Թեժ Նեպտուն կամ Հոպտուն
Թեժ Նեպտուն կամ Հոպտուն[1], հսկա մոլորակի տեսակ, զանգվածով գրեթե հավասար Նեպտունի կամ Ուրանի զանգվածին, պտտվում է իր աստղի շուրջ սովորաբար 1 ԱՄ -ից պակաս սահմաններում[2]։ 2007 թվականին հաստատապես հայտաբերվել է առաջին Թեժ Նեպտունը՝ Gliese 436 b-ն, որը 33 լուսային տարի հեռավորության վրա գտնվող էկզոմոլորակ է։ Վերջին հետազոտությունները ցույց են տվել Ծիր Կաթնում Թեժ Նեպտունների ավելի մեծ պոտենցիալ տարածվածություն քան ենթադրվում էր[3]։ Թեժ Նեպտունները ձևավորվել են in situ (ձևավորվել են ներկայումս դիտվող ուղեծրային հեռավորության վրա) կամ ex situ(այլ ուղեծրից գաղթած)[4]։
Ընդհանուր բնութագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իրենց ծնող աստղերին մոտ լինելու պատճառով թեժ Նեպտունները ավելի մեծ հնարավորություն ունեն աստղին տարանցելու, քան այլ նույն զանգվածով մոլորակները՝ ավելի հեռու ուղեծրերում։ Սա բարձրացնում է թեժ Նեպտունների տարանցման վրա հիմնված դիտարկման մեթոդներով հայտաբերման շանսերը։
Տարանցիկ թեժ Նեպտուններից են Gliese 436 b-ն և HAT-P-11b-ն։ Gliese 436 b-ն (կամ GJ 436b) առաջին հաստատապես հայտնաբերված թեժ Նեպտունն է, որը հայտնաբերվել է 2007 թվականին։ 2004 թվականին հայտաբերված Dulcinea էքզոմոլորակը (կամ HD 160691 c) նույնպես կարող է լինել թեժ Նեպտուն, բայց դեռևս հաստատատված չէ։ Մեկ ուրիշ թեժ Նեպտուն կարող է լինել Kepler-56b-ն, որը զանգվածով որոշ չափով մեծ է Նեպտունից և 0․1 ԱՄ տարածության վրա է պտտվում իր աստղի շուրջ, ավելի մոտ, քան Մերկուրին է պտտվում Արեգակի շուրջ[5]։
Առաջին տեսական ուսումնասիրությունը թեժ Նեպտունների ձևավորման վերաբերյալ իրականացվել է 2004 թվականին[6]։ Եթե այս մոլորակները ձևավորվել են ex situ, այսինքն, փոխել են իրենց դիրքը ձևավորվելու ընթացքում, ապա դրանք կպարունակեն մեծ քանակությամբ սառած ցնդող քիմիական նյութեր և ամորֆ սառույց։ Եթե դրանք ձևավորվել են in situ, ապա նրանք կպարունակեն ծանր հրակայուն նյութեր[4]։ Բայց, անկախ ձևավորման տեսակից, թեժ Նեպտունները պետք է պարունակեն մեծ զանգվածներով գազեր, հիմնականում ջրածին և հելիում, որոնք կկազմեն մոլորակի զանգվածի մեծ մասը[7][8]։
Ուլտրա-թեժ Նեպտուններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
LTT 9779 b-ին առաջին հայտաբերված ուլտրա-թեժ Նեպտունն է 19 ժամանոց ուղեծրով և 1700 աստիճան ցելսիուս մթնոլորտային ջերմաստիճանով։ Լինելով չափազանց մոտ իր ծնող աստղին և լինելով Նեպտունից երկու անգամ մեծ, նրա մթնոլորտը պետք է գոլորշիանար տիեզերք, ուստի դրա գոյությունը պահանջում է անսովոր բացատրություն[9][10]։ 2021 թվականին Վեգայի շուրջ պտտվող Նեպտունից որոշ չափով մեծ մոլորակ է հայտաբերվել, որը հնարավոր է լինի ուլտրա-թեժ Նեպտուն։ Այն ամեն 2,43 օրը մեկ պտտվում է Վեգայի շուրջ և նրա մթնոլորտի ջերմաստիճանը մոտ 2500 աստիճան ցելսիուսի է հասնում, դարձնելով նրան երկրորդ ամենատաք հայտաբերված մոլորակը[11]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Dong; և այլք: (2017 թ․ հունիսի 23). «LAMOST telescope reveals that Neptunian cousins of hot Jupiters are mostly single offspring of stars that are rich in heavy elements». Proceedings of the National Academy of Sciences. 115 (2): 266–271. arXiv:1706.07807. doi:10.1073/pnas.1711406115. PMC 5777037. PMID 29284755.
- ↑ G. Wuchterl. «Hot Neptunes: A Key To Giant Planet Formation» (PDF). cosis.net. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ Oligarchic formation of hot Neptunes
- ↑ 4,0 4,1 D'Angelo, G.; Bodenheimer, P. (2016). «In Situ and Ex Situ Formation Models of Kepler 11 Planets». The Astrophysical Journal. 828 (1): id. 33. arXiv:1606.08088. Bibcode:2016ApJ...828...33D. doi:10.3847/0004-637X/828/1/33.
{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link) - ↑ «NASA Exoplanet Archive». NASA Exoplanet Archive. Operated by the California Institute of Technology, under contract with NASA.
- ↑ Adrián Brunini and Rodolfo G. Cionco (September 2005). «The origin and nature of Neptune-like planets orbiting close to solar type stars». Icarus. 177 (1): 264–68. arXiv:astro-ph/0511051. Bibcode:2005Icar..177..264B. doi:10.1016/j.icarus.2005.02.015.
- ↑ D'Angelo, G.; Durisen, R. H.; Lissauer, J. J. (2011). «Giant Planet Formation». In S. Seager. (ed.). Exoplanets. University of Arizona Press, Tucson, AZ. էջեր 319–346. arXiv:1006.5486. Bibcode:2010exop.book..319D.
- ↑ D'Angelo, G.; Lissauer, J. J. (2018). «Formation of Giant Planets». In Deeg H., Belmonte J. (ed.). Handbook of Exoplanets. Springer International Publishing AG, part of Springer Nature. էջեր 2319–2343. arXiv:1806.05649. Bibcode:2018haex.bookE.140D. doi:10.1007/978-3-319-55333-7_140. ISBN 978-3-319-55332-0.
- ↑ SEPTEMBER 22, 2020,The first ultra-hot Neptune, LTT 9779b, is one of nature's improbable planets, by Peter Thorley, University of Warwick
- ↑ An Ultra-Hot Neptune in the Neptune desert, James S. Jenkins et al, 27 Sep 2020
- ↑ Կաղապար:Cite arxiv
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Gillon; և այլք: (September 2007). «Detection of transits of the nearby hot Neptune GJ 436 b». Astronomy and Astrophysics. 472 (2): L13–L16. arXiv:0705.2219. Bibcode:2007A&A...472L..13G. doi:10.1051/0004-6361:20077799.
- Paul Gilster (2007 թ․ մայիսի 16). «Transiting 'Hot Neptune' Found». Centauri Dreams. A discussion of the "Detection of transits of the nearby hot Neptune GJ 436 b" paper.