Արքայախնձորի հյութ
Արքայախնձորի հյութ, հեղուկ, որը պատրաստվում է արքայախնձորի միջուկից (արևադարձային բույսի պտուղ) բնական հեղուկը ճզմելուց։ Արքայախնձորի կոմերցիոն հյութի արտադրության համար կարող են օգտագործվել արքայախնձորի բազմաթիվ տեսակներ, որոնցից ամենատարածվածներն են Smooth Cayenne, Red Spanish, Queen և Abacaxi: Արտադրության մեջ արքայախնձորի հյութը սովորաբար պահածոյացված է։
Այն օգտագործվում է որպես մեկ կամ խառը հյութի ըմպելիք, ինչպես նաև, կոկտեյլների, խոհարարական համի, և որպես մսի փափկեցնող միջոց[1]։ Արքայախնձորի հյութը piña colada-ի և tepache-ի հիմնական բաղադրիչն է։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ոչ մի գրառում չկա այն մասին, թե ինչպես և երբ են արքայախնձորները հասել Հավայան կղզիներ, որոշ տեղեկություններ կան, որ արքայախնձորները ափ են թափվել իսպանական կամ պորտուգալական նավի խորտակման հետևանքով կամ ափ են դուրս բերել նավաստիները։ Հնարավոր է, որ պտուղը իսպանացիների հետ է եկել 1778 թվականին Կապիտան Ջեյմս Կուկի ժամանումից տարիներ առաջ[2],սակայն մեկ այլ աղբյուր նշում է, որ առաջին արքայախնձորը աճեցվել է Դոն Ֆրանցիսկո դե Պաուլա Մարինի կողմից[3]։ Մինչ Մարինը այգեգործ էր ով շատ նոր բույսեր ներմուծեց Հավայան կղզիներ, նա, հնարավոր է, առաջին մարդը չէր, ով արքայախնձորներ ներկայացրեց Հավայան կղզիներում, բայց նկարագրեց արքայախնձորի աճը իր ամսագրերում 1813 թ։
Արքայախնձորի հյութը նպաստեց արքայախնձորի արդյունաբերության հաջողությանը 1930-ականներին։ 1932 թվականին Հավայան Արքայախնձոր ընկերությունը հաջողությամբ մշակել է հյութի մաքրման գործընթաց՝ միաժամանակ պահպանելով մրգի բույրն ու համը։ Արքայախնձորի լայնածավալ մշակումը հանգեցրեց արքայախնձորի առևտրային ասոցիացիայի ձևավորմանը, որն ուներ արտադրության խիստ սահմանափակումներ ամբողջական, կտրատած և մանրացված արքայախնձորի պահածոյացման համար։ Թեև արդյունաբերության անդամները համաձայնել էին այս սահմանափակումների մասին 1934-ի լողավազանի համաձայնագրով, արդյունաբերությունը դիմեց արքայախնձորի հյութի պահածոյացմանը՝ առևտրային հնարավորություններն ընդլայնելու համար՝ միաժամանակ օգտվելով մրգային հյութից՝ որպես նախաճաշի խմիչքների նոր միտում[4]։
Արտադրությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արքայախնձորի հյութը պատրաստվում է հասած արքայախնձորից։ Արքայախնձորը հյութից առաջ մաքրելու համար օգտագործվում է խոզանակ և մաքրող մեքենա՝ բծերը, թերությունները և թունաքիմիկատների մնացորդները հեռացնելու համար։ Մաքրումից հետո պտուղը դրվում է արքայախնձորի կեղևահանող և արդյունահանող մեքենայի մեջ, որպեսզի ստացվի միջուկներ, որոնք դրվում են պարուրաձև հյութ արդյունահանող սարքի մեջ։ Այնուհետև օգտագործվում է հյութի նուրբ զտիչ՝ արքայախնձորի հյութից բոլոր պինդ նյութերը, մանրաթելերը և կոլոիդային մասնիկները հեռացնելու համար։
Արքայախնձորի հյութի օդը հեռացնելու համար օգտագործվում է վակուումային գազազերծող սարք։ Գազի հեռացումը թույլ չի տալիս պինդ մարմիններին լողալ։ Գազազերծումը նաև օգնում է նվազեցնել փրփուրը փաթեթավորման մեջ, իսկ ստերիլիզացումը տեղի է ունենում ջերմափոխանակիչում։ Այս գործընթացից հետո ստերիլիզացված արքայախնձորի հյութը սառչում է մինչև 50 °C (122 °F): Արքայախնձորի հյութի պաստերիզացումը դադարեցնում է այն ֆերմենտները, որոնք առաջացնում են դարչնագույն գույն։ Արքայախնձորի պաստերիզացված հյութը դրվում է երկաթե թմբուկների մեջ, որոնք պատված են ասեպտիկ ալյումին-պլաստմասսայե կոմպոզիտային պարկերով։ Սառչելուց հետո արքայախնձորի հյութը լցնում են շշերի կամ բանկաների մեջ՝ լցնող մեքենայի միջոցով։ Արքայախնձորի հյութի փոշին պատրաստվում է արքայախնձորի հյութը ցողելով տապիոկայի մալտոդեքստրինի վրա թողնելով այն չորանա։
Սնուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արքայախնձորի հյութը 84% ջուր է,, 16% Ածխաջրեր, և ինպես նաև փոքր քանակությմբ ճարպեր և սպիտակուցներ.100 մլ (գ) տեղեկատու քանակությամբ արքայախնձորի հյութը ապահովում է 60 կալորիա, ընդ որում միայն մանգանը զգալի պարունակություն ունի (օրական արժեքի 53%-ը, DV), մինչդեռ վիտամին C-ի պարունակությունը չափավոր է (11% DV):
Խոհարարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արքայախնձորի հյութի փոշին կարելի է օգտագործել կարկանդակների, տորթերի, կեքսերի, բլիթների, չատնիների, մուրաբաների, չիլիական պղպեղի, կոնֆետների, սոուսների և շոգեխաշելու մեջ։ Արքայախնձորի հյութի փոշին կարելի է օգտագործել հավի և ձկան մարինացման համար։
Կանոնակարգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն ԱՄՆ սննդամթերէի և դեղերի դեղերի վարչության, արտադրված և պահածոյացված արքայախնձորի հյութը կարող է ունենալ նուրբ չլուծվող պինդ նյութեր, թեև այն չի կարող ունենալ կոպիտ կամ կոշտ նյութեր կամ ավելորդ միջուկ։ Այն կարելի է քաղցրացնել չոր սննդարար ածխաջրածին քաղցրացուցիչով։ Խտացված տեսքով արքայախնձորի հյութը կարելի է քաղցրացնել հեղուկով։
Շուկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2017 թվականին ամենաշատ արքայախնձորի հյութ օգտագործած երկրները եղել են Թաիլանդը, Ինդոնեզիան և Ֆիլիպինները,որոնք միասին սպառել են աշխարհի ընդհանուր սպառման 47%-ը[5]։ Արքայախնձորի հյութի սպառումը Չինաստանում և Հնդկաստանում ցածր է համեմատած նրանց բնակչության հետ[5]:2019 թվականին ամենաշատ արքայախնձորի հյութ օգտագործած երկրներն են եղել Իսպանիան, Ֆրանսիան և Գերմանիան, ՝ սպառելով աշխարհի ընդհանուր քանակի մոտ կեսը[6]։ Իսպանիան արքայախնձորի հյութի ամենախոշոր արտադրողն էր Եվրոպայում, իսկ Ֆրանսիան և Իտալիան որպես երկրորդական արտադրողներ[6]։Ներմուծման խթանման կենտրոնի տվյալներով՝ 2017-2021 թվականներին Եվրոպայում արքայախնձորի հյութի առաջատար սպառողները եղել են Ֆրանսիան, Գերմանիան, Իսպանիան, Միացյալ Թագավորությունը, Բելգիան և Իտալիան։.[7]
Ըմպելիքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեպաշը պատրաստվում է արքայախնձորի կեղևից և միջուկից, շաքարեղեգից և դարչինից.[8] Պուերտո Ռիկոյում մշակված որպես ազգային խմիչք, Պինյա կոլադը մի կոկտեյլ է որը պատրաստված է սպիտակ ռոմով, կոկոսի կրեմով,, և արքայախնձորի կրեմով.[9] Սինգապուրում մշակված, Սինգապուրյան պարսատիկը կոկտեյլ է, որը պատրաստված է Ջինից, բալի կոնյակից, կոինտրոնից, Բենեդիկտինից, կիտրոնի հյութից, արքայախնձորի հյութից և դառը թթունեից.[10] Staten Island Ferry-ը կոկտեյլ է՝ պատրաստված Մալիբու ռոմից և արքայախնձորի հյութից։
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ JF Morton (1987). «Pineapple; In: Fruits of warm climates». NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops and Plant Products, Department of Horticulture and Landscape Architecture, Purdue University. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 10-ին.
- ↑ Donald D Heaton (1997 թ․ մայիսի 28). A Produce Reference Guide to Fruits and Vegetables from Around the World: Nature's Harvest. CRC Press. էջ 89. ISBN 978-1-56022-865-3.
- ↑ D. P. Bartholomew; Robert E. Paull; K. G. Rohrbach (2002 թ․ նոյեմբերի 20). The Pineapple: Botany, Production, and Uses. CABI. էջ 253. ISBN 978-0-85199-979-1.
- ↑ Richard A. Hawkins (2011 թ․ նոյեմբերի 15). A Pacific Industry: The History of Pineapple Canning in Hawaii. I.B.Tauris. էջեր 87–89. ISBN 978-1-84885-596-0.
- ↑ 5,0 5,1 «Population growth drives gradual expansion of pineapple juice market». AgriOrbit. 2019 թ․ հունվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 22-ին.
- ↑ 6,0 6,1 «The EU Pineapple Juice Market Lacks To Gain Momentum». Global Trade. 2020 թ․ հունիսի 23. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
- ↑ «The European market potential for pineapple juice». CBI Ministry of Foreign Affairs. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ Tom Hunt. «How to turn pineapple skin into a refreshing drink». The Guardian. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 11-ին.
- ↑ «Puerto Rico's National Drink: The Piña Colada». Discover Puerto Rico. 2023. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 20-ին.
- ↑ Campbell, Colin (1982 թ․ դեկտեմբերի 12). «Singapore Sling Is Spoken Here». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 23-ին.
Հետագա ընթերցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Carneiro, Lucia; Dos Santos Sa, Iralla; Dos Santos Gomes, Flávia; Matta, Virginia Martins; Cabral, Lourdes Maria Corrêa (2002 թ․ սեպտեմբերի 10). «Cold sterilization and clarification of pineapple juice by tangential microfiltration». Desalination. 148 (1–3): 93–98. doi:10.1016/S0011-9164(02)00659-8. ISSN 0011-9164.
- Sreenath, Hassan K.; Sudarshanakrishna, Kadambi R.; Santhanam, Krishnaswamy (1993 թ․ դեկտեմբերի 1). «Improvement of juice recovery from pineapple pulp/residue using cellulases and pectinases». Journal of Fermentation and Bioengineering. 78 (6): 486–488. doi:10.1016/0922-338X(94)90054-X. ISSN 0922-338X.
- Braddock, R.J.; Marcy, J.E. (1985). «Freeze Concentration of Pineapple Juice». Journal of Food Science. Wiley. 50 (6): 1636–1639. doi:10.1111/j.1365-2621.1985.tb10552.x. ISSN 0022-1147.