Անրիի ռեակցիա
Անրիի ռեակցա, նիտրոալդոլային ռեակցիա (անգլ.՝ Henry reaction, nitroaldol reaction), ալդոլային տիպի ռեակցիա ալդեհիդների և նիտրոմեթանի միջև[1]։
Նուկլեոֆիլ միացման փուլը կատալիզվում է հիմքերի միջոցով և α դիրքում ակտիվ ջրածնի առկայության դեպքում ընթանում ջրի անջատումով։ Անրիի ռեակցիայով հիմնականում ստացվում են β-հիդրօքսինիտրոմիացություններ, արոմատիկ ալդեհիդների դեպքում՝ նիտրոալկաններ։
Առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անրիի ռեակցիայի առանձնահատկություններն են[2].
- Բոլոր փուլերը դարձելի են
- Կարելի է օգտագործել բավարար ուժի հիմքեր, օրինակ՝ մետաղների հիդրօքսիդներ, կարբոնատներ, ֆտորիդ իոնի աղբյուրներ, պոլիմերային բնույթի հիմքեր և այլն։
- Լուծիչի ընտրությունը էական նշանակություն չունի։
- β-հիդրօքսինիտրոմիացությունները ստացվում են երկու դիաստերեոմերի խառնուրդի ձևով և ռեակցիայի պայմանների փոփոխությունների միջոցով հնարավոր է ստանալ դրանցից որևէ մեկը։
Ստերեոընտրողականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անրիի ռեակցիայի արդյունքում ձևավորվում է երկու նոր ստերեոկենտրոններ և տեսականորեն հնարավոր է ստացվեն 4 ստերեիզոմերներ։ Սովորաբար ստացվում է դիաստերեոմերների խառնուրդ, սակայն հնարավոր է խիրալ լիգանդների կիրառմամբ մեծացնել դրանցից որևէ մեկի ելքը։ Այսպես, ցինկի տրիֆլատի, դիիզոպրոպիլամինի (DIPEA) և խիրալ լիգանդ (+)-N-մեթիլէֆեդրինի ներկայությամբ բենզալդեհիդի և նիտրոմեթանի փոխազդեցությունից հնարավոր է ստանալ էնանտոսելեկտիվ կոնդենսացիայի վերջանյութ[3]։
Անրիի ռեակցիայի դիաստերեոսելեկտիվ ավելի բարդ օրինակներից մեկը ներկայացված է ստորև[4]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Henry, L. C. R. Hebd. Acad. Sci. 1895, 120, 1265.
- ↑ Kurti, L.; Czako, B. Strategic Applications of Named Reactions in Organic Synthesis; Academic Press: 2005
- ↑ Enantioselective Henry Reactions under Dual Lewis Acid/Amine Catalysis Using Chiral Amino Alcohol Ligands Claudio Palomo, Mikel Oiarbide, Antonio Laso Angewandte Chemie, Vol. 44, Issue 25 , P. 3881 — 3884 2005 Abstract(չաշխատող հղում)
- ↑ Organocatalyzed diastereoselective Henry reaction of enantiopure 4-oxoazetidine-2-carbaldehydes Benito Alcaide, Pedro Almendros, Amparo Luna, M. Paz de Arriba and M. Rosario Torresc ARKIVOC 2007 (iv) 285—296