Էներգետիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ

ՀՀ Էներգետիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ ՓԲԸ-ն (ԷԳՀԻ) պետական գիտահետազոտական կենտրոն է Երևանում, որն զբաղվում է էներգետիկական գիտական հետազոտություններով, նորմատիվային տեխնիկական փաստաթղթերի մշակմամբ և Հայաստանի էներգետիկայի խնդիրների անկախ և անկողմնակալ փորձագիտությունների իրականացմամբ^[1]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրատեխնիկայի լաբորատորիան հիմնադրվել է 1948 թվականին, հետագայում անվանվել Էլեկտրատեխնիկայի ինստիտուտ, իսկ 1961 թվականից կոչվել է էներգետիկայի ինստիտուտ։

1948-1963 թվականներին այն ներառվել է ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի կազմում, ապա 1963-1992 թվականներին աշխատել ԽՍՀՄ էներգետիկայի և էլեկտրաֆիկացման նախարարության ներքո։

1992 թվականից ԷԳՀԻ-ն գործում է ՀՀ Էներգետիկայի նախարարության ներքո^[2]։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էներգետիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտի գլխավոր տնօրենն է Լևոն Աղեկյանը^[3]։

ԽՍՀՄ էներգետիկայի և էլեկտրաֆիկացման նախարարության կազմում ընդգրկման տարիներին ինստիտուտից առանձնացվել են մի շարք ստորաբաժանումներ, որոնցից ձևավորվել են 4 գիտահետազոտական ինստիտուտներ։

Ինստիտուտին է պատկանում «Էներգետիկայի ռազմավարական կենտրոն» մասնաճյուղը^[2]։ Մասնաճյուղի տնօրենն է Վահան Սարգսյանը^[3]։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինստիտուտի հիմնական աշխատանքի ոլորտներն են՝

էներգամատակարարման սխեմաների մշակում
էլեկտրական ցանցերի ճարտարագիտական նախագծում, ցանցերում էլեկտրաէներգիայի կորստի հաշվարկ, և իրենց աշխատանքի բարելավման ուղղված մշակումներ
էներգիայի ոլորտի հետազոտություններ
Հայաստանի էներգետիկայի զարգացման կանխատեսում, նորմատիվ փաստաթղթերի պատրաստում
էներգիայի ոլորտի ասպիրանտների դաստիարակում և մասնագետների վերապատրաստում
Տեխնիկայի անվտանգության աշխատասենյակների ձևավորում
ՀՀ էներգիայի իրավական ակտերի մասին տեղեկատվություն և էլեկտրաէներգիայի մասին տեղեկագրերի հրատարակում

Հայաստանի էլեկտրաէներգետիկական համակարգի նվազագույն ծախսերով զարգացման 2006 թ. ծրագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանի էլեկտրաէներգետիկական համակարգի նվազագույն ծախսերով զարգացման ծրագիրը (նաև ՀՀ արտադրական հզորությունների նվազագույն ծախսերով 2006 թվականի զարգացման ծրագիր), վերլուծական ծրագիր է, որն իրականացվել է 2006 թվականին ՀՀ էներգետիկայի նախարարության պատվերով և ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալության տեխնիկական աջակցությամբ^[4], որի գիտական և տեխնիկական խնդիրները մշակել է ԷԳՀԻ-ն^[1]։

Ծրագրում համապարփակորեն վերլուծվել է ՀԱԷԿ - ի 2 - րդ բլոկի արտադրական հզորությունը փոխարինելու տարբերակներ՝ ներառյալ էներգաարդյունավետության միջոցառումները և ջերմային, վերականգնվող և ատոմային պաշարներ արտադրության համար։ Նաև քննարկվել է բնական գազի գների աճի չափավոր (տարեկան միջին գնի աճ մոտ 4.88 տոկոս սահմանին) և բարձր (տարեկան միջին գնի աճ մոտ 5.63 տոկոս սահմանին) սցենարներ Հայաստանի համար ըստ ՌԴ արևմտյան սահմանին նախատեսված գները։ Ըստ վերջինիս, Իրան-Հայաստան գազամուղը լինելով մրցունակ, անհավանական է էականորեն ավելի ցածր գներ ապահովի քան ՌԴ-ից ստացվող գազի գները^[4]։

ՀԱԷԿ-ը շարունակելու է շահագործվել մինչև 2016 թվականը, որից հետո հանվելու է շահագործումից։ Նաև, շահարգործումից դուրս են գալու Հրազդանի և Երևանի ՋԷԿ-երը, քանի որ նրանց տարիքը անցնում է 40-ից 2016 թվականին։ Ուստի, Հայաստանը 2016 թվականին կարիք կունենա մոտ 2000 ՄՎտ նոր հզորության։

Ջրամբարների սահմանափակ հզորության պատճառով, Հայաստանը ոչ մի առկա կամ նոր հիդրոէլեկտրակայանի հնարավորություն չունի։ Ծրագրվում է պետական միջոցներով կառուցել 208 ՄՎտ հզորությամբ միայն մեկ ջերմային էներգաբլոկ։ Մեղրիի ծրագրված 140 ՄՎտ տեղակայված հզորությամբ հիդրոէլեկտրակայանի կառուցման ֆինանսական սխեմայի համաձայն, դրա արտադրած ամբողջ էլեկտրաէներգիան ուղղվելու է դեպի Իրան^[4]։

Ըստ եզրակացության, ՀԱԷԿ-ի 2-րդ բլոկի փոխարինման նվազագույն ծախսերով միակ տարբերակն է ատոմային նոր բլոկը^[5], որն ամենավստահելին է առաջնային վառելիքի տեսակների բազմազանության և վառելիքի մատակարարման տեսակետից, ինչպես նաև ապահովում է էներգետիկ անվտանգության ու անկախության, և բնապահպանական անհրաժեշտ մակարդակ։

Հայաստանում ուրանի հանքավայրի հնարավոր շահագործումը ևս պետք է նկատի առնվի ռեակտորի տիպի ընտրության մեջ^[4]։