Հավատարիմ Ռուսլանը
| Հավատարիմ Ռուսլանը | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | վիպակ |
| Հեղինակ | Գեորգի Վլադիմով |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Հրատարակվել է | 1975 |
«Հավատարիմ Ռուսլանը։ Պահակային շան պատմությունը» (ռուս.՝ «Верный Руслан. История караульной собаки»), խորհրդային գրող Գեորգի Վլադիմովի վիպակը, որը գրվել է 1963-1965 թվականներին և հրատարակվել է Արևմուտքում 1975 թվականին[1]։ Սա ԳՈՒԼԱԳ-ի աշխատանքային ճամբարի պահակախմբի պատմությունն է, որը ներկայացվում է շան տեսանկյունից։ Պատմությունը սկսվում է աշխատանքային ճամբարի փակումից և քանդումից, ներառում է Ռուսլան[2] շան անցյալի մասին լավագույն հիշողությունները և ավարտվում Ռուսլանի մահով։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուղղիչ աշխատանքային ճամբարի լուծարումից հետո Ռուսլանի տերը քշում է շանը՝ չկարողանալով իրեն ստիպել սպանել նրան։ Նույնն բախտին են արժանանում ճամբարի բազմաթիվ այլ պահակային շներ։ Ժամանակի ընթացքում նրանց մեծ մասը ինչ-որ կերպ գտնում է իր տեղը «քաղաքացիական» կյանքում, բայց Ռուսլանը չի կարողանում մոռանալ իր պարտքը. նա դատարկ ճամբարն ընկալում է որպես մի հսկայական բանտարկյալի փախուստ և նախընտրում է սովամահ լինել, քան ուրիշի ձեռքից սնունդ վերցնել։ Որոշ ժամանակ անց Ռուսլանը պատահաբար հանդիպում է իր տիրոջը, որը զրուցում է Գուլագի՝ Մաշված (ռուս.՝ Потёртый) մականունով նախկին բանտարկյալի հետ, բայց տերը կրկին քշում է նրան, և Ռուսլանը անսպասելիորեն իրեն կապում է Մաշվածի հետ։ Վերջինս կարծում է, որ վարժեցրել է երբեմնի կատաղի շանը, բայց Ռուսլանը նրա մեջ տեսնում է փախած աքսորականի, որը կամավոր վերադարձել է (նա բազմիցս ականատես է եղել նման դեպքերի), և որոշում է պահպանել նրան, քանի դեռ չի վերականգնվել «նորմալ կարգը»։
Սկզբում բոլոր շները գալիս էին կայարան՝ իզուր սպասելով բանտարկյալների նոր խմբաքանակով գնացքին։ Ի վերջո, բոլորը, բացի Ռուսլանից, դադարում են դա անել։ Վերջապես մոտենում է գնացքը, որը տանում է մի խումբ էնտուզիաստ-աշխատողների, որպեսզի նրանք ճամբարի տեղում սկսեն «կոմունիզմի մեծ շինարարությունը»։ Բանվորները շարասյուն են կազմում և երգելով քայլում։ Դրանք աքսորյալների տեղ ընդունելով՝ նախկին պահակային շները դուրս են գալիս թաքստոցներից և զբաղեցնում իրենց սովորական տեղերը շարասյան երկայնքով։ Կոմերիտականները տարակուսում են, իսկ տեղացիները, հասկանալով, թե ինչ է կատարվում, նայում են մռայլ սպասումով։ Մի քանի բանվորներ շարքից դուրս են գալիս, և դա ընկալելով որպես փախուստի փորձ՝ շները հարձակվում են նրանց վրա։ Դա խուճապ է առաջացնում մյուս ժամանածների մոտ, ինչը հանգեցնում է ավելի շատ շների հարձակման, և շուտով քաղաքում քաոս է տիրում։ Քաղաքացիները և աշխատողները պայքարում են շների դեմ և, ի վերջո, սպանում են բոլորին։ Ռուսլանը մահացու վիրավորվում է, բայց կարողանում է վերադառնալ կայարան, որտեղ հիշում է, թե ինչպես է իր հետ միաժամանակ մյուս լակոտները սպանվել իրենց ծնվելուց անմիջապես հետո։ Մահվանից առաջ նա հարց է տալիս, թե արդյոք նրանք ավելի հաջողակ չեն եղել, քան ինքը։
Արձագանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հեղինակն ասել է, որ վիպակը գրելիս ձգտում էր «դժոխքը տեսնել շան աչքերով, որը կարծում է, որ դա դրախտ է» (այսպես կոչված Ստոկհոլմի համախտանիշ)[3]։
Անդրեյ Սինյավսկին «Մարդիկ և գազաններ» (ռուս.՝ «Люди и звери», 1975) հոդվածում հեգնում է, թե Ռուսլանն իդեալական կոմունիստական հերոսի կերպար է. նրա ազնվությունը, նվիրվածությունը, հերոսությունը, կարգապահությունը նրան դարձնում են կոմունիզմի շինարարի բարոյական օրենսգրքի իսկական կրողը։ Միևնույն ժամանակ Վլադիմովը ցույց է տալիս, թե ինչպես են այդ իդեալական հատկանիշները խեղաթյուրվում կոմունիստական հասարակության մեջ[1]։ Անդրեյ Գավրիլովի խոսքով՝ սա «անմարդկային համակարգի պատկեր է, որը կենդանու մեջ ոչնչացնում է այն, ինչ մենք կցանկանայինք մարդացնել»[1]։
Ադապտացիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1991 թվականին վիպակի հիման վրա նկարահանվել է համանուն ֆիլմը, որի գլխավոր դերում նկարահանվել է Ալեքսեյ Բատալովը[4]։
2017 թվականին Հելենա Կաուտ-Հաուսոնի գրած պիեսի հիման վրա ստեղծված ներկայացումը բեմադրվել է Մեծ Բրիտանիայում (Citizens Theater Glasgow, Belgrade Theater Coventry և KT Productions հետ համատեղ)[5]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 И. Толстой, А. Гаврилов. Алфавит инакомыслия. Верный Руслан // Радио «Свобода», 1 мая 2012.
- ↑ «Ռուսլանը» ռուսական անուն է, որը ձեռք է բերել բարձր ոճի հատկություն Ալեքսանդր Պուշկինի «Ռուսլան և Լյուդմիլա» պոեմի հրապարակումից հետո։
- ↑ Владимов Г., Ржевская Е. Трагедия верного Руслана // Moscow News. — 1989. — № 4.
- ↑ «Հավատարիմ Ռուսլանը»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Citizens Theatre
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Пронин А. А. Права человека։ аспекты проблемы. 2-е изд. — Москва-Берлин։ Директ-Медиа, 2014. — С. 143—151.