Ամերիկյան վիսկի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ամերիկյան վիսկիների ընտրանի. Գերակշռող սորտը՝ Բուրբոն վիսկին, հիմնականում պատրաստված է եգիպտացորենից։
Արտադրական գիծը Maker's Mark բուրբոնի թորման գործարանում՝ Լորետտո, Կենտուկի:

Ամերիկյան վիսկի (անգլ.՝ American whiskey), վիսկի (թորած խմիչք, որն արտադրվում է հացահատիկի խմորված խյուսից)՝ արտադրված ԱՄՆ-ում։ Ամերիկյան վիսկիները, որոնք պատրաստված են խյուսից, իրենց անվանված հատիկների առնվազն 51%-ով, ներառում են բուրբոն վիսկի, տարեկանի վիսկի, տարեկանի ածիկի վիսկի, ածիկ վիսկի, ցորենի վիսկի և եգիպտացորենի վիսկի։

Ամերիկյան այլ վիսկիներ, որոնք չեն նշում գերիշխող հատիկը, ներառում են խառը վիսկիներ, վիսկիների խառնուրդներ, հացահատիկային վիսկիներ և սպիրտային վիսկիներ։ Խառնուրդների դեպքում ամերիկյան վիսկիները կարող են ներառել արհեստական գույներ և բուրավետիչներ։ Վերոնշյալ ապրանքները կարգավորող օրենքները տարբերվում են ԱՄՆ-ում վաճառքի համար արտադրված և արտասահման արտահանվող ապրանքների միջև։

Կանոնակարգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկյան վիսկիի արտադրությունն ու մակնշումը կարգավորվում է ԱՄՆ Դաշնային կանոնակարգերի օրենսգրքի 27-րդ վերնագրով։ ԱՄՆ-ից դուրս տարբեր այլ երկրներ ճանաչում են ամերիկյան վիսկիի որոշ տեսակներ, ինչպիսիք են բուրբոնը և թենեսի վիսկին, որպես ԱՄՆ-ի բնիկ արտադրանք, որը պետք է արտադրվի (չնայած պարտադիր չէ, որ շշալցվի) ԱՄՆ-ում։ Այլ երկրում վաճառվելիս ամերիկյան վիսկին կարող է, նաև պահանջվում է համապատասխանել տեղական արտադրանքի պահանջներին, որոնք վերաբերում են վիսկիին ընդհանրապես, երբ վաճառվում է այդ երկրում։ Որոշ դեպքերում դա կարող է ներառել ավելի խիստ չափանիշներ, քան ԱՄՆ օրենսդրությունը։

Կանադական օրենքը պահանջում է, որ ապրանքները, որոնք պիտակավորված են որպես բուրբոն կամ Թենեսի վիսկի, պետք է համապատասխանեն ԱՄՆ-ի օրենքներին, որոնք կարգավորում են դրա արտադրությունը «ԱՄՆ-ում սպառման համար»։ Որոշ այլ երկրներ չեն նշում այս պահանջը։ Այս տարբերությունը կարող է նշանակալից լինել, քանի որ ԱՄՆ կանոնակարգերը ներառում են էական բացառություններ այն ապրանքների համար, որոնք պատրաստված են արտահանման համար, այլ ոչ թե ԱՄՆ-ում սպառման համար[1]։

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թենեսիի վիսկին հնանում է ածխացած նոր կաղնու տակառներում, Ջեք Դենիելս թորման գործարանում

Ամերիկյան վիսկիի որոշ հիմնական տեսակներ, որոնք թվարկված են ԱՄՆ Դաշնային կանոնակարգերի օրենսգրքում, ներառում են`

  • Տարեկանի վիսկի, պատրաստված մուրճից, որը բաղկացած է առնվազն 51% տարեկանիից
  • Տարեկանի ածիկի վիսկի, պատրաստված խյուսից, որը բաղկացած է առնվազն 51% ածիկավոր տարեկանից
  • Ածիկ վիսկի, պատրաստված խյուսից, որը բաղկացած է առնվազն 51% ածիկի գարուց
  • Ցորենի վիսկի, պատրաստված խյուսից, որը բաղկացած է առնվազն 51% ցորենից
  • Բուրբոն վիսկի, պատրաստված խյուսից, որը բաղկացած է առնվազն 51% եգիպտացորենից (եգիպտացորեն)
  • Եգիպտացորենի վիսկի, պատրաստված մուրճից, որը բաղկացած է առնվազն 80% եգիպտացորենից

Որպես այս տեսակներից մեկը պիտակավորվելու համար վիսկին պետք է թորվի ոչ ավելի, քան 80% ծավալով սպիրտի մեջ (160 ԱՄՆ ապացույց), որպեսզի ապահովվի նախնական խյուսի համը պատշաճ կերպով պահպանելու և ներկանյութի, կարամելի կամ այլ բուրավետիչի ավելացում,արգելվում է հավելումներ[2][3]։ Այս բոլորը, բացառությամբ եգիպտացորենի վիսկիի, պետք է հնեցվեն առնվազն կարճ ժամանակով (չնայած հնեցման նվազագույն ժամկետը նշված չէ) ածխացած նոր կաղնու տարաներում։ Այս սահմանափակումները գոյություն չունեն նմանատիպ անվանումներով ապրանքների համար որոշ այլ երկրներում, օրինակ՝ Կանադայում։ Ամերիկյան եգիպտացորենի վիսկին ամենևին պարտադիր չէ հնեցնել, բայց եթե այն հնեցված է, ապա այն պետք է հնեցվի օգտագործված կամ չածխաջրած կաղնու տակառներում[4] «ոչ ավելի, քան 62,5% սպիրտի ծավալով (125 ապացույց)»[5]։ Գործնականում, եթե եգիպտացորենի վիսկին հնեցվում է, ապա այն սովորաբար հնեցնում են օգտագործված բուրբոն տակառներում։

Ուղիղ վիսկին վիսկի է, որը թորված է ոչ ավելի, քան 80% ծավալով ալկոհոլի մեջ (160 ապացույց), որը հնեցվել է առնվազն երկու տարի 62,5% ոչ ավելի ալկոհոլի սկզբնական կոնցենտրացիայի դեպքում։ Այն չի խառնվել այլ սպիրտների, գունանյութերի կամ հավելումների հետ։ Ուղղակի վիսկի, որը նույնպես համապատասխանում է վերը նշված սահմանումներից մեկին, նշվում է «ուղիղ» տերմինը վիսկիի տեսակի տերմինի հետ համատեղելով։ Օրինակ, տարեկանի վիսկին, որը համապատասխանում է այս սահմանմանը, կոչվում է «ուղիղ տարեկանի վիսկի»։

Չորակավորված «վիսկին», առանց հացահատիկի տիպի նույնականացման, ինչպիսիք են «բուրբոն», «շորա» կամ «եգիպտացորեն» պետք է թորվի 95%-ից պակաս սպիրտի ծավալով (190 ապացույց) հացահատիկի ֆերմենտացված խյուսից այնպես, որ թորածն ունի համ, բույր և բնութագրեր, որոնք սովորաբար վերագրվում են վիսկիին։ Այն պետք է պահվի կաղնու տարաներում, ածխացած նոր կաղնին չի պահանջվում, և շշալցված է ոչ պակաս, քան 40% ծավալով ալկոհոլով (80 proof)[6][7]: «Ուղիղ վիսկի» անվանումը՝ առանց հատիկի տեսակի նույնականացման, ֆերմենտացված խյուսը պետք է լինի մեկ տեսակի հացահատիկի 51%-ից պակաս և պետք է պահվի առնվազն երկու տարի ածխացած կաղնու նոր տարաներում[7][8]։

Չորս տարուց պակաս հնացած ուղիղ վիսկին պետք է մակնշվի տարիքի մասին նշումով, որը նկարագրում է ապրանքի իրական նվազագույն տարիքը, մինչդեռ եթե ուղիղ վիսկին պահվում է սահմանված կարգով չորս տարի կամ ավելի, ապա տարիքի մասին հայտարարությունը պարտադիր չէ[9][10][11]։

Ավելին, ուղիղ վիսկին (կամ մեկ դասի նյութերից պատրաստված այլ սպիրտ) կարող է պիտակավորվել որպես շշալցված, եթե այն հնացել է առնվազն չորս տարի դաշնային պահեստում, շշալցված է 50% ալկոհոլով (100)։ ապացույց), և հանդիսանում է թորման մեկ սեզոնի արդյունք (սահմանվում է որպես օրացուցային տարվա առաջին կամ վերջին կես)[12]։

Դաշնային կանոնակարգերով սահմանված ամերիկյան վիսկիի այլ տեսակներ ներառում են հետևյալը.

  • Խառնած վիսկին խառնուրդ է, որը պարունակում է ուղիղ վիսկի կամ ուղիղ վիսկիների խառնուրդ, որը պարունակում է ոչ պակաս, քան 20 տոկոս ուղիղ վիսկի (գալոնային հիմունքներով) և առանձին կամ համակցված այլ վիսկի կամ չեզոք սպիրտներ։ Որպեսզի խառը վիսկին մակնշվի որոշակի հացահատիկի տեսակով (այսինքն՝ խառը տարեկանի, ածիկի, ցորենի կամ բուրբոն վիսկի), խառնուրդի առնվազն 51%-ը պետք է լինի այդ հացահատիկի ուղիղ վիսկի։ Բովանդակության այն մասը, որը ուղիղ վիսկի չէ, կարող է ներառել չհնացած հացահատիկի թորվածքներ, հացահատիկի չեզոք սպիրտներ, բուրավետիչներ և ներկանյութեր[2][3]։
  • Ուղղակի վիսկիների խառնուրդը մեկ կամ մի քանի ուղիղ վիսկիների խառնուրդ է, որը կա՛մ ներառում է ԱՄՆ տարբեր նահանգներում արտադրված ուղիղ վիսկիներ, կա՛մ գունազարդման և բուրավետիչ հավելումներ (և, հավանաբար, այլ հաստատված «խառնիչ նյութեր») կամ երկուսն էլ, բայց չի պարունակում հացահատիկի չեզոք սպիրտներ[2][3]։
  • Թեթև վիսկին ԱՄՆ-ում արտադրվում է ավելի քան 80% ալկոհոլային պարունակությամբ և պահվում է օգտագործված կամ չօգտագործված կաղնու նոր տարաներում։
  • Սպիրտ վիսկին չեզոք սպիրտների խառնուրդ է և վիսկիի հատուկ ավելի խիստ կատեգորիաների առնվազն 5%-ը։

Այնուամենայնիվ, կարևոր է նշել, որ այս տարբեր պիտակավորման պահանջները և «ինքնության չափանիշները» չեն կիրառվում ԱՄՆ-ից արտահանվող ապրանքների վրա (համաձայն C.F.R. վերնագրի 27, § 5.1): Այսպիսով, արտահանվող ամերիկյան վիսկին կարող է չհամապատասխանել մակնշման նույն չափանիշներին, երբ վաճառվում է որոշ շուկաներում։

Ամերիկյան վիսկիի մեկ այլ կարևոր պիտակավորում Թենեսիի վիսկին է։ Սա ճանաչված անուն է, որը սահմանված է Հյուսիսամերիկյան ազատ առևտրի համաձայնագրով (NAFTA)[13], առնվազն մեկ այլ միջազգային առևտրի համաձայնագրով[14] և Կանադայի օրենքով[15]՝ որպես ուղիղ բուրբոն վիսկի, որը օրինականորեն արտադրվում է Թենեսի նահանգում։ Թենեսիի վիսկիի արտադրությունը նույնպես կարգավորվում է Թենեսիի օրենսդրությամբ։ Թենեսիի տան 1084 օրինագիծն ընդունվել է 2013 թվականին նահանգում արտադրվող «Թենեսի վիսկի» մակնշված ապրանքների համար։ Այն ներառում էր բուրբոնի առկա պահանջները[16][17] և Լինքոլն շրջանի գործընթացի հետագա պահանջվող օգտագործումը՝ վիսկին թխկու փայտածուխի հաստ շերտի միջով զտելու համար, նախքան այն հնեցման տակառներում դնելը, բացառությամբ Բենջամին Փրիչարդի թորման գործարանի Կելսոյում, Թենեսի, որը չի օգտագործում այն։ Թենեսիի վիսկիի երկու հիմնական ապրանքանիշերը՝ Ջեք Դանիելսը և Ջորջ Դիկելը, երկուսն էլ արտադրվում են Lincoln County Process-ի միջոցով։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1882 թվականի գովազդը Cyrus Noble Old Bourbon-ի՝ Օհայո նահանգի Լինչբուրգից չգործող ապրանքանիշի համար:

Վիսկիի հարկումը Միացյալ Նահանգների պատմության սկզբում դաշնային իշխանության առաջնային փորձությունն էր։ Վիսկին առաջին հայրենական արտադրանքն էր, որը հարկվեց 1791 թվականից սկսած (սպիրտը դեռ պետք է գերազանցեր ռոմին արտադրության մեջ)։ Միջոցառմանը դիմադրությունը կոչվում է Վիսկիի ապստամբություն, որը տևեց մինչև 1794 թվականը մինչև տապալվեց դաշնային կոչվող զինյալների կողմից։

1800-ականների վերջում հայրենական վիսկիի որակը հիմնականում նվազել էր։ 1897թ.-ի «Շշալցված-պարտատոմսերի» մասին ակտը ընդունվեց՝ թույլ տալու պետական երաշխիք, որ վիսկին (և այլ ոգելից խմիչքներ) կարտադրվեն բաղադրության և տարիքի մի շարք չափանիշներով։

Զսպվածության շարժումը ստիպեց փակել մի քանի թորման արտադրամասեր ամբողջ երկրում, ինչը հանգեցրեց 1920-ին տասնութերորդ փոփոխության և արգելքի ընդունմանը։ Ի թիվս այլ զիջումների, ԱՄՆ կառավարությունը տրամադրել էր տասը լիցենզիա, որը թույլ կտա ընկերություններին արտադրել կամ տրամադրել վիսկի բժշկական նպատակներով[18]։ Ի վերջո, վեց լիցենզիա տրվեց. արգելքի չեղարկումը 1933 թվականին դրդեց մի քանի նախկին թորող արտադրողների վերակառուցել կամ վերականգնել իրենց ապրանքանիշերը։

Արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաձայն Միացյալ Նահանգների թորած ոգելից խմիչքների խորհրդի՝ վիսկիի վաճառքը 2023 թվականին կհասնի 5,1 միլիարդ դոլարի, ընդ որում վաճառքի մեծ մասը կազմում է բուրբոնը։ 2019 թվականից ի վեր թողունակությունը նույնպես ավելացել է տարեկան ավելի քան երկու միլիոն բարելի[19]:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ C.F.R. Title 27, § 5, notably 5.2 and 5.3
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «27 C.F.R. sec 5.22(b)(4)». Ecfr.gpoaccess.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 14-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «27 C.F.R. sec 5.23». gpo.gov. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 20-ին.
  4. ↑ Glossary of Bourbon & Whiskey terms page Արխիվացված 2014-02-28 Wayback Machine, Kentucky Distillers Association
  5. ↑ TTB Beverage Alcohol Manual, Chapter 4 Արխիվացված 2013-03-05 Wayback Machine, Alcohol & Tobacco Tax & Trade Bureau
  6. ↑ «Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau» (PDF). ttb.gov. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 «eCFR — Code of Federal Regulations». www.ecfr.gov (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  8. ↑ «Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau» (PDF). ttb.gov. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  9. ↑ «Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau» (PDF). ttb.gov. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  10. ↑ «eCFR — Code of Federal Regulations». www.ecfr.gov (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  11. ↑ "Statements of Age Արխիվացված 2009-08-26 Wayback Machine", U.S. Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau, April 2007, page 8–15.
  12. ↑ «27 C.F.R. sec 5.42(b)(3)». gpo.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.
  13. ↑ «NAFTA - Chapter 3 - Annex 307.3 to Annex 315». www.sice.oas.org. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  14. ↑ SICE – Free Trade Agreement between the Government of the United States of America and the Government of the Republic of Chile, Section E, Article 3.15 "Distinctive products".
  15. ↑ «Division 2 – Alcoholic Beverages». laws.justice.gc.ca (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  16. ↑ Zandona, Eric (2013 թ․ սեպտեմբերի 16). «Tennessee Whiskey Gets a Legal Definition». EZdrinking. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 27-ին.
  17. ↑ «State of Tennessee Public Chapter No. 341 House Bill No. 1084» (PDF).
  18. ↑ Mitenbuler, Reid (2015 թ․ մայիսի 12). Bourbon Empire: The Past and Future of America's Whiskey. էջ 185. ISBN 9780670016839.
  19. ↑ Skiver Barton, Susannah (2023 թ․ հունիսի 1). «Have We Reached Peak Bourbon?». VinePair. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ամերիկյան_վիսկի&oldid=9663390» էջից