Պղնձի օքսիդներ

Պղնձի օքսիդներ, պղնձի միացությունները թթվածնի հետ։

Պղնձի(II) օքսիդ

Հատկություններ

Պղնձի(II) օքսիդ

Պղնձի(II) օքսիդը՝ CuO, սե բյուրեղական նյութ է, խտությունը՝ 6350 կգ/մ³։ Բնության մեջ հանդիպում է աենորիա միներալի ձեով։ 800 °C-ից բարձր տաքացնելիս դանդաղ քայքայվում է

${\mathsf {4CuO\rightarrow 2Cu_{2}O+O_{2}}}$

Լուծվում է թթուներում և ցիանիդների լուծույթներում, ջրում չի լուծվում։ Ջրածնի և CO-ի մթնոլորտում (250 °C) վերականգնվում է մինչև մետաղական պղնձի։

Ստացում

CuO-ն ստանում են պղնձի տաշեղները (օդում), պղնձի (II) նիտրատը կամ կարբոնատը շիկացնելով։ Օգտագործում են կանաչ և կապույտ ապակի և արձններ, նռնաքարե կարմիր ապակի ստանալու, գալվանական չոր բջիջներ պատրաստելու, օրգանական վերլուծության համար և բժշկության մեջ (քսուկներ)։

Պղնձի(I) օքսիդ

Հատկություններ

Պղնձի (I) օքսիդը՝ Cu₂O, կարմրաշագանակագույն բյուրեղական նյութ է։ Հալման ջերմաստիճանը՝ 1230 °C, խտությունը՝ 5800-6110 կգ/մ³։ Առաջացնում է կուպրիտ միներալը։ Ջրում չի լուծվում, լուծվում է խիտ հալոգենաջրածնական թթուներում և ամոնիակի լուծույթում՝ առաջացնելով անգույն կոմպլեքսներ [Cu(NH3)₂]OH, H[CuCl₂] են։ Օդում տաքացնելիս և խիտ ծծմբական թթվում օքսիդանում է։

Ստացում

Ստանում են պղինձը անբավարար քանակով օդում շիկացնելով։

Կիրառություն

Օգտագործվում է ապակին, արձնները գունավորելու, գյուղատնտ․ վնասատուների դեմ պայքարի համար։

Պղնձի (III) օքսիդ

Պղնձի (III) օքսիդը՝ Cu₂O₃, կարմիր փոշի է, օքսիդիչ, 100 °C-ից բարձր տաքացնելիս մասամբ կորցնում է թթվածինը։ Ստացվել է նաև պղնձի գերօքսիդը, որն անկայուն նյութ է և օքսիդիչ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 338)։