Կարբունկուլ
| Կարբունկուլ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | հիվանդության կարգ և Q124326626? |
| Բժշկական մասնագիտություն | մաշկաբանություն և վարակաբանություն |
| ՀՄԴ-10 | L02 |
 Carbuncles Վիքիպահեստում | |
Կարբունկուլ, բակտերիալ վարակի հետևանքով առաջացած թարախակույտերի կլաստեր է, առավել հաճախ առաջանում է ոսկեգույն ստաֆիլոկոկով կամ ստրեպտոկոկուս պիոգենեսով[1]։ Կարբունկուլի առկայությունը նշան է, որ իմունային համակարգը ակտիվ է և պայքարում է վարակի դեմ[2]։ Ինֆեկցիան վարակիչ է և կարող է տարածվել մարմնի այլ հատվածներում կամ փոխանցվել այլ մարդկանց. մարդկանց շրջանում, ովքեր ապրում են նույն բնակավայրում, կարող են միաժամանակ զարգանալ կարբունկուլներ[3]։ 21-րդ դարի սկզբին ավելի տարածված է դարձել մեթիցիլին-դիմացկուն ոսկեգույն ստաֆիլակոկի (Staphylococcus aureus) (MRSA) շտամերը[4]։
Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարբունկուլը մի քանի թարախակույտերից կազմված կլաստեր է, որը սովորաբար լցված է թարախային էքսուդատով (մեռած նեյտրոֆիլներ, ֆագոցիտացված բակտերիաներ և այլ բջջային բաղադրիչներ)[5]։ Հեղուկը կարող է ազատորեն արտահոսել կարբունկուլից, կամ կարող է անհրաժեշտ լինել միջամտություն, որը ներառում է կտրվածք և դրենաժային պրոցեդուրա։ Կարբունկուլները կարող են առաջանալ մարմնի ցանկացած հատվածում, բայց դրանք առավել տարածված են մեջքի և պարանոցի վրա։
Կարբունկլը շոշափելի է և կարող է լինել փոքրˋ սիսեռի չափ կամ գոլֆի գնդակի չափ։ Շրջակա տարածքը ինդուրացված է։ Հետագայում կարբունկուլի կենտրոնի մաշկը փափկում է և ծայրամասային արբանյակային վեզիկուլներ են հայտնվում. դրանք պատռվում են, թարախ են արտազատում և առաջացնում ծալքավոր տեսք[6]։ Քանի որ վարակ է զարգանում է, կարող է առաջանալ քոր։ Կարող է լինել տեղայնացված էրիթրեմա կամ մաշկի գրգռվածություն, և տարածքը կարող է ցավոտ լինել դիպչելիս։ Երբեմն կարող են առաջանալ ավելի ծանր ախտանիշներ, ինչպիսիք են հոգնածությունը, ջերմությունը, դողն ու ընդհանուր թուլությունը, քանի որ մարմինը պայքարում է վարակի դեմ։
Պատճառը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարբունկուլի սկզբնական պատճառը հաճախ հնարավոր չէ որոշել։ Սադրիչ գործոնները, որոնք ավելի հավանական են դարձնում կարբունկուլային վարակները, ներառում են ֆոլիկուլիտի վերջին դեպքերը. շփում հագուստից կամ սափրվելուց; մազերը քաշած, օրինակ՝ այն վայրերը, որտեղ հագուստը կամ կահույքը բռնում են մազից. ընդհանուր առմամբ վատ հիգիենա; վատ սնուցում; կամ թուլացած իմունիտետ։[փաաստ] Վատ առողջությունը կարող է նախատրամադրող գործոն լինել. օրինակ՝ շաքարախտով և իմունային համակարգի հիվանդություններ ունեցողներն ավելի հավանական է, որ զարգանան վարակներ (հատկապես ոտքի կամ ոտքի բակտերիալ վարակներ)։
Հասարակություն և մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստուգաբանություն
Ենթադրվում է, որ բառը ծագել է լատիներենից՝ carbunculus, որը նշանակում Է փոքր ածուխ, մանրացված՝ փայտածուխ կամ ածուխ, բայց նաև կարբունկուլ քար, «կարմիր կամ կրակոտ գույնի թանկարժեք քարեր», սովորաբար նռնաքարեր։
Փոխաբերություն՝ «հրեշավոր կարբունկուլ
1984 թվականին Չարլզ III-ը, որն այն ժամանակ Ուելսի արքայազնն էր, օգտագործել է «հրեշավոր կարբունկուլ շատ սիրելի և էլեգանտ ընկերոջ դեմքին»[7], տերմին, որը նա օգտագործել է այդ ժամանակվանից՝ նկարագրելու այլ գործեր ճարտարապետության[8][9]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ni Riain, Una (2008 թ․ դեկտեմբերի 1). «Guide to the management of bacterial skin infections». Prescriber (անգլերեն). 19 (23–24): 28–37. doi:10.1002/psb.323. ISSN 1931-2253.
- ↑ «Carbuncle – PubMed Health». National Institute of Health. 2007 թ․ ապրիլի 12. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 10-ին.
- ↑ «Carbuncle: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 26-ին.
- ↑ «Furuncles and Carbuncles - Dermatologic Disorders - Merck Manuals Professional Edition». Merck Manuals Professional Edition (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 26-ին.
- ↑ Lewis, Sharon Mantik; Dirksen, Shannon; Heitkemper, Margaret; Bucher, Linda; Camera, Ian (2015). Medical Surgical Nursing. St. Louis, Missouri: Elsevier/Mosby. էջ 187. ISBN 978-0323065801.
- ↑ «Symptoms and causes». Mayo Clinic (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 26-ին.
- ↑ «A speech by HRH The Prince of Wales at the 150th anniversary of the Royal Institute of British Architects (RIBA), Royal Gala Evening at Hampton Court Palace». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 16-ին.
- ↑ «Prince's new architecture blast». BBC News. 2005 թ․ փետրվարի 21. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 16-ին.
- ↑ «No cash for 'highest slum'». BBC News. 2001 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 16-ին.