Jump to content

Հեղինակային իրավունքը Բելառուսում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Բելառուսում հեղինակային իրավունքը հիմնված է «հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավունքների մասին» օրենքի վրա, որն ուժի մեջ է մտել 2011 թվականի նոյեմբերի 30-ին։

Հեղինակային իրավունքի օբյեկտները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակային իրավունքով պաշտպանված ստեղծագործությունները ներառում են[1]՝

  1. գրական ստեղծագործություններ,
  2. դրամատիկական և երաժշտադրամատիկական ստեղծագործություններ, խորեոգրաֆիայի և մնջախաղի ստեղծագործություններ և սցենարային այլ ստեղծագործություններ,
  3. երաժշտական ստեղծագործություններ տեքստով և առանց տեքստի,
  4. տեսալսողական ստեղծագործություններ (կինո, հեռուստաֆիլմեր և այլն),
  5. կերպարվեստի գործեր (քանդակ, գեղանկար, գրաֆիկա, վիմագրություն և այլն),
  6. կիրառական արվեստի և դիզայնի ստեղծագործություններ,
  7. ճարտարապետության, քաղաքաշինության և պարտեզապուրակային արվեստի ստեղծագործություններ,
  8. լուսանկարչական աշխատանքներ,
  9. աշխարհագրությանը, քարտեզագրությանը և այլ գիտություններին վերաբերող քարտեզներ, պլաններ, էսքիզներ, նկարազարդումներ և պլաստիկ աշխատանքներ,
  10. համակարգչային ծրագրեր,
  11. գիտության ստեղծագործություններ (մենագրություններ, հոդվածներ, զեկույցներ, գիտական դասախոսություններ, ատենախոսություններ և այլն),
  12. այլ ստեղծագործություններ

Օրենքը հեղինակային իրավունքի օբյեկտներին է վերաբերում նաև բաղադրյալ և ածանցյալ ստեղծագործությունները։

Հեղինակի իրավունքները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակին պատկանող իրավունքներն օրենքով բաժանվում են անձնական ոչ գույքային իրավունքների, որոնք անօտարելի են և չեն կարող փոխանցվել, և գույքային իրավունքների, որոնք կարող են փոխանցվել։ Հեղինակի անձնական ոչ գույքային իրավունքները ներառում են[2]՝

  • հեղինակության իրավունք,
  • անվան իրավունք, այսինքն՝ հեղինակի իսկական անունով, մտացածին անունով (կեղծանունով) կամ առանց անունը նշելու ստեղծագործությունն օգտագործելու կամ թույլատրելու իրավունք (անանուն),
  • ստեղծագործության անձեռնմխելիության իրավունք,
  • ստեղծագործությունը հրապարակելու իրավունքը և հրապարակման մասին որոշումը հետ կանչելու իրավունքը

Գույքային իրավունքները ներառում են հեղինակի կամ այլ իրավատիրոջ՝ ստեղծագործությունն իր հայեցողությամբ ցանկացած ձևով և եղանակով օգտագործելու բացառիկ իրավունքը, ինչպես նաև ստեղծագործության օգտագործման յուրաքանչյուր եղանակի համար հեղինակային վարձատրություն ստանալու իրավունքը։ Գույքային իրավունքները ներառում են նաև հետևելու իրավունք, որը հեղինակի կամ նրա ժառանգների իրավունքն է ՝ ամեն անգամ ստանալ ստեղծագործության գնի 5%-ը՝ կերպարվեստի բնօրինակների, գրողների, կոմպոզիտորների և գիտնականների ստեղծագործությունների ձեռագրերի բնօրինակների հրապարակային վերավաճառքի ժամանակ։ հեղինակային իրավունքի խախտման դեպքում հեղինակային իրավունքի խախտման դեպքում հեղինակային իրավունքի խախտումը կարող է հանգեցնել հեղինակային իրավունքի խախտման։

Ազատ օգտագործումը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առանձին դեպքերում թույլատրվում է ստեղծագործություններն օգտագործել առանց իրավատիրոջ թույլտվության և առանց վարձատրություն վճարելու (պայմանով, որ նշված է հեղինակի անունը և պահպանված են նրա մյուս իրավունքները)։ Օրենքը վերաբերում է նման դեպքերին[3]՝

  • մեջբերում հետազոտական, կրթական, բանավիճային, քննադատական կամ տեղեկատվական նպատակներով
  • ստեղծագործության բնօրինակին իրավաչափ տիրապետող անձի կազմակերպած հրապարակային ցուցադրումը
  • ստեղծագործության վերարտադրումը դատավարության նպատակներով
  • կրոնական արարողությունների և հուղարկավորությունների ժամանակ երաժշտական ստեղծագործությունների հրապարակային կատարումը
  • ստեղծագործությունների հրապարակային կատարումը ոչ պրոֆեսիոնալ կատարողների և գեղարվեստական ստեղծագործության սիրողական խմբերի կողմից
  • լուսանկարները, ճարտարապետության, կերպարվեստի ստեղծագործությունները եթերով կամ մալուխով փոխանցելը, եթե այդպիսի ստեղծագործությունները մշտապես գտնվում են ազատ այցելության համար բաց վայրում և հաղորդման հիմնական օբյեկտ չեն հանդիսանում

Օրենքի որոշ հոդվածներ նվիրված են լրատվամիջոցներում ստեղծագործությունների Ազատ օգտագործմանը (հոդված 33), գրադարաններում և արխիվներում (հոդված 37), կույր և թույլ տեսողություն ունեցողների համար ստեղծագործությունների վերարտադրմանը (հոդված 34), ստեղծագործությունների Ազատ օգտագործմանը անձնական (հոդված 35), ինչպես նաև կրթական և հետազոտական նպատակներով (հոդված 36)։

Վավերականության ժամկետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտության, գրականության և արվեստի ստեղծագործությունների նկատմամբ անձնական ոչ գույքային իրավունքները պահպանվում են անժամկետ:Գույքային իրավունքները պահպանվում են հեղինակի կյանքի ընթացքում և նրա մահից հետո՝ 50 տարի։ Համահեղինակությամբ ստեղծված ստեղծագործությունների համար գույքային իրավունքների պաշտպանությունը գործում է մյուս համահեղինակներից վերապրած հեղինակի կյանքի ընթացքում և մահից հետո՝ 50 տարի[4]։

Հեղինակային իրավունքի պաշտպանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակային իրավունքի օբյեկտի նկատմամբ բացառիկ իրավունքի խախտման դեպքում իրավատերն իրավունք ունի խախտողից իր ընտրությամբ պահանջել վնասների հատուցում կամ փոխհատուցում վճարել տասից հիսուն հազար բազային մեծությունների չափով[5]։

Մասնակցությունը միջազգային պայմանագրերին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելառուսի Հանրապետությունը հեղինակային իրավունքի ոլորտում մասնակցում է հետևյալ միջազգային պայմանագրերին՝

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.6». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  2. «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.15». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  3. «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.4, ст.32». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  4. «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.20». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  5. «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.7, ст.56». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  6. «Universal Copyright Convention». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  7. «Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  8. «WIPO Copyright Treaty» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.