Հայ հնագույն դրամա

Հայ հնագույն հեթանոս, դրամայի հերոսը ճակատագրի հանդիման կանգնած մարդն է՝ որպես հավերժ, կալանավոր։ Այս առասպելը տարբեր համատեքստերով հիշատակվում է 5-րդ դարի գրական աղբյուրներից մինչև Հայսմավուրքը (12-15-րդ դարեր)։

Հայ հնագույն դրաման թեմատիկ ընդհանրություններ ունի նաև «հավերժական վերադարձի առասպելի» հետ, որը խորհրդանշում է տիեզերական պարբերականությունը (ցիկլ)։ Ավելի ակնհայտ է կապը պրոմեթևսյան (հունական) թեմայի, նաև շղթայվածի առասպելի իրան, և կովկասյան տարբերակների հետ, որոնցից միայն հունական տարբերակն ունի ծիսադրամատիկական մարմնավորում։

Հայկական տարբերակ

Հայկական տարբերակը բնորոշվում է որպես դրամա-մարգարեություն, որը կապված է սիդերական տարվա (երկնային լուսատուների լրիվ շրջապտույտը) և, ամենակարևորը, Շիդար աստծու 2 նշանակությամբ (նզովք և շղյտա) անվան հետ։ Մովսես Խորենացու «Պատմութիւն Հայոց»-ի 1-ին մասի վերաձևված սյուժեն տիպաբանորեն նման է Սաքսոն Քերականի «Ասք Ամլեդուսի մասին» զրույցին, որի գեղարվեստական վերաիմաստավորումը Շեքսպիրի «Համլետ» ողբերգությունն է, որտեղ «ժամանակը կապը կտրել է» միտքն ակնհայտորեն ունի խորհրդապաշտ. հիմք։

Պոեմների ընդհանուր հիմքը

Հին բաբելական պոեմում «ես բանտարկված Եմ սեփական մարմնիս բանտում» արտահայտությունը դրամատիկական բոլոր իրավիճակների ընդհանուր հիմքն է. թեմատիկ պայմանաձևը միջազգային է, սակայն «ժամանակի շղթան» ամրացնելու ծեսը հայտնի է հայկական միջնադարյան գրական աղբյուրներից և հանգում է տիեզերաբանական հնագույն պատկերացումներին։ «Սասնա ծռեր» էպոսում ժայռի մեջ բանտարկված Մհերը, որ զսպված ուժի և սպասվող փրկության խորհրդանիշն է, նայում է «ճակատագրի անիվին» (համաստեղությունների շրջան), որն արտացոլված է առաջավորասիական հորոսկոպում։

Դրամայի ծագման խնդիրը

Դրամայի ծագման խնդիրն արծարծվում է արևապաշտական և բուսապաշտական տեսություններով։ Հայ հնագույն դրամայի սկզբնավորումը բացատրվում է արևապաշտության տեսությամբ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։