Ժամանակացույց
Ժամանակացույցը կամ ժամանատախտակը, որպես ժամանակի կառավարման հիմնական գործիք, ներկայացնում է ցանկ, որում ներկայացված են հնարավոր առաջադրանքները, իրադարձությունները կամ գործողությունները, կամ իրադարձությունների հաջորդականությունը ժամանակագրական հաջորդականությամբ, և երբ նախատեսվում է որոշակի գործողություններ իրականացնել կամ տեղի ունենալ։ Պլանավորման գործընթացը՝ որոշում կայացնելը, թե ինչպես կատարել այդ առաջադրանքները, և, ինչպես ռեսուրսները բաշխել տարբեր հնարավոր առաջադրանքների միջև, կոչվում է պլանավորում[1][2], իսկ որոշակի ժամանակացույց կազմելու համար պատասխանատու անձը կարող է անվանվել որպես պլանավորող: Պլանավորման գործընթացը կարող է նաև կոչվել պլանավորող: Ժամանակացույց կազմելն ու դրան հետևելը՝ դեռ գալիս հնագույն մարդուց[3]։
Որոշ դեպքերում նման պլանավորումը կապված է կյանքի հմտությունների ձեռքբերման հետ[4][5]։ Ժամանակացույցերը անհրաժեշտ են կամ գոնե օգտակար են այն իրավիճակներում, երբ մարդիկ պետք է իմանան, թե որ ժամին պետք է լինեն որոշակի վայրում ՝ որոշակի ծառայություն ստանալու համար, և երբ մարդիկ պետք է ժամանակին հասնեն մի շարք նպատակների:
Ժամանակացույցերը կարող են ներառել ինչպես կարճ ժամանակահատվածներ, ինչպիսիք են ամենօրյա կամ շաբաթական ժամանակացույցը, այնպես էլ երկարաժամկետ պլանավորումը մի քանի ամիսների կամ տարիների ընթացքում[6]։ Դրանք հաճախ կազմվում են օրացույցի միջոցով, որտեղ ժամանակացույց կազմողը կարող է նշել տարբեր միջոցառումների համար նախատեսված ամսաթվերն ու ժամերը: Ժամանակացույցերը, որոնք չեն նշում իրադարձությունների առաջացման կոնկրետ ժամանակը, փոխարենը կարող են ալգորիթմորեն ցույց տալ սպասվող կարգը, որով իրադարձությունները կարող են կամ պետք է տեղի ունենան:
Որոշ իրավիճակներում ժամանակացույցը կարող է անորոշ լինել, օրինակ, որտեղ առօրյա կյանքի վարումը կախված է մարդու վերահսկողությունից դուրս շրջակա միջավայրի գործոններից[7]։ Մարդիկ, ովքեր հանգստանում են կամ այլ կերպ ձգտում են նվազեցնել սթրեսը և հասնել հանգստի, կարող են միտումնավոր խուսափել որոշակի ժամանակահատվածի ժամանակացույցից[8]։
Ժամանակացույցի տեսակները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հանրային ժամանակացույցեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշ տեսակի ժամանակացույցեր արտացոլում են տեղեկատվություն, որը, ընդհանուր առմամբ, հասանելի է հանրությանը, որպեսզի հասարակության անդամները կարողանան պլանավորել որոշակի գործողություններ ըստ դրանց: Դրանց օրինակներ կարող են լինել․
- Բիզնեսների, զբոսաշրջային վայրերի և պետական հաստատությունների բացման ժամերը, որոնք թույլ են տալիս այդ ծառայությունների սպառողներին իմանալ, թե երբ կարող են դրանք ձեռք բերել:
- Որպեսզի ուղևորները պլանավորեն իրենց ուղևորությունները, հրապարակվում են երթևեկության ժամանակացույցեր, ինչպիսիք են ավիաընկերության ժամանակացույցը, գնացքների ժամանակացույցը, ավտոբուսների ժամանակացույցը և հասարակական տրանսպորտի տարբեր տեսակների ժամանակացույցը: Տրանսպորտի մատչելիության ապահովման համար պատասխանատու կազմակերպության տեսանկյունից ժամանակացույցերը պետք է նախատեսեն թռիչքի հետաձգման հնարավորությունը: Չնայած «հետաձգում» տերմինի օգտագործմանը, Այն կարող է նշանակել տարբերություն ինչպես վաղ, այնպես էլ ուշ ուղղություններով:
- Հեռարձակման ծրագրում, ռադիոյի կամ հեռուստատեսային հեռարձակման ալիքի բովանդակության րոպեական պլանավորումը, այդ գործունեության արդյունքը կանոնավոր ժամերին կամ որոշակի ժամերին հեռարձակվող շոուների ցանկի ստեղծումն է, որն այնուհետև հասանելի է դառնումէժ հանրությանը։
- Համերգներն ու սպորտային միջոցառումները սովորաբար պլանավորվում են այնպես, որ երկրպագուները կարողանան նախապես պլանավորել տոմսեր գնելուն և միջոցառումներին մասնակցելը:
Ներքին ժամանակացույցեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներքին ժամանակացույցը այն ժամանակացույցն է, որը կարևոր է միայն այն մարդկանց համար, ովքեր ուղղակիորեն պետք է հետևեն դրան: Նշվում է, որ «խմբերը հաճախ գործում են դրսից պարտադրված ժամանակացույցով, սակայն արդյունավետ խմբերը նաև մշակում են ներքին ժամանակացույց, որը նպատակներ է ստեղծում միկրո առաջադրանքների կատարման համար»[9]։ Ի տարբերություն հանրային միջոցառումների ժամանակացույցի կամ հանրությանը հասանելի հարմարությունների, կարիք չկա ծախսել ժամանակ՝ ներքին ժամանակացույցը հրապարակելու համար: Ընդհակառակը, ներքին ժամանակացույցը կարող է գաղտնի պահվել անվտանգության կամ պատշաճության համար:
Նախագծի կառավարման պլանավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժամանակացույցը կարող է նախատեսել նաև նախագծի ավարտ, որի հետ հանրությունը մինչև դրա ավարտը շփվելու հնարավորություն չունի: Նախագծի կառավարման ժամանակ պաշտոնական ժամանակացույցը հաճախ կազմվում է որպես նախնական քայլ որոշակի նախագծի իրականացման համար, ինչպիսիք են շենքի կառուցումը, արտադրանքի մշակումը կամ ծրագրի գործարկումը: Նախագծի կառավարման ժամանակացույցի կազմումը ներառում է հիմնական փուլերի, գործողությունների և վերջնական արդյունքների ցուցակագրում՝ նշելով մեկնարկի և ավարտի գնահատված ամսաթվերը, որոնց տարրերից մեկը կարող է լինել աշխատողների աշխատանքի պլանավորումը[10]։ Արտադրության գործընթացի ժամանակացույցը օգտագործվում է արտադրության կամ շահագործման պլանավորման համար, մինչդեռ ռեսուրսների ժամանակացույցը օգնում է լոգիստիկ պլանավորմանը ՝ ռեսուրսները մի քանի ստորաբաժանումների միջև բաշխելու համար:
Նման դեպքերում ժամանակացույցը «կազմվում է յուրաքանչյուր առաջադրանքի տևողությունը գնահատելու և այդ առաջադրանքների միջև ցանկացած կախվածություն հաշվի առնելու միջոցով»[2]։ Կախվածություններն իրենց հերթին առաջադրանքներ են, որոնք պետք է իրականացվեն, որպեսզի հնարավոր լինեն այլ առաջադրանքների իրականացումը, ինչպիսիք են բեռնատար մեքենա վարձելը նախքան նյութերը բեռնատարով բեռնելը (քանի որ ոչինչ չի կարող բեռնվել, քանի դեռ բեռնատարը չի ազատվել իրերը բեռնելու համար)[2]։ Այսպիսով, նախագծի պլանավորումը պահանջում է սահմանել բոլոր առաջադրանքները, որոնք անհրաժեշտ են նախագիծն ավարտելու համար և ամենավաղ ժամանակը, երբ յուրաքանչյուր առաջադրանք կարող է իրականացվել[2]։Ժամանակացույց կազմելիս սովորաբար որոշակի ժամանակ է հատկացվում չնախատեսված օրերի համար։ Այս ժամանակը կոչվում է ժամանակացույցից շեղում[11] կամ լողացող կետ[12], և հանդիսանում է կրիտիկական ուղու մեթոդի հիմնական հայեցակարգը:
Հաշվարկների մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պլանավորումը կարևոր է որպես ներքին գործընթաց համակարգչային գիտության մեջ, որտեղ տվյալների բազայի գործարքների ժամանակացույցը տվյալների բազաներում գործարքների մի շարք գործողությունների ցուցակ է, մինչդեռ պլանավորումը տարբեր գործընթացներ նշանակելու միջոց է՝ բազմաբնույթ համակարգչային և բազմամշակման գործառնական համակարգի նախագծման մեջ: Այս տեսակի պլանավորումը ներկառուցված է համակարգչային ծրագրի մեջ, և օգտատերը կարող է լիովին անտեղյակ լինել, թե ինչ առաջադրանքներ են կատարվում և երբ: Գործառնությունների պլանավորումը և հաշվողական խնդիրները կարող են ներառել․
- Ցանցի ժամանակացույցի աշխատանք, արբիտրային ծրագիր, որը վերահսկում է համակարգչում տեղեկատվության որոշակի կտորների տեղաշարժը:
- Խանութի բացման պլանավորում, խանութի աշխատանքի պլանավորում, խանութում հոսքի պլանավորման խնդիր, համակարգչային գիտության օպտիմալացման խնդիրներ:
- I / O պլանավորում-կարգ, որով I / O հարցումները ուղարկվում են գործառնական համակարգերի բլոկային սարքին:
- Աշխատանքի ժամանակացույց, ձեռնարկության ծրագրային հավելված, որը պատասխանատու է առանց հսկողության ֆոնային ծրագրի պլանավորման համար:
Անլար կապի մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անլար ցանցերը պետք է ունենան ճկուն սպասարկման ճարտարապետություն՝ տարբեր տեսակի ծառայություններ մեկ օդային ինտերֆեյսի վրա ինտեգրելու համար, քանի որ տերմինալներն ունեն ծառայության տարբեր պահանջներ: Ծառայությունների ճկուն ճարտարապետությունից բացի, անհրաժեշտ են նաև արդյունավետ ծառայությունների որակի (QoS) կառավարման սխեմաներ: Հետևաբար, անլար ռեսուրսները պետք է զգույշորեն բաժանվեն բոլոր տերմինալների միջև, և ցանկալի է պլանավորել անլար ռեսուրսների օգտագործումը հնարավորինս արդյունավետ՝ միաժամանակ առավելագույնի հասցնելով ցանցի ընդհանուր աշխատանքը[13]։
Գործառնությունների ուսումնասիրության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռեսուրսների պլանավորումը, որը սովորաբար ենթակա է սահմանափակումների, մի քանի խնդիրների առարկա է, որոնք գտնվում են հետազոտության ոլորտում, որը հայտնի է որպես գործառնական հետազոտություն, սովորաբար օպտիմալ լուծում կամ լուծման մեթոդ գտնելու առումով:
Օրինակ, բուժքրոջ պլանավորման խնդիրը վերաբերում է մի շարք աշխատակիցների պլանավորմանը բնորոշ սահմանափակումներով, ինչպիսիք են հերթափոխը, արտաժամյա աշխատանքի սահմանափակումները և այլն: Ճանապարհորդող վաճառողի խնդիրը վերաբերում է մի շարք ճամփորդությունների պլանավորմանը՝ ժամանակը կամ հեռավորությունը նվազագույնի հասցնելու համար: Այս խնդիրներից որոշները կարող են արդյունավետորեն լուծվել գծային ծրագրավորման միջոցով, սակայն պլանավորման շատ խնդիրներ պահանջում են ամբողջ թվով փոփոխականներ: Չնայած արդյունավետ ալգորիթմներ կան որոշ իրավիճակներում ամբողջ թվային լուծումներ տալու համար (տես ցանցի հոսքի մոդելները), այն խնդիրների մեծ մասը, որոնք պահանջում են ամբողջական լուծումներ, դեռ չեն կարող արդյունավետ լուծվել:
Տրանսպորտային պլանավորման մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժամանակացույցը օգտակար է տրանսպորտի պլանավորման մեջ: Տրանսպորտի բարելավման առաջարկների կարևոր բաղադրիչները ներառում են (ա) կատարվող աշխատանքների շրջանակի համապարփակ գնահատումներ, (բ) առաջադրանքի ավարտի համար ծախսերի ողջամիտ ճշգրիտ գնահատումներ և (գ) ծրագրի իրագործելի ժամանակացույց: Եթե այս գործոններից որևէ մեկը ճշգրիտ սահմանված չէ, ապա անսպասելի դժվարությունների մեծ հավանականություն կա: Վատ շրջանակը և/կամ ժամանակացույցը կարող են հանգեցնել բյուջեի լուրջ խնդիրների, տրանսպորտային բարելավումների հետաձգման և չեղարկման, և երբեմն նույնիսկ դոմինոյի էֆեկտի, որը կարող է բացասաբար ազդել ամբողջ տարածքի տրանսպորտային պլանավորման վրա[14]։
Կրթության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսումնական հաստատությունում պետք է կազմվի ժամանակացույց, որի համաձայն սովորողներն ու ուսուցիչները պետք է ամեն ժամ հաճախեն դասարաններ: Ավելի մեծ ուսումնական հաստատությունների համար նման ժամանակացույց կազմելու խնդիրը լուծվել է Գյունթեր Շմիդտի և Թոմաս Շտրելեյնի կողմից 1976 թվականին[15]։ Նրանք ձևակերպեցին ժամանակացույցի կառուցման խնդիրը և մատնանշեցին կրկնվող գործընթաց ՝ օգտագործելով տրամաբանական մատրիցներ և հիպերգրաֆներ ՝ լուծում ստանալու համար:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ See Hojjat Adeli, Asim Karim, Construction Scheduling, Cost Optimization and Management (2003), p. 54.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Ofer Zwikael, John Smyrk, Project Management for the Creation of Organisational Value (2011), p. 196: "The process is called scheduling, the output from which is a timetable of some form".
- ↑ James, C. Renée (15 September 2014). Science Unshackled. Johns Hopkins University Press (published 2014). էջ 14. ISBN 978-1421415000. «This obsession with timekeeping isn't anything new, though. Ancient schedules revolved around annual, seasonal, monthly, or daily rhythms, and innumerable examples of timekeeping structures and rock carvings from these early cultures still pepper our planet in famous places like Stonehenge in Wiltshire County, England, and in less famous places like the V-V Ranch Petroglyph site near Sedona, Arizona.»
- ↑ Kohl Coston, Phyllis (August 2013). Celebration of Success. Bloomington, Indiana: AuthorHouse (published 2013). էջ 26. ISBN 9781491802311. Վերցված է 2014-09-02-ին. «[Allison] and Evan believe this kind of planning teaches responsibility and consideration for others as well as helping the boys learn life skills such as time management, the importance of being a team member, and ownership of calendar details.»
- ↑ Karniol, Rachel (12 April 2010). Social Development as Preference Management: How Infants, Children, and Parents Get What They Want from One Another. Cambridge University Press (published 2010). էջ 129. ISBN 978-1139484008. «[P]arents have agendas that dictate how they prioritize their own behavior. These agendas necessarily require them to plan and set up schedules and children's preferences may play a subsidiary role in these schedules.»
- ↑ Dennis Coon, John Mitterer, Psychology: Modules for Active Learning (2007), p. 7.
- ↑ In this case they are referred to as Stochastic scheduling. Compare some aspects of hunter-gatherer society: Lee, Richard B. (1998). «What hunters do for a living, or, how to make out on scarce resources». In Gowdy, John (ed.). Limited Wants, Unlimited Means: A Reader On Hunter-Gatherer Economics And The Environment. Island Press. էջ 52. ISBN 9781559635554. Վերցված է 2014-09-09-ին. «The hunters[' ...] schedule is uneven. it is not unusual for a man to hunt avidly for a week and then do no hunting at all for two or three weeks. Since hunting is an unpredictable business and subject to magical control, hunters sometimes experience a run of bad luck and stop hunting for a month or longer. During these periods, visiting, entertaining, and especially dancing are the primary activities of men.»
- ↑ Kelly Turner, "Health Nut: Working out on Vacation Արխիվացված 2014-11-04 Wayback Machine", OutdoorsNW.com (2014): "Traveling is all about packing a bag and setting out on an adventure with no itinerary, no appointments and no schedule. Vacations are a time to relax and take a time out from your daily responsibilities".
- ↑ Michael E. Gorman, Transforming Nature: Ethics, Invention and Discovery (1998), p. 308.
- ↑ Identifying milestones "Identify and Describe MILESTONES and CONTROL POINTS" Արխիվացված 2018-05-18 Wayback Machine Phil Richardson
- ↑ Calin M. Popescu, Project Planning, Scheduling, and Control in Construction (1995), p. 522.
- ↑ Project Management Institute (2004). A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide). Project Management Institute, 4 Original edition (December 31, 2008).
- ↑ Guowang Miao; Guocong Song (2014). Energy and spectrum efficient wireless network design. Cambridge University Press. ISBN 978-1107039889.
- ↑ Amir R. Hessami; Dazhi Sun; Gabriel J. Odreman; Xiaohuan Zhou; Ali Nejat; Mohammadhossein Saeedi (2017). Project Scoping Guidebook for Metropolitan Planning Organization Transportation Projects. Texas A&M University–Kingsville."TxDOT Project 0-6929(Title: Enhanced Cost Estimating and Project Development Procedures for MPOs)".
- ↑ Gunther Schmidt and Thomas Ströhlein (1976) "A Boolean matrix iteration in timetable construction", Linear Algebra and Its Applications 15(1):27–51.