Բիո-Սավարի օրենք
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Բիո-Սավարի օրենք, էլեկտրական հոսանքի ստեղծած մագնիսական դաշտի լարվածությունը որոշող օրենք։ Հայտնաբերել են ֆրանսիացի գիտնականներ Բիոն և Սավարը 1820 թվականին, իսկ ձևակերպումը ընդհանուր տեսքի է բերել Լապլասը։ Ըստ այդ օրենքի, տվյալ կետում (М) հոսանքակիր հաղորդչի Д/ հատվածի առաջացրած մագնիսական դաշտի լարվածությունը՝ ДН = _k IA/smO_, ո լ․ 1–ն Д/ հատվածով г անցնող հոսանքի ուժն է (Д/–ի համար որպես ուղղություն ընտրվում է հոսանքի ուղղությունը), §-ն՝ Д/–ի և г շառավիղ – վեկտորի կազմած անկյունը (Д/<г), k-ն՝ միավորների համակարգի ընտրությունից կախված համեմատականության գործա– կիցը։ ДН վեկտորն ուղղահայաց է Д/–ով և r-ով տարած Р հարթությանը, իսկ նրա ուղղությունը որոշվում է խցանահանի կանոնով։ Հոսանքակիր հաղորդչի ստեղծած մագնիսական դաշտի արդյունարար լարվածությունը (Н) М կետում հավասար է հաղորդչի բոլոր Д/ տարրերով պայմանավորված ДН մեծությունների վեկտորական գումարին։ Մասնավորապես, d հեռավորության վրա ուղիղ հոսանքակիր հաղորդչի մագնիսական դաշտի լարվածությունը՝ H = k2I/d, R շառավղով շրջանային կոնտուրի կենտրոնում՝ Н = к*2л1/К, կոնտուրի առանցքով կենտրոնից d(d>R) հեռավորության վրա՝ H = k-2лR2I/d3, իսկ п գալարանի սոլենոիդի առանցքի վրա՝ Н = к-4лп1։ Բիո-Սավարի օրենքն արտահայտող բանաձևով կարելի է հաշվել նաև ДВ մագնիսական ինդուկցիան: CGS համակարգի միավորներով հաշվելիս ДН-ը պետք է բազմապատկել ւ մագնիսական թափանցելիությամբ, իսկ SI համակարգի միավորներով հաշվելիս, ւււ–ից բացի՝ նաև վակուումի До մագնիսական թափանցելիությամբ (|ւ0 = 4jt10՜7 հն/մ)։
Կոնտուրով հոսող հոսանքի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիցուք, անընդհատ հոսանքը հոսում է կոնտուրով, որը գտնվում է վակուումում: Եթե կետն է, որի նկատմամբ դիտարկվում է դաշտը, ապա մագնիսական դաշտի ինդուկցիան այդ կետում արտահայտվում է ինտեգրալով`
Իսկ եթե որպես հաշվարկման կետ վերցնենք այն կետը,որտեղ պետք է գտնենք մագնիսական ինդուկցիայի վեկտորը,ապա բանաձևը հեշտանում է`
- ի ուղղությունը ուղղահայաց է այն հարթությանը, ուր գտնվում են և վեկտորները: Մագնիսական ինդուկցիայի վեկտորի ուղղությունը կարելի է որոշել աջ պտուտակի կանոնով: Միավորների միջազգային համակարգում - ի վեկտորի մոդուլը որոշվում է`
Վեկտորական պոտենցիալը տրվում է ինտեգրալով`
Բաշխված հոսանքների համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այն դեպքում , երբ մագնիսական դաշտի աղբյուր հանդիսանում են բաշխվող հոսանքները, որոնք բնութագրվում են վեկտորական դաշտի խտության հոսանքով` j, Բիո Սավար-ի օրենքը Միավորների միջազգային համակարգում կընդունի հետևյալ տեսքը`
- ,
որտեղ j = j(r), dV - ծավալի տարրն է, իսկ ինտեգրումը տարածվում է ամբողջ միջակայքում, որտեղ j≠0.
Վեկտորական պոտենցիալը տրվում է ինտեգրալով`