Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհուրդ
Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհուրդ (լատիշ․՝ Latviešu Pagaidu Nacionālā padome), 1917 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսին Լատվիայի անկախության համար պայքարի ընթացքում Լատվիայի ազգային կուսակցությունների և կազմակերպությունների կողմից ստեղծված Լատվիայի իշխանության մարմին։
Խորհրդի ստեղծման ամսաթվի հարցը մնում է վիճահարույց, տարբեր աղբյուրներում նշվում են տարբեր ամսաթվեր՝ հոկտեմբերի 26-ին, նոյեմբերի 29-ին, դեկտեմբերի 2-ին։
Ստեղծում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1917 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Պետրոգրադում տեղի ունեցավ Լատվիայի քաղաքական կուսակցությունների և հասարակական կազմակերպությունների նիստ, որը պատրաստել էր Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհրդի ստեղծումը։ Ավելի ուշ նրանք տեղափոխվեցին Վալկա, որտեղ նոյեմբերի 19-ից դեկտեմբերի 2-ը տեղի ունեցավ նիստ, որի ընթացքում Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհուրդը մինչև Լատվիայի սահմանադրական ժողովը պաշտոնապես հայտարարվեց Լատվիայի ժողովրդի շահերը ներկայացնող միակ և լիարժեք մարմինը, որի խնդիրներն էին՝ գումարել Լատվիայի Սահմանադրական ժողով, ինքնավարության նախագծի մշակում և Լատվիայի տարածքների տարածքային միավորում[1]։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1917 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհուրդն ընդունեց Լատվիայի ինքնորոշման մասին հռչակագիրը՝ սահմանելով Վիձեմայի, Կուրզեմեի և Լատգալիայի շրջանների կարգավիճակը, որոնք վերահսկվում էին Խորհրդի կողմնակիցների կողմից։ Այն դարձավ Լատվիայի բարձրագույն իրավասու մարմինը, 1918 թվականի հուլիսից այդ մասին նշվում է նրա փաստաթղթերում։ Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհրդի գործողություններին դեմ են հանդես եկել բոլշևիկները Իսկոլատից։ 1918 թվականի հունվարի 1-ին նրանք պաշտոնապես արգելեցին Խորհրդի գործունեությունը, սակայն որոշման ստորագրումը ձախողվեց, և Խորհուրդը շարունակեց իր աշխատանքը[2]։ Նույն ամսվա ընթացքում Պետրոգրադում տեղի է ունեցել Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհրդի նիստը, որտեղ քննարկվեց անկախության հռչակման հարցը[3]։ Խորհուրդը իր բողոքն է հայտնել Բրեստի հաշտությանը և գերմանացիների կողմից Կուռլանդիայի անեքսիային[4], քանի որ հակված է դեպի Անտանտի կողմը, թեև շատ լատվիական քաղաքական գործիչներ ելույթ են ունեցել Գերմանիայի հետ դաշինքի օգտին։ Հոկտեմբերի 23-ին Բրիտանիայի կառավարությունը Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհրդին ժամանակավորապես ճանաչել է որպես Լատվիայի կառավարությունը՝ մինչև Փարիզի հաշտության կոնֆերանսի կողմից որոշումներ կայացնելը, այս որոշումը ձևակերպվել է նոյեմբերի 11-ին Բրիտանիայի ԱԳՆ պաշտոնական գրությամբ, որով Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհուրդը ճանաչվել է որպես լատվիական ժողովրդի շահերը ներկայացնող Լատվիայի կառավարություն[1]։ Նոյեմբերի 11-ին Գերմանիայի և Անտանտի միջև ստորագրվել է հրադադար, ինչը հնարավորություն է տվել լատվիացիներին ստեղծել անկախ Լատվիա։ Նոյեմբերի 17-ին Լատվիայի ժամանակավոր ազգային խորհուրդը, Ժողովրդավարական բլոկը և այլ կուսակցությունների ներկայացուցիչներ դժվարին բանակցություններից հետո ստեղծեցին ժամանակավոր խորհրդարան` Լատվիայի ժողովրդական խորհուրդը, որը հռչակել էր նոյեմբերի 18-ին Լատվիայի անկախ և ժողովրդավարական հանրապետություն[5]։
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Латвия в 1917—1919 годах — Вексиллография
- ↑ Valka — Latvijas neatkarības šūpulis Aija Priedīte. valka.lv
- ↑ Šulcs L. Atskats uz Latvijas valstiskās idejas izveidošanos // Tieslietu Ministrijas Vēstnesis, 1926, Nr. 7/8, 288. — 291. lpp.
- ↑ «Latviešu Nacionālās Padomes protests pret Brestļitovskas miera līgumu un Kurzemes aneksiju». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 14-ին.
- ↑ Смирин Г. Основные факты истории Латвии. — 2-е изд. — Рига: SI, 1999. — 141 с. — ISBN 9984–630–36–6
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Latvijas Brīvības cīņas 1918—1920. Enciklopēdija. Rīga:Preses nams, 1999: