Հարավաֆրիկյան աստղադիտարան

Հարավաֆրիկյան աստղադիտարան
Տեսակ	աստղագիտական ​​աստղադիտարան
Կազմված է	Թագավորական աստղադիտարան, Բարեհուսո հրվանդան և Հարավաֆրիկյան մեծ աստղադիտակ
Մասն է	SuperWASP?
Կառավարող	Հարավաֆրիկայի ազգային հետազոտական հիմնադրամ
Աստղադիտարանի կոդ	051(наблюдения)
Երկիր	ՀԱՀ
Վայր	Karoo Hoogland Local Municipality?
ԲԾՄ	1798 մետր
Հիմնադրվել է՝	1820
Կայք	saao.ac.za​(անգլ.)
South African Astronomical Observatory Վիքիպահեստում

Հարավաֆրիկյան աստղադիտարան (անգլ.՝ South African Astronomical Observatory, ՀԱԱԱ), 1972 թվականին ՀԱՀ-ում հիմնադրված աստղագիտական աստղադիտարան։ Աստղադիտարանը պատկանում է Հարավային Աֆրիկայի Ազգային հետազոտական հիմնադրամին։ Աստղադիտարանին են պատկանում փոքր մոլորակների կենտրոնի «051», «B31» և «A60» ծածկագրերը։ ՀԱԱԱ-ի աստղադիտարանը համարվում է Բարեհուսո հրվանդանի աստղադիտարանի իրավահաջորդը։

Հարավաֆրիկյան մեծ հեռադիտակ

Աստղադիտարանի ղեկավարներ

• 1879-1906 թթ. - Դեյվիդ Հիլլ (աստղագետ)
• 1972-1976 թթ. - Ռիչարդ Վուլլի

Աստղադիտարանի պատմություն

ՀԱԱԱ-ն համարվում է Բարեհուսո հրվանդանում 1820 թվականին հիմնադրված Թագավորական աստղադիտարանի դիտարկման կայանի իրավահաջորդը։ Հիմնական շենքի շինարարությունն ավարտվել է 1829 թվականին, որն արժեցել է 30000 ֆունտ ստերլինգ։ 1972 թվականին Յոհաննեսբուրգի հանրապետական ասղադիտարանը, Ռեդքլիֆի աստղադիտարանը (ՀԱՀ) և Թագավորական աստղադիտարանը միավորվեցին Հարավաֆրիկյան աստղադիտարանի մեջ։ ՀԱԱԱ-ի շտաբ բնակարանը գտնվում է հին Թագավորական աստղադիտարանի տարածքում, որտեղ էլ տեղակայված են պատմական գործիքները։

Աստղադիտարանի գործիքներ

Քեյփթաուն

• Աստղադիտակ Մակ-Կլին (աստղադիտակ Վիկտորիա) D=61 սմ (լուսանկարչական խողովակ) և D=46 սմ (դիտարկման խողովակ), 1901 թ.
• Phased Experimental Demonstrator (PED) - 6 հատ 2.5 մետրանոց ռադիոալեհավաք, փորձարարական դիտարկումների համար։

Սազերլենդ

• 0.5-մետրանոց աստղադիտակ - կառուցվել է 1967 թվականին Հանրապետական աստղադիտարանի համար, 1972 թվականին տեղափոխվել է Սազերլենդ
• 0.75-մետրանոց աստղադիտակ - Grubb Parsons արտացոլիչ հեռադիտակ
• Alan Cousins Telescope (ACT) - 0.75- մետրանոց աստղադիտակ, ի սկզբանե կոչվել է Ավտոմատացված ֆոտոմետրիկ աստղադիտակ, բայց ավելի ուշ վերանվանվել է Alan William James Cousins-ի պատվին
• en:Birmingham Solar Oscillations Network (BISON) - արևային տատանումների Բիրմինգհեմյան վեց աստղադիտակներից մեկը։
• Աստղադիտակ Էլիզաբեթ - 1.0-մետրանոց աստղադիտակ, բերված Քեյփթաունից գրավիտացիոն ոսպնյակավորման ցանցի դիտարկումների նպատակով (Probing Lensing Anomalies Network, PLANET)
• Infrared Survey Facility (IRSF) - 140 սանտիմետրանոց ռեֆլեկտոր հագեցած եռագույն հեռուստացույցով։ Տեղադրվել է 2000 թվականին Ճապոնիայի կրթության նախարարության կողմից Մագելանյան ամպերի դիտարկման նախագծով։
• MONET -«MOnitoring NEtwork of Telescopes» նախագծով տեղակայված 1.2 մետրանոց աստղադիտակներից մեկը։ Երկրորդ աստղադիտակը տեղադրված է ԱՄՆ-ի Տեխասի նահանգի Մակ- Դոնալդ աստղադիտարանում։ Դա ռոբոտիզացված աստղադիտակ է հեռակառավարումով։ Աստղադիտակը ստեղծվել է Հետինգենյան համալսարանում (անգլ.՝ Halfmann Teleskoptechnik):
• Աստղադիտակ Ռեդքլիֆ - 1.9 մետրանոց ռեֆլեկտոր, կառուցվել է 1948 թվականին Պրետորիայում Ռեդքլիֆ աստղադիտարանի համար։ 1972 թվականին աստղադիտակը տեղափոխվեց Սազերլենդ։ 1951 թվականից մինչև 2004 թվականն այն ամենախոշոր աստղադիտակն էր ՀԱՀ-ում։
• Հարավաֆրիկյան Մեծ ասղադիտակ (SALT) - սա խոշորագույն օպտիկական աստղադիտակն է հարավային կիսագնդում 11 մ չափսի կառուցվածքային հայելիներով։ Աստղադիտարանի ծածկագիրն է B31: SALT-ը շահագործման է հանձնվել 2005 թվականի նոյեմբերին։ SALT-ը կառուցվել է նույն մեթոդիկայով, ինչ Հոբբի- Էբերլի աստղադիտակը (HET) ԱՄՆ-ի Տեխասի նահանգում։
• SuperWASP-South (անգլ.՝ Wide Angle Search for Planets) - տարանցիկ մեթոդով հարավային կիսագնդում, էկզոտիկ մոլորակների որոնման նախագիծ։ 8 Canon օբյեկտիվներ (F=200mm, f/1.8) տեսախցիկներով։
• KELT-South (անգլ.՝ Kilodegree Extremely Little Telescope - South) - ավտոմատացված 4.2 սմ օբյեկտիվով և շուրջ 1000 քառ.հա. տեսադաշտով աստղադիտակ տարանցիկ մեթոդով հարավային կիսագնդում, էկզոտիկ մալորակների որոնման համար։
• Yonsei Survey Telescopes for Astronomical Research (YSTAR) - աստղադիտարանի ծածկագիրը A60: Օգտագործվում է փոփոխական աստղերի, տարանցիկ երևույթների և երկրամերձ աստերոիդների դիտարկման նպատակով։ Կառուցվել է Հարավային Կորեայի միջոցներով և ղեկավարվում է նրանց կողմից։

Աստղադիտարանի բաժիններ

• GPS-կայան
• Սեյսմիկ կայան

Հետազոտությունների ուղղություններ

• Երկրաֆիզիկա
• Օդերևութաբանություն
• Երկրամերձ օբյեկտներ
• Էկզոմոլորակներ
• Գալակտիկական աստղագիտություն

Հիմնական նվաճումներ

Բարեհուսո հրվանդանից թագավորական մեդալով պարգևատրված աստղագետներ`

• Թոմաս Մաքլիրը 1869 թվականին՝ միջօրեականի աղեղի չափման համար։
• Դեյիդ Հիլլ (աստղագետ) 1903 թվականին՝ արևային և աստղային պարալաքսների չափման համար։
• Քեյփթաունի աստղը բացահայտվել է Բարեհուսո հրվանդանի աստղադիտարանում կատարված պատկերների հիման վրա։
• Պրոկսիմ Ցենտավրի առաջին պարալաքսը չափվել է Բարեհուսո հրվանդանի աստղադիտարանում։
• SuperWASP-South համակարգում էկզոմոլորակի բացահայտում։
• WASP-1b
• WASP-2b
• WASP-4b
• WASP-5b
• WASP-6b
• WASP-7b
• WASP-10b
• WASP-11b/HAT-P-10b
• WASP-12b
• WASP-14b
• WASP-15b
• WASP-17b — բացահայտվել է 2009 թվականին
• Հայտնաբերված առաջին roAp-աստղը եղել է HD 101065-ը (Պշիբիլսկու աստղ)։ Պայծառության տատանումները հայտնաբերվել են Դոնալդ Կուրցի կողմից (անգլ.՝ Donald Kurtz) օգտագործելով Հարավաֆրիկյան աստղադիտարանի 20-դյույմանոց աստղադիտակը, որը նշմարում է աստղի կորի փայլի փոփոխությունները 12,15 րոպե ժամանակահատվածով և 0,01m−0,02m փայլի ամպլիտուդով։
• Բարեհուսո հրվանդանի լուսանկարչական կատալոգը (անգլ.՝ Cape Photographic Catalogue):

Արտաքին հղումներ

• Official Website
• SALT Homepage
• BiSON Homepage
• KELT-South Homepage
• «WASP-South Live weather and status». WASP@Keele (անգլերեն). Keele University Astrophysics Group. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
• SUR listing at Proect IDA Արխիվացված 2011-07-20 Wayback Machine