնական փոխակերպիչ, որում մագնիսական դաշտի էներգիան, դարձելի մագնիսասարիկցիայի շնորհիվ, փոխակերպվում է մեխանիկական տատանումների էներգիայի և հակառակը։ Կիրառվում է իբրև ոււարաձայնի ճառագայթիչ և ընդունիչ, տարբեր կոնստրուկցիաների ու կառույցների թրթռումները չափելիս, ինչպես նաև էլեկտրաև ռադիոտեխնիկական սարքերի զտիչներում ու կայունարարներում։

Մագնիսա-Տելուրական Զոնդավորում («մագնիս և լատ. tellus, սեռական հոլովում՝ telluris-Երկիր), ՄՏԶ, Երկրի ներքին կառուցվածքը հետագուոելու Մեթոդ. հիմնված է արտերկրային ծագման փոփոխական էլեկտրամագնիսական դաշտի ուսումնասիրության վրա։ Առաջարկել են (1950-53) խորհրդային գիտնական Ա. Ն. Տիխոնովը և ֆրանսիացի գիտնական Լ. Կանյարը։ Երկրի մակերևույթին որոշակի կետում փոխուղղահայաց կերպով տեղադրում են երկու մագնիսամետր և երկու էլեկտրաչափիչ հողակցված գծեր՝ յուրաքանչյուրը 500 մ երկարությամբ։ Այդ սարքերի օգնությամբ դիտարկում են էլեկտրամագնիսական տատանումները, որոնց պարբերությունը կազմում է վրկ-ի մասերից մինչև օր, և էլեկտրական ու մագնիսական տատանումների ամպլիտոլդների հարաբերությամբ որոշում ապարների թվացող (միջին) դիմադրությունը ուսումնասիրվող շրջանում։ ՄՏԶ-ի օգնությամբ կազմում են հիմքի կամ բարձր դիմադրությամբ այլ հորիզոնի ստորգետնյա (խորությունը՝ մինչև 5 կմ) ռելիեֆի քարտեզներ, հետազոտում ապարների էլեկտրահաղորդականության տեղաբաշխման օրինաչափությունները մինչև 400-500 կմ խորությունը։ ՄՏԶ-ն և նրա պարզեցված տարբերակը մագնիսա-տելուրական պրոֆիլավորումը, կիրառում են նավթի ու գազի որոնողական աշխատանքներում։

Մագնիսաքիմիա, ֆիզիկական քիմիայի բաժին, որն ուսումնասիրում է՝ 1. նյութի կառուցվածքի և հատկությունների կապը, 2. մագնիսական դաշտի ազդեցությունը քիմիական ւիոխարկումների վրա։

Քիմիական կապ առաջացնելիս արժեքական էլեկտրոնների սպիններն իրար հակառակ են ուղղվում և նրանց մագնիսական մոմենտները միմյանց չեզոքացնում են։ Այդ պատճառով նյութերի մեծ մասը (կոնական, արժեքականությամբ հագեցած օրգանական և անօրգանական նյութեր) դիամագնիսական է (տես Դիամագնեաիզմ)։ Եթե այդ նյութերում էլեկտրոնային թաղանթները ձևափոխված (դեֆորմացված) չեն, ապա միացության մեջ մտնող ատոմների և իոնների դիամագնիսական ընկալունակությունները գումարվում են (տես Աղիաիվություն)։ Չհագեցած քիմիական կապերով նյութերն ունեն մագնիսական մոմենտ։ Դրանց բաղադրության մեջ սովորաբար մտնում են անցումային տարրերի ատոմներ։ Այդպիսի իոնական միացությունները պարամագնիսական են (տես Պարամագնեաիզմ)։ Կովալենտ կապերով կապված անցումային տարրեր պարունակող նյութերը պարամագնիսական, ֆեռոմագնիսական կամ հակաֆեռոմագնիսական են։ Առաջին երկու դեպքում հնարավոր է գնա հատ ել մագնիսական մոմենտը և կռահել քիմիական կապի բնույթը, երբեմն նաև անցումային տարրի ատոմում չզույգված էլեկտրոնների քանակը։ Մագնիսաքիմիական հետազոտությունների համար օգտագործում են հաստատուն կամ փոփոխական մագնիսական դաշտ։ Փոփոխական մագնիսական դաշտում նյութում տեղի են ունենում ռեզոնանսի հետ անմիջականորեն կապված կամ չկապված երևույթներ։ էլեկտրամագնիսական էներգիայի ռեզոնանսային կլանման երևույթները լրացուցիչ տեղեկություններ են պարունակում ատոմների ու քիմիական կապի մասին և ուսումնասիրվում են ինքնուրույն եղանակներով (տես էչեկարոնային պարամագնիսական ռեզոնանս, Միջուկային մագնիսական ռեզոնանս, Ֆեռոմագնիսական ռեզոնանս, Միչուկների քիմիական բևեռացում)։ Հաստատուն մագնիսական դաշտը երբեմն Փոխում է քիմիական փոխարկումների ընթացքը, ազդում ռադիկալների մասնակցությամբ ընթացող տրիպլետային վիճակների մարման, բյուրեղների և հեղուկների ֆլորեսցենցիայի, կոլոիդների կոագուլման վրա։ Մագնիսաքիմիական չափումները կիրառվում են քիմիական հետազոտությունների մաքրությունը և դիսպերսված խառնուրդների առկայությունը ստուգելու համար։

Մագնիսաօպտիկա, ֆիզիկայի բաժին, ուսումնասիրում է մագնիսական դաշտի ազդեցությունը միջավայրի օպտիկական հատկությունների վրա, ինչպես նաև օպ