Մասնակից:Ida 11114/Ավազարկղ2

Ռոբերտ Հենրիսոնը բանաստեղծ էր, ով ծաղկում ապրեց 1460-1500 թվականներին Շոտլանդիայում։ Համալրելով շոտլանդացի գրողների շարքը` նա ապրում էր Դանֆերմլայնի արքայական ավանում և դա բնորոշվում էր և տարբերվող ոճով Հյուսիսային Վերածննդի դարաշրջանում, այն ժամանակ, երբ մշակությթը զարգանում էր միջնադարում և վերածննդի ժամանակաշրջանում։ Նրա կյանքի մասին քիչ բան է հայտնի, այնուամենայնիվ, վկայությունների համաձայն ,նա ուսուցիչ էր, ով ուսուցանում էր իրավագիտության և հումանիտար գիտությունների բնագավառում, որ կապ ուներ Դանֆերմլայն աբբայության հետ և, միգուցե, նա նույնպես ինչ-որ ժամանակ կապված էր եղել Գլազգոյի համալսարանի հետ։ Նրա պոեզիան գրվել է շոտլանդերենով այն ժամանակ, երբ այն պետական լեզու էր համարվում։ Նրա գրական երկերը հիմնականում բաղկացած են պատմվածքներից։ Նրա պահպանված աշխատանքների ծավալը մոտավորապես 5000 տող է։

Աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հենրիսոնից պահպանված եկեղեցական երգերը բաղկացած են երեք երկար բանաստեղծություններից և շուրջ տասներկու տարբեր կարճ գործերից՝ գրված տարբեր ժանրերով։ Ամենաերկար բանաստեղծությունը նրա Մորալ Ֆաբիլիսն է, տասներեք առակի ամուր՝ բարդ կառուցվածքային հավաքածուից բաղկացած պատմածքներ մի շրջանում, որը քիչ է 3000 տողից։Պահպանվել են ևս երկու երկար աշխատանքներ, յուրաքանչյուրը 600 տողից մի փոքր ավելի։ Մեկը Օրփեոսի հեքիաթն է, Եվրիդիկեի թագուհին՝ Օրֆեուսի պատմության նրա ակտիվ և հնարամիտ տարբերակը: Մյուսը` «Կրեսեյդի կտակը», բարոյական և հոգեբանական նրբության հեքիաթ է ողբերգական եղանակով, որը հիմնված է Կրիսեյդայի "Տրոիլ և Կրիսեյդա" սյուժետային կամարի "ավարտի" գրական եղանակով։ Հենրիի կարճ աշխատանքների շրջանակում ներառվում է Ռոբենը և Մաքինը՝ հովվերգություն սիրո թեմայով, ինչպես նաև զավեշտական ֆլեյտաներ աղաղակող հատված, որն ուղղված է իր ժամանակի բժշկական պրակտիկային, Մարիանի նվիրվածության խիստ ձևավորված և սեղմված բանաստեղծությունը, այլաբանական այլ աշխատանքներ, փիլիսոփայական որոշ խորհրդածություններ և վնասատուի դեմ ուղղված աղոթք: Ինչպես իր ավելի երկար գործերի, այնպես էլ նրա արտաքին թեմաները հաճախ կրում են կարևոր ենթատեքստեր: Հենրինսոնի գրությունների համար որոշակի ժամանակագրություն կառուցելը հնարավոր չէ, բայց նրա Օրֆեոսի պատմությունը գուցե գրվել է նրա կարիերայի սկզբում՝ Գլազգոյում գտնվելու ընթացքում, քանի որ դրա հիմնական աղբյուրներից մեկը գտնվում էր համալսարանի գրադարանում: Ներքին ապացույցներն օգտագործվել են այն ենթադրության համար, որ Մոռալ Ֆաբիլիսը կազմվել է 1480-ականների ընթացքում։

Կենսագրական եզրակացություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ոչ մի գրառում չկա այն մասին, թե երբ կամ որտեղ է ծնվել կամ կրթվել Հենրիսոնը: Նրա մասին հաստատված ամենավաղ գրառումը կատարվել է 1462 թվականի սեպտեմբերի 10-ին , երբ իր անունից ՝ դասավանդման լիցենզիա ունեցող մի մարդ արձանագրում է, որ պաշտոն է զբաղեցրել վերջերս հիմնադրված Գլազգոյի համալսարանում ։ Եթե նա բանաստեղծ էր, ինչպես սովորաբար ենթադրվում էր, ապա վկայությունը ցույց է տալիս, որ նա ավարտել էր ուսումը թե արվեստի, թե եկեղեցական երգերի ոլորտում^[1]: Հենրիսոնի մասին գրեթե բոլոր տեղեկությունները հաստատուն կերպով կապվում են Դյունֆերմլայնի հետ։ Հավանաբար նա ինչ-որ կապ ուներ Բենեդիկտյան միաբանության հետ՝ թագավորական շատ միապետերի գերեզմանոց և ուխտագնացության կարևոր կենտրոն լաստանավային խոշոր անցման մոտ, որը գտնվում է Սենտ Էնդրյուսի ճանապարհին^[2]: Այս փաստի մասին չհաստատված ապացույցները եղել են 1478 թվականին, երբ նրա անունը հայտնվել է որպես վկա աբբայության կանոնադրություններում ^[3] ։ Եթե նա բանաստեղծ էր, ապա դա հաստատում էր, որ նրա գործառույթներից մեկը աբբայության նոտարական հանձնարարությունն էր, մի հաստատություն, որը պատկանում էր և ղեկավարում էր ամբողջ Շոտլանդիայի ընդարձակ տարածքները: Հենրիսոնի մասին գրեթե համընդհանուր հիշատակումները՝ որպես դպրոցական ուսուցիչ, սովորաբար ենթադրում են, որ նա դասավանդել է դպրոցում և որոշակի պարտականություններ է ունեցել Աբբայի բուրգ՝ Դանֆերմլինի գիմնազիայի կառավարման համար: Մասնակի պատկերացում այն մասին, թե սա ինչ էր նշանակում գործնականում, կարող է ստացվել 1468-ի հաստատումից որը հնարավորություն է տվել Դանֆերմլինում «քահանայի» և «գիտնականների» բնակության համար «հարմար» տուն կառուցել, ներառյալ <<անվճար սովորող աղքատ գիտնականներին>>^[4]: Դանֆերմլայնը, որպես մայրաքաղաքային կարգավիճակ ունեցող արքայական բուրգ, դատարանը պարբերաբար այցելում էր բնակավայրեր, որոնք ուղղակիորեն կապված էին աբբայության համալիրի հետ: Հենրիսոնի՝ որպես պալատական բանաստեղծի, մասին գրառումներ չկան, բայց սերտ հարևանը հավանական է դարձնում ծանոթությունը թագավորական տան հետ: Նա ակտիվ էր Ջեյմս III-ի և Ջեյմս IV-ի օրոք, երկուսն էլ ուժեղ հետաքրքրություն ունեին գրականության հանդեպ: Ըստ բանաստեղծ Ուիլյամ Դանբարի ՝ Հենրիսոնը մահացել է Դանֆերմլայնում^[5]։ Անգլիացի բանաստեղծ Ֆրենսիս Կինաստոնի ապոկրաֆիկ պատմությունը 17-րդ դարի սկզբին նշում է հոսքը որպես մահվան պատճառ, բայց դա չի հաստատվել։ Մահվան տարին նույնպես անհայտ է, թեև նախապես ենթադրվում էր, որ դա եղել է բուրգում (1498-9) ժանտախտի ժամանակ^[6]:

Գրեթե ոչինչ էլ հայտնի չէ Հենրիսոնի մասին՝ բացի նրա պահպանված գրառումներից։ Հայտնի չէ, թե արդյոք նա Դանֆերմլինից է եղել, և այն ենթադրությունը, որ նա կարող էր կապված լինել Հենդերսոնների կլանի Ֆայֆական ճյուղի հետ, հնարավոր չէ ստուգել, թեև նրա անունը միանշանակ պատկանում է այս ցեղին^[7]:

Ընդհանուր ոճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հենրիսոնը, ընդհանուր առմամբ, գրում էր առաջին դեմքով ՝ օգտագործելով մեղմիկ երանգ, որն արագորեն ընթերցողի մոտ վստահություն էր առաջացնում իր նկատմամբ և իրակաան անհատականության և համոզմունքների վերաբերյալ հռչակավոր մարդու տպավորություն էր թողնում։ Գրությունները արմատավորված են առօրյա կյանքում և շարունակում են իրենց հիմնավորված զգալ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ թեմաները մետաֆիզիկական են, կամ տարրերը ֆանտաստիկ են: Նա գրում էր ճկուն, հարթ և լակոնիկ շոտլանդերենով , ինչն ակնհայտորեն ցույց է տալիս նրա լատիներենի իմացությունը, միևնույն ժամանակ տեսարանները առաջացնում են շոտլանդական միջավայրի հիշեցում, որը կարող էր առաջանալ միայն սերտ կապի և ուսումնասիրության շնորհիվ ^[8]։ Այս մանրամասն, ինտիմ և իրատեսական մոտեցումը, երբեմն, վճռականորեն հուշում է անձնական փորձի և վերաբերմունքի մասին արդի իրադարձությունների նկատմամբ, սակայն առանձնահատկությունները մնում են անհասանելի՝ ընթերցողներին և քննադատներին հուզող եղանակներով:

Այս տեսակի ինտրիգի զգացումը մասնակիորեն կարող է պատահական լինել, սակայն վերջինս ուժ է հաղորդում նաև գեղարվեստական գրականության մեջ, փիլիսոփայությունը վարպետորեն օգտագործելով՝ հաճախ որպես ստեղծագործության ինքնակոչ բնորոշ գիծը^[9]։ Նրա կյանքի որևէ կոնկրետ մանրամասներ հնարավոր չէ ուղղակիորեն եզրակացնել նրա ստեղծագործություններից, բայց կան ինքնարտացոլման որոշ հատվածներ, որոնք, կարծես, ինքնակենսագրականի տարրեր են բովանդակում, մասնավորապես՝ «Կրեսեյդի կտակ» -ի առաջին տողերում:

Հենրիսոնի շոտլանդերենը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հենրիսոնը գրել է 15-րդ դարի շոտլանդերենով: Սա այն ժամանակաշրջանում էր երբ Եվրոպայում մայրենի լեզվի օգտագործումը գրականության մեջ ավելի մեծ տեղ էր զբաղեցնում այն մայրցամաքում որտեղ լատիներեն լեուն վաղուց հաստատված էր Լինգվա ֆրանկա ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ The University of Glasgow, Munimenta, II, 69, dated 10 September 1462, admits a Robert Henryson, licenciate in Arts and bachelor of Decreits (Canon Law), as a member of the University. It is considered strongly likely, from secondary evidence, that this was the poet.
↑ These are all posthumous references, such as on the title pages of the early printed editions of his work that started to appear after his lifetime.
↑ The dates are 18 and 19 March and 6 July 1478 and the signature is Magistro Roberto Henrison publico notario. See McDiarmid, M.P. 1981: Robert Henryson, Scottish Academic Press, p.3.
↑ The scholar John MacQueen contextualises this record of the poet as a notary in Scotland against the Act of 1469 which gave James III power to appoint notaries public over and above the rights of the Pope and the Holy Roman Emperor and the consequent expulsion of notaries appointed by the Emperor Frederick III of Germany. MacQueen, J. 2006: Complete and Full with Numbers: the Narrative Poetry of Robert Henryson, Rodopi, Amsterdam, pp.10 and 12.
↑ See McDiarmid, M.P. 1981: Robert Henryson, Scottish Academic Press, p.12
↑ See Robert L Kindrick, Introduction which quotes Kynaston's general thoughts on Henryson and the "merry, though somewhat unsauory tale".
↑ Laing, David (1865) The Poems and Fables of Robert Henryson pp. x-xii.
↑ See Wittig, K. 1958: The Scottish Tradition in Literature, Oliver and Boyd, chapter 2, for appraisals of Henryson's descriptive technique.
↑ "Certainly the present writer would like to know more about Robert Henryson as he lived outside his verse than about any other Scots poet." (McDiarmid, M.P. 1981: Robert Henryson, Scottish Academic Press, p.1.) McDiarmid's first chapter goes on to develop a surprisingly full speculative picture of the poet's life gleaned from evidence in his poetry, secondary historical evidence for the period and the surviving citations of his name in an extremely broken record.

[1] The University of Glasgow, Munimenta, II, 69, dated 10 September 1462, admits a Robert Henryson, licenciate in Arts and bachelor of Decreits (Canon Law), as a member of the University. It is considered strongly likely, from secondary evidence, that this was the poet.

[2] These are all posthumous references, such as on the title pages of the early printed editions of his work that started to appear after his lifetime.

[3] The dates are 18 and 19 March and 6 July 1478 and the signature is Magistro Roberto Henrison publico notario. See McDiarmid, M.P. 1981: Robert Henryson, Scottish Academic Press, p.3.

[4] The scholar John MacQueen contextualises this record of the poet as a notary in Scotland against the Act of 1469 which gave James III power to appoint notaries public over and above the rights of the Pope and the Holy Roman Emperor and the consequent expulsion of notaries appointed by the Emperor Frederick III of Germany. MacQueen, J. 2006: Complete and Full with Numbers: the Narrative Poetry of Robert Henryson, Rodopi, Amsterdam, pp.10 and 12.

[5] See McDiarmid, M.P. 1981: Robert Henryson, Scottish Academic Press, p.12

[6] See Robert L Kindrick, Introduction which quotes Kynaston's general thoughts on Henryson and the "merry, though somewhat unsauory tale".

[7] Laing, David (1865) The Poems and Fables of Robert Henryson pp. x-xii.

[8] See Wittig, K. 1958: The Scottish Tradition in Literature, Oliver and Boyd, chapter 2, for appraisals of Henryson's descriptive technique.

[9] "Certainly the present writer would like to know more about Robert Henryson as he lived outside his verse than about any other Scots poet." (McDiarmid, M.P. 1981: Robert Henryson, Scottish Academic Press, p.1.) McDiarmid's first chapter goes on to develop a surprisingly full speculative picture of the poet's life gleaned from evidence in his poetry, secondary historical evidence for the period and the surviving citations of his name in an extremely broken record.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]