Հավուց Թառ վանքի վիմական արձանագրությունների ցանկ

Հավուց Թառի վանքը հարուստ է եղել վիմական արձանագրություններով, որոնց մեծագույն մասը ոչնչացել է 1679 թվականի երկրաշարժի պատճառած ավերածություններից և 1722 թվականին, նոր եկեղեցի կառուցելու կապակցությամբ տեղի ունեցած քանդումներից։ Այդ արձանագրությունների առանձին մասերը նկատվում են պարսպապատերի, միաբանության բնակելի շենքերի և ջրամբարի պատերի մեջ օգտագործված, ինչպես և գետնին թափված բեկորների մեջ։ Ստորև ներկայացված է Հավաուց Թառի վանքի վիմական արձանագրությունները^[1]^[2]։

Արձանագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

#	Արձանագրության գտնվելու հատված	Արձանագրություն
1	Կաթողիկե եկեղեցու հյուսիսային պատի վրա, 3 տող	Կամաւն Աստուծոյ մենք նուաստ քահանայքս՝ Թադէոս և Հայրապետ ստացաք Աւետարան զարդարեալ ոսկով և արծաթով ի մեր արդեանց և տուաք ի սուրբ ուխտս և այլ արդիւնք․ և սպա- սաւորք ետուն։ Բ։ աւր ժամ մեզ ամեն ամի․ կատարիչքն աւրհնին ի Տեառնէ։
2	Կաթողիկե եկեղեցու հյուսիսային պատի վրա, 3 տող	Շնորհիւն Աստուխոյ Գորգա հայրն ետու զիմ այգին ի սուրբ ուխտս և սպասաըորքս ետուն։ Զ։ աւր ժամ։ Բ։ ինձ։ Բ։ Շողակաթա։ Բ։ Ստեփանոսի։
3	Կաթողիկե եկեղեցու հյուսիսային պատի վրա, 3 տող	Եւ ես Մխիթար վարդապետ ր քոյր իմ Թամար որ զմեր այգն տուաք և զՍևահոցն․ Է ժամ գրեցին։ Բ։ ինձ։ Բ։ Թամարին։ Բ։ Մաթարին ։ Ա։ իմ հաւրն և մաւրն։ Կատարիչքն աւրհնին ի Տեառնէ։
4	Կաթողիկե եկեղեցու հյուսիսային պատի վրա, 4 տող	Կամօքն Աստուծոյ ես Գերգ և ամուսին իմ Շաքարս միաբանեցաք Ամենափրկիչիս և գնեցաք զՏանծոլան Ջոչեկին ի։ Ռ։ սպիտակի և տուաք ի սուրբ ուխտս, և Սպասաւորք տեղւոյս խոստացան։ Դ։ աւր պատարագել զՔրիստոս։ Բ։ աւրն ինձ և։ Բ։ աւրն Շաքարին։ Կատարիչքն աւրհնին։ ՉԽԲ։ (1293 թվական)։
5	Կաթողիկե եկեղեցու հարավային պատի վրա, 5 տող	Կամաւն Աստուծոյ ես Յոսեփ Գայլկոնց ետու զԴարապասի խաչի այգոյն բաժինն զիմ ի սուրբ ուխտս և ետուն։ Գ։ աւր ժամ։ Ա։ Վաչլկանն։ Ա։ Գալկոյն որ խափանէ դատի յԱստուծոյ։
6	Կաթողիկե եկեղեցու հարավային պատի վրա, 6 տող	Կամաւն Աստուծոյ ես նուաստ քահանայ Գրիգոր Գոթնոնց ետու զիմ այգին և խաչ և այլ արդիւնք զոր ունէի՝ ի սուրբ ուխտս և խոստացան ի տարոջն։ Գ։ աւր ժամ։ Ա։ ինձ։ Ա։ իմ հաւրն Սարգսի Ա։ իմ մաւրն Քրիստինէ, կատարիչքն աւրհնեսցին և որ խափան՝ պատժին Աստուծոյ։
7	Կաթողիկե եկեղեցու հարավային պատի վրա, արտաքուստ, 1 տող	Անուամբ Յիսուսի ես Հնարդս նպաստ եղէ շինութեան եկեղեցոյս յիմ արդար վաստակաց և սպսասւորք սուրբ ուխտիս սահմանեցին Բ․ աւր ժամ ի տիրոջն՝ Ա․ ինձ, Ա․ ամուսնոյ իմոյ։ Խափանիչքն պատժեսցին, կատարիչք աւրհնին յԱստուծոյ։
8	Կաթողիկե եկեղեցու արևմտյան պատի վրա, մուտքից վերև, արտաքուստ	Ողորմութեամբ Աստուծոյ ես Սարգիս Երևանայ․Մեհեբանց, թոռն Մարեստրոյ, միաբան եղէ սուրբ ուխտի՝ Հաւու-թառայ և իմ մասն ստացուածոյ յաւժանդակ եցէ շինութեան եկեղեցւոյ և սպասաւորք սուրբ ուխտիս խոստացամ Ժ․ ժամ ի տիրոջն ի տաւնի Պետրոսի և Պաւղոսի՝ Ե աւր ինձ ու ամուսնոյն Խբեա Խաթունին, որ խափանէ դատապարտեսցի յԱստուծոյ և կատարիչ աւրհնեալ եղիցին․ ամէն։
9	Կաթողիկե եկեղեցու արևմտյան կողմում եղած խաչքար-մահարձանի պատվանդանի վրա, 4 տող	Ո:Կ: թւին (1211) ես Սարգիս անպիտան քահանայ կանկնեցի զսուրբ նշան Քրիստոսի՝ բարեխաւսութիւն ինձ և ծնողաց իմոց և շնորհազարդ աշակերտի իմոյ Աշոտոյ. որք երկրպագէք յիշեցէք աղա[չեմ]։
10	Կաթողիկե եկեղեցու արևմտյան կողմում եղած խաչքար-մահարձանի պատվանդանի վրա, 4 տող	[Ես նուա]ստ քահանա Ենաւք կանգ- [նեցի զսուրբ խ]աչս բարեխաւս ինձ և [ծնողաց] իմոց և Աբրահամու վարդապետին՝ [ուսուցչին իմ]ո. աղաչեմ յիշեցէք ի Քրիստոս
11	Կաթողիկե եկեղեցու ն կից եղած մատուռի մուտքի չակատակալ քարի վրա, 4 տող	....շինեցի զեկեղեցիս և ետու խաչս այգի ձակինն պ.... ....Ծաղկոցն լանջովն և սպասաւորք սուրբ ուխտիս էտուն [:Զ։ աւր ժամ] :Դ: ինձ :Ա: Լիլիփարա :Ա: Աշոտո։ Կատարիչքն աւրհնին յԱստուծոյ, [խափան]ողքն դատապարտին ի Տեառնէ։
12	Ամենափրկիչ-Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հարավային պատի վրա, 3 տող	Ի թվ. [Է] ՃԺԶ (1267 թվական), ես Յովանէս Անեցի որդի Սարգսի միբանեցաք ուխտիս էտու :Զ: դահեկան յիմ տապանատունս և սպասաւ- որքս գրեցին յամէն :Դ: աւր պատարագել ինձ զՔրիստոս Զատ- կին. կատարիչքն աւրհնին ի Տիառէ. ով խափանէ մեր մեղացն տէր է առաջի Աստուծոյ։
13	Ամենափրկիչ-Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հարավային պատի վրա, 2 տող	Ես Շիրիկ ծառա Աստուծոյ միաբան եղէ սրբոցն և ետու :Ի: դահեկան և գրեցին :Ա: ժամ ինձ ի տարին։
14	Անավարտ եկեղեցու դռան առջևում ընկած գավթի մի սյան խոյակի վրա, 4 տող	Ես Մխիթար սպասաւոր Տէր Վրթա- անեսի ետու :Ծ: դահեկան ի տունս և ետուն ինձ :Ա: աւր ժամ ի տարոջն։
15	Ամենափրկիչ-Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հարավային պատի վրա	Ի թվ :Ո:Ղ:Ե: (1246 թվական), փոխեցաւ պարոն Կուկորն ի Յիսուս՝ յիշեցէք։
16	Սուրբ Կարապետ մատուռ-դամբարանի վրա, 8 տող	Թվ :ՈԿԲ (1213 թվական), շնորհիւն Աստուծոյ մեքնու- աստ աշակերտք Սիթա և Սիևոնի՝ Սոսթանէս և Մաթէոս և Գրիգորէս շի- նեցաք զՍուրբ Կարապետս ի վերա շիրմա- ց սոցդա և առաջնորդք սուրբ ուխտիս սահ- մանեցին :Բ: Ճրագալոյց վասն հոգո- ց նոցա և այլ ննջելոց որ յայսր հանգստարանի։
17	Սուրբ Կարապետ մատուռի մոտ եղած խաչքարի վրա, 9 տող	Այս արձան սուրբ՝ աւծեալ ար- եամբն Քրիստոսի, կանկնեցաւ ի վերա գերեզմանաց աստուածասէր քահանա- ից Ոհանեսի՝ փակակալի Սրբոյ Կա- թողիկէիս և երկու եղբարց իւրո՝ թաղեալք ընդ աջմէ և ընդ ահեկէս՝ Յովսէփա և Վարդա, եձռաւք սպասաւորիս բանի Եղիա և Պաւղաւսո և միաբան եղբարցս աղաչեմ յիշեցէք ի Քրիստոս։
18	Մենաստանից հարավ-արևմուտք, Գառնի տանող կածանի աջ կողմում եղած խաչարձանի վրա	Ես Յակոբ քահանայ կանգնեցի զսուրբ նշանս ի բարխաւս ինձ և ծնողաց իմոց. թվիս ՉԻԷ (1278 թվական)
19	Գավթի սյան մի բեկորի վրա	Կամաւն Աստուծոյ ես Ռստակէս և Մատինս ի սուրբ ուխտս ետու զԱչկէն հողերոյն... և եղբարքն խոստացան տարին պատարագս. թէ մի ոք զայս հող յեկեղեցւոյս հանէ, դատի յԱստուծոյ. կատարիչքն աւրհնին։
20	Կաթողիկե եկեղեցու մոտ եղած գերեզմանաքարի վրա	Ի թվ. ՈՂԷ փոխեցաւ Մանուկ ի Քրիստոս յիշեցէք