Հեղինակային իրավունքը Պանամայում
Հեղինակային իրավունքը Պանամայում առաջին հերթին հիմնված է 1994 թվականի օրենքի վրա, որը հայտնի է որպես «15-րդ օրենք»։ Պանամայի մտավոր սեփականության մասին օրենսդրության պատմությունը անցյալում է մինչև 19-րդ դարը։ Բազմաթիվ պնդումների համաձայն՝ երկրի իշխանությունները սկսել են լրջորեն հետևել դրա պահպանմանը միայն վերջերս՝ միջազգային հանրության քննադատությունից հետո։ Այնուամենայնիվ, 2012-ի նոր օրենքը հակառակ ուղղությամբ գրավեց հասարակության մտահոգությունները, քանի որ շատերն այն չափազանց կոշտ են համարում։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պանամայում հեղինակային իրավունքի մասին օրենսդրության որոշ դրույթներ թվագրվում են դեռևս 1826 թվականին։ Պետությունը մասնակից է եղել 20-րդ դարի ընթացքում կնքված հեղինակային իրավունքների վերաբերյալ մի շարք միջազգային պայմանագրերի։ Պանամայի ազգային ասամբլեան 1994-ի օգոստոսին ընդունեց հեղինակային իրավունքի համապարփակ օրինագիծ, որը կոչվում է 15-րդ, որը հիմնված է մտավոր սեփականության համաշխարհային կազմակերպության կողմից մշակված մոդելի վրա։ 1994-ի օգոստոսին Պանամայի ազգային ժողովը ընդունեց 15-րդ օրենքը, որը հիմնված էր մտավոր սեփականության համաշխարհային կազմակերպության կողմից մշակված մոդելի վրա։ Օրենքը կատարելագործում է հեղինակային իրավունքների պաշտպանության մեխանիզմը, նախատեսվում է ռոյալթիների վճարում, հեշտացվում է հեղինակային իրավունքները խախտողների հետապնդման գործընթացը, պաշտպանվում է ծրագրային ապահովումը։ Հեղինակային իրավունքի խախտումը ճանաչվում է որպես հանցագործություն, որը պատժվում է մինչև 20,000 ԱՄՆ դոլարի տուգանքով, իսկ տուգանքն ինքնին վճարվում է հօգուտ Պանամայի կրթության նախարարության հեղինակային իրավունքի ազգային վարչության։ Օրենքը նաև ճանաչում է բարոյական իրավունքի առկայությունը (ստեղծագործությունների հեղինակների իրավունքը պահանջել իրենց հրատարակությունները՝ առանց դրանցում որևէ փոփոխություն մտցնելու, հեղինակի անանունության իրավունքը և այլն)։ Հեղինակային իրավունքի գործողության ժամկետը հեղինակի մահից կամ անանուն ստեղծագործության հրապարակումից հետո 50 տարի է[1]։
1996 թվականի 23-րդ օրենքի համաձայն, երկրում ստեղծվել է մտավոր սեփականության հարցերով միջառարկայական հանձնաժողով, որը վերահսկում է հեղինակային իրավունքի հետ կապված տարբեր գործերի քննությունը[1]։
2012 թվականի սեպտեմբերին Պանամայում ընդունվեց հեղինակային իրավունքի մասին նոր օրենք (510-րդ օրենք)։ Դրա ընդունումը արդյունք էր Պանամայի և ԱՄՆ-ի միջև առևտրի զարգացման մասին համաձայնագիր կնքելու բանակցությունների։ Նոր օրենքը Պանամայի հեղինակային իրավունքի հարցերով գերատեսչությանը, որը կոչվում է հեղինակային իրավունքի հարցերով գլխավոր վարչություն (DGDA)[2], լիազորում է տուգանքներ սահմանել այն անձանց նկատմամբ, ովքեր խախտում են հեղինակային իրավունքները ֆայլերի փոխանակման միջոցով։ Տուգանքները սահմանվում են մինչև $100,000 (կրկնակի խախտման համար$200,000), խախտողները տասնհինգ օր ունեն իրենց արդարացնելու համար, նախքան նրանց ձերբակալելը։ Տուգանքները վճարվում են հօգուտ հեղինակային իրավունքի գերատեսչությունների, որոնք իրավունք ունեն օգտագործել ստացված միջոցները որպես պրեմիում իրենց աշխատակիցների համար, մինչդեռ իրավատերերն իրենք այդ գումարից ոչինչ չեն ստանում։ Հեղինակային իրավունքը խախտողների նկատմամբ, սակայն, դեռևս կարող է առանձին հայց ներկայացվել իրավատիրոջ կողմից։ Եթե նրանք մեղավոր ճանաչվեն, հանցագործները նույնպես ստիպված կլինեն վճարել մամուլի զեկույցի համար, որտեղ նրանք իրենց մեղավոր են ճանաչում ինտերնետային ծովահենության մեջ[3]։ 2012 թվականին Պանամայում նույնպես սահմանափակվեց արդար օգտագործման շրջանակը[4]։
Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած մտավոր սեփականության հետ կապված գործերով իրականացվել են մի շարք դատավարություններ, Պանամայի Հեղինակային իրավունքի գրասենյակը, ըստ ԱՄՆ-ի 2001 թվականի զեկույցի, «փոքր է և անարդյունավետ»։ Նույն զեկույցում նշվում է, որ վարչությունը չի շտապում իրականացնել հեղինակային իրավունքի մասին օրենսդրության հետագա կատարելագործում և իրականացնել ՄՍՀԿ-ի հետ նոր համաձայնագրեր (օրինակ՝ ՄՍՀԿ-ի հեղինակային իրավունքի մասին պայմանագիրը)։ Այն նաև պարունակում է առաջարկություններ որոշակի գործողություններ որպես իրավախախտումներ ճանաչելու (մասնավորապես՝ ինտերնետի միջոցով հեղինակային իրավունքի խախտում), տուգանքների բարձրացման և իրավախախտների նկատմամբ վերահսկողության միջոցների ուժեղացման վերաբերյալ։ Այդ ժամանակից ի վեր Պանամայի օրենսդրությունը առաջ է շարժվում հեղինակային իրավունքի հարցում՝ Sica-ի (Կենտրոնական Ամերիկայի տնտեսական ինտեգրման համակարգ) տեխնիկական աջակցությամբ[5]։
2012 թվականին օրենքը քննադատության արժանացավ ազատ մշակույթի շարժման անդամների և թվային իրավունքի պաշտպանների կողմից (օրինակ՝ Electronic Frontier Foundation), ինչպես Պանամայում, այնպես էլ արտերկրում։ Օրենքի դրույթների անորոշ ձևակերպման շնորհիվ հնարավոր է դառնում այն իրավիճակը, երբ նույնիսկ վճարովի հոսքային մեդիա բովանդակության օգտագործումը, ինչպիսին է Netflix-ը կամ PANDORA ռադիոն, կարող է դիտվել որպես հեղինակային իրավունքի խախտում։ Օրենքը կոչվում էր «դրակոնյան»և«չափազանց չմտածված»[6],Andres Guadamus-ը Technollama-ից, ինչպես նաև լրագրող Քորի Դոկտորոուն և EFF-ի ներկայացուցիչները օրենքն անվանել են «տիեզերքի պատմության ամենավատ [հեղինակային իրավունքի] օրենքը»[7]։ EFF-ում նաեւ նշել են, որ նոր օրենքը խախտում է իրավական երաշխիքների սկզբունքը։ Օրինագիծը ընդունման պահին Պանամայի հասարակության շրջանակներում լայնորեն հայտնի չէր և որևէ նշանակալի հանրային քննարկման առարկա չէր[8]։ Իրավապաշտպանները քննադատել են ԱՄՆ կառավարությանը շոու-բիզնեսի գործիչների շահերի լոբբինգի համար։ ԱՄՆ-ը, Նրանց կարծիքով, ճնշում է գործադրում Պանամայի և լատինաամերիկյան այլ երկրների վրա և ստիպում է նրանց ընդունել հեղինակային իրավունքի ոլորտում խիստ օրինագծեր, որոնք խախտում են խոսքի ազատությունը և գործում են ի վնաս հանրային շահերի[9][10][11]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 WIPO [http://www.wipo.int/export/sites/www/copyright/en/performance/pdf/econ_contribution_cr_pa.pdf THE ECONOMIC CONTRIBUTION OF COPYRIGHT-BASED INDUSTRIES IN PANAMA] (Английский). Архивировано из первоисточника 1 Մայիսի 2014.
- ↑ «Panama: Tough New Copyright Law - CentralAmericaData :: The Regional Business Portal». en.centralamericadata.com. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
- ↑ «'Worst copyright law in history': Panama set to crack down on piracy» (անգլերեն). RT International. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
- ↑ «Panama's new copyright law is the worst in the history of the universe». Boing Boing. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
- ↑ 2001 Country Reports on Economic Policy and Trade Practices U.S. Department of State (Английский). — 2001. Архивировано из первоисточника 3 Մարտի 2016.
- ↑ «http://infojustice.org/archives/27372». infojustice.org. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
{{cite web}}: External link in|title= - ↑ «Is Panama about to pass the worst copyright law in history?» (անգլերեն). TechnoLlama. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
- ↑ «http://infojustice.org/archives/27368». infojustice.org. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
{{cite web}}: External link in|title= - ↑ «JURIST - Panama legislature passes copyright law with heavy fines for violators». jurist.org. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
- ↑ «Copyright in Latin America: New Enforcement Measures Pose Major Threats to Internet Users in Panama and Colombia». Electronic Frontier Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.
- ↑ «The New Imperialism: Forcing Morality Shifts And Cultural Change Through Exported IP Laws | Techdirt». Techdirt. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 15-ին.