Դիտել Ֆրանսիա էջի աղբյուրը

{{ընտրյալ հոդված}}
{{Տեղեկաքարտ Երկիր|
native_name = République française |
conventional_long_name = Ֆրանսիական Հանրապետություն|
common_name = Ֆրանսիայի |
image_flag = Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg |
image_coat = Armoiries république française.svg |
symbol_type = Ազգային զինանշան |
image_map = EU-France.svg |
map_caption = {{պարզաբանագիր|green|Ֆրանսիան}}<br />{{պարզաբանագիր|lightgreen|Եվրոպական Միությունը}}|
image_map2 = Outre-mer en sans Terre Adelie.png|
map_caption2 = Ֆրանսիան իր անդրծովյան տարածքներով|
national_anthem = ''[[Մարսելյոզ]]'' <br /><center>[[Պատկեր:La Marseillaise.ogg]]</center> |
motto = <br />''{{lang|fr|nocat=true|Liberté, égalité, fraternité}}''<br />(Ազատություն, Հավասարություն, Եղբայրություն) |
official_languages = [[Ֆրանսերեն]] |
capital = [[Փարիզ]] |
latd = 48|
latm = 51.4|
latNS = N|
longd = 2|
longm = 21.05|
longEW = E|
government_type = [[Ունիտար պետություն|Ունիտար]] [[Կիսանախագահական համակարգ|կիսանախագահական]] հանրապետություն |
leader_title1 = Նախագահ |
leader_title2 = Վարչապետ |
leader_name1 = [[Էմանուել Մակրոն]] |
leader_name2 = [[Էլիզաբեթ Բորն]] |
largest_city = [[Փարիզ]]<br />
<sub>(մայրաքաղաք)</sub> |
legislature = [[Ֆրանսիա խորհրդարան|Խորհրդարան]]|
upper_house = [[Ֆրանսիայի սենատ|Սենատ]]|
lower_house = [[Ֆրանսիայի ազգային ասամբլեա|Ասամբլեա]]|
area = 547,557 |
areami²= 260558 |
area_rank = 42-րդ|
percent_water = 0,26% |
population_estimate = 65,200,000 |
population_estimate_year = 2020 |
sovereignty_type = Անկախություն |
established_events = &nbsp;-&nbsp;Հայտարարված<br /> &nbsp; |
established_dates = Սկսած [[Վերդենի պայմանագրից]]-ից<br /> [[830]]<br /> |
established_event1 = Ֆրանսիա|
established_event2 = Արևմտյան Ֆրանսիա|
established_event3 = Ֆրանսիայի առաջին հանրապետություն|
established_event4 = Ներկայիս&nbsp;սահմանադրություն|
established_date1 = [[486]] (միավորումը Քլոդվիգի կողմից)|
established_date2 = [[843]] (Վերդենի պայմանագիր)|
established_date3 = [[1792]] (Ազգային համագումար)|
established_date4 = [[հոկտեմբերի 4]], [[1958]] (5-րդ հանրապետություն)|
currency = [[Եվրո]] |
currency_code=€ |
population_density = 116|
population_densitymi²= 301|
population_density_rank = 89-րդ
|GDP_nominal = $2.580&nbsp;տրիլիոն<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_rank = 5-րդ
|GDP_nominal_year = 2012
|GDP_nominal_per_capita = $40,690<ref name=imf2/>
|GDP_nominal_per_capita_rank = 20-րդ
|GDP_PPP_year = 2012
|GDP_PPP = $2.253&nbsp;տրիլիոն<ref name=imf2>{{Cite web |title=Ֆրանսիա |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=49&pr.y=17&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=132&s=NGDP%2CNGDPD%2CNGDPPC%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |accessdate=2012 թ․ հոկտեմբերի 10 |publisher=International Monetary Fund}}</ref>
|GDP_PPP_rank = 9-րդ
|GDP_PPP_per_capita = $35,520<ref name=imf2/>
|GDP_PPP_per_capita_rank = 24-րդ
|Gini = 28.9<ref name="inseegini">{{Cite web |title=Insee – Revenus-Salaires – Les niveaux de vie en 2008 |url=http://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?ref_id=ip1311 |accessdate=2012 թ․ հունիսի 22 |publisher=Insee.fr}}</ref>
|Gini_year = 2008
|HDI_year = 2011
|HDI = {{աճ}} 0.884<ref name="HDI">{{Cite web |year=2011 |title=Human Development Report 2011 |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 5 |publisher=United Nations |format=PDF}}</ref>
|HDI_rank = 20-րդ
|HDI_category = <span style="color:#090;">շատ&nbsp;բարձր</span>
|time_zone = [[CET]] |
utc_offset = +1 |
utc_offset_DST=+2 |
time_zone_DST = [[CEST]] |
cctld = [[.fr]] |
calling_code = 33 
}}

'''Ֆրանսիական Հանրապետություն''' ({{lang-fr|link=no|République française}}, հայտնի նաև որպես '''Ֆրանսիա'''), [[Ունիտար պետություն|ունիտար]] [[Կիսանախագահական համակարգ|կիսանախագահական]] հանրապետություն [[Արևմտյան Եվրոպա]]յում իր մի քանի անդրծովյան տարածքներով և կղզիներով, որոնք տեղակայված են [[Հնդկական օվկիանոս|Հնդկական]], [[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ]] և [[Ատլանտյան օվկիանոս|Ատլանտյան]] օվկիանոսներում։ Մայրցամաքային Ֆրանսիան ձգվում է [[Միջերկրական ծով]]ից մինչև [[Անգլիական նեղուց]] և [[Հյուսիսային ծով]], [[Հռենոս]]ից մինչև Ատլանտյան օվկիանոս։ Նրան հաճախ անվանում են ''l’Hexagone'' (վեցանկյուն) նրա տարածքի աշխարհագրական պատկերի պատճառով։ Այն Արևմտյան Եվրոպայի խոշորագույն երկիրն է և երկրորդ ամենամեծը աշխարհում իր բացառիկ տնտեսական գոտով 11,035,000&nbsp;կմ<sup>2</sup>՝ զիջելով միայն Միացյալ Նահանգներին (11,351,000&nbsp;կմ<sup>2</sup> / 4,383,000&nbsp;ք&nbsp;մղոն)

Ֆրանսիան սահմանակցում է հյուսիս-արևելք [[Բելգիա]] և [[Լյուքսեմբուրգ]], արևելք [[Գերմանիա]] և [[Շվեյցարիա]], հարավ - արևելք [[Իտալիա]] և [[Մոնակո]], հարավ [[Անդորրա]] և [[Իսպանիա]]։ Ֆրանսիան սահմանակցում է նաև [[Ատլանտյան օվկիանոս|Ատլանտյան Օվկիանոսի]] [[Բիսկայան ծոց]]ին, ծովային ճանապարհով հյուսիսում [[Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն|Մեծ Բրիտանիայի]] հետ։

Նախորդ 500 տարիներին<ref>Encarta. MSN. 2008. [http://www.webcitation.org/5kwqEr8pe. Մեծ տերություններ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210830214245/https://www.webcitation.org/5kwqEr8pe. |date=2021-08-30 }}։ Վերցված է 21 Դեկտեմբերի 2010 թ.</ref> Ֆրանսիան [[մշակույթ|մշակութային]], [[տնտեսություն|տնտեսական]], [[Ռազմագիտություն|ռազմական]] և [[Քաղաքականություն|քաղաքական]] ասպարեզներում գերիշխող դիրք է ունեցել ինչպես Եվրոպայում, այնպես էլ ամբողջ աշխարհում։ 17-րդ և 18-րդ դարերի ընթացքում Ֆրանսիայի գաղութները դարձան [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յի և [[Հարավարևելյան Ասիա]]յի հսկայական մասը. 19-րդ դարում և 20-րդ դարի սկզբներին Ֆրանսիան կառուցեց այդ ժամանակվա երկրորդ ամենամեծ գաղութատիրական տերությունը՝ ներառելով [[Հյուսիսային Աֆրիկա|Հյուսիսային]], [[Արևմտյան Աֆրիկա|Արևմտյան]] և [[Կենտրոնական Աֆրիկա]]յի, Հարավարևելյան Ասիայի մեծ մասը, ինչպես նաև տիրացավ [[Կարիբյան կղզիներ|Կարիբյան]] և Խաղաղօվկիանոսյան շատ կղզիների։

Ֆրանսիայի հիմնական գաղափարները արտահայտված են մարդու իրավունքների և քաղաքացու հռչակագրով։ Ֆրանսիայի Հանրապետությունը բնորոշվում է որպես անբաժանելի, աշխարհիկ, ժողովրդավարական և սոցիալական երկիր իր սահմանադրությամբ<ref>Ֆրանսիայի սահմանադրության առաջին հոդված ... La France est une République indivisible, laïque, démocratique et sociale.</ref>։ Ֆրանսիան մեկն է աշխարհում առավել [[զարգացած երկիր|զարգացած երկրներից]]<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2009_EN_Complete.pdf Հաղթահարման արգելքներ. Մարդկային տեղաշարժը և զարգացումը]։ Մարդու զարգացման զեկույց 2009։ Միացյալ ազգերի զարգացման ծրագիր Նյու Յորք. ISBN 978-0-230-23904-3</ref>, իր անվանական ՀՆԱ-ի մակարդակով Ֆրանսիան իններորդն է աշխարհում և երկրորդը Եվրոպայում<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2195.html ՀՆԱ-ի մակարդակ (հաշվարկված պաշտոնական փոխարժեքով)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181224231351/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2195.html |date=2018-12-24 }}, ԿՀՎ աշխարհի երկրների տեղեկագիր</ref>։ Ֆրանսիան իր կենսամակարդակով առաջինն է Եվրոպայում (և 4-րդը աշխարհում)<ref>Credit Suisse-ի 2010-ի համաշխարհային հարստության զեկույց "Եվրոյով և ԱՄՆ դոլարով հաշվարկված ֆրանսիայի տնտեսական հարստությունը շատ մեծ է։ Չնայած Ֆրանսիայում են ապրում աշխարհի չափահասների միայն 1,1%-ը, Ֆրանսիան իր կենսամակարդակով չորրորդն է աշխարհում, հետ մնալով Չինաստանից, սակայն մի փոքր ավել Գերմանիայից:" [http://thewisebuck.com/wp-content/uploads/2010/10/credit_suisse_global_wealth_report1.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110427015348/http://thewisebuck.com/wp-content/uploads/2010/10/credit_suisse_global_wealth_report1.pdf|date=2011-04-27}}</ref>։

Ֆրանսիայի ռազմական բյուջեն երրորդն է աշխարհում<ref name="The SIPRI Military Expenditure Database">{{Cite web |title=Ստոկհոլմի միջազգային խաղաղության ինստիտուտ (SIPRI) ռազմական ծախսեր բազա |url=http://milexdata.sipri.org/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160123190846/http://milexdata.sipri.org/ |archive-date=2016 թ․ հունվարի 23 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 16 |publisher=Milexdata.sipri.org}}</ref> և երրորդ ամենամեծ ռազմական ուժերը ՆԱՏՕ-ում ու ԵՄ ամենամեծ բանակը։ Ֆրանսիան նաև ունի երրորդ ամենաշատ միջուկային զենքի պաշարները աշխարհում<ref>{{Cite web |date=2010 թ․ մայիսի 26 |title=Ամերիկյան գիտնականների միություն. Միջուկային զորքերի իրավիճակը |url=http://www.fas.org/programs/ssp/nukes/nuclearweapons/nukestatus.html |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Fas.org}}</ref>։

Ֆրանսիան [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]] հիմնադիր անդամն է, նաև [[Եվրոպական միություն|Եվրամիության]],
[[Եվրախորհուրդ|Եվրախորհրդի]], [[Ֆրանկոֆոնիա]]յի, [[Մ8]], [[Մեծ քսանյակ|Մ20]], [[ՆԱՏՕ]]-ի, [[ՏՀԶԿ]], [[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն|ԱՀԿ]] և [[Լատինական միություն|Լատինական միության]] անդամ։

== Անվանում ==
«Ֆրանսիա» անվանումը ծագում է [[լատիներեն]] ''Francia'' բառից, որը նշանակում է «[[Ֆրանկներ]]ի երկիր»<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիայի պատմություն |url=http://www.discoverfrance.net/France/History/DF_history.shtml |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 17 |publisher=Discoverfrance.net}}</ref>։ Կան նաև այլ վարկածներ կապված «ֆրանկ» անվանման ծագումնաբանութան հետ։ Դրանցից մեկը գալիս է նախագերմաներեն ''frankon'' բառից, որը թարգմանվում է ''գեղարդ'', քանի որ ֆրանկների նետող կացինները կոչվում էին ֆրանցիսկա<ref>{{Cite book |last1=Tarassuk |first1=Leonid |url=https://books.google.am/?id=UJbyPwAACAAJ |title=Զորքերի և զենքի մասին ամբողջական հանրագիտարան. զենքի և զրահի մասին ամենամեծ ամբողջական գրադարանը նախապատմական ժամանակներից մինչ մեր օրերը։ |last2=Blair |first2=Claude |publisher=Simon & Schuster |year=1982 |isbn=067142257X |page=186 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 5}}</ref>։ Մեկ այլ վարկածով, «ֆրանկ» գերմանական լեզուներով նշանակում է ''ազատ''։

== Պատմություն ==
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի պատմություն}}
=== Նախապատմություն և նախնադար ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի նախապատմություն}}
[[Պատկեր:Lascaux2.jpg|մինի|աջից|Լասկո քարանձավի նկարներից մեկը, որտեղ նկարված է ձի ([[Դորդոն]], մոտավոր 18,000 մ.թ.ա)։]]
Հնագետների կատարած պեղումներից պարզվել է, որ Ֆրանսիայի տարածքում [[մարդ]]ը բնակություն է հաստատել դեռևս 1.8 միլիոն տարի առաջ<ref name="Ժան Կարպենիե 1987 էջ.17">Ժան Կարպենիե (dir.), Ֆրանսուա Լեբրուն (dir.), Ալեյն Տանոյ, Էլիզաբեթ Կարենիե էթ Ժան Մարի Մեյուր (préface de Jacques Le Goff), Ֆրանսիայի պատմություն, Points Seuil, coll. « Histoire », Փարիզ, 2000 (1re éd. 1987), p. 17 ISBN 2-02-010879-8</ref>։ [[Նախնադար]]ում մարդիկ ստիպված էին ապրել քոչվորական կյանքով՝ զբաղվելով հիմնականում որսորդությամբ և հավաքչությամբ<ref name=Jean>Jean Carpentier 1987 p.17</ref>։ Ֆրանսիայում հաշվվում է մեծ թվով նկարազարդ քարանձավներ վերին պալեոլիթի դարաշրջանից, որոնց լավագույն նմուշներից են [[Լասկո քարանձավ]]ի նկարները<ref name=Jean/> ([[Դորդոն]], մոտավոր 18000 մ.թ.ա)։

[[Վերջին սառցե դարաշրջան]]ի ավարտին (մ.թ.ա. 10000) կլիման բարելավվեց<ref name="Ժան Կարպենիե 1987 էջ.17"/>, և մոտ մ.թ.ա. 7000-ից Արևմտյան Եվրոպայի այս հատվածը մտավ [[Նեոլիթ]]յան դարաշրջան, և բնակիչներն անցան [[նստակյաց կյանք]]ի։ Մ.թ.ա. 4-րդ և մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակների միջև տեղի ունեցած ժողովրդագրական և գյուղատնտեսական բուռն զարգացումից հետո, մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակի վերջում ի հայտ եկավ մետաղագործությունը, մարդիկ սկսեցին օգտագործել բրոնզ, պղինձ, ոսկի, հետագայում նաև երկաթ<ref>Carpentier et al 2000, pp. 20–24</ref>։

=== Գալիա ===
{{Հիմնական|Գալիա|Հռոմեական Գալիա}}
Մ.թ.ա 600 թվականին [[Իոնիա]]ցի [[հույներ]]ը [[Փոկեա]] քաղաքից հիմնեցին հունական գաղութ Մասալիան (ներկայիս [[Մարսել]]), [[Միջերկրական ծով]]ի ափին՝ կառուցելով Ֆրանսիայի ամենահին քաղաքը Նույն ժամանակաշրջանում, որոշ գալլական կելտական ցեղեր թափանցեցին ներկայիս Ֆրանսիայի տարածքի որոշ հատվածներ, սակայն տարածվեցին Ֆրանսիայի խորքերը միայն մ.թ.ա 5-րդ դարից 3-րդ դարում<ref>Carpentier et al 2000, p. 29</ref>։

[[Պատկեր:Gaule -59.png|մինի|աջից|Գալիական ցեղերը մինչև [[Գալիական պատերազմներ|հռոմեական զավթումները]] (մ.թ.ա 58-ից մինչև մ.թ.ա 51 թվականները։ Նշում, Հարավային Գալիան արդեն հռոմեական իշխանության ներքո էր (դեղին) մ.թ.ա 59 թվականին։]]
[[Գալիա]] երկրամասի տարածքները այդ ժամանակ ընկած էին [[Հռենոս]]ի, Ատլանտյան օվկիանոսի, [[Պիրենեյներ]]ի և Միջերկրական ծովի միջև։ Ժամանակակից Ֆրանսիայի տարածքները մոտավոր համընկնում են Գալիայի հետ։ Գալիան բարգավաճող երկիր էր, որի հարավային մասը ենթարկվում էր հռոմեական և հունական ճնշումներին։ Մ. թ. ա 390 թվականին Գալլերի առաջնորդ Բրենուսը անցավ [[Ալպեր]]ը և ներխուժեց Իտալիա՝ հաղթելով [[Ալլիայի ճակատամարտ]]ում և պաշարեց [[Հռոմ]]ը։

Գալիական ներխուժումը թուլացրեց Հռոմը՝ բերելով շատ իտալական ցեղերի ընդվզման։ Հաջորդ 50 տարում մեկ առ մեկ այդ ընդվզումները ճնշվեցին, և վերականգնվեց Հռոմի իշխանությունը։ Գալլերը շարունակեցին ներխուժումները մինչև մ.թ.ա. 345 թվականը, երբ կնքվեց խաղաղության պայմանագիր Հռոմի հետ։ Սակայն հռոմեացիները և գալլերը շարունակում էին մնալ թշնամիներ, և գալլերը մնում էին սպառնալիք [[Հին Հռոմ]]ի համար։

Մոտ մ.թ.ա 125 թվականին հարավային Գալիան նվաճվեց հռոմեացիների կողմից, և նրանք անվանեցին տարածաշրջանը ''Provincia Romana'' ("Հռոմեական պրովինցիա"), որը հետագայում ֆրանսերեն կոչվեց Պրովանս<ref>{{Cite book |url=https://books.google.am/?id=ZEIEAAAAMBAJ&pg=PA76 |title=Life magazine, 13&nbsp;Հուլիս 1953, p. 76 |date=1953 թ․ հուլիսի 13 |publisher=Google Գրքեր |accessdate=2011 թ․ հունվարի 23}}</ref>։ Բրեննուսի կողմից Հռոմի պաշարումը դեռ թարմ էր հռոմեացիների հիշողությունում, երբ [[Հուլիոս Կեսար]]ը գրավեց Գալիայի մնացած հատվածը և ճնշեց գալլ առաջնորդ [[Վերցինգեթորիկս]]ի ապստամբությունը մ.թ.ա. 52-ին<ref>Carpentier et al 2000, p.44-45</ref>։

[[Պատկեր:MaisonCarrée.jpeg|մինի|[[Մայսոն Կարե]]ն գալլա-հռոմեական մշակույթի նմուշ էր Նեմաուսաս քաղաքում (ներկայիս [[Նիմոս]]) և [[Հռոմեական կայսրություն]]ից պահպանված ամենալավ հուշարձաններից մեկն է։]]

Գալիան բաժանվեց [[Օգոստոս]] կայսրի կողմից հռոմեական պրովինցիաների, որոնցից հիմնականներն են [[Գալիա Նարբոնենսիս]]ը հարավում, [[Գալիա Աքվիտանիա]]ն հարավ-արևմուտքում, [[Գալիա Լուգդունենսիս]]ը կենտրոնում և [[Գալիա Բելգիկա]]ն հյուսիսում<ref name=c53>Carpentier et al 2000, pp. 53–55</ref>։ Գալլա-հռոմեական ժամանակաշրջանում հիմնադրվեցին շատ քաղաքներ, ներառած Լուգդունումը (ներկայիս [[Լիոն]]), որը հռչակվեց Գալիայի մայրաքաղաք<ref name=c53/>։ Այս քաղաքները կառուցվել են ավանդական հռոմեական ոճով, իրենց թատրոններով, կրկեսներով, ամֆիթատրոնով և շոգեբաղնիքով։ Գալլերը հռոմեական տիրապետության տակ ի վերջո ընդունեցին հռոմեական լեզուն ([[լատիներեն]]ը, որից էլ հետագայում ձևավորվեց ֆրանսերենը) և մշակույթը։ Հռոմեական բազմաստվածությունը խառնվեց գալլական բազմաստվածության հետ, և ձևավորվեց [[սինկրետիզմ]]։

Մոտավորապես մ.թ. 3-րդ դարում Հռոմեական Գալիան կանգնեց ճգնաժամի առաջ, նրա սահմաններից ներս էին թափանցում [[բարբարոս]]ները<ref name=c77>Carpentier et al 2000, pp. 76–77</ref>։ Կենտրոնական կայսերական իշխանության թուլացման հետ գալլա-հռոմեացի ղեկավարները անկախություն հռչակեցին և ստեղծեցին կարճ կյանք ունեցած [[Գալիական կայսրություն]]ը<ref name=c77/>, որը փլուզվեց [[Շալոնի ճակատամարտ (274)|Շալոնի ճակատամարտում]] 274-ին, արդյունքում Գալիան նորից միացվեց Հռոմեական կայսրությանը։

Այնուամենայնիվ, իրավիճակը բարելավվեց 4-րդ դարի առաջին կեսին, որը Հռոմեական Գալիայի վերածննդի ու բարգավաճման ժամանակաշրջանն էր<ref>Carpentier et al 2000, pp. 79–82</ref>։ 312-ին, կայսր [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]]ը ընդունեց [[քրիստոնեություն]], իսկ 313-ի Միլանի էդիկտով թույլատրվեց քրիստոնեության ազատ դավանումը։ Քրիստոնյաները, ովքեր մինչ այդ հետապնդվում էին, ավելացան ողջ Հռոմեական կայսրությամբ մեկ<ref>Carpentier et al 2000, p. 81</ref>։ Սակայն սկսած 4-րդ դարի կեսերից՝ բարբարոսների ներխուժումները վերսկսվեցին<ref>Carpentier et al 2000, p. 84</ref> և [[Գերմանական ժողովուրդներ|գերմանական ցեղերը]], ինչպիսիք են [[վանդալներ]]ը, [[սուեբ]]ները և մի շարք ոչ գերմանական ցեղեր՝ այդ թվում [[ալաններ]]ը անցան Հռենոսը և ներխուժեցին Գալիա, Իսպանիա և կործանվող Հռոմեական կայսրության այլ տիրույթներ<ref>Carpentier et al 2000, pp. 84–88</ref>։

=== Միջին դարերից մինչև Ֆրանսիական Հեղափոխություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանկիա|Ֆրանսիան միջին դարերում|}}
[[Պատկեր:Franks expansion.gif|մինի|Ֆրանկների ընդարձակումը սկսած 481 թվականից մինչև Կարոլինգյան կայսրության ձևավորումը 843-870 թվականներ։]]

Հեթանոս [[ֆրանկներ]]ը, որոնց անվանումից առաջացել է «Ֆրանկիան», նախապես բնակվել են Գալիայի հյուսիսում, բայց [[Խլոդվիգ I]]-ի գլխավորությամբ նվաճեցին հյուսիսային և կենտրոնական Գալիայի շատ թագավորություններ։ 498 թվականին, Խլոդվիգ I-ը առաջին գերմանացի նվաճողն էր Հռոմեական կայսրության կործանումից հետո, ով ընդունեց Կաթոլիկություն, այլ ոչ թե [[Արիոսականություն]], այս պատճառով Ֆրանսիային [[Հռոմի պապ]]ի կողմից տրվեց «Եկեղեցու ավագ դուստր» (''La fille aînée de l’Église'') կոչումը<ref>{{Cite web |title=Հավատի ավագ դուստր – Կարող է արդյոք Ֆրանսիան պահպանել կաթոլիկ ժառանգությունը։ |url=http://www.wf-f.org/03-1-France.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722112834/http://www.wf-f.org/03-1-France.html |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 22 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 17 |publisher=Wf-f.org}}</ref> և ֆրանսիացի թագավորներին անվանում էին «Ամենաքրիստոնյա թագավորներ» (''Rex Christianissimus'')։

Ֆրանկներն ընդունեցին քրիստոնեություն որպես գալլա-հռոմեացիների հաջորդողներ, և հին Գալիան վերանվանվեց ''[[Ֆրանկիա]]'' («Ֆրանկների երկիր»)։ Գերմանացի ֆրանկները ընդունեցին ռոմանական լեզուները, բացառությամբ երկրի հյուսիսային շրջանների, որտեղ հռոմեական բնակավայրերը խիտ չէին, և գերիշխում էին գերմանական լեզուները։ Խլոդվիգը Փարիզը դարձրեց մայրաքաղաք և հիմնեց Մերովինգների տոհմը, սակայն նրա թագավորությունը չգոյատևեց մինչև նրա մահը։ Ֆրանկները իրենց սեփականությունը հանդիսացող տարածքները բաժանեցին չորս թագավորությունների՝ Փարիզ, [[Օրլեանս]], [[Սոյսոնս]] և [[Ռեյմս]]։ Մերովինգյան վերջին թագավորները, որոնք հայտնի են նաև որպես ''Roi fainéant'' («ծույլ թագավորներ»), հանձնեցին իրենց իշխանությունը բարձրաստիճան պալատականներին։ Բարձրաստիճան պալատականներից մեկը՝ [[Շարլ Մարտել]]ը, ճնշեց մուսուլմանական զորքերի առաջխաղացումը Հիսպանիաից [[Տուրսի ճակատամարտ]]ում (732) և մեծ հարգանք վաստակեց ֆրանկների թագավորություններում։ Նրա որդին՝ Պիպին կարճահասակը, նվաճեց Ֆրանկիայի թագը և հիմնեց [[Կարոլինգյան տոհմ]]ը։ Պիպինի որդին՝ [[Կառլոս Մեծ|Կառլոսը]] վերամիավորեց ֆրանկների թագավորությունները և հիմնեց կայսրություն, որ տարածվում էր Արևմտյան ու Կենտրոնական Եվրոպայով մեկ։

Կառլոսը, Հռոմի պապ [[Լևոն III (Հռոմի պապ)|Լևոն III]]-ի կողմից հռչակվելով Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր, հիմք ֆրանսիական կառավարություն երկարատև կապերին Պապականության հետ<ref name="georgetown1">{{Cite web |title=Ֆրանսիա |url=http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/countries/france |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110206213909/http://berkleycenter.georgetown.edu/resources/countries/france |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 6 |accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14–ին |publisher=Կրոնի, խաղաղության և միջազգային հարցերով Բարկլի կենտրոն}} Տես հոդված "Կրոնը և քաղաքականությունը մինչ Ֆրանսիական հեղափոխությունը"</ref>, և փորձեց վերածնել [[Արևմտյան հռոմեական կայսրություն]]ը և նրա մշակութային ժառանգությունը։ Այս ահռելի կայսրության քաղաքացիական ծառայողները ունեին բարձր մակարդակ և ունեին ոչ ժառանգական տիտղոսներ, օրինակ մարկիզներ, դքսեր և այլն։
[[Պատկեր:Normans Bayeux.jpg|մինի|[[Բայե գորգ]] դրվագ անգլիացիների Նորմանդիա ներխուժումից, 1066 թվական։]]
Կառլոս Մեծի որդի [[Լյուդովիկոս I Բարեպաշտ]]ը (կայսր 814–840 թվականներին) կարողացավ պահպանել կայսրության միասնականությունը, սակայն այս կայսրությանը վիճարկված չէր գոյատևել նրա մահվանից հետո։ 843 թվականին [[Վերդենի պայմանագիր|Վերդենի պայմանագրով]], կայսրությունը բաժանվեց նրա երեք որդիների միջև՝ [[Արևելյան Ֆրանկիա]]ն անցավ Լյուդովիկոս Գերմանացուն, [[Միջին Ֆրանկիա]]ն անցավ Լոթար I-ին և [[Արևմտյան Ֆրանկիա]]ն՝ [[Կառլոս II Ճաղատ]]ին։ Արևմտյան Ֆրանկիան իր տարածքներով գտնվում էր ներկայիս Ֆրանսիայի տարածքում<ref>{{Cite web |date=2008 թ․ փետրվարի 27 |title=Վերդունի պայմանագիր |url=http://history.howstuffworks.com/european-history/treaty-of-verdun.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110716063456/http://history.howstuffworks.com/european-history/treaty-of-verdun.htm |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 16 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 17 |publisher=History.howstuffworks.com}}</ref>։

9-րդ և 10-րդ դարերի ընթացքում երկիր սկսեցին ներխուժել [[վիկինգներ]]ը, Ֆրանսիան դարձավ ապակենտրոնացված երկիր, ազնվական տիտղոսները դարձան ժառանգական, որի արդյունքը եղավ ընդվզումների մեծ ալիքը. այս ժամանակահատվածում երկրում հաստատվեց [[ֆեոդալիզմ]]։ Ժամանակի ընթացքում թագավորի որոշ վասալներ այնքան հզորացան, որ լուրջ վտանգ էին ներկայացնում թագավորի համար։
[[Պատկեր:Joan of Arc miniature graded.jpg|մինի|170px|ձախից|[[Ժաննա դ'Արկ]]ը ֆրանսիական բանակի համար բերեց շատ կարևոր հաղթանակներ [[Հարյուրամյա պատերազմ]]ի ընթացքում, որի արդյունքում Ֆրանսիան վերջնական հաղթանակ տարավ։]]
Կարոլինգյան տոհմը Ֆրանսիայում իշխեց մինչև 987-ը, երբ Ֆրանսիայի դուքս [[Հուգո Կապետ]]ը թագադրվեց [[Ֆրանսիայի միապետարի ցանկ|Ֆրանսիայի թագավոր]]<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիայի պատմություն. Ֆրանսիայի Կապետիան թագավորները. AD 987–1328 |url=http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1008&HistoryID=ab03&gtrack=pthc |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110806020426/http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1008&HistoryID=ab03&gtrack=pthc |archive-date=2011 թ․ օգոստոսի 6 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Historyworld.net}}</ref>։ Նրա ժառանգները, [[Կապետների տոհմ]]ը, [[Վալոիսների տոհմ]]ը և [[Բուրբոնների տոհմը]] մի շարք պատերազմների միջոցով աստիճանաբար միավորեցին երկիրը։ Ֆրանսիական [[ասպետ]]ները մասնակցեցին [[Խաչակրաց արշավանքներ]]ին 1095-ից 1291 թվականներին։

[[Ալբիգենյան խաչակրաց արշավանք]]ները սկսվեցին 1209-ին. նպատակն էր հերետիկոս կատարներին դուրս քշել ներկայիս Ֆրանսիայի հարավարևմտյան հատվածից։ Արդյունքում կատարները դուրս քշվեցին, և Թուլուզի երկրամասը միացվեց Ֆրանսիայի թագավորությանը<ref>{{Cite news |date=1961 թ․ ապրիլի 28 |title=Մաքուրների ջարդը |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,897752-2,00.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080120172908/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,897752-2,00.html |archive-date=2008 թ․ հունվարի 20 |access-date=2012 թ․ փետրվարի 9 |newspaper=Թայմ |location=Նյու Յորք}}</ref>։ Հետագայում թագավորները ընդլայնեցին թագավորության տարածքները՝ ծածկելով ներկայիս Ֆրանսիայի մեծ մասը։

[[Կառլոս IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Կառլոս IV]]-ը 1328 թվականին մահացավ առանց ժառանգի<ref name="guerard">Ալբերտ Ժերարդ, ''Ֆրանսիա. ժամանակակից պատմություն'' ([[Միչիգանի համալսարանի մամուլ]]. Անն Արբոր, 1959) էջ 100, 101.</ref>։ Ըստ օրենքի՝ գահը չէր կարող անցնել իգական սեռի ներկայացուցչի կամ իգական սեռի ներկայացուցչի այլ ժառանգների<ref name="guerard"/>։ Այսպես գահն անցավ Ֆիլիպ Վալուային, որը Կառլոսի զարմիկն էր, այլ ոչ թե կնոջ կողմից զարմիկ Էդուարդին, որը հետագայում դարձավ Անգլիայի թագավոր։ Իր գահակալման ժամանակ [[Ֆիլիպ IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Ֆիլիպ Վալուան]] Ֆրանսիային բերեց իր հզորության գագաթնակետին միջին դարերում<ref name="guerard"/>։
[[Պատկեր:Francois Dubois 001.jpg|մինի|Բարդուղեմիոսյան գիշերը]]
Սակայն, Ֆիլիպի գահը վիճարկվեց Էդուարդ III-ը և 1337-ին, երբ բարձրացավ [[Սև Մահ]]ի առաջին ալիքը<ref name = Encarta>[https://web.archive.org/web/20090829034202/http://encarta.msn.com/text_761568934___117/France.html Ֆրանսիա VII: – Պատմություն] Մայքրոսոֆթ Էնկարտա առցանց հանրագիտարան 2009.</ref>, Անգլիան և Ֆրանսիան սկսեցին մի պատերազմ, որը հետագայում կոչվեց [[Հարյուրամյա պատերազմ]]<ref>Don O'Reilly. "[https://web.archive.org/web/20061109043743/http://www.historynet.com/magazines/military_history/3031536.html Հարյուրամյա պատերազմ. Ժաննա դ'Արկը և Օռլեանի պաշարումը]". ''TheHistoryNet.com''.</ref>։ Հակամարտության ընթացքում սահմանները շատ փոփոխվեցին, բայց ֆրանսիական տարածքները մնացին անգլիացիների տիրապետության տակ տասնամյակներ։

Ունենալով խարիզմատիկ առաջնորդներ ինչպիսիք են [[Ժաննա դ'Արկ]]ը և [[Լա Հիր]]ը, ֆրանսացիներն ազատագրեցին ամբողջ տարածքը բացառությամբ Կալե նավահանգստի, որն ազատագրվեց ավելի ուշ՝ 1558 թվականին։ Ինչպես ամբողջ Եվրոպան, Ֆրանսիան նույնպես տուժեց Սև Մահից։ 1340 թվականին Ֆրանսիան ուներ մոտ 17 միլիոն բնակիչ<ref>Emmanuel Le Roy Ladurie (1987). "''[https://books.google.am/books?id=VT9rIMQFt2MC&pg=PA32 Ֆրանսիայի գյուղացություն, 1450–1660]''". Կալիֆոռնիայի համալսարանի մամուկ. էջ 32. ISBN 0520055233</ref>, բայց համաճարակից հետո այն նվազեց կիսով չափ<ref>Peter Turchin (2003). "''[https://books.google.am/books?id=mUoCrTUo-eEC&pg=PA179 Պատմական դինամիկա. ինչու են պետությունները հզորանում և թուլանում]{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot}}''". Պրինցենտոնի համալսարանի հրատարակչություն էջ 179. ISBN 0691116695</ref>։

[[Ֆրանսիական վերածնունդ]]ն անցավ երկարաժամկետ պատերազմների միջով, որոնք հայտնի են որպես [[Իտալական պարտերազմներ]]՝ Ֆրանսիայի թագավորության և [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] միջև։ Այս ժամանակահատվածում տեղի ունեցավ ֆրանսերենի ստանդարտացումը, որը դարձավ Ֆրանսիայի պաշտոնական և եվրոպական ազնվականների լեզուն։ Ֆրանսիացի ճանապարհորդներ ինչպիսիք էին [[Ժակ Կարտիեր]]ը կամ [[Սամուել դը Շամպլեյն]]ը, նվաճեցին նոր տարածքներ [[Ամերիկա]]յում, սկիզբ դնելով Ֆրանսիական գաղութային կայսրությանը։

[[Պատկեր:Louis le Grand; Rigaud Hyacinthe.jpg|մինի|[[Լյուդովիկոս XIV (Ֆրանսիայի թագավոր)]], "Արև արքա". եղել է բացարձակ միապետ և Ֆրանսիայի թագավորությանը դարձրել է եվրոպական գերտերություն։|308x308փքս]]
[[Բողոքականություն|Բողոքականության]] տարածումը Եվրոպայում հանգեցրեց Ֆրանսիայում քաղաքացիական պատերազմի, որը հայտնի է որպես Ֆրանսիայի կրոնական պատերազմներ, որտեղ առավել տխրահռչակ դեպքերից է հազարավոր [[հուգենոտ]]ների սպանությունը 1572 թվականի Սուրբ Բարդուղիմեոսի օրը<ref>{{Cite web |title=Սուրբ Բարդուղիմեոսի օր |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/516821/Massacre-of-Saint-Bartholomews-Day |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Britannica.com}}</ref>։ Կրոնական պատերազմներն ավարտվեցին [[Հենրի IV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Հենրի IV]]-ի Նանտյան հրամանագրով, որը որոշակի կրոնական ազատություն էր տալիս հուգենոտներին։ Հենրի IV-ը ավելի ուշ սպանվեց կաթոլիկ մոլեռանդի կողմից, իսկ հուգենոտների պայքարը շարունակվեց մինչև 18-րդ դարը։

[[Լյուդովիկոս XIII (Ֆրանսիայի թագավոր)|Լյուդովիկոս XIII]]-ի օրոք, [[Կարդինալ Ռիշելիե]]ի համառ ջանքերով կենտրոնացվեց իշխանությունը, և Ֆրանսիան սկսեց գերիշխել Եվրոպայում։ Գահը ժառանգեց Լյուդովիկոս XIV-ը։ Լյուդովիկոս XIV-ի գահակալության ընթացքում տեղի ունեցան ընդվզումներ, որոնք հայտնի են [[Ֆրոնդե]] անվամբ, նույն ժամանակ սկսվեց [[Ֆրանկո-իսպանական պատերազմ|Իսպանիայի հետ պատերազմը]]։ Այդ ընդվզումները գլխավորում էին ֆեոդալները ընդդեմ բացարձակ միապետության։

[[Պատկեր:Acta Eruditorum - III mappe Francia, 1703 – BEIC 13363829.jpg|thumb|''Francia'', 1703]]
Միապետությունը հասավ իր գագաթնակետին 17-րդ դարում Լյուդովիկոս XIV-ի օրոք։ Ճնշելով խոշոր ֆեոդալների ընդվզումները՝ թագավորի իշխանությունը դարձավ անվիճարկելի։ Մասնակցելով մեծ թվով պատերազմների նա վերածեց Ֆրանսիան Եվրոպայի այդ ժամանակների գերիշխող տերության։ Այդ ժամանակահատվածում Ֆրանսիան ուներ ամենամեծ բնակչությունը Եվրոպայում (տես [[Ֆրանսիայի բնակչություն]]) և մեծ ազդեցություն ուներ եվրոպական քաղաքականության, տնտեսության և մշակույթի վրա։ Ֆրանսերենը դարձավ ամենաշատ օգտագործվող լեզուն դիվանագիտության, գիտության, գրականության ոլորտներում և մնաց այդ դիրքերում մինչև 20-րդ դարը<ref name="Language and Diplomacy">{{Cite web |title=Լեզու և դիվանագիտություն |url=http://www.nakedtranslations.com/en/2004/language-and-diplomacy/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110721070018/http://www.nakedtranslations.com/en/2004/language-and-diplomacy/ |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 21 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Nakedtranslations.com}}</ref>։ Բացի այդ Ֆրանսիան ձեռք բերեց շատ անդրծովյան տարածքներ Ամերիկայում, Աֆրիկայում և Ասիայում։ Լյուդովիկոս XIV-ը նաև չեղյալ համարեց Նանտյան էդիկտը և աքսորեց հազարավոր հուգենոտների։

[[Լյուդովիկոս XV (Ֆրանսիայի թագավոր)|Լյուդովիկոս XV]]-ի օրոք Ֆրանսիան կորցրեց [[Նոր Ֆրանսիա]]ն և [[Ֆրանսիական Հնդկաստան|Հնդկական տարածքների]] մեծ մասը և պարտվեց [[Յոթնամյա պատերազմ]]ում, որը ավարտվեց 1763 թվականին։ Ֆրանսիայի մարցամաքային տարածքը շարունակում էր աճել. խոշոր նվաճումներից էր [[Լոթարինգիա (շրջան)|Լոթարինգիան]] (1766 թվական) և [[Կորսիկա]]ն (1770 թվական)։ Որպես ժողովրդի աջակցությունը չունեցող թագավոր, Լյուդովիկոս XV-ի իշխանությունը թույլ էր, և նրա ֆինանսական, քաղաքական և ռազմական թույլ կառավարումը հանգեցրեց հեղափոխության իր մահվանից 15 տարի անց<ref>{{Cite web |title=Գիտական մատենագրություն ըստ Կոլին Ջոնսի (2002) |url=http://webspace.qmul.ac.uk/cdhjones/documents/gn_pdf.pdf |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |format=PDF}}</ref><ref>{{Cite web |title=BBC Պատմություն։ Լյուդովիկոս XV (1710–1774 թվականներ) |url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/louis_xv.shtml |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC}}</ref>։

[[Լյուդովիկոս XVI (Ֆրանսիայի թագավոր)|Լյուդովիկոս XVI]]-ը՝ Լյուդովիկոս XV-ի թոռը, մեծապես աջակցում էր ամերիկացիներին հեղափոխության ժամանակ, ովքեր ուզում էին անկախանալ Մեծ Բրիտանիայից։ Արդյունքում Ֆրանսիան ընկավ ֆինանսական ճգնաժամի մեջ, որը և դարձավ հեղափոխության հիմնական պատճառը։

[[Լուսավորության դարաշրջան]]ում Ֆրանսիայում տեղի ունեցան մեծ հայտնագործություններ, ինչպիսիք են թթվածնի հայտնագործումը (1778 թվական) և առաջին օդապարիկը (1783 թվական), որոնք հայտնաբերեցին ֆրանսիացի գիտնականները 18-րդ դարում։ Հայտնի ֆրանսիացի ճանապարհորդները մեծ դեր խաղացին աշխարհագրական հայտնագործությունների ժամանակ։

=== Միապետությունից հանրապետություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիան տասնիններորդ դարում}}
{{Տես նաև|Ֆրանսիական հեղափոխություն}}
[[Պատկեր:Prise de la Bastille.jpg|մինի|[[Բաստիլի գրավում]]ը, 1789 հուլիսի 14-ին, որից սկսվեց [[Ֆրանսիական հեղափոխություն]]ը։]]

[[Բաստիլի գրավում]]ից հետո՝ 1789-ի հուլիսի 14-ին, Ֆրանսիայում բացարձակ միապետությունը դարձավ [[Ֆրանսիայի թագավորություն (1791–1792)|սահմանադրական միապետություն]]։ Մարդու և քաղաքացիների իրավունքների հռչակագրով սահմանվեց Ֆրանսիայի մարդու և քաղաքացիների իրավունքների հիմնարար սկզբունքեր բոլորի համար առանց բացառությամբ։ Այն ոչնչացրեց ազնվականների արտոնությունները և հավասար պայմաններ սահմանեց բոլորի համար։ Միապետությունը սահմանափակվեց, և բոլոր քաղաքացիներն իրավունք ունեին մասնակցել օրենսդրական գործընթացին։ Առաջ եկավ մամուլի և խոսքի ազատություն, և կամայական բոլոր ձերբակալությունները դարձան պատժելի։

[[Պատկեր:Ingres, Napoleon on his Imperial throne.jpg|մինի|ձախից|[[Նապոլեոն Բոնապարտ|Նապոլեոն I]], ''Empereur des Français'', ստեղծեց [[Առաջին Ֆրանսիական կայսրություն|մեծ կայսրություն]] Եվրոպայում։ Նա օգնեց տարածել ֆրանսիացի հեղափոխական գաղափարներն ու իրավական բարեփոխումները, որոնք մեծ ազդեցություն ունեցան ամբողջ աշխարհում։|294x294փքս]]

Մինչդեռ Լյուդովիկոս XVI-ը՝ որպես [[Ֆրանսիայի թագավորություն (1791–1792)|սահմանադրական միապետ]], մեծ ժողովրդականություն էր վայելում, նրա փախուստը դեպի Վերանես ցույց տվեց, որ նա ուզում է փոխել իրավիճակը և հույս ունի օտարերկրյա ուժերի միջոցով վերականգնել բացարձակ միապետությունը։ Վստահությունն արքայի նկատմամբ խորապես ընկավ և բերեց գահի կորստին ու հանրապետության ստեղծման հավանականության մեծացմանը։

Եվրոպայում միապետները միավորվեցին ընդդեմ նոր վարչակարգի, որպեսզի Ֆրանսիայում վերականգնեն բացարձակ միապետությունը՝ Բրանսվիքի դուքսը, ղեկավարելով Ավստրո-պրուսական զորքերը, խոստացավ հողին հավասարեցնել Փարիզը, եթե միապետին կամ նրա ընտանիքին բան պատահի։ Արտաքին սպառնալիքը գումարվեց ներքին ճգնաժամին և խառնաշփոթի արդյունքը եղավ այն, որ 1792-ի ապրիլի 20-ին Ավստրիական կայսրությանը պատերազմ հայտարարվեց։ [[Ապստամբություն]]ն սկսվեց 1792-ի օգոստոսի 10-ին<ref>Censer, Jack R. and Hunt, Lynn. ''Ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն։ Ֆրանսիական հեղափոխության ուսումնասիրություն'''' Համալսարանական այգի, Պենսիլվանիա. Պենսիլվանիա նահանգի համալսարանի հրատարակչություն, 2004.</ref> և ընդլայնվեց հետագա ամիսներին<ref>Doyle, William. ''Օքսֆորդի ֆրանսիական հեղափոխության պատմություն:'' Օքսֆորդ։ Օքսֆորդի համալսարանի հրատարակչություն, 1989. pp 191–192.</ref>։ Արդյունքում մեծ քաղաքական բռնություններից հետո, Ֆրանսիայում հաստատվեցին հանրապետական կարգեր 1792-ի սեպտեմբերի 22-ին։

[[Լյուդովիկոս XVI(Ֆրանսիայի թագավոր)|Լյուդովիկոս XVI]] (և ավելի ուշ նրա կինը [[Մարիա Անտուանետա]]ն) դավաճանության համար մահապատժի ենթարկվեցին 1793-ին։ Եվրոպական միապետությունների աճող ճնշումները, ներքին հակահեղափոխական բախումները երիտասարդ հանրապետությանը ահաբեկեցին։ 1793-1794 թվականներին 16.000-ից 40.000 մարդ մահապատժի ենթարկվեցին։ Արևմտյան Ֆրանսիայում հեղափոխականների և հակահեղափոխականների բախումներից զոհվեց մոտ 450.000 մարդ<ref>{{Cite news |last=Dr Linton |first=Marisa |title=Ահաբեկությունը ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ |url=http://www.port.ac.uk/special/france1815to2003/chapter1/interviews/filetodownload,20545,en.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120117152123/http://www.port.ac.uk/special/france1815to2003/chapter1/interviews/filetodownload%2C20545%2Cen.pdf |archive-date=2012 թ․ հունվարի 17 |access-date=2012 թ․ փետրվարի 22 |newspaper=Քինգստոն համալսարան}}</ref>։ Արդյունքում հակահեղափոխական բանակները պարտություն կրեցին և հանրապետությունը գոյատևեց։ Բացի այդ Ֆրասնիայի հանրապետականները ընդարձակեցրին իրենց սահմանները և հարևան պետություններում ստեղծեցին դուստր հանրապետյուններ։ Արտաքին ճնշումների ներքո տեղի ունեցավ [[Տերմիդորյան հեղաշրջում (1794)|Տերմիդորյան հեղաշրջումը]] որը վերջ դրեց ահաբեկչությանը և [[Մաքսիմիլիեն Ռոբեսպիեռ|Ռոբեսպիերի]] բռնապետությանը։ Ստրկությունից հրաժարումը և տղամարդկանց ազատ ընտրելու իրավունքը չեղյալ համարվեցին։

[[Պատկեր:French Empire evolution.gif|մինի|[[Ֆրանսիական գաղութատիրական կայսրություն|Ֆրանսիական գաղութատիրական կայսրության]] վերելքը և անկումը։|264x264փքս]]

[[Ֆրանսիական Դիրեկտորիա|Կարճ գոյատևած կառավարական սխեմայից]] հետո [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ը [[18 Բրյումերի հեղաշրջում|վերցրեց կառավարության ղեկը]] 1799-ին և նշանակվեց կոնսուլ, այնուհետև Ֆրանսիական կայսրության կայսր (1804–1814/1815)։ Որպես շարունակություն Ֆրանսիական հեղափոխական պատերազմների, եվրոպական միապետությունները պատերազմ հայտարարեցին Նապոլեոնի Ֆրանսիական կայսրությանը։ Նրա բանակները նվաճեցին Եվրոպա աշխարհամասի մեծ մասը՝ այնտեղ տանելով հեղափոխական մտքեր և տարածելով դրանք։ Սակայն [[Ֆրանսիայի ներխուժումը Ռուսաստան|Ռուսաստան ներխուժելուց]] հետո Նապոլեոնը պարտություն կրեց, և գահին վերադարձավ Բուրբոնների հարստությանը։ [[Նապոլեոնյան պատերազմներ]]ի ընթացքում զոհվեց մոտ մեկ միլիոն ֆրանսիացի<ref>{{Cite news |last=Blanning |first=Tim |date=1998 թ․ ապրիլ |title=Նապոլեոնը և գերմանական ինքնությունը |url=http://www.questia.com/googleScholar.qst?docId=5001329960 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120513171824/http://www.questia.com/googleScholar.qst?docId=5001329960 |archive-date=2012 թ․ մայիսի 13 |access-date=2012 թ․ մարտի 13 |newspaper=Պատմությունը այսօր |location=Լոնդոն |volume=48}}</ref>։
[[Պատկեր:River Crossing NGM-v31-p338.jpg|մինի|ձախից|[[Վերդենի ճակատամարտ|Վերդենի]] ճանապարհին։ ''«[[Նրանք չեն անցնի]]»'' արտահայտությունը, որը կապված է Վերդենի հերոսական պաշտպանության հետ։|245x245փքս]]
Իր աքսորից [[Հարյուր օր|կարճ վերադարձից]] հետո, Նապոլեոնը վերջնական պարտություն կրեց 1815-ի [[Վաթերլոոյի ճակատամարտ]]ում, և Բուրբոն միապետները նորից վերադարձան (1815-1830), նոր սահմանադրական սահմանափակումներով։ Իրեն չարդարացրած Բուրբոնյան հարստությանը գահընկեց արեցին [[Հուլիսյան հեղափոխություն|1830]]-ին, երբ ստեղվեց սահմանադրական [[Հուլիսյան Միապետություն]]ը, որը իշխեց մինչև 1848-ը, երբ հիմնվեց [[Ֆրանսիական երկրորդ հանրապետություն]]ը, 1848-ի Եվրոպական հեղափոխությունների արդյունքում։ Վերջապես ընդունվեց ստրկությունից հրաժարման և տղամարդկանց համատարած ընտրական իրավունքի մասին օրենքները, որոնք կարճ գոյատևում էին ունեցել առաջին հանրապետության ժամանակ։ 1852-ին Ֆրանսիական հանրապետության նախագահ [[Նապոլեոն III|Լուի-Նապոլեոն Բոնապարտը]], Նապոլեոն I-ի եղբորորդին, հռչակվեց երկրորդ կայսրության կայսր որպես Նապոլեոն III։ Նա բազմապատկեց Ֆրանսիայի միջամտությունը միջազգային կոնֆլիկտներում, մասնավորապես [[Ղրիմի պատերազմ]]ում, [[Մեքսիկա]]յում և [[Իտալիա]]յում, որի արդյունքը եղավ [[Սավոյա]]յի և [[Նիցցա]]յի գրավումը։ Սակայն Նապոլեոն III-ը պարտություն կրեց [[Պրուս-Ֆրանսիական պատերազմ]]ում 1870-ին և նրա վարչակարգին փոխարինեց Երրորդ Ֆրանսիական հանրապետությունը։

[[Պատկեր:De Gaulle-OWI.jpg|մինի|[[Շառլ դը Գոլ]]ը հսկայական մասնակցություն է ունեցել 20-րդ դարի բոլոր հիմնական իրադարձություններին. Առաջին համաշխարհային պատերազմի հերոս, Ֆրանսիայի ազատագրական բանակի ղեկավար Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, հետագայում նա դարձավ Ֆրանսիայի նախագահ։|279x279փքս]]

Չնայած Ֆրանսիան արդեն ուներ գաղութներ 17-րդ դարից մինչև 18-րդ դարը, սակայն 19-րդ և 20-րդ դարերում նա այնքան ընդարձակեց իր գաղութատիրական իշխանությունը, որ դարձավ աշխարհի երկրորդ խոշորագույն գաղութատիրական երկիրը [[Բրիտանական կայսրություն]]ից հետո։ Իր գագաթնակետին 1919 և 1939 թվականների ընթացքում, նրա գաղութների տարածքը հասնում էր 12,347,000 քառակուսի կիլոմետրի։ Ներառելով նաև Ֆրանսիայի տարածքը նրա տիրապետության տակ էր գտնվում 12,898,000 քառակուսի կիլոմետր 1920-ական և 1930-ականներին, որը աշխարհի ցամաքային մասի 8.6 %-ն էր։

[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ Ֆրանսիան մտնում էր [[Անտանտ]]ի մեջ։ Հյուսիսային Ֆրանսիայի մի փոքր մաս նվաճված էր, բայց Ֆրանսիան և իր դաշնակիցները հաղթանակ տարան Առաջին համաշխարհային պատերազմում մեծ կորուստների գնով։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային]]ի ժամանակ Ֆրանսիան կորցրեց մոտ 1.4 միլիոն զինվոր<ref>{{Cite news |date=2008 թ․ հունվարի 20 |title=Ֆրանսիայի ամենածեր առաջին համաշխարհային պատերազմի վետերանը մահանում է |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7199127.stm |work=BBC News |location=Լոնդոն}}</ref>։ Հետպատերազմյան փուլը նշանավորվեց միջազգային ինտենսիվ լարվածությամբ, որը բերեց որոշ բարեփոխումների ինչպիսիք էին ամենամյա արձակուրդը, 8 ժամյա աշխատանքային օրը և այլն։ [[Նացիստական Գերմանիա]]յի ''[[Բլիցկրիգ]]'' արշավի արդյունքում [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ Ֆրանսիան բաժանվեց երկու մասի, հյուսիսային օկուպացված և հարավային կիսանկախ մասերի<ref>"''[https://books.google.am/books?id=Q7ORlIpHKLEC&pg=PA368 Վիշի Ֆրանսիան և հրեաները]''". Michael Robert Marrus, Robert O. Paxton (1995). Ստանդֆորդ համալսարանական հրատարակչություն. p. 368.
ISBN 0804724997</ref>։ [[Դաշնակիցներ]]ի և [[Ֆրանսիական դիմադրություն|Ֆրանսիական դիմադրության]] հաղթանակից հետո Ֆրանսիայի անկախությունը վերականգնվեց։
[[Պատկեր:Normandy Invasion, June 1944.jpg|մինի|ձախից|Դաշնակիցների ներխուժումը Նորմանդիա, 1944]]
[[Ֆրանսիայի չորրորդ հանրապետություն|Չորրորդ հանրապետություն]] հիմնադրվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո և ունեցավ նկատելի տնտեսական աճ (''les Trente Glorieuses'')։ [[Կանանց ընտրական իրավունք|Կանանց տրվեց ընտրական իրավունք]] 1944-ին։ Ֆրանսիան դարձավ [[ՆԱՏՕ]]-ի հիմնադիր անդամներից մեկը (1949), որը հակակշիռ էր արևելքի Վարշավյան պակտին։ Ֆրանսիան փորձեց վերականգնել վերահսկողությունը Վիետնամում, սակայն պարտություն կրեց 1954-ին [[Առաջին վիետնամական պատերազմ]]ում։ Ընդամենը մի քանի ամիս անց Ֆրանսիան նոր պատերազմ սկսեց [[Ալժիրյան պատերազմ|Ալժիրի դեմ]]։ Բանավեճերը թե արդյուք արժե պահել վերահսկողությունը Ալժիրում<ref>{{Cite news |last=Կիմելման |first=Մայքլ |date=2009 թ․ մարտի 4 |title=Պատերազմի հուշարձանները Ֆրանսիայում |url=http://www.nytimes.com/2009/03/05/arts/design/05abroad.html?_r=1 |newspaper=Նյու Յորք Թայմս}}</ref>, թուլացրեցին երկիրը՝ գրեթե բերելով քաղաքացիական պատերազմի։ 1958-ին թույլ և անկայուն Ֆրանսիական Հանրապետությունը բերեց [[Ֆրանսիական հինգերորդ հանրապետություն|հինգերորդ հանրապետության]] ստեղծմանը, որը ուժեղացրեց նախագահի լիազորությունները<ref>[http://seacoast.sunderland.ac.uk/~os0tmc/contem/fifth.htm Չորրորդից հինգերորդ հանրապետություն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080523234726/http://seacoast.sunderland.ac.uk/~os0tmc/contem/fifth.htm |date=2008-05-23 }} – Սանդերլենդի համալսարան</ref>։ Շառլ դը Գոլը կարողացավ պահպանել երկրի միասնությունը և հրաժարվեց պատերազմներից։ Ալժիրյան պատերազմում կնքվեց հաշտության պայմանագիր և արդյունքում [[Ալժիր]]ը անկախացավ 1962-ին։ Ֆրանսիան աստիճանաբար անկախություն շնորհեց իր գաղութներին, որոնցից վերջինը դարձավ [[Վանուատու]]ն 1980-ին։
2015 թվականին Փարիզը ենթարկվեց իսլամական ահաբեկիչների մի քանի հարձակումների։ Հիմնականներից էին հունվարին [[Իլ դը Ֆրանս (երկրամաս)|Իլ դը Ֆրանս]] թաղամասում Շառլի Հեբդո ամսագրի խմբագիրների վրա հարձակումները, որի արդյունքում տեղի ունեցավ Ֆրանսիայի պատմության մեջ ամենաբազմամարդ երթը, որին մասնակցեցին 4,4 միլիոն մարդ<ref>{{Cite news |last1=Hinnant |first1=Lori |last2=Adamson |first2=Thomas |date=2015 թ․ հունվարի 11 |title=Officials: Paris Unity Rally Largest in French History |url=http://hosted.ap.org/dynamic/stories/E/EU_FRANCE_ATTACKS_RALLY?SITE=AP&SECTION=HOME&TEMPLATE=DEFAULT&CTIME=2015-01-11-12-51-46 |accessdate=2015 թ․ հունվարի 11 |work=Associated Press}}</ref><ref name=bbcnews>{{Cite news |date=2015 թ․ հունվարի 12 |title=Paris attacks: Millions rally for unity in France |url=http://www.bbc.com/news/world-europe-30765824 |accessdate=2015 թ․ հունվարի 12 |work=BBC News}}</ref>։ 2015 թվականի նոյեմբերին տեղի ունեցած [[Ահաբեկչական հարձակումներ Փարիզում (նոյեմբեր, 2015)|ահաբեկչական հարձակումների]] զոհ դարձան 130 մարդ, ինչը ամենամահաբեր հարձակումներ Ֆրանսիայի վրա Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո<ref>{{Cite news |date=2015 թ․ նոյեմբերի 14 |title=Parisians throw open doors in wake of attacks, but Muslims fear repercussions |url=http://www.theguardian.com/world/2015/nov/14/paris-attacks-people-throw-open-doors-to-help |accessdate=2015 թ․ նոյեմբերի 19 |newspaper=The Guardian}}</ref><ref>{{Cite news |last=Syeed |first=Nafeesa |date=2015 թ․ նոյեմբերի 15 |title=Yes, Parisians are traumatised, but the spirit of resistance still lingers |url=http://www.independent.ie/world-news/europe/paris-terror-attacks/paris-terror-attacks-yes-parisians-are-traumatised-but-the-spirit-of-resistance-still-lingers-34201891.html |accessdate=2015 թ․ նոյեմբերի 19 |newspaper=The Irish Independent}}</ref> և ամենամահաբերը Եվրոպայում 2004 թվականի Մադրիդի պայթյուններից հետո<ref>{{Cite news |date=2015 թ․ նոյեմբերի 19 |title=Europe's open-border policy may become latest victim of terrorism |url=http://www.irishtimes.com/news/world/europe/europe-s-open-border-policy-may-become-latest-victim-of-terrorism-1.2435486 |accessdate=2015 թ․ նոյեմբերի 19 |newspaper=The Irish Times}}</ref>։

== Աշխարհագրություն ==
{{Հիմնական հոդված|Ֆրանսիայի աշխարհագրություն}}

[[Պատկեր:France cities.png|մինի|255x255px|աջից|Ֆրանսիայի 100,000-ից ավել բնակիչ ունեցող քաղաքները։]]
Մայրցամաքային Ֆրանսիան հիմնականում տեղակայված է 41-րդ և 51-րդ զուգահեռականների միջև ([[Դանկրիկ]]ը գտնվում է հենց 51-րդ զուգահեռականի վրա ու 6-րդ և 10-րդ լայնության միջև) Եվրոպայի արևմուտքում։

Չնայած մայրցամաքային Ֆրանսիան տեղակայված է Արևմտյան Եվրոպայում, այն նաև ունի մեծ թվով տարածքներ Հյուսիսային Ամերիկայում, Կարիբյան ծովում, Հարավային Ամերիկայում, Հնդկական օվկիանոսի հարավային մասում, Խաղաղ օվկիանոսում և Անտարկտիդայում<ref>Անտարկտիդային ինքնիշխան տարածքների հարցը կարգավորում է Անտարկտիդայի մասին պայմանագիրը։</ref>։ Այս տարածքները ունեն կառավարման տարբեր ձևեր։ Ֆրանսիայի անդրծովյան դեպարտամենտները ցամաքային սահման ունեն [[Բրազիլիա]]յի և [[Սուրինամ]]ի հետ։

[[Պատկեր:EEZ France.png|մինի|258x258px|Ֆրանսիայի բացառիկ տնտեսական գոտին ունի 11000000 քառակուսի կիլոմետր մակերես։<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիան նպատակ ունի ընդլայնել իր օվկիանոսային տարածքները |url=http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,551807,00.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |work=Der Spiegel}}</ref>]]

Մայրցամաքային Ֆրանսիայի տարածքը 547 030կմ2 է, լինելով ամենամեծը իր տարածքով Եվրոպական միությունում<ref name = superficy>[http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/france/index_en.htm Ֆրանսիան] Եվրոպայի պաշտոնական կայքում</ref>։ Ֆրանսիան ունի լայն բազմազան լանդշաֆտ, սկսած ափամերձ հարթավայրերով հյուսիսում և արևմուտքում մինչև լեռնային գոտիներով՝ հարավ-արևելքում [[Ալպեր]]ը, [[Կենտրոնական մասիվ]]ը հարավ կենտրոնական մասում և [[Պիրենեյներ]]ը հարավ-արևմուտքում։

4810.45 մետր<ref>{{Cite news |date=2009 թ․ նոյեմբերի 6 |title=Մոն Բլանը իջնում է մոտ 45 սմ երկու տարվա ընթացքում |url=http://www.smh.com.au/environment/mont-blanc-shrinks-by-45cm-in-two-years-20091106-i0kk.html |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |work=Sydney Morning Herald}}</ref> ծովի մակերևույթից բարձր գտնվում է Արևմտյան Եվրոպայի ամենաբարձր կետը՝ [[Մոնբլան]]ը, այն գտնվում է Ալպերում Ֆրանսիայի և Իտալիայի սահմանին։ Մայրցամաքային Ֆրանսիան նաև ունի ընդարձակ գետային համակարգ, ինչպիսիք են [[Սեն]]ը, [[Լուար (գետ)|Լուարը]], [[Գարոնա]]ն և [[Հռենոս]]ը, որոնք սկիզբ են առնում Կենտրոնական Մասիվից ու Ալպերից և թափվում Միջերկրական ծով։

Ֆրանսիայի ընդհանուր ցամաքային տարածքը իր անդրծովյան տարածքներով ({{convert|674843|km2|sqmi|0|abbr=on}}) կազմում է Երկրի ցամաքային մակերեսի 0.45%-ը։ Ֆրանսիան ունի երկրորդ ամենամեծ [[Բացառիկ տնտեսական գոտի]]ն (ԲՏԳ) աշխարհում<ref>{{fr}} [http://www.developpementdurable.com/economie/2010/07/A2769/mediterranee-la-france-prend-le-controle-en-creant-une-zone-economique-exclusive.html Méditerranée: la France prend le contrôle en créant une zone économique exclusive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430124908/http://www.developpementdurable.com/economie/2010/07/A2769/mediterranee-la-france-prend-le-controle-en-creant-une-zone-economique-exclusive.html |date=2011-04-30 }}</ref>, որը {{convert|11035000|km2|sqmi|0|abbr=on}} է, մոտավոր 8%-ը բոլոր ԲՏԳ-ների ընդհանուր մակերեսի, հետ է միայն Միացյալ Նահանգներից ({{convert|11351000|km2|sqmi|0|abbr=on}}) և առաջ է Ավստրալիայից ({{convert|8232000|km2|sqmi|0|abbr=on}})<ref name="Pew">Հիմնվելով [http://pewresearch.org/ Pew Research Center-ի] տարբեր հաշվարկների վրա, Ֆրանսիայի ԲՏԳ-ն {{convert|10084201|km2|sqmi|0|abbr=on}}, դեռևս հետ է Միացյալ նահանգներից ({{convert|12174629|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}), սակայն առաջ է Ավստրալիայից ({{convert|8980568|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}) ու Ռուսաստանից ({{convert|7566673|km2|sqmi|0|abbr=on|disp=s}}):</ref>։

Հյուսիսում և հյուսիս արևմուտքում կլիման բարեխառն է, սակայն ծովային ազդեցության տակ մայրցամաքային Ֆրանսիայի մնացած մասի կլիման բազմազան է<ref name="climate">{{Cite web |author=Միջազգային հարաբերությունների նախարարություն |authorlink=Միջազգային հարաբերությունների նախարար (Ֆրանսիա) |year=2005 |title=Ֆրանսիայի հայտնաբերում։ Աշխարհագրություն |url=http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/discovering-france_2005/france-from-to-z_1978/country_2004/geography_4405/geography_1507.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070106121611/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/discovering-france_2005/france-from-to-z_1978/country_2004/geography_4405/geography_1507.html |archive-date=2007 թ․ հունվարի 6 |accessdate=2006 թ․ դեկտեմբերի 29}}</ref>։

Հարավ արևելքում իշխում է [[Միջերկրյածովյան կլիմա]]ն։ Արևմուտքում կլիման [[Օվկիանոսային կլիմա|օվկիանոսային]] է առատ անձրևներով, մեղմ ձմեռներով և զով կամ տաք ամառներով։ Ներքին կլիման առավելապես մայրցամաքային է շոգ ամառներով, ցուրտ ձմեռներով և ոչ առատ անձրևներով։ Ալպերում և այլ լեռնային հատվածներում տիրում է Ալպիական կլիման իր տարեկան միջինից ցածր ջերմաստիճանով, ինչպես նաև տևական ձյան ծածկով։

<gallery>
Պատկեր:Aiguille1.jpg|[[Կրաքար]]ի ժայռեր [[Նորմանդիա]]յում։
Պատկեր:Lavender field.jpg|[[Միջերկրական ծով|Միջերկրյածովյան]] բուսականությունը, ([[նարդոս]] և [[Պրովանս]])։
Պատկեր:Bellecote face nord.jpg|[[Ալպիական կլիմա]]ն Սավոյում ([[Ալպիական քարայծ]] ձախից)։
Պատկեր:Paysage Dordogne Domme.jpg|[[Պերիգոր]]ը Դորդոնում ([[Աքվիտանիա (երկրամաս)|Աքվիտանիա]])։
Պատկեր:Verdon Trescaire.jpg|[[Վարդոնյան կիրճ]]:
Պատկեր:CapFrehelLightHouse.jpg|Տափաստան [[Բրետեն]]ում)
Պատկեր:Weinberg Cote de Nuits.jpg | [[Ֆրանսիական գինի|Խաղողի այգիներ]] [[Կոտ դը Նուիտս]]ում, [[Բուրգունդիա]]:
Պատկեր:Vogezen-uitzicht.JPG| [[Վոսգես լեռներ]]:
Պատկեր:Bora Bora - Mt Otemanu.jpg|[[Արևադարձային կլիմա]]ն [[Բորա Բորա]]յում ([[Ֆրանսիական Պոլինեզիա]])։
Պատկեր:Salinesmontjoly.jpg|Ամազոնյան արևադարձային անտառ ([[Ֆրանսիական Գվիանա]])։
</gallery>

=== Շրջակա միջավայր ===
{{Հիմնական|Բնապահպանության նախարարություն|Ֆրանսիայի ազգային այգիներ|Ֆրանսիայի տարածքային բուսաբանական այգիներ}}

[[Պատկեր:Parcs naturels français.svg|մինի|Ֆրանսիայի [[Ֆրանսիայի տարածքային բուսաբանական այգիներ|տարածքային]] և [[Ֆրանսիայի ազգային այգիներ|ազգային բուսաբանական այգիները]]։ Նշված են համապատասխանաբար կանաչ և մանուշակագույն գույներով։|249x249փքս]]

Ֆրանսիան առաջին երկրներից էր, որ ստեղծեց շրջակա միջավայրի նախարարություն 1971 թվականին<ref>[http://www.ambafrance-ca.org/kid/pages_en/eco6.htm Շրջակա միջավայրի պահպանություն] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110425005903/http://www.ambafrance-ca.org/kid/pages_en/eco6.htm |date=2011-04-25 }} ը [http://www.ambafrance-ca.org/spip.php?rubrique2 Կանադայում Ֆրանսիայի դեսպանության պաշտոնական կայքում] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130201052846/http://www.ambafrance-ca.org/spip.php?rubrique2 |date=2013-02-01 }}</ref>։ Չնայած Ֆրանսիան արդյունաբերական և զարգացող երկիր է, այն [[երկրների ցանկ ըստ ածխաթթվի արտանետումների|միայն տասնյոթերորդն]] է իր կողմից ածխածնի երկօքսիդի արտանետումների քանակով աշխարհում, հետևում թողնելով այնպիսի նոսր բնակեցված երկրներ, ինչպիսիք են Կանադան, Սաուդյան Արաբիան և Ավստրալիան։ Սա հետևանք էր Ֆրանսիայի կառավարության որոշմանը 1974 թվականից (1973 թվականի նաֆթային ճգնաժամից հետո<ref>{{Cite web |title=Ատոմային էներգիան Ֆրանսիայում |url=http://www.world-nuclear.org/info/inf40.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719055222/http://www.world-nuclear.org/info/inf40.html |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 19 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 17 |publisher=World-nuclear.org}}</ref>) ներդրումներ կատարել [[ատոմային էներգիա]]յի բնագավառում, որը ներկայումս կազմում է Ֆրանսիայի էլեկտրաէներգիայի արտադրության 78%-ը<ref>{{Cite web |title=Էներգիան Ֆրանսիայում |url=http://www.eoearth.org/article/Energy_profile_of_France |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 17 |publisher=Eoearth.org}}</ref> և բացատրում է թե ինչու են արտանետումները ավելի քիչ քան մյուս երկրներում<ref>{{fr}} [http://www.usinenouvelle.com/article/co2-la-france-moins-pollueuse-grace-au-nucleaire.N133933 CO2: la France mois pollueuse grâce au nucléaire]</ref><ref>{{fr}} [http://www.ambafrance-cn.org/L-energie-nucleaire-en-France.html L'énergie nucléaire en France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100701211529/http://www.ambafrance-cn.org/L-energie-nucleaire-en-France.html |date=2010-07-01 }} – Ambassade française en Chine</ref>։

Ինչպես բոլոր Եվրոպական միության անդամները, Ֆրանսիան համաձայնվել է քչացնել արտանետումները 20%-ով մինչև 2020 թվականը 1990 թվականի մակարդակից<ref>{{Cite news |author=Ian Traynor and David Gow in Brussels |date=2007 թ․ փետրվարի 21 |title=ԵՄ խոստանում է քչացնել ածխածնի արտանետումները 20%-ով մինչև 2020 թվականը |url=http://www.guardian.co.uk/environment/2007/feb/21/climatechange.climatechangeenvironment |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |work=The Guardian |location=Լոնդոն}}</ref>։ համեմատության համար ԱՄՆ-ն խոստացել է արտանետումները քչացնել միայն 4 %-ով<ref name="Les quatre enjeux de Copenhague">{{fr}} [http://www.la-croix.com/Actualite/S-informer/Sciences/Les-quatre-enjeux-de-Copenhague-_NG_-2009-12-06-569870 Les quatres enjeux de Copenhague] – [[La Croix]]</ref> իսկ Չինաստանը հայտարարել է, որ ցանկանում է նվազեցնել իր ածխածնի արտանետումները 40-45%-ով մինչև 2020 թվականը (համեմատած 2005 թվականի մակարդակներին)<ref>{{Cite news |date=2009 թ․ նոյեմբերի 26 |title=Չինաստանը հայտարարեց իր արտանետումների մասին Կոպենհագենում |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8380106.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref>, ինչը նշանակում է, որ ՀՆԱ-ի տարեկան 8 % աճի դեպքում, արտանետումները իրականում կնվազեն 80%-ից<ref name="Les quatre enjeux de Copenhague"/> 250%-ով<ref>{{Cite web |last=Herzog |first=Tim |date=2007 թ․ ապրիլի 27 |title=Չինաստանի արտանետումների թիրախը |url=http://www.wri.org/stories/2007/04/chinas-carbon-intensity-target |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120227164817/http://www.wri.org/stories/2007/04/chinas-carbon-intensity-target |archive-date=2012 թ․ փետրվարի 27 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Wri.org}}</ref>։

2009 թվականի դրությամբ ֆրանսիական ածխածնի երկօքսիդի արտանետումները մեկ շնչին ընկնող մակարդակով ավելի ցածր էր, քան Չինաստանում<ref>{{Cite news |last=Kanter |first=James |date=2010 թ․ հուլիսի 1 |title=Per-Չինաստանում մեկ շնչին ընկնող արտանետումները շատանում են |url=http://green.blogs.nytimes.com/2010/07/01/emissions-soar-in-china-and-india/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Green.blogs.nytimes.com |location=Պեկին (Չինաստան);Չինաստան;Կոպենհագեն (Դանիա);Ֆրանսիա;Հնդկաստան;Ռուսաստան;Միացյալ նահանգներ}}</ref>։

Ֆրասնիսյում նաև գործում է [[ածխածնի հարկ]], որը 2009 թվականին կազմում էր 17 Եվրո մեկ տոննա արտանետված ածխածնի երկօքսիդի համար<ref>{{Cite news |author=By Reuters |date=2009 թ․ սեպտեմբերի 10 |title=Ֆրանսիան մտցնում է կարբոնի երկօքսիդի հարկ 17 Եվրո մեկ տոննայի համար |url=http://www.nytimes.com/2009/09/11/business/global/11carbon.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |work=The New York Times |location=Ֆրանսիա}}</ref>։ Ածխածնի հարկը տարեկան կբերեր մոտ 4,3&nbsp;միլիարդ Եվրո տարեկան<ref>{{Cite news |date=2009 թ․ սեպտեմբերի 10 |title=Ֆրանսիան մտցնում է կարբոնի երկօքսիդի հարկ |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8248392.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref>։ Սակայն, հարկատեսակի ընդունումից 6 ամիս հետո այն կասեցվեց տարբեր պատճառներով, պատճառներից մեկը այն էր, որ ֆրանսիական տնտեսվարողները մրցունակ չէին դառնում հարևան երկրների տնտեսվարողների հետ, որոնք ազատված էին հարկից։ Ածխածնի հարկի գործածումը ժողովրդական քայլ չէր նախագահ Սարկոզիի կողմից<ref>{{Cite news |last=Saltmarsh |first=Matthew |date=2010 թ․ մարտի 23 |title=Ֆրանսիան հրաժարվում է ածխածնի հարկի ծրագրից |url=http://www.nytimes.com/2010/03/24/business/global/24iht-carbon.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |work=The New York Times |location=Ֆրանսիա}}</ref>։

Անտառները կազմում են Ֆրանսիայի տարածքի 28,27 %-ը<ref>{{Cite web |title=Անտառային տարածքները ըստ երկրների |url=http://www.nationmaster.com/red/graph/env_for_are_of_lan_are-environment-forest-area-of-land&date=2005&b_map=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130723122206/http://www.nationmaster.com/red/graph/env_for_are_of_lan_are-environment-forest-area-of-land%26date%3D2005%26b_map%3D1 |archive-date=2013 թ․ հուլիսի 23 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Nationmaster.com}}</ref><ref>[http://www.ifn.fr/spip/?rubrique83&lang=en Ֆրանսիայի անտառների էվոլյուցիան 1984-ից մինչև 1996-ը] – Ֆրանսիայի Ազգային Անտառների գույքագրում</ref>։ Ֆրանսիան իր անտառների քանակով երկրորդն է ԵՄ-ում<ref>{{fr}} [http://www.delegfrance-onu-geneve.org/spip.php?article59 Economie de la France – Mission permanente de la France auprès de l'office des Nations Unies à Genève] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120722025829/http://www.delegfrance-onu-geneve.org/spip.php?article59 |date=2012-07-22 }}</ref>։ Ֆրանսիական անտառները նաև ամենաբազմազանն են Եվրոպայում, հաշվվում է մոտ 140 անուն ծառատեսակ։ Առաջին տաքսի-կառքերը եղել են Ֆրանսիայում և կոչվում էին «Ֆիակրա»<ref>{{fr}} [http://www.lepapier.fr/foret_france.htm Une situation privilégiée en France et en Europe] – Papier, bois et forêt</ref>։ Ֆրանսիայում կան 9 [[ազգային այգի]]ներ<ref>[http://www.parks.it/world/FR/Eindex.html Զբոսայգիները, արգելանոցները և այլ պահպանվող տարածքները Ֆրանսիայում] – [http://www.parks.it/indice/Epremessa.html Իտալիայի այգիների պորտալ]</ref> և 46 [[Արգելանոց|բուսաբանական այգիներ]]<ref>{{fr}} [http://www.parcs-naturels-regionaux.tm.fr/fr/accueil/ Fédération des parcs naturels régionaux de France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100712003310/http://www.parcs-naturels-regionaux.tm.fr/fr/accueil/ |date=2010-07-12 }}</ref>։

=== Վարչական բաժանում ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի վարչական բաժանում}}

Ֆրանսիան բաժանված է 27 վարչական երկրամասի<ref name= France/>։ 22-ը գտնվում են մայրցամաքային Ֆրանսիայում (21 մայրցամաքային Ֆրանսիայի ցամաքային մասում, մեկը ցամաքից դուրս [[Կորսիկա]]), և չորս անդրծովյան երկրամասի։ Երկրամասերը իրենց հերթին բաժանվում են 101 դեպարտեմաների<ref>{{Cite web |title=Ֆրանիսայի դեպարտամենտներ |url=http://www.myfrenchproperty.com/departments/departments.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110714142645/http://www.myfrenchproperty.com/departments/departments.php |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 14 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Myfrenchproperty.com |language={{fr icon}}}}</ref>, որոնք համարակալված այբբենական կարգով։ 101 դեպարտեմաները բաժանվում են 341 արոնդիսմաների, որոնք, իրենց հերթին, բաժանվում են 4.032 կանտոների։

[[Պատկեր:France departements regions narrow.jpg|մինի|Մայրցամաքային ֆրանսիայի 22 երկրամասերը, ներառած Կորսիկան և 96 դեպարտամենտները։]]
{| class="wikitable" style="font-size:90%;"
|-
! Երկրամաս
! Դեպարտեմաներ
|-
|[[Պատկեր:Flag of Alsace.svg|25x15px]] [[Էլզաս]]
| [[Ներքին Ռեն]], [[Վերնի Ռեն]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Aquitaine.svg|25x15px]] [[Աքվիտանիա]]
| [[Դորդոնիա]], [[Ժիրոնդա]], [[Լանդ]], [[Լո-է-Գարոն]], [[Ատլանտյան Պիրենեյներ]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Auvergne.svg|25x15px]] [[Օվերն]]
| [[Ալլիե]], [[Քանտալ]], [[Վերնի Լուարա]], [[Պուի-դը-Դօմ]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Normandie.svg|25x15px]] [[Ներքին Նորմանդիա]]
| [[Կալվադոս (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Կալվադոս]], [[Մանշ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Մանշ]], [[Օրն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Օրն]]
|-
|[[Պատկեր:Bourgogne flag.svg|25x15px]] [[Բուրգունդիա]]
| [[Կոտ-Դոր]], [[Նիէվր]], [[Սաոն-է-Լուար]], [[Յոն]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Brittany.svg|25x15px]] [[Բրետան]]
| [[Կոդ-Դարմոր]], [[Ֆինիստեր]], [[Իլ-է-Վիլեն]], [[Մորբիհան]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Centre (France).svg|25x15px]] [[Կենտրոն (Ֆրանսիայի երկրամաս)|Կենտրոն]]
| [[Շեր (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Շեր]], [[Եվր-է-Լուար]], [[Էնդր (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Էնդր]], [[Էնդր-է-Լուար]], [[Լուարե]], [[Լուար-է-Շեր]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Champagne-Ardenne.svg|25x15px]] [[Շամպան-Արդեն]] 
| [[Արդեն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Արդեն]], [[Օբ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Օբ]], [[Վերնի Մարն]], [[Մարն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Մարն]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Corsica.svg|25x15px]] [[Կորսիկա]] 
| [[Հարավային Կորսիկա]], [[Վերնի Կորսիկա]]
|-
|[[Պատկեր:Franche-Comté.svg|25x15px]] [[Ֆրանշ-Կոնտե]]
| [[Դուբս (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Դուբս]], [[Վերնի Սաոն]], [[Ջիուրա (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Ջիուրա]], [[Տերիտուար դը Բելֆոր]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Normandie.svg|25x15px]] [[Վերնի Նորմանդիա]]
| [[Եվր (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Եվր]], [[Սէն-Մարիտիմ]]
|-
| [[Պատկեր:Flag of Île-de-France.svg|25x15px]] [[Իլ-դը-Ֆրանս (երկրամաս)|Իլ-դը-Ֆրանս]]
| [[Էսոն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Էսոն]], [[Օ-դը-Սէն]], [[Փարիզ]], [[Սէն-է-Մարն]], [[Սէն-Սեն-Դենի]], [[Վալ-դը-Մարն]], [[Վալ-Դուազ]], [[Իվըլին]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Languedoc-Roussillon2.svg|25x15px]] [[Լանգըդոկ-Ռուսիլյոն]]
| [[Օդ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Օդ]], [[Գարդ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Գարդ]], [[Հէրոլտ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Հէրոլտ]], [[Լոզէր (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Լոզէր]], [[Արևելյան Պիրենեյներ]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Limousin.svg|25x15px]] [[Լիմուզան]] (Limousin)
| [[Կողէզ]] (Corrèze), [[Կղյոզ]] (Creuse), [[Օտ-Վյեն]](Haute-Vienne) 
|-
|[[Պատկեր:Lorraine.svg|25x15px]] [[Լոտարինգիա]]
| [[Մեվրտ-է-Մոզել]], [[Մեվզ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Մեվզ]], [[Մոզել (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Մոզել]], [[Ոգ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Ոգ]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Midi-Pyrénées.svg|25x15px]] [[Հարավ-Պիրենեյներ]]
| [[Արիեջ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Արիեջ]], [[Ավեյրոն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Ավեյրոն]], [[Ջեր (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Ջեր]], [[Վերնի Գարոն]], [[Վերնի Պիրենեյներ]], [[Լո (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Լո]], [[Տարն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Տարն]], [[Տարն-է-Գարոն]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Flemish Region (De Vlaamse Leeuw).svg|25x15px]] [[Նոր-Պա-դը-Կալե]]
| [[Նոր (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Նոր]], [[Պա-Դը-Կալե]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Pays-de-la-Loire.svg|25x15px]] [[Լուարայի երկիր]]
| [[Ատլանտյան Լուարա]], [[Մեն-է-Լուար]], [[Մայենն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Մայենն]], [[Սարտ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Սարտ]], [[Վանդե]]
|-
|[[Պատկեր:Flag of Picardie.svg|25x15px]] [[Պիկարդիա]]
| [[Էն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Էն]], [[Ուազ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Ուազ]], [[Սոմ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Սոմ]]
|-
|[[Պատկեր:Poitou-Charentes flag.svg|25x15px]] [[Պուատու Շարանտա]]
| [[Շարանտ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Շարանտ]], [[Շարանտ-Մարիտիմ]], [[Դը-Սևր]], [[Վիեն (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Վիեն]]
|-
|[[Պատկեր:Provence-Alpes-Côte-d'Azur flag.svg|25x15px]] [[Պրովանս-Ալպեր-Լազուր ափ]]
| [[Վերնի Պրովանսի Ալպեր]], [[Ալպ-Մարիտիմ]], [[Բուշ-դիու-Ռոն]], [[Վերնի Ալպեր]], [[Վար (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Վար]], [[Ոկլիուզ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Ոկլիուզ]]
|-
|[[Ռոնա-Ալպեր]]
| [[Էնա (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Էնա]], [[Արդէշ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Արդէշ]], [[Դրոմ (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Դրոմ]], [[Վերնի Սավոիա]], [[Իզէր (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Իզէր]], [[Լուարա (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Լուարա]], [[Ռոնա (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Ռոնա]], [[Սավոիա (Ֆրանսիայի դեպարտեման)|Սավոիա]]
|}

=== Անդրծովյան դեպարտամենտներ և տարածքներ ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի անդրծովյան տարածքներ}}

Ֆրանսիայի 101 դեպարտամենտներից հինգը անդրծովային են ([[Ֆրանսիական Գվիանա]], Գվադելուպա, [[Մարտինիկա]], [[Մայոտա]] և [[Ռեյունյոն]]), որոնք հանդիսանում են Եվրոպական միության և Ֆրանսիայի մաս։

Բացի 27 երկրամասերից և 101 դեպարտամենտներից Ֆիանսիան ունի նաև հինգ համայնքներ ([[Ֆրանսիական Պոլինեզիա]], [[Սուրբ Բարդուղիմեոսի կղզի]], [[Սեն Մարտեն (Ֆրանսիա)|Սեն Մարտեն]], [[Սենտ Պիեռ և Միքելոն]] և [[Ուոլիս և Ֆոտունա]]), մեկ ''[[sui generis]]'' համայնք ([[Նոր Կալեդոնիա]]), մեկ անդրծովյան տարածք ([[Ֆրանսիական հարավային և անտարկտիկ տարածքներ]]) և մեկ կղզի տեղակայված Խաղաղ օվկիոսում ([[Կլիպպերտոն]]).
[[Պատկեր:France-Constituent-Lands.png|մինի|Ֆրանսիայի տիրապետության տակ գտնվող տարածքները]]

{| class="wikitable" style="font-size:90%;"
|-
! Անվանում
! Սահմանադրական կարգավիճակ
! Մայրաքաղաք
|-
| {{Դրոշավորում|Կլիպպերտոն}} 
| Պետական սեփականություն գտնվում է Ֆրանսիայի անդրծովյան տարածքների նախարարի ենթակայության տակ
! ''[[Անմարդաբնակ]]''
|-
| {{Դրոշ|Ֆրանսիական Գվիանա}} [[Ֆրանսիական Գվիանա]]
| Անդրծովյան շրջան (''régions d'outre-mer'') և միաժամանակ անդրծովյան դեպարտամենտ(''département d'outre-mer'' կամ DOM)
! [[Քայենա]]
|-
| {{Դրոշ|Ֆրանսիական Պոլինեզիա}} [[Ֆրանսիական Պոլինեզիա]]
| համարվում է անդրծովյան տարածք (''pays d'outre-mer'' կամ POM), ունի նույն կարգավիճակը ինչ անդրծովյան համայնքները։
! [[Պապեետե]]
|-
| {{Դրոշ|Ֆրանսիական հարավային և անտարկտիկ տարածքներ}} [[Ֆրանսիական հարավային և անտարկտիկ տարածքներ]]
|Անդրծովյան տարածք (''territoire d'outre-mer'' կամ TOM)
! [[Պորտ օ Ֆրանսե]]
|-
| {{Դրոշ|Գվադելուպա}} [[Գվադելուպա]]
| Անդրծովյան տարածաշրջան և դեպարտամենտ (DOM)
! [[Բաս Տեր]]
|-
| {{Դրոշ|Մարտինիկա}} [[Մարտինիկա]]
| Անդրծովյան տարածաշրջան և դեպարտամենտ (DOM)
! [[Ֆորտ դը Ֆրանս]]
|-
| {{Դրոշ|Ֆրանսիա}} [[Մայոտա]]
| Անդրծովյան տարածաշրջան և դեպարտամենտ (DOM)
! [[Մամուդզու]]
|-
| {{Դրոշ|Նոր Կալեդոնիա}} [[Նոր Կալեդոնիա]]
| ''[[Sui generis]]'' համայնք
! [[Նումեա]]
|-
| {{Դրոշ|Ռեյունյոն}} [[Ռեյունյոն]]
| Անդրծովյան տարածաշրջան և դեպարտամենտ
! [[Սեն Դենի (Ռեյունյոն)|Սեն Դենի]]
|-
| {{Դրոշ|Սուրբ Բարդուղիմեոսի կղզի}} [[Սուրբ Բարդուղիմեոսի կղզի]]
| Անդրծովյան համայնք (''collectivité d'outre-mer'' կամ COM)
! [[Գուստավիա (Սուրբ Բարդուղիմեոսի կղզի)|Գուստավիա]]
|-
| {{Դրոշ|Սեն Մարտեն (Ֆրանսիա)}} [[Սեն Մարտեն (Ֆրանսիա)|Սեն Մարտեն]] 
| Անդրծովյան համայնք (''collectivité d'outre-mer'' կամ COM)
! [[Մարիգոթ (Սեն Մարտեն)|Մարիգոթ]]
|-
| {{Դրոշ|Սեն Պիեռ և Միքելոն}} [[Սեն Պիեռ և Միքելոն]]
| Անդրծովյան համայնք (''collectivité d'outre-mer'' կամ COM)
! [[Սեն Պիեռ (Սենտ Պիեռ և Միքելոն)|Սեն Պիեռ]]
|-
| {{Դրոշ|Ուոլիս և Ֆոտունա}} [[Ուոլիս և Ֆոտունա]]
| Անդրծովյան համայնք (''collectivité d'outre-mer'' կամ COM)
! [[Մատա Ուտու]]
|}

Անդրծովյան տարածքները և համայնքները հանդիսանում են Ֆրանսիայի հանրապետության մաս, սակայն չեն հանդիսանում Եվրոպական միության մաս և նրա հարկաբյուջետային գոտի (բացառությամբ Սուրբ Բարդուղիմեոսի կղզու, որը առանձնացավ Գվադելուպայից 2007-ին)։ Խաղաղօվկիանոսյան համայնքները դեռևս օգտագործում են Ֆրանկ<ref>{{Cite web |title=Արտարժույթի փոխարժեք |url=http://www.thetahititraveler.com/touristinfo/moneycurr.asp |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Thetahititraveler.com}}</ref> որոնց ծավալը չափվում է Եվրոյով։

== Քաղաքականություն ==
{{Հիմնական|Քաղաքականությունը Ֆրանսիայում}}

=== Կառավարություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի կառավարություն|Ֆրանսիայի սահմանադրություն}}

[[Պատկեր:Emmanuel Macron in Tallinn Digital Summit. Welcome dinner hosted by HE Donald Tusk. Handshake (36669381364) (cropped 2).jpg|մինի|upright|alt=head shot of Emmanuel Macron|[[Էմանուել Մակրոն]], [[Ֆրանսիայի նախագահ]]ը 2017 թվականից։]]

Ֆրանսիայի հանրապետությունը [[ունիտար պետություն|ունիտար]] [[կիսանախագահական համակարգ|կիսանախագահական]] հանրապետություն է ուժեղ ժողովրդավարական ավանդույթներով։ Հինգերորդ հանրապետության [[Ֆրանսիայի սահմանադրություն|սահմանադրությունը]] ընդունվել է 1958-ի սեպտեմբերի 28-ի [[հանրաքվե]]ով<ref>[http://www.oecd.org/home/0,3305,en_2649_201185_1_1_1_1_1,00.html Ֆրանսիա։ Հինգերորդ հանրապետություն] – [http://flagspot.net/flags/index.html Աշխարհի դրոշները]</ref>։ Այն մեծապես ամրապնդեց գործադիրի լիազորությունները խորհրդարանի նկատմամբ։ Գործադիր ճյուղը բաժանված է երկու ղեկավարի միջև՝ [[Ֆրանսիայի նախագահ|Հանրապետության նախագահ]], որը ներկայումս [[Էմանուել Մակրոն]]ն է, ով պետության գլուխն է և ընտրվում է 5 տարի ժամկետով (նախկինում 7 տարի)<ref>{{fr}} [http://www.ladocumentationfrancaise.fr/dossiers/quinquennat/chronologie.shtml Le quinquennat: le référendum du 24 Septembre 2000]</ref> և կառավարությունը, որը գլխավորում է նախագահի կողմից նշանակված [[Ֆրանսիայի վարչապետ|վարչապետը]]։

Ֆրանսիայի [[Ֆրանսիայի խորհրդարան|խորհրդարանը]] [[Երկպալատանի համակարգ|երկպալատանի]] է` կազմված [[Ֆրանսիայի ազգային ժողով|ազգային ժողովից]] (''Assemblée Nationale'') և [[Ֆրանսիայի սենատ|Սենատից]]<ref>[https://web.archive.org/web/20081205055025/http://www.assemblee-nationale.fr/english/synthetic_files/file_4.asp Ազգային ժողով և սենատ – պառլամենտի հիմնական հատկանիշները]։ Ֆրանսիայի ազգային ժողովի պաշտոնական կայք</ref>։ Ազգային ժողովի պատգամավորները ընտրվում են տարածաշրջանային ընտրատարածքներից հինգ տարով<ref>[https://web.archive.org/web/20110704054719/http://www.assemblee-nationale.fr/english/election.asp#election Պատգամավորների ընտրություններ]։ Ազգային ժողովի պաշտոնական կայք]</ref>։ Ազգային ժողովն իրավունք ունի ցրելու կաբինետը և այդպիսով Ազգային ժողովը մեծ ազդեցություն ունի կառավարության վրա։ Սենատի անդամները  ընտրվում են ընտրական հանձնաժողովի կողմից վեց տարով (նախկինում 9 տարի) և նստատեղերի կեսը ընտրվում է ամեն երեք տարին մեկ սկսած 2008-ի սեպտեմբերից<ref>[https://web.archive.org/web/20110615001205/http://www.senat.fr/lng/en/election_senateurs.html Սենատորների ընտրություններ]։ Սենատի պաշտոնական կայք]</ref>։

Սենատի օրենսդիր իշխանությունը սահմանափակ է, երկու պալատների միջև տարաձայնության դեպքում նախապատվությունը տրվում է Ազգային ժողովի որոշմանը<ref>{{fr}} [http://www.politique.net/2007081801-le-role-du-senat.htm Le role du Sénat]</ref>։ Կառավարությունը մեծ ազդեցության իրավունք ունի խորհրդարաններում օրակարգի ձևավորման հարցում։

Ֆրանսիայի քաղաքական դաշտը բաժանված է երկու հակամարտող կողմերի՝ ձախաթևյան, որը կենտրոնացած է [[Սոցյալիստական կուսակցություն (Ֆրանսիա)|Ֆրանսիական սոցիալիստական կուսակցության]] շուրջը և աջաթևյան, որը կենտրոնացած է [[Միասնություն հանուն հանրապետության]] կուսակցության և ներկայումս նրանց իրավահաջորդ Դաշինք հանուն ազգային շարժման կուսակցության շուրջ (UMP)<ref>{{fr}} {{Cite book |last=Grunberg |first=Gérard |url=http://www.pressesdesciencespo.fr/fr/livre/?GCOI=27246100617740 |title=La France vers le bipartisme ?: La présidentialisation du PS et de l'UMP |year=2007 |isbn=2724610105}}</ref>։ Գործադիր իշխանությունը ներկայումս կազմված է UMP-ից։

=== Օրենք ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի իրավունք}}
[[Պատկեր:Declaration of Human Rights.jpg|մինի|upright|Հիմնական սկզբունքները, որոնք պետք է Ֆրանսիայի Հանրապետությունում հարգվեն ընդունվել է 1789 [[մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագիր|մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագրով]]։]]

Ֆրանսիայում գործում է քաղաքացու իրավունքի համակարգը<ref name=France/>, այսինքն իրավունքը ծագում է գրված օրենքներից, դատավորները չեն կարող այն փոփոխության ենթարկել և պետք է ղեկավարվեն միայն գրված օրենքով։ Օրենքի հիմնական սկզբունքները հիմնված են [[Նապոլեոնի օրենսգիրք|Նապոլեոնական կոդեկսի]] վրա, որն իր հերթին մեծապես հիմնված է Լյուդովիկոս XIV-ի կողմից ընդունված օրենքների վրա։ Մարդու իրավունքների հռչակագիրը և քաղաքացիական իրավունքը կոչված են արգելել հասարակության դեմ կատարվող գործողությունները։

Ֆրանսիայի օրենսդրությունը բաժանված է երկու ճյուղի՝ անձնական իրավունք և ժողովրդական իրավունք։ Անձնական իրավունքը ներառում է քաղաքացիական իրավունքը և քրեական իրավունքը։ Ժողովրդական իրավունքը ներառում է վարչական իրավունքը և սահմանադրական իրավունքը։ Սակայն, գործնական առումով ֆրանսիական օրենսդրությունը բաղկացած է երեք հիմնական ոլորտներից՝ քաղաքացիական իրավունք, քրեական իրավունք և վարչական իրավունք։

=== Միջազգային հարաբերություններ ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի միջազգային հարաբերություններ}}
{{Տես նաև|Եվրոպական Միություն|Լատինական միություն|ՆԱՏՕ}}

Ֆրանսիան հանդիսանում է Միացյալ ազգերի կազմակերպության անդամ և [[Միացյալ ազգերի անվտանգության խորհուրդ|Միացյալ ազգերի անվտանգության խորհրդի]] մշտական անդամ [[վետո]]յի իրավունքով<ref>[http://www.un.org/sc/members.asp Միացյալ ազգերի անվտանգության խորհրդի անդամություն] ը [http://www.un.org/en/index.shtml ՄԱԿ-ի պաշտոնական կայքում]</ref>։ Նա նաև [[Մ8]]-ի, [[Առևտրի Համաշխարհային Կազմակերպություն|Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության]] (ԱՀԿ)<ref>{{Cite web |title=ԱՀԿ անդամներ |url=http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 30 |publisher=Wto.org}}</ref>, [[Խաղաղօվկիանոսյան քարտուղարություն|Խաղաղօվկիանոսյան քարտուղարության]] (ԿՕՔ)<ref>[http://www.spc.int/en/about-spc/history.html Պատմությունը] [http://www.spc.int/ ԿՕՔ պաշտոնական կայքում]</ref> և [[Հնդկական օվկիանոսի հանձնաժողով]]ի (ՀՕՀ) անդամ է<ref>{{fr}} [http://www.coi-ioc.org/index.php?id=36 ՀՕՀ անդամները] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120402173028/http://www.coi-ioc.org/index.php?id=36 |date=2012-04-02 }} – [http://www.coi-ioc.org/index.php?id=72 Site officiel de la COI] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120308012223/http://www.coi-ioc.org/index.php?id=72 |date=2012-03-08 }}</ref>։ Նա հանդիսանում է [[Կարիբյան երկրների ասոցացիա]]յի (ԿԵԱ)<ref>[http://www.acs-aec.org/about.htm Կարիբյան երկրների ասոցիացիայի մասին] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090423021632/http://www.acs-aec.org/about.htm |date=2009-04-23 }} on the [http://www.acs-aec.org/ ԿԵԱ պաշտոնական կայք]</ref> և [[Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն|Միջազգային Ֆրանկոֆոնիայի համաժողովի]] (ՄՖՀ) անդամ<ref>{{fr}} [http://www.francophonie.org/-Etats-et-gouvernements-.html États et gouvernements: le monde de la Francophonie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091003114546/http://www.francophonie.org/-Etats-et-gouvernements-.html |date=2009-10-03 }} – [http://www.francophonie.org/ Site officiel de l'OIF] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100724001316/http://www.francophonie.org/ |date=2010-07-24 }}</ref>։ Այստեղ է գտնվում [[Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպություն|Տնտեսական համագործակցության և զարգացման հանձնաժողովի]]<ref>[http://www.oecd.org/document/8/0,3343,en_2649_201185_1956607_1_1_1_1,00.html History of the Château de la Muette, OECD headquarters, Paris] – [http://www.oecd.org/home/0,3305,en_2649_201185_1_1_1_1_1,00.html Տնտեսական համագործակցության և զարգացման հանձնաժողովի պաշտմական կայք]</ref>, [[UNESCO]]-ի<ref>[http://www.unesco.org/new/en/unesco/about-us/who-we-are/history/paris-headquarters/ Փարիզի ժառանգությունը] [http://www.unesco.org/new/en/unesco/ UNESCO-ի պաշտոնական կայում]</ref>, [[Ինտերպոլ]]ի գլխավոր գրասենյակները<ref>{{Cite web |author=Ինտերպոլ |title=Ինտերպոլի պաշտոնական կայք |url=http://www.interpol.int/ |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Interpol.int}}</ref>։

Ֆրանսիայի միջազգային հարաբերությունները հիմնականում սկիզբ են առնում Եվրոպական Միությունից, որում նա հանդիսանում է հիմնադիր անդամ։ 1960-ականներին Ֆրանսիան փորձում էր դուրս մղել կազմակերպությունից Բրիտանիային<ref>{{Cite news |date=1967 թ․ նոյեմբերի 27 |title=Դե Գոլը նորից ասում է ոչ Բրիտանիային |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/27/newsid_4187000/4187714.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref>՝ փորձելով կառուցել միություն միայն մայրցամաքային Եվրոպայում։ Սկսած [[Ելիսեյան պայմանագիր|1960]]-ականներից, Ֆրանսիան սերտ համագործակցություն է վարում Գերմանիայի հետ, Գերմանիայի հետ միասին ԵՄ-ում գրավելով գերիշխող դիրք<ref>{{fr}} [http://www.oftt.eu/perspectives/article/l-alliance-franco-allemande-au-coeur-de-la-puissance-europeenne L'alliance franco-allemande au coeur de la puissance européenne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100123092331/http://www.oftt.eu/perspectives/article/l-alliance-franco-allemande-au-coeur-de-la-puissance-europeenne |date=2010-01-23 }}</ref>։

Ֆրանսիան սկսած 1904 թվականից ռազմական դաշինք է կնքել Մեծ Բրիտանիայի հետ և ռազմական ոլորտում գտնվում է ակտիվ փոխհարաբերությունների մեջ։

[[Պատկեր:President Barack Obama and President Nicolas Sarkozy of France.jpg|մինի|Ֆրանիսայի նախկին նախագահ [[Նիկոլա Սարկոզի]]ն և ԱՄՆ-ի նախկին նախագահ [[Բարակ Օբամա]]ն, ՆԱՏՕ համաժողովից առաջ [[Ստրասբուրգ]]ում 2009-ի ապրիլի 3-ին։]]

Ֆրանսիան [[ՆԱՏՕ|Հյուսիս Ատլանտյան դաշինքի]] անդամ է, բայց նախագահ [[Շառլ դը Գոլ|դը Գոլի]] ժամանակ դուրս եկավ դաշինքի հրամանատարական կազմից և իր իրավունքները զիջեց ԱՄՆ-ին<ref>{{fr}} [http://www.lefigaro.fr/international/2009/03/11/01003-20090311ARTFIG00073-quand-mitterrand-deja-negociait-le-retour-dans-l-otan-.php Quand Mitterand, déjà, négociait le retour de la France dans l'OTAN] – Le Figaro</ref>։ Սակայն [[Նիկոլա Սարկոզի]]ի<ref>{{Cite news |date=2009 թ․ մարտի 12 |title=Ֆրանսիան վայր է դնում ՆԱՏՕ-ի ղեկավարման իրավուքնը |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7937666.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref><ref>{{fr}} {{Cite news |last=Roger |first=Patrick |date=2009 թ․ մարտի 11 |title=Le retour de la France dans l'OTAN suscite un malaise dans les rangs de la droite |url=http://www.lemonde.fr/politique/article/2009/03/11/le-retour-de-la-france-dans-l-otan-suscite-un-malaise-dans-les-rangs-de-la-droite_1166352_823448.html |newspaper=Le Monde |location=Paris}}</ref> ''Ամերիկամետ'' քաղաքականության արդյունքում Ֆրանսիան վերադարձրեց ՆԱՏՕ-ում իր հրամանատարական իրավունքերը։ 1990-ականներին Ֆրանսիային շատերը քննադատում էին Ֆրանսիական Պոլինեզիայում միջուկային փորձարկումների համար<ref>{{Cite news |date=1995 թ․ դեկտեմբերի 28 |title=Ֆրանսիայի հինգերորդ ատոմային փորձարկումը գրավեց հանրության ուշադրությունը |url=http://edition.cnn.com/WORLD/9512/france_nuclear/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=CNN |archive-date=2017-12-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171221230828/http://edition.cnn.com/WORLD/9512/france_nuclear/ |url-status=dead }}</ref>։ Ֆրանսիան կտրականապես դեմ էր [[Ներխուժում Իրաք 2003|2003-ին Իրաք ներխուժելուն]]<ref>{{Cite news |date=2003 թ․ հունվարի 23 |title=Չինաստանը կողմ է քվեարկում Իրաք ներխուժելուն |url=http://edition.cnn.com/2003/WORLD/asiapcf/east/01/23/sprj.irq.china/index.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=CNN}}</ref><ref>{{Cite news |date=2003 թ․ հունվարի 22 |title=ԵՄ անդամները դեմ են Իրաքյան պատերազմին |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/2683409.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref>, առաջացնելով լարվածություն ԱՄՆ-ի<ref>{{Cite web |date=2004 թ․ մարտի 11 |title=Իրաքյան պատերազմի ազդեցությունը միջազգային հարաբերությունների վրա |url=http://usforeignpolicy.about.com/od/newsiss3/tp/iraqwarrelations.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100225005448/http://usforeignpolicy.about.com/od/newsiss3/tp/iraqwarrelations.htm |archive-date=2010 թ․ փետրվարի 25 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Usforeignpolicy.about.com}}</ref><ref>{{Cite news |author=Սեն Լոգլին CNN- Վաշինգտոնյան Բյուրո |date=2003 թ․ մարտի 12 |title=Կոֆեի տունը փոխել է ֆրանսիական ֆրիի և ֆրանսիական կենացի անունները |url=http://edition.cnn.com/2003/ALLPOLITICS/03/11/sprj.irq.fries/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=CNN}}</ref> և Միացյալ թագավորությունների հետ հարաբերություններում<ref>{{fr}} [http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/pays-zones-geo_833/royaume-uni_202/index.html France-Diplomatie: Royaume-Uni] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100317112607/http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/pays-zones-geo_833/royaume-uni_202/index.html|date=2010-03-17}} – [[Միջազգային հարաբերությունների նախարարություն (Ֆրանսիա)]]</ref>։ Ֆրանսիան պահպանում է իր մեծ ազդեցությունը նախկին աֆրիկյան գաղութների հանդեպ<ref>{{fr}} [http://www.memo.fr/article.asp?ID=CON_COL_009 L'empire colonial français]</ref> և տնտեսական ու ուժային օգնություն է ցույց տվել [[Կոտ դ'Իվուար]]ի և [[Չադ]]ի խաղաղապահներին<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիայի խաղաղապահ գուծողությունները |url=http://www.delegfrance-onu-geneve.org/spip.php?article417 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110425024055/http://www.delegfrance-onu-geneve.org/spip.php?article417 |archive-date=2011 թ․ ապրիլի 25 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Delegfrance-onu-geneve.org}}</ref>։

Ֆրանսիան ունի երկրորդ խոշորագույն դիվանագիտական ցանցը աշխարհում, զիջելով միայն ԱՄՆ-ին<ref>[http://www.diplomatie.gouv.fr/en/ministry_158/embassies-and-consulates_2052/bilateral-embassies_1580.html Embassies and consulates] on the [http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/ Ֆրանսիայի արտաքին հարաբերությունների նախարարության պաշտոնական կայք]</ref>։

=== Զինված ուժեր ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի զինված ուժեր}}
[[Ֆրանսիայի զինված ուժեր]]ի (''Armées françaises'') մեջ է մտնում [[Ֆրանսիական բանակ]]ը (''Armée de Terre''), [[Ֆրանսիական ռազմածովային ուժեր]]ը (''Marine Nationale'') ու [[Ֆրանսիայի ռազմաօդային ուժեր]]ը (''Armée de l'Air'') և օժանդակ զինված ուժերը, [[Ազգային ժանդարմեա]]ն (''Gendarmerie nationale'') իր անձնակազմով տասներեքերորդն է աշխարհում<ref name="IISS2010">{{Cite book |author1=Միջազգային ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ |url=https://archive.org/details/militarybalance2010iiss |title=Զինված ուժերի հաշվեկշիռ 2010 |author2=Hackett, James (ed.) |date=2010 թ․ փետրվարի 3 |publisher=Routledge |isbn=1857435575 |location=Լոնդոն |pages=[https://archive.org/details/militarybalance2010iiss/page/n126 129]–134 |ref=IISS2010 |authorlink1=Միջազգային ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ}}</ref>։ Առանձնապես ռազմածովային ուժերում հաշվվում են 42,550 մշտական զինվոր և 15,000 ոչ մշտական զինվոր<ref>[https://web.archive.org/web/20100906053951/http://www.defense.gouv.fr/marine/decouverte/personnel/organisation-du-personnel-de-la-marine-nationale Organisation du personnel de la Marine nationale]. Ministère de la Défense. defense.gouv.fr. 28 June 2010</ref>, որը Ֆրասնիայի ռազմածովային ուժերը դարձնում է 6-րդ ամենամեծը աշխարհում<ref>{{fr}} {{Cite web |title=La marine chinoise accède au rang de 3ème puissance mondiale |url=http://www.meretmarine.com/article.cfm?id=958 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090516180846/http://www.meretmarine.com/article.cfm?id=958 |archive-date=2009 թ․ մայիսի 16 |accessdate=2012 թ․ ապրիլի 16}}</ref>։ Բանակը ունի 123,100 մշտական և 118,350 պահեստային կազմ<ref>{{fr}} [http://www.defense.gouv.fr/terre/presentation/directions-commandements-et-centres/ressources-humaines/direction-des-ressources-humaines-de-l-armee-de-terre Direction des ressources humaines de l'armée de Terre] – [http://www.defense.gouv.fr/ Ministère de la Défense]</ref>՝ լինելով 4-րդ ամենամեծը ՆԱՏՕ-ի կազմում։ Ռազմաօդային ուժերը ամենահին և առաջին մասնագիտացմած ռազմաօդային ուժերն են աշխարհում<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիական ռազմական ավիացիա |url=http://www.military-aircraft.org/france/french-military-aircraft.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120426085834/http://www.military-aircraft.org/france/french-military-aircraft.php |archive-date=2012 թ․ ապրիլի 26 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Military-aircraft.org}}</ref> և իր 57,400 հիմնական կազմով նույնպես չորրորդն է ՆԱՏՕ-ի կազմում։ Չնայած Ֆրանսիական զինված ուժերի վարչական մասը գտնվում է պաշտպանության նախարարության ենթակայության տակ, այդուհանդերձ Ժանդարմեան գտնվում է ներքին գործերի նախարարության ենթակայության ներքո։ Ժանդարմեան հանդիսանում է ռազմական ոստիկանություն և ծառայում է որպես ընդհանուր նշանակության ոստիկանական ուժեր։ Ֆրանսիայի նախագահը հանդիսանում է Ֆրանսիական զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարը։ Ֆրանսիան հանդիսանում է ՄԱԿ-ի մշտական անդամ, պաշտոնապես ճանաչված միջուկային տերություն 1960-ից։ Ֆրանսիայի ռազմական ծախսերը 2010-ին կազմել են $61.3&nbsp;միլիարդ ԱՄՆ դոլար, կամ ՀՆԱ-ի 2.5 %-ը<ref name="SIPRI">{{Cite web |title=SIPRI-ի ռազմական ծախսերի բազա |url=http://milexdata.sipri.org/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160123190846/http://milexdata.sipri.org/ |archive-date=2016 թ․ հունվարի 23 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 16 |publisher=Milexdata.sipri.org}}</ref>, դառնալով երրորդ ամենաշատ ծախսող պետությունը Չինաստանից և ԱՄՆ-ից հետո<ref name="SIPRI" />։

Ֆրանսիան ունի լուրջ ռազմական արդյունաբերություն, որտեղ արտադրվում են չորրորդ սերնդի Դասո Ռաֆել կործանիչները, Շառլ դտ Գոլ ինքնաթիռները, Էկզոսետ հռթիռները և Լեկրեկ տանկերը։ Շատ սպառազինություն գնվում է Միացյալ նահանգներից։ Չնայած Եվրոֆայթեր թայֆունից դուրս գալուն Ֆրանսիան շարունակում է Եվրոպական համատեղ ծրագրերի իրագործումը, ինչպիսիք են Եվրոկոպտեր թայգրը և այլն։ Ֆրանսիան ունի ամենամեծ օդանավային արդյունաբերությունը Եվրոպայում<ref>{{Cite web |title=90.07.06: Ավիոտիեզերական արդյունաբերություն. Պատմությունը և ԱՄՆ-ի տնտեսության վրա թողած ազդեցությունը |url=http://www.yale.edu/ynhti/curriculum/units/1990/7/90.07.06.x.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Yale.edu}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիայի ավիոտիեզերական արդյունաբերությունը |url=http://www.bbfrenchtranslation.com/aerospace-industry-of-france.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120426095916/http://www.bbfrenchtranslation.com/aerospace-industry-of-france.html |archive-date=2012 թ․ ապրիլի 26 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Bbfrenchtranslation.com}}</ref>։ Ֆրանսիան զինամթերքի ամենամեծ վաճառողն է<ref>"En 2001, la France a vendu pour 1,288 milliard de dollars d'équipements militaires, ce qui la met au troisième rang mondial des exportateurs derrière les Etats-Unis et la Russie." " 2001-ին Ֆրանսիան վաճառվել է $ 1.288 մլրդի ռազմական տեխնիկա, լինելով 3-րդը աշխարհում, զիջելով միայն ԱՄՆ-ին և Ռուսաստանին" [http://lexpansion.lexpress.fr/entreprise/la-france-demeure-un-fournisseur-d-armes-de-premier-plan_95084.html La France demeure un fournisseur d'armes de premier plan (Ֆրանսիան դառնում է ամենամեծ ռազմամթերք վաճառողներից մեկը)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120311161443/http://lexpansion.lexpress.fr/entreprise/la-france-demeure-un-fournisseur-d-armes-de-premier-plan_95084.html |date=2012-03-11 }} – L'express. 13 Հունիս 2002</ref><ref>"La France est au 4ème rang mondial des exportateurs d'armes, derrière les Etats-Unis, le Royaume-Uni et la Russie, et devant Israël, selon un rapport du ministère de la Défense publié l'an dernier." "Ֆրանսիան 4-րդ ռազմամթերք վաճառողն է աշխարհում, զիջելով ԱՄՆ-ին Մեծ Բրիտանիային և Ռուսաստանին, համաձայն ռազմական հաշվետվության մեկ տարի առաջ:" [http://www.20minutes.fr/article/551139/Economie-Les-ventes-d-armes-explosent-en-2009.php Ռազմամթերքների վաճառնքերը պայթյուն ապրեցին] – 20 րոպեում</ref>, բոլոր սպառազինությունների գծով բացի միջուկային զենքից։

== Տնտեսություն ==
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի տնտեսություն|Ֆրանսիայի էներգետիկա}}
[[Պատկեր:A380 Reveal 2.jpg|մինի|Առաջին ավարտված [[Airbus A380]]ը [[Թուլուզ]]ում 2005-ի հունվարի 18-ին։]]

Լինելով [[Մեծ ութնյակ]]ի անդամ, Ֆրանսիան իր ՀՆԱ-ի մակարդակով չորրորդն է աշխարհում և երկրորդը Եվրոպայում<ref name =WB>{{Cite web |title=Համախառն ներքին արդյունք 2009 |url=http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 7 |publisher=Համաշխարհային բանկ |format=PDF}}</ref>. իր 500-ից 39-ը ամենամեծ կազմակերպություններով աշխարհում 2010-ի դրությամբ, Ֆրանսիան համարվում է աշխարհում 4-րդը և Եվրոպայում առաջինը [[Fortune Global 500]] վարկանիշով, առաջ անցնելով Գերմանիայից և Միացյալ Թագավորությունից։ Ֆրանսիան միացավ 11 այլ ԵՄ անդամներին, որպեսզի թողարկի Եվրո 1999-ի հունվարի մեկին, Եվրո մետաղադրամները և թղթադրամները ամբողջությամբ փոխարինեցին [[Ֆրանսիական ֆրանկ]]ը (₣) 2002-ի սկզբներին<ref>{{Cite news |title=Եվրոյի պատմություն |url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/business/2001/euro_cash/history/ |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 30 |publisher=BBC News}}</ref>։

[[Պատկեր:Golfech NPP cropped.jpg|մինի|ձախից|Ֆրանսիայի էլեկտրա-արտադրության 79 %-ը բաժին է ընկնում միջուկային էներգիային, որը ամենաբարձր տոկոսն է աշխարհում։<ref name="energy profile">{{Cite news |last=EnerPub |date=2007 թ․ հունիսի 8 |title=Ֆրանսիա. Էներգետիկ պրոֆիլ |url=http://www.speroforum.com/site/article.asp?idarticle=9839&t=France%3A+Energy+profile |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071004212408/http://www.speroforum.com/site/article.asp?idarticle=9839&t=France%3A+Energy+profile |archive-date=2007 թ․ հոկտեմբերի 4 |accessdate=2007 թ․ օգոստոսի 25 |work=Spero News}}</ref>]]

Ֆրանսիան ունի խառը տնտեսություն իր բազմաթիվ ոչ պետական ձեռնարկություններով (մոտ 2,5&nbsp;միլիոն գրանցված ձեռնարկություն)<ref>{{fr}} {{Cite web |date=2008 թ․ հուլիս |title=Entreprises selon le nombre de salariés et l'activité |url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=NATTEF09203 |publisher=[[INSEE]]}}</ref><ref>{{fr}} {{Cite web |date=2009 թ․ մարտ |title=Entreprises publiques selon l'activité économique |url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=NATTEF9303 |publisher=INSEE}}</ref> պետական միջամտությամբ (չնայած գնալով նվազում է)<ref name=CIAWorldFactbook>{{Cite web |year=2009 |title=Ֆրանսիա |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html#Econ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211127/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html#Econ |archive-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 24 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 5 |work=Համաշխարհային տարեգիրք |publisher=[[CIA]]}}</ref>։ Կառավարությունը պահպանում է իր ազդեցությունը առանցքային ենթակառուցվածքների վրա, ունենալով մեծամասնական բաժնեմասեր երկաթուղային, էլեկտրաէներգիայի, օդանավակայանների, ատոմային էներգիայի և հեռահաղորդակցման բնագավառներում<ref name=CIAWorldFactbook/>։ Նա աստիճանաբար թուլացրեց իր հսկաղությունը այս բնագավառներում 1990 ականներից<ref name=CIAWorldFactbook/>։ Կառավարությունը դանդաղաբար ապապետականացրեց իր բաժնեմասերը [[France Télécom]]-ի, [[Air France]]-ի, ապահովագրական, բանկային և պաշտպանողական արտադրության<ref name=CIAWorldFactbook/>։

[[Պատկեր:Eurozone.svg|մինի|Ֆրանսիան Եվրոգոտու արժույթային միության մասն է (մուգ կապույտ), և Եվրամիության միավոված շուկայի անդամ։]]

Ըստ [[Առևտրի Համաշխարհային Կազմակերպություն|Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության]] (ԱՀԿ) տվյալների, 2009-ին Ֆրանսիան արտադրված ապրանքներով աշխարհում վեցերորդ ամենամեծ արտահանողն էր և չորրորդ ամենամեծ ներմուծողը<ref>{{Cite web |year=2009 |title=Միջազգային առևտրային վիճակագրություն 2008 |url=http://www.wto.org/english/res_e/statis_e/its2008_e/its2008_e.pdf |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 5 |publisher=[[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն]] (ԱՀԿ) |page=12}}</ref>։ 2008-ին Ֆրանսիան իր ստացած ուղղակի ներդրումներով 3-րդն էր մոտ $117.9 միլիարդ, հետ մնալով Լյուքսեմբուրգից և ԱՄՆ-ից, բայց առաջ լինելով Միացյալ Թագավորությունից ($96.9&nbsp;միլիարդ), Գերմանիայից ($24.9&nbsp;միլիարդ) և Ճապոնիայից ($24.4&nbsp;միլիարդ)<ref name=FDI>{{Cite web |title=Երկիր Ֆրանսիա |url=http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_fr_en.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100704045547/http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_fr_en.pdf |archive-date=2010 թ․ հուլիսի 4 |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 7 |work=Համաշխարհային ներդրումային հաշվետվություն 2009 |publisher=Միացյալ ազգերի Կոնֆերանս առևտրի և զարգացման թեմայով |format=PDF}}</ref><ref name=FDI2>{{Cite web |title=Երկիր Ճապոնիա |url=http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_jp_en.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100704045522/http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_jp_en.pdf |archive-date=2010 թ․ հուլիսի 4 |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 7 |work=Համաշխարհային ներդրումային հաշվետվություն 2009 |publisher=UNCTAD |format=PDF}}</ref>. Նույն տարում Ֆրանսիական ընկերությունները ուղղակի ներդրեցին $220&nbsp;միլիարդ Ֆրանսիայի սահմաններից դուրս, դառնալով երկրորդը աշխարհում ԱՄՆ-ից հետո ($311.8&nbsp;միլիարդ) և առաջ անցնելով Միացյալ Թագավորությունից ($111.4&nbsp;միլիարդ), Ճապոնիայից ($128&nbsp;միլիարդ) և Գերմանիայից ($156.5&nbsp;միլիարդ)<ref name=FDI/><ref name=FDI2/>. Իր 500-ից 39-ը ամենամեծ ընկերություններով 2010-ին, Ֆրանսիան 4-րդն է [[Fortune Global 500]] վարկանիշով, հետ մնալով ԱՄՆ-ից, Ճապոնիայից և Չինաստանից, առաջ լինելով Գերմանիայից և Միացյալ Թագավորությունից<ref>{{Cite news |date=2010 թ․ հուլիսի 26 |title=500 խոշորագույն ընկերությունները ըստ երկրների |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2010/countries/France.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=CNN}}</ref>։
[[Պատկեր:Dette publique france percent du PIB.png|մինի|ձախից|Ֆրանսիայի ազգային պարտքը 1978-ից մինչև 2009]]
Ֆինանսական ծառայությունները, բանկային գործը և ապահովագրական ոլորտը շատ կարևոր են Ֆրանսիայի տնտեսությունում։
Փարիզի ֆոդային բորսան ({{lang-fr|link=no|La Bourse de Paris}}) հին կազմակերպություն է, որը հիմնադրել է [[Լյուդովիկոս XV]]-ը 1724-ին<ref>{{fr}}[http://www.gralon.net/articles/economie-et-finance/bourse/article-la-bourse-de-paris---une-institution-depuis-1724-981.htm La Bourse de Paris: une institution depuis 1724]</ref>։
2000-ին Փարիզի, Ապստերդամի և Բրյուսելի ֆոնդային բորսաները միավորվեցին և ստեղծեցին [[Եվրոնեքստ]]ը<ref name = banque>{{Cite web |author=Embassy of France |title=Ֆրանսիայի դեսպանատունը Վաշինգտոնում. Ֆրանսիայի տնտեսություն |url=http://www.ambafrance-us.org/spip.php?article511 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 16 |publisher=Ambafrance-us.org |archive-date=2011-10-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111009235442/http://ambafrance-us.org/spip.php?article511 |url-status=dead }}</ref>։ 2007-ին Եվրոնեքստը միացավ Նյու Յորքի ֆոնդային բորսային և ստեղծվեց [[NYSE Եվրոնեքստ]]ը, աշխարհի ամենամեծ ֆոնդային բորսան<ref name = banque/>։
[[Եվրոնեքստ Փորիզ]]ը NYSE Եվրոնեքստ խմբի ֆրանսիական մասնաճյուղն է, որն Եվրոպայի երկրորդ խոշոր բորսան է [[Լոնդոնի ֆոնդային բորսա]]յից հետո։

Ֆրանսիական ընկերությունները պահպանեցին իրենց ուրույն տեղը բանկային և ապահովագրական ոլորտներում. [[AXA]]-ն աշխարհի ամենախոշոր ապահովագրական ընկերությունն է և 9-րդ ամենախոշոր ընկերությունը իր շահույթով։

Ֆրանսիական խոշորագույն բանկերն են [[BNP Paribas]]-ը և [[Կրեդիտ Ագրիկոլ]]ը, որոնք համեմատաբար 1-ին և 6-րդ խոշորագույն բանկերն են 2010-ի դրությամբ<ref>{{Cite web |date=2010 թ․ հունիսի 15 |title=Աշխարհի 10 ամենամեծ բանկերը |url=http://www.doughroller.net/banking/largest-banks-in-the-world/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 16 |publisher=Doughroller.net}}</ref> (ըստ ակտիվների ծավալի), մինչդեռ [[Société Générale]]-ը համարվում էր ութերորդ խոշորագույնը 2008–2009 թվավականներին։

Ֆրանսիան ամենաքիչ ածխաթթու գազ արտանետող երկիրն է զարգացած երկրների մեջ՝ ի հաշիվ ատոմային էներգիայի զարգացման ասպարեզում մեծ ներդրումների<ref>{{Cite web |date=2009 թ․ օգոստոս |title=CO<sub>2</sub> արտանետումնը ըստ մեկ շնչի 2006 |url=http://unstats.un.org/unsd/environment/air_co2_emissions.htm |work=Environmental Indicators |publisher=Միացյալ ազգեր}}</ref>։ Որպես արդյունք Ֆրանսիայի էլեկտրաէներգիայի պահանջարկի զգալի մասը ապահովում են 59 ատոմակայանները (78% 2006-ին<ref>{{Cite web |author=DGEMP / Observatoire de l'énergie |date=2007 թ․ ապրիլ |title=Électricité en France: les principaux résultats en 2006 |url=http://www.annales.org/ri/2007/ri-aout-2007/enr.pdf |accessdate=2007 թ․ մայիսի 23 |format=PDF}}</ref>, միայն 8% 1973-ին, 24% 1980-ին և 75% 1990-ին)։

=== Գյուղատնտեսություն ===
[[Պատկեր:Carcassonne-vignes-2.jpg|մինի|[[Ֆրանսիական գինի|Խաղողի այգիներ]] [[Կարկասոն]]ի մետ։]]

Ֆրանսիան պատմականորեն գյուղատնտեսական ապրանքների կարևոր արտադրող է<ref name = agriculture>[http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Europe/France-AGRICULTURE.html Ֆրանսիայի գյուղատնտեսությունը] – Ազգերի հանրագիտարան</ref>։ Բերրի հողերի մեծ ծավալը, ժամանակակից տեխնոլոգիաները և ԵՄ սուբսիդավորումը միասին Ֆրանսիային դարձնում են խոշորագույն գյուղատնտեսական արտադրողը ԵՄ-ում և ամենամեծ արտահանողը<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիայի տնտեսության հիմնական բաղադրիչները |url=http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/economy_6815/overview-of-the-french-economy_6831/key-figures-of-the-french-economy_1402.html#sommaire_1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100114024542/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/economy_6815/overview-of-the-french-economy_6831/key-figures-of-the-french-economy_1402.html#sommaire_1 |archive-date=2010 թ․ հունվարի 14 |accessdate=2012 թ․ ապրիլի 25 |publisher=Ֆրանսիայի արտգործ նախարարություն |quote=Ֆրանսիան գյուղատնտեսական ապրանքների հինգերորդ արտահանողն է։}}</ref> (արտադրում է ԵՄ գյուղատնտեսական արտապրանքի 20%-ը<ref name="ministère">[http://agriculture.gouv.fr/IMG/pdf/panorama_agriculture_ed2008EN.pdf Գյուղատնտեսական ապրանքների արտադրության համայնապատկեր] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100921021111/http://agriculture.gouv.fr/IMG/pdf/panorama_agriculture_ed2008EN.pdf |date=2010-09-21 }} – Ministère de l'Alimentation, de l'Agriculture et de la Pêche</ref>) և աշխարհդի երրորդ խոշորագույն գյուղատնտեսական արտադրանքի արտահանողը<ref>{{fr}} [http://agriculture.gouv.fr/un-ministere-au-service-de-votre Un ministère au service de votre alimentation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100806180615/http://agriculture.gouv.fr/un-ministere-au-service-de-votre |date=2010-08-06 }} – Ministère de l'Alimentation, de l'Agriculture et de la Pêche</ref>։

Ցորենը, թռչնամիսը, կաթնամթերքը, տավարի և խոզի միսը, ինչպես նաև միջազգայնորեն ճանաչված սննդային արտադրանքները համարվում են ֆրանսիական գյուղատնտեսության կարևորագույն ոլորտները։ Վարդագույն գինիները հիմնականում իրացվում են ներքին շուկայում, իսկ [[Շամպայն]]ը և [[Բորդո (գինի)|Բորդո]] գինիները հիմնականում արտահանվում են և ճանաչված են ամբողջ աշխարհում։ ԵՄ կողմից ֆրանսիական գյուղատնտեսության սուբսիդավորումը նվազել է վերջին տարիներին, սակայն դեռևս բարձր են $8&nbsp;միլիարդ 2007-ին<ref>{{Cite web |date=2009 թ․ ապրիլի 22 |title=Financial year 2007 |url=http://ec.europa.eu/agriculture/fin/directaid/2007/annex1_en.pdf |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 7 |work=Ֆերմերների ուղղակի օգնության բաշխվածություն |publisher=[[Եվրոպական հանձնաժողով]] |format=PDF}}</ref>։ Այդ նույն տարում Ֆրանսիան վաճառել է 33.4&nbsp;միլիարդ Եվրոյի գյուղատնտեսական արտադրանք<ref>{{fr}} [http://panorama-iaa.alimentation.gouv.fr/ Les enjeux des industries agroalimentaires françaises] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111229143438/http://panorama-iaa.alimentation.gouv.fr/ |date=2011-12-29 }} – Panorama des Industries Agroalimentaires</ref>։

Գյուղատնտեսությունը շատ կարևոր բնագավառ է Ֆրանսիական տնտեսության համար, ակտիվ բնակչության 3.5%-ը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ<ref name="ministère"/>, գյուղատնտեսության բաժնեմասը Ֆրանսիայի ՀՆԱ-ում կազմում է մոտ 4.2% 2005-ի դրությամբ<ref name="ministère"/>։

=== Աշխատուժի շուկա ===
Ֆրանսիայում մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի մակարդակը նման է Եվրոպական այլ զարգացած երկրների մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ին, ինչպիսիք են Միացյալ Թագավորությունը և Գերմանիան<ref>{{Cite web |year=2008 |title=Rank Order – GDP – per capita (PPP) |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130424075526/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html |archive-date=2013 թ․ ապրիլի 24 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 5 |publisher=The World Factbook}}</ref>։ Մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի մակարդակը, որի հիմքը (i) գործակիցն է, որը հաշվարկվում է մեկ աշխատանքային ժամի արտադրողականությունը, որը Ֆրանսիայում ամենաբարձրն է [[Մ8]]-ի երկրների մեջ 2005-ի դրությամբ<ref name="Labour2003">{{Cite web |author=''OECD in Figures'' 2005, [[Organisation for Economic Co-operation and Development]] |year=2005 |title=Labour productivity 2003 |url=http://ocde.p4.siteinternet.com/publications/doifiles/012005061G006.xls |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070123075528/http://ocde.p4.siteinternet.com/publications/doifiles/012005061G006.xls |archivedate=2007 թ․ հունվարի 23 |accessdate=2006 թ․ ապրիլի 20 |format=[[Microsoft Excel]]}} ; in 2004, the GDP per hour worked in France was $48, ranking France above the United States ($46.3), Germany ($42.1), the United Kingdom ($39.6), or Japan ($32.5) ({{Cite web |author=Organisation for Economic Co-operation and Development |year=2005 |title=Differentials in GDP per capita and their decomposition, 2004 |url=http://www.oecd.org/dataoecd/30/40/29867116.xls |accessdate=2006 թ․ ապրիլի 20 |format=Microsoft Excel}})</ref>, (ii) գործակիցը, որը աշխատաժամերի քանակն է, որը ամենացածրն է զարգացած երկրների մեջ<ref>{{fr}} ''Objectif croissance 2008'', OCDE, February 2008, page 67 ; graphic visible in the [http://www.oecd.org/dataoecd/44/19/40212481.pdf Summary page 8]; effective annual working duration in France is 1580 hours, compared to 1750 for developed countries</ref>, և (iii) զբաղվածության մակարդակը։ Ֆրանսիայի զբաղվածության մակարդակը 15–64 տարեկանների շրջանում ամենացածրերից մեկն է զարգացած երկրների մեջ. 2004-ին այն կազմել է Ֆրանսիայի 15–64 տարեկան աշխատունակ բնակչության 69%-ը, համեմատած Ճապոնիայի 80%-ին, Միացյալ Թագավորությունների 79%-ին, ԱՄՆ-ի 77%-ին և Գերմանիայի 71%-ին<ref name="Employment2004">{{Cite web |author=Organisation for Economic Co-operation and Development |year=2005 |title=OECD Employment Outlook 2005 – Statistical Annex |url=http://www.oecd.org/dataoecd/36/30/35024561.pdf |accessdate=2006 թ․ հունիսի 29 |format=PDF}}</ref>։

[[Պատկեր:La Defense rascacielos.jpg|մինի|ձախից|[[Դեֆանս]], Փարիզի մոռ, ամենամեծ բիզնես թաղամասը Եվրոպայում<ref>{{Cite web |date=2010 թ․ հունիսի 24 |title=La Défense: Եվրոպայի խոշորագույն բիզնես շրջանը ընդունում է նոր զարգացման չափորոշիչներ |url=http://ecohearth.com/eco-blogs/eco-international/835-la-defense-europes-largest-business-district-sets-a-new-standard-for-sustainable-development.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Ecohearth.com}}</ref>։]]

Զբաղվածության ցածր մակարդակը համեմատած ԵՄ-ի հետ բացատրվում է ըստ տարիքային խմբերի զբաղվածության ճեղքվածքի հետ, օրինակ 55–64 տարիքային խմբում գործազրկությունը 38.3% էր 2007-ին համեմատած ԵՄ 46.6%-ի հետ<ref>{{Cite web |author=[[INSEE]] |year=2008 |title=Taux d'emploi des travailleurs âgés de 55 à 64 ans |url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=98&ref_id=CMPECF03159 |accessdate=2008 թ․ սեպտեմբերի 1 |language=French}}</ref>, իսկ 15–24 տարիքային խմբում՝ 31.5%, համեմատած ԵՄ 37.2%-ի հետ<ref>{{Cite web |author=INSEE |year=2008 |title=Taux d'emploi des jeunes de 15 à 24 ans dans l'Union européenne |url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=98&ref_id=CMPTEF03135 |accessdate=2008 թ․ սեպտեմբերի 1 |language=French}}</ref>։ Զբաղվածության ցածր մակարդակը բացատրվում է նվազագյուն աշխատավարձի բարձր մակարդակով, որը բերում է աշխատանքի արտադրողականության անկմանը, և երիտասարդ աշխատուժը հեշտությամբ մուտք է գործում աշխատուժի շուկա<ref>{{fr}} {{Cite book |author=Ֆիլիպ Ագիոն |url=http://www.cae.gouv.fr/IMG/pdf/072.pdf |title=Les leviers de la croissance française |author2=Gilbert Cette, Élie Cohen and Jean Pisani-Ferry |publisher=Conseil d'analyse économique |year=2007 |isbn=978-2-11-006946-7 |place=Paris |page=55 |format=PDF |accessdate=2008 թ․ սեպտեմբերի 1 |authorlink=Ֆիլիպ Ագիոն}}</ref>, անարդյունավետ համալսարանական ծրագրերը, որոնք չեն կարողանում բավարարել աշխատուժի շուկայի պահանջներին<ref>{{Cite web |date=2007 թ․ օգոստոսի 1 |title=Ընդլայնվել է Ֆրանսիայի կրթական համակարգի զարգացման խթանները |url=http://www.olis.oecd.org/olis/2007doc.nsf/LinkTo/NT00002ECA/$FILE/JT03230693.PDF |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090310212706/http://www.olis.oecd.org/olis/2007doc.nsf/LinkTo/NT00002ECA/$FILE/JT03230693.PDF |archivedate=2009 թ․ մարտի 10 |accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 26–ին |publisher=OECD |format=PDF |quote=Նախնական կրթությունը, հատկապես երկրորդական կրթությունը և համալսարանական կրթությունը աշխատուժի շուկայական քաղաքականության հետ միշտ չէ, որ խթանում են աշխատուժի շուկայի զարգացմանը։}}</ref>, և տարիքավոր աշխատուժի համար համապատասխան օրենսդրության բացակայությունը, որը կխրախուսեր նրանց վաղաժամկետ անցնել թոշակի<ref>{{Cite web |title=Employment Outlook 2008 – How does FRANCE compare? |url=http://www.oecd.org/dataoecd/42/35/40904315.pdf |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 7 |publisher=OECD |format=PDF |quote=55-64 տարեկան մարդկանց միայն 38%-ն է աշխատում, 15.5 տոկոս ավելի ցածր քան OECD միջինը։}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիա. Աշխատանք և աշխատուժի պահանջարկ |url=http://www.oecdobserver.org/news/fullstory.php/aid/1672/ |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 30 |publisher=Oecdobserver.org}}</ref>։

Գործազրկության մակարդակը 2006-ի 9%-ից իջավ 7% 2008-ին, բայց շարունակում էր լինել ամենաբարձրը Եվրոպայում<ref>{{fr}} {{Cite web |author=INSEE |year=2008 |title=Taux de Chômage en France Métropolitaine |url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=99&ref_id=CMRSOS03311 |accessdate=2008 թ․ սեպտեմբերի 1}}</ref><ref>{{fr}} {{Cite web |author=INSEE |year=2008 |title=Taux de Chômage dans l'Union Européenne |url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=98&ref_id=CMPTEF03309 |accessdate=2008 թ․ սեպտեմբերի 1}}</ref>։ 2009-ի հունիսին Ֆրանսիայի գործազրության մակարդակը դարձա վ 9.4%<ref>{{Cite web |date=2011 թ․ մարտի 11 |title=Harmonised unemployment rate by gender – total – % (SA) |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=teilm020&tableSelection=1&plugin=1 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Epp.eurostat.ec.europa.eu}}</ref>։

Կարճ աշխատաժամերը և աշխատանքի շուկայում բարեփոխումներ իրականացնելու դժկամությունը աճ ուժերի կողմից համարվում է Ֆրանսիայի տնտեսության թույլ կողմը, իսկ ձախ ուժերը համարում էին, որ կառավարությունն է մեղավոր և սոցիալական անարդարություն է ստեղծվել։ Լիբերալ նտնեսագետները տարիներ շարունակ պնդում են, որ անհրաժեշտ են կառուցվածքային բարեփոխումներ, պետք է մեծացվի աշխատունակ բնակչության տեսակարար կշիռը և նվազեցվեն հարկերը և վարչական բեռը։

Քեյնսյան տնտեսագետները ունեն իրենց պատասխանը գործազրկության վերաբերյալ, նրանց կարծիքով 35 ժամյա աշխատանքային շաբաթի ներդրումը 2000-ականներից նպաստեց գործազրկության աճին։ Արդյունքում կառավարությունը բարեփոխումների ծրագիր մշակեց, որը լուրջ քննադատության առիթ տվեց<ref>{{Cite news |title=Ավելի քան 1 միլիոն մարդ դեմ է աշխատանքի օրենքին |url=http://edition.cnn.com/2006/WORLD/europe/04/04/france.jobslaw/index.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=CNN}}</ref><ref>{{Cite news |date=2006 թ․ ապրիլի 11 |title=Q&A: French labour law row |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4816306.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref>։

=== Զբոսաշրջություն ===
{{Հիմնական|Զբոսաշրջությունը Ֆրանսիայում}}
[[Պատկեր:Versailles-Chateau-VueJardins1.jpg|մինի|The [[Վերսալի պալատ]]ը ամենանշանավոր տուրիստական վայրն է Ֆրանսիայում։]]

81.9&nbsp;միլիոն օտարերկրյա զբոսաշրջիկներով 2007-ին Ֆրանսիան համարվում է առաջին տուրիստական պետությունը աշխարհում, առաջ լինելով Իսպանիայից (58.5&nbsp;միլիոն 2006-ին) և Միացյալ Նահանգներից (51.1&nbsp;միլիոն 2006-ին)։ Այս 81.9&nbsp;միլիոն թիվը իր մեջ չի ներառում այն մարդկանց, ով Ֆրանսիայում մնացել է 24 ժամից պակաս, օրինակ Հյուսիսային Եվրոպայից Ֆրանսիայով Իսպանիա մեկնողներին կամ Իտալիա մեկնողներին ամառվա ընթացքում։

[[Պատկեր:Mont St Michel 3, Brittany, France - July 2011.jpg|մինի|ձախից|The [[Մոն Սեն Միշել]] ամենաշատ այցելված տեղերից մեկը Ֆրանսիայում։]]

Ֆրանսիան ունի 37 օբյեկտ, որոնք ընդգրկված են [[Ֆրանսիայում ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ|ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում]] և մշակութային մեծ արժեք ներկայացնող քաղաքներ (Իհարկե Փարիզը, բայց նաև [[Թուլուզ]]ը, [[Ստրասբուրգ]]ը, [[Բորդո]]ն, [[Լիոն]]ը...), ծովափեր<ref>{{Cite web |date=2020 թ․ մայիսի 1 |title=10 Most Beautiful Beaches in France |url=https://arrestedworld.com/beaches-in-france/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200916070231/https://arrestedworld.com/beaches-in-france/ |archive-date=2020 թ․ սեպտեմբերի 16 |accessdate=2020 թ․ օգոստոսի 24 |website=ArrestedWorld |language=en-US}}</ref> և ծովափնյա հանգստի վայրեր, [[դահուկ]]ային հանգստի վայրեր և գյուղական շրջաններ, որոնք շատերը նախընտրում են բնության շքեղությունից ելնելով ([[կանաչ զբոսաշրջություն]])։ Փոքր և գեղատեսիլ ֆրանսիական գյուղերի (ինչպիսիք են [[Կոլոն լա Ռուժ]]ը կամ [[Լոկրոնան]]ը) պահպանությամբ զբաղվում է ''[[Les Plus Beaux Villages de France]]'' կազմակերպությունը (թարգմ. "Ֆրանսիայի ամենագեղեցիկ գյուղեր")։ "[[Ֆրանսիայի հիասքանչ այգիներ|Հիասքանչ այգիներ]]" կարգավիճակ ունեն մոտ երկու հարյուր այգիներ, որոնք որակավորվում են Մշակույթի նախարարության կողմից։ Այս որակավորումը կոչված է պահպանելու և զարգացնելու հիասքանչ այգիները և [[ազգային այգիներ]]ը։ Ֆրանսիան նաև գրավում է բազմաթիվ ուխտագնացների ուշադրությունը, նրանց ուղին ընկնում է դեպի Սուրբ Ջեյմս, կամ Լուդրես։

Ֆրանսիան և հատկապես Փարիզը ունեն աշխարհում ամենամեծ թանգարանները, ներառյալ [[Լուվր]]ը, որտեղ ամենաշատն են այցելում բոլոր թանգարանների հետ համեմատած, ինչպես նաև [[Օրսե թանգարան]]ը, նվիրված [[Իպրեսիոնիզմ]]ին և [[Պոմպիդու կենտրոն (Փարիզ)|Պոմպիդու կենտրոնը]], նվիրված [[Ժամանակակից արվեստ]]ին<ref>{{Cite web |date=2019 թ․ հուլիսի 28 |title=10 Most Famous Museums in France |url=https://arrestedworld.com/museums-in-france/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20201017171626/https://arrestedworld.com/museums-in-france/ |archive-date=2020 թ․ հոկտեմբերի 17 |accessdate=2020 թ․ օգոստոսի 24 |website=ArrestedWorld |language=en-US}}</ref>։

[[Պատկեր:France Loir-et-Cher Chambord Chateau 03.jpg|մինի|The [[Շամբոր ամրոց]]ը շատ թագավորների նստավայր է եղել։]]

[[Դիսնեյլենդ Փարիզ]]ը Ֆրանսիայի և Եվրոպայի ամենաշատ հաճախվող զբոսայգին է, որն ունեցել է մոտ 15.405.000 այցելու 2009-ին<ref>{{Cite web |title=2009 Theme Index. The Global Attractions Attendance Report, 2009 |url=http://www.themeit.com/etea/2009report.pdf |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100602032710/http://www.themeit.com/etea/2009report.pdf |archivedate=2010 թ․ հունիսի 2 |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 7 |publisher=Themed Entertainment Association |format=PDF}}</ref>։ Պատմական այգի [[Պայ դու Ֆու]]ն Վանդե նահանգում երկրորդ ամենաշատ այցելու ունեցող այգին է Ֆրանսիայում<ref>{{Cite web |title=Weekend Breaks: the Vendée's Puy du Fou < Travel & Tourism &#124; Expatica France |url=http://www.expatica.com/fr/leisure/travel_tourism/weekend-breaks-the-vendes-puy-du-fou-39717.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110427053626/http://www.expatica.com/fr/leisure/travel_tourism/weekend-breaks-the-vendes-puy-du-fou-39717.html |archive-date=2011 թ․ ապրիլի 27 |accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 |publisher=Expatica.com}}</ref>։ Մյուս հայտնի այգիներն են Ֆյուչըսկոպը և Աստերիկս այգին։

10 միլիոնից ավել զբոսաշրջիկով Լազուրային ափը երկրորդ ամենամեծ տուրիստական կենտրոնն է Փարիզից հետո<ref>{{Cite web |title=The French Riviera Tourist Board |url=http://www.frenchriviera-tourism.com/regional-tourism-organization/the-french-riviera-tourist-board-06_191.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110425152011/http://www.frenchriviera-tourism.com/regional-tourism-organization/the-french-riviera-tourist-board-06_191.html |archive-date=2011 թ․ ապրիլի 25 |accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 |publisher=Frenchriviera-tourism.com}}</ref>։ Ըստ Լազուրային ափի տնտեսական վերլուծության ընկերության, այստեղ տարին 300 օր արևային է, 115կմ ափերով և լողափերով, 18 գոլֆային դաշտերով, 14 դահուկային կենտրոններով 3,000 ռեստորաններով<ref>Côte d'Azur Economic Development Agency. [http://www.crdp-nice.net/dp/IMG/pdf/Kit_Info_Cote_d_Azur_FR_Version_sept_07.pdf p. 31 CRDP-Nice.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100704173303/http://www.crdp-nice.net/dp/IMG/pdf/Kit_Info_Cote_d_Azur_FR_Version_sept_07.pdf |date=2010-07-04 }}</ref>։ Ամեն տարի Լազուրային ափ են գալիս բոլոր շքեղ զբոսանավերի 50%-ը, և ամեն գերզբոսանավ գոնե մեկ անգամ եղել է այստեղ<ref>Côte d'Azur Economic Development Agency, [http://www.crdp-nice.net/dp/IMG/pdf/Kit_Info_Cote_d_Azur_FR_Version_sept_07.pdf p. 66] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100704173303/http://www.crdp-nice.net/dp/IMG/pdf/Kit_Info_Cote_d_Azur_FR_Version_sept_07.pdf |date=2010-07-04 }}</ref>։

Մյուս հիմնական տուրիստական կենտրոնը ''Շատոն'' է Լուարա Մարգագետնում, որը համաշխարհային ժառանգության մաս է կազմում իր պատմական քաղաքներով և ամրոցներով, որոնք կառուցած են Ֆրանսիական վերածննդի ոճով։

Հիմնական տուրիստական կենտրոններն են. (ըստ 2003-ի տվյալների<ref>{{fr}} {{Cite web |title=Fréquentation des musées et des bâtiments historiques |url=http://www2.culture.gouv.fr/deps/mini_chiff_03/fr/musee.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071224180811/http://www2.culture.gouv.fr/deps/mini_chiff_03/fr/musee.htm |archive-date=2007 թ․ դեկտեմբերի 24 |accessdate=2012 թ․ մայիսի 16}}</ref> այցելու մեկ տարում). [[Էյֆելյան աշտարակ]] (6.2&nbsp;միլիոն), Լուվր թանգարան (5.7&nbsp;միլիոն), Վերսալ (2.8&nbsp;միլիոն), Օրսե թանգարան (2.1&nbsp;միլիոն), [[Հաղթանակի կամար (Փարիզ)|Հաղթանակի կամար]] (1.2&nbsp;միլիոն), [[Պոմպիդու կենտրոն (Փարիզ)|Պոմպիդու կենտրոն]] (1.2&nbsp;միլիոն), [[Մոն Սեն Միշել]] (1&nbsp;միլիոն), Շամբոր ամրոց (711,000)։

=== Տրանսպորտ ===
{{Հիմնական|Տրանսպորտը Ֆրանսիայում|Երկաթուղային տրանսպորտը Ֆրանսիայում}}
[[Պատկեր:TGV at Avignon.jpg|մինի|[[SNCF TGV Sud-Est|TGV Sud-Est]] գնացք, որի առավելագույն արագությունն է 300կմ/ժ։]]
Ֆրանսիայի երկաթուղային ցանցի ընդհանուր երկարությունը 2008-ի տվյալներով կազմում է 29473 կմ<ref>{{PDF}} {{fr}} {{Cite web |title=Chiffres clés du transport 2010 |url=http://www.developpement-durable.gouv.fr/IMG/pdf/Chiffres_transport-pdf.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100601124351/http://www.developpement-durable.gouv.fr/IMG/pdf/Chiffres_transport-pdf.pdf |archive-date=2010 թ․ հունիսի 1 |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 7 |format=PDF}} – [http://www.developpement-durable.gouv.fr/ Site officiel] du [[Ministry of Ecology, Energy, Sustainable Development and Sea|Ministère de l'Écologie, de l'Énergie, du Développement Durable et de la Mer]]</ref>, երկրորդ ամենա ընդարձակն է Եվրոպայում Գերմանիայի երկաթուղային ցանցից հետո<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2121rank.html?countryName=France&countryCode=fr&regionCode=eu&rank=9#fr Country comparison: railways] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131004215524/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2121rank.html?countryName=France&countryCode=fr&regionCode=eu&rank=9#fr |date=2013-10-04 }} – The World Factbook</ref>։ Այն ղեկավարվում է [[SNCF]]-ի կողմից գործում են գերարագ գնացքներ ներառյալ [[Thalys]]-ը, [[Eurostar]]-ը և [[TGV]]-ն, որոնց միջոցով կարելի է ճամփորդել մինչև 320կմ/ժ արագությամբ<ref>{{Cite web |title=TGV High-Ֆրանսիայի գերարագ գնացքային ցանց |url=http://www.railway-technology.com/projects/frenchtgv/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Railway-technology.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=h2g2 – TGV – Ֆրանսիայի գերարագ գնացքային ծառայություն |url=http://h2g2.com/dna/h2g2/A711785 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC}}</ref>։ Երկաթգիծը միացված է բոլոր եվրոպական երկրների հետ բացի [[Անդորրա]]յից։ Ներքաղաքային կապերը նույնպես հագեցված են, և տրամվայի ծառայությանը լրացնում են ավտոբուսային ծառայությունները։

Ֆրանսիայի բարձրակարգ ճանապարհային ցանցը կազմում է 1027183 կմ, որը համարվում է Եվրոպայի ամենաընդարձակ ճանապարհային ցանցը<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2085rank.html?countryName=France&countryCode=fr&regionCode=eu&rank=7#fr Country Comparison: roadways] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513121037/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2085rank.html?countryName=France&countryCode=fr&regionCode=eu&rank=7#fr |date=2012-05-13 }} – The World Factbook</ref>։ Փարիզը հագեցված է ամենաընդարձակ ավտոճանապարհներով և մայրուղիներով և կապված է Ֆրանսիայի բոլոր տարածքների հետ։ Ֆրանսիական ճանապարհները կապված են նաև Բելգիայի, Իսպանիայի, Անդորրայի, Մոնակոյի, Շվեյցարիայի, Գերմանիայի և Իտալիայի խոշոր քաղաքների հետ։ Նոր ավտոմեքենան շուկայում գերակշռում են տեղական ապրանքանիշներ, ինչպիսիք են [[Renault]] ( ավտոմեքենաների 27%-ը վաճառվել է Ֆրանսիայում 2003 թ.), [[Peugeot]] (20.1%) և [[Citroën]] (13.5%)<ref>{{fr}} L'automobile magazine, hors-série 2003/2004 page 294</ref>։
Ֆրանսիայում է աշխարհի ամենաբարձր կամուրջը [[Միո Վիադուկ]]ը<ref>{{Cite news |last=Bockman |first=Chris |date=2003 թ․ նոյեմբերի 4 |title=Ֆրանսիան կառուցում է ամենաբարձր կամուրջը |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3237329.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref> և կան շատ կարևոր կամուրջներ, ինչպիսին է[[Նորմանդական կամուրջ]]ը։

Ֆրանսիայում կան 475 օդանավակայան<ref name= France>{{Cite web |title=The World Factbook: France |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211127/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html |archive-date=2018 թ․ դեկտեմբերի 24 |accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 |publisher=Cia.gov}}</ref>։ [[Փարիզի Շառլ դը Գոլ օդանավակայան]]ը տեղակայված Փարիզի մոտակայքում, որը ամենամեծ և ամենազբաղված օդանավակայանն է երկրում, որը սպասարկում է բնակչության և առևտրի գերակշռող մասը։ [[Air France]]-ը համարվում է ազգային ավիաընկերություն, չնայած երկրում կան նաև բազմաթիվ մասնավոր ավիաընկերություններ։ Ֆրանսիայում կան տասը հիմնական նավահանգիստներ, որոնցից ամենամեծը [[Մարսել]]ում է<ref>[https://web.archive.org/web/20080517035156/http://www.bdpinternational.com/news/StrikesblockFrenchports.asp Strikes block French ports]. The Journal of Commerce Online (via BDP International). Ապրիլի 23, 2008</ref>, որը նաև ամենամեծ նավահանգիստն է Միջերկրական ծովի ափին<ref>{{fr}} [http://www.laprovence.com/article/region/marseille-un-grand-port-maritime-qui-ne-demande-qua-se-montrer Marseille: un grand port maritime qui ne demande qu'à se montrer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121114060851/http://www.laprovence.com/article/region/marseille-un-grand-port-maritime-qui-ne-demande-qua-se-montrer |date=2012-11-14 }} – La Provence</ref><ref>{{Cite web |date=2010 թ․ փետրվարի 22 |title=Marseille – A French Pearl in the Mediterranean Sea |url=http://blog.hotelclub.com/marseille/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100224075407/http://blog.hotelclub.com/marseille/ |archive-date=2010 թ․ փետրվարի 24 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Blog.hotelclub.com}}</ref>։

== Ժողովրդագրություն ==
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի ժողովրդագրություն|Ֆրանսիացիներ}}
[[Պատկեր:France population density 40pc.png|մինի|Ֆրանսիայի հանրապետության ժողովրդական բաշխվածությունը 1999-ին։]]

Իր 67&nbsp;միլիոն բնակչությամբ (2017-ի հունվարի 1-ի դրությամբ)<ref>{{Cite web |title=Insee - Demography - Population at the beginning of the month - France (including Mayotte since 2014) |url=https://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries?idbank=001641607&page=tableau&request_locale=en |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525033727/https://www.bdm.insee.fr/bdm2/affichageSeries?idbank=001641607&page=tableau&request_locale=en |archive-date=2017 թ․ մայիսի 25 |accessdate=2017 թ․ մայիսի 16}}</ref>, Ֆրանսիան [[Պետությունների ցուցակ ըստ բնակչության թվի|20-րդ ամենաշատ բնակչություն ունեցող երկիրն է աշխարհում]]։
2003-ին Ֆրանսիայի բնակչության բնական աճը (առանց ներգաղթի) համահունչ էր Եվրամիության բնակչության բնական աճին։ Բնական աճը (ծնունդներ հանած մահեր) 2006-ին եղավ 302,432 մարդ<ref name=evol>{{fr}} {{Cite web |last=INSEE |first=Ֆրանսիայի կառավարություն |title=Évolution générale de la situation démographique, France |url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=0&ref_id=bilan-demo&page=donnees-detaillees/bilan-demo/pop_age3.htm#evol-gen-sit-demo-fe |accessdate=2011 թ․ հունվարի 20}}</ref>, սա ամենաբարձր ցուցանիշն էր 1973-ից հետո։ Բնակչության աճը 2010-ին կազմեց 2.01%<ref name=population>{{Cite web |title=Bilan démographique 2010 |url=http://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?ref_id=ip1332 |accessdate=2011 թ․ հունվարի 20 |publisher=Insee |language=fr}}</ref>, երբ 1994 այն ընդամենը 1.68% էր<ref>{{fr}} {{Cite web |last=INSEE |first=Ֆրանսիայի կառավարություն |title=Tableau 44 – Taux de fécondité générale par âge de la mère |url=http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/irweb/sd2008/dd/excel/sd2008_t44_fe.xls |accessdate=2011 թ․ հունվարի 20}}</ref>։ Հինգ տարվա ընթացքում 2006-ից մինչև 2011 բնակչության տարեկան միջին աճը կազմում էր +0.58%<ref name=evol />։ 2010-ին ծնված նորածինների 27.3%-ի մեկ ծնող ծնվել էր Ֆրանսիայի տարածքներից դուրս և 23.9%-ի մեկ ծնող ծնվել էր Ֆրանսիայի տարածքներից դուրս<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=ir-sd20101 Naissances selon le pays de naissance des parents 2010], Insee, septembre 2011</ref>։

Ըստ 2008-ի Ֆրանսիայի ազգային վիճակագրական ծառայության [[INSEE]] հաշվարկների 11.8 արտասահմանում ծնված ներգաղթվածները և նրանց ուղղակի հետնորդները (Ֆրանսիայում ծնված) կազմում են Ֆրանսիայի բնակչության 19%-ը։ Նրանցից մոտ 5 միլիոնը ունեն եվրոպական և 4 միլիոնը [[Մեղրիբի]] արմատներ։ Ներգաղթվածների 18-50 տարեկանների խումբը ունեն 2,7 միլիոն բնակիչ (10% ընդհանուր 18–50 տարեկանների խմբի 10%-ը) և 5 միլիոն բոլոր տարիքային խմբերի համար (բնակչության 8%-ը)։ Երկրորդ սերունդի 18–50 տարեկանների խումբը կազմում է 3.1 միլիոն (18-50 տարեկանների 12%-ը) և 6,5 միլիոն բոլոր տարիքային խմբերի համար (բնակչության 11%-ը)<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?reg_id=0&ref_id=ip1287 Être né en France d’un parent immigré], [[Insee Première]], n°1287, mars 2010, Catherine Borrel et Bertrand Lhommeau, Insee</ref><ref name="Insee_1">[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=immigrespaysnais Répartition des immigrés par pays de naissance 2008], Insee, Otober 2011</ref><ref name="INSEE1">{{fr}} {{Cite web |author=INSEE |date=2005 թ․ հունվարի 25 |title=Enquêtes annuelles de recensement 2004 et 2005 |url=http://www.insee.fr/fr/ffc/ipweb/ip1098/ip1098.html#encadre1 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061212212050/http://www.insee.fr/fr/ffc/ipweb/ip1098/ip1098.html#encadre1 |archivedate=2006 թ․ դեկտեմբերի 12 |accessdate=2006 թ․ դեկտեմբերի 14}}</ref>։

2004 թվականին Ֆրանսիա է ներգաղթել 140.033 մարդ։ Նրանցից 90.250-ը Աֆրիկայից և 13.710 Եվրոպայից<ref>[http://www.migrationinformation.org/datahub/countrydata/data.cfm Inflow of third-country nationals by country of nationality] 2004</ref>։ 2008-ին քաղաքացիություն է տրվել 137.000 անձանց, որոնք հիմնականում ներկայացնում էին Մարոկկոն, Ալժիրը և Թուրքիան<ref>{{Cite news |last=Swalec |first=Andrea |date=2010 թ․ հուլիսի 6 |title=Թուրքերը և Մարոկկացիները գլխավորում են նոր ԵՄ քաղաքացիների ցուցակը |url=http://in.reuters.com/article/2010/07/06/idINIndia-49921620100706 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112223503/http://in.reuters.com/article/2010/07/06/idINIndia-49921620100706 |archive-date=2012 թ․ հունվարի 12 |access-date=2012 թ․ մայիսի 24 |agency=Reuters}}</ref>։

Չնայած կառավարության համար անօրինական է տեղեկատվություն հավաքել մարդկանց ազգային ինքնության և ռասայական ծագումնաբանության մասին ըստ [[Ֆրանսիայի սահմանադրություն|1958-ի սահմանադրության]], որոշ ընկերությունների ինչպիսիք են ''TeO''-ն ("Ծագումը և պատկանելությունը") համատեղ գործլով INED-ի և INSEE-ի հետ 2008-ին թույլատրվեց իրականացնել դա<ref>[http://teo_english.site.ined.fr/ "TRAJECTORIES AND ORIGINS" Survey on population diversity in France], Insee 2008</ref><ref name="Oppenheimer">{{Cite journal |last=Oppenheimer |first=David B. |year=2008 |title=Why France needs to collect data on racial identity...in a French way |url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1236362 |journal=Hastings International and Comparative Law Review |volume=31 |issue=2 |pages=735–752}}</ref>։ Մինչև այս ուսումնասիրությունը համարվում էր, որ 3-ից<ref>{{Cite news |date=2009 թ․ նոյեմբերի 25 |title=France's crisis of national identity |url=http://www.independent.co.uk/news/world/europe/frances-crisis-of-national-identity-1826942.html |work=The Independent |location=London}}</ref> 6 միլիոն<ref>"Les personnes d'origine maghrébine y sont également au nombre de 5 à 6 millions; 3,5 millions ont la nationalité française (dont 500 000 harkis)", Évelyne Perrin, ''Identité Nationale, Amer Ministère'', L'Harmattan, 2010, p. 112 ISBN 2296108393</ref> մարդ ունեն հյուսիս աֆրկյան արմատնել, մինչդեռ ուսումնասիրությունը պարզեց որ միայն 2.5&nbsp;միլիոն մարդ ունեն աֆրկյան ծագում<ref>{{Cite news |last=Richburg |first=Keith B. |date=2005 թ․ ապրիլի 24 |title=Europe's Minority Politicians in Short Supply |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A12396-2005Apr23.html |newspaper=The Washington Post}}</ref><ref>{{Cite news |last=Sachs |first=Susan |date=2007 թ․ հունվարի 12 |title=In officially colorblind France, blacks have a dream – and now a lobby |url=http://www.csmonitor.com/2007/0112/p01s04-woeu.html |newspaper=The Christian Science Monitor |location=Boston, MA}}</ref>։ Ներկայումս ենթադրվում է, որ Ֆրանսիայի բնակչության 40% կազմավորվել է ներգաղթյալներից<ref>{{Cite news |date=2005 թ․ նոյեմբերի 4 |title=Paris Riots in Perspective |url=http://abcnews.go.com/International/story?id=1280843 |work=ABC News |location=New York}}</ref>։ 1921-ից 1935 թվականներին Ֆրանսիա է ներգաղթել 1,1&nbsp;միլիոն մարդ<ref>"''[https://books.google.am/books?id=uUsLAAAAIAAJ&pg=PA22 Transactions of the American Philosophical Society. III. French Government and the Refugees]''". American Philosophical Society, James E. Hassell (1991). p. 22. ISBN 087169817X</ref>։ Ըստ գնահատականների, 1,6&nbsp;միլիոն եվրոպական ''[[Ֆրանկոալժիրցիներ]]'' վերադարձան Ֆրանսիա, երբ հյուսիսաֆրիկյան երկրներին տրվեց անկախություն<ref>{{Cite news |last=Markham |first=James M. |date=1988 թ․ ապրիլի 6 |title=For Pieds-Noirs, the Anger Endures |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=940DEFDE1539F935A35757C0A96E948260&sec=&spon=&pagewanted=all |newspaper=The New York Times}}</ref><ref>Raimondo Cagiano De Azevedo (1994). ''"[https://books.google.am/books?id=N8VHizsqaH0C&pg=PA25 Migration and development co-operation.]"''. p. 25.</ref>։
[[Պատկեր:France's 10 largest cities by population (HY).png|մինի|Ֆրանսիայի 10 խոշոր քաղաքները՝ ըստ բնակչության թվաքանակի]]
Ֆրանսիան առաջատար [[փախստական|ապաստանի]] վայրն է Արևմտյան Եվրոպայում<ref name="UNHCR">{{Cite web |year=2006 |title=UNHCR Global Report 2005: Western Europe |url=http://www.unhcr.org/publ/PUBL/4492677f0.pdf |accessdate=2006 թ․ դեկտեմբերի 14 |publisher=[[UNHCR]] |format=PDF}}</ref>։ Եվրամիությունը թույլ է տալիս ազատ տեղաշարժվել անդամ պետությունների միջև։ Մինչդեռ Մեծ Բրիտանիան և Իռլանդիան առաջարկում են Ֆրանսիայի ուժեղացնել հսկողությունը և թույլ չտալ Արևելյան Եվրոպայից միգրանտերի հոսքին։

Ֆրանսիայի ամենամեծ քաղաքներն են բնակչությամբ և տարածքով՝ Փարիզը (12.341.418), [[Լիոն]]ը (2.214.068), [[Մարսել]]ը (1.727.070), [[Թուլուզ]]ը (1,270.760), [[Բորդո]]ն (1,158.431), [[Լիլ]]ը (1,166.452). [[Նիցցա (շրջան)]] (1.004.914), [[Նանտ]]ը (897.713). [[Ստրասբուրգ]]ը (768.868) և [[Ռեն]]ը (690.467)

Բազմամյա քաղաքական խնդիր է մնում [[գյուղերի վերաբնակեցում]]ը։ 1960-1999 թվականների ընթացքում գյուղական բնակչության թիվը համեմատաբար ցուցանիշներով նվազել է 24%-ով։

=== Լեզու ===
{{Հիմնական|Ֆրանսերեն}}
{{Տես նաև|Ֆրանսիայի լեզուներ|Լեզվային քաղաքականությունը Ֆրանսիայում|Ֆրանկոֆոնիա}}
[[Պատկեր:New-Map-Francophone World.svg|մինի|Ֆրանսիայի ժառանգություն։ Ֆրանկոֆոնի աշխարհի քարտեզ
{{legend|#0c5eb1|մայրենի լեզու}}
{{legend|#0080ff|վարչատարածքային լեզու}}
{{legend|#9fceff|երկրորդական կամ ոչ պաշտոնական լեզու}}
{{legend|#00ff00|Ֆրանկոֆոն փոքրամասնություններ}}]]

Ըստ Ֆրանսիայի սահմանադրության 2-րդ հոդվածի՝ Ֆրանսիայի պետական լեզուն ֆրանսերենն է<ref>{{fr}} [https://web.archive.org/web/20110604145028/http://www.legifrance.gouv.fr/html/constitution/constitution2.htm#titre2 La Constitution- La Constitution du 4 Octobre 1958] – Légifrance</ref>, որը [[Ռոմանական լեզու]] է և առաջացել է [[լատիներեն]]ից։ 1635-ից Ֆրանսիայի ակադեմիային է պատկանում ֆրանսերենի օգտագործման, ոճի, քերականության հեղինակային իրավունքները, չնայած դա օրենքով ամրագրված չէ։

[[Ֆրանսիայի կառավարություն]]ը չի պահանջում, որ հրատարակվեն միայն ֆրանսերեն լեզվով գործեր, բայց պահանջում է, որ միայն ֆրանսերենն օգտագործվի առևտրային և կապի ոլորտներում։ Երկրի տարածքում ֆրանսերենի պարտադիր օգտագործմանը համատեղ Ֆրանսիայի կառավարությունը փորձում է ֆրանսերենը տարածել նաև [[Եվրոպական միություն]]ում։ Անգլիականացման դեմ պայքարը ստիպեց Ֆրանսիային ուժեղացնել ֆրանսերենի տարածումը երկրի ներսում։ Բացի ֆրանսերենից Ֆրանսիայի տարածքում խոսում են նաև 77 այլ փոքրամասնությունների լեզուներով, որից 8-ը մայրցամաքային Ֆրանսիայում և 69 անդրծովյան տարածքներում։

17-րդ դարից մինչև 20-րդ դարի կեսերը ֆրանսերենը համարվում էր դիվանագիտության և միջազգային փոխհարաբերությունների հիմնական լեզուն, ինչպես նաև Եվրոպայի վերնախավի լեզուն<ref name=exception>Joffre Agnes [http://www.franceinlondon.com/en-Article-335-Is-the-French-obsession-with-cultural-exception-declining-Culture--london-language.html ls the French obsession with "cultural exception" declining?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111017023619/http://www.franceinlondon.com/en-Article-335-Is-the-French-obsession-with-cultural-exception-declining-Culture--london-language.html |date=2011-10-17 }}. France in London. 5 October 2008</ref>։ Միայն վերջերս ֆրանսերենը հանձնեց իր գերիշխող դիրքը անգլերենին, քանի որ ԱՄՆ-ն դարձավ գերտերություն<ref name="Language and Diplomacy"/><ref>{{Cite web |title=Language and Diplomacy – Translation and Interpretation |url=http://www.diplomacy.edu/language/Translation/default.htm |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110719183516/http://www.diplomacy.edu/language/Translation/default.htm |archivedate=2011 թ․ հուլիսի 19 |accessdate=2010 թ․ սեպտեմբերի 10 |publisher=Diplomacy.edu}}</ref><ref>{{Cite web |title=Why Is French Considered the Language of Diplomacy? |url=http://www.legallanguage.com/legal-articles/language-of-diplomacy/ |accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 |publisher=Legallanguage.com}}</ref>։

Ֆրանսիայի վարած գաղութարարական քաղաքականության արդյունքում 17-րդից 20-րդ դարերում, ֆրանսերենը տարածվեց Ամերիկայում, Աֆրիկայում, Պոլինեզիայում, Հարավ-Արևելյան Ասիայում և Կարիբյան ծոցում։ Ֆրանսերենը երկրորդ ամենաուսանվող լեզուն է անգլերենից հետո<ref>{{Cite web |title=The International Education Site |url=http://www.intstudy.com/articles/practicalfrench.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110227075911/http://www.intstudy.com/articles/practicalfrench.htm |archive-date=2011 թ․ փետրվարի 27 |accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 |publisher=Intstudy.com}}</ref>, և խոսում են շատ երկրներում, հատկապես Աֆրիկայում։ Ֆրանսերենը Եվրոպայի սահմաններից դուրս խառնվել է այլ լեզուներին, որոշ անդրծովյան տարածքների լեզուներ առաջացել են ֆրանսերենից։ Մյուս կողմից որոշ գաղութներ ընդունել են ֆրանսերենը՝ որպես պաշտոնական լեզու, և ֆրանսախոս բնակչության թիվը գնալով աճում է, հատկապես Աֆրիկայում։

Գնահատվում է, որ մոտ 300 միլիոն մարդ<ref>{{Cite web |title=French: one of the world's main languages |url=http://about-france.com/french/french-language.htm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=About-france.com}}</ref> և 500 միլիոն մարդ<ref>{{fr}} [http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/francophonie/francophonie.htm Qu'est-ce que la Francophonie ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110623113030/http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/francophonie/francophonie.htm|date=2011-06-23}} – [[Organisation internationale de la Francophonie]]</ref> ամբողջ աշխարհում կարողանում է խոսել ֆրանսերեն համապատասխանաբար որպես մայրենի լեզու և երկրորդ լեզու։

=== Կրոն ===
{{Հիմնական|Կրոնը Ֆրանսիայում}}

Ֆրանսիան համարվում է աշխարհիկ պետություն, և կրոնական ազատությունը համարվում է սահմանադրական իրավունք։ Ֆրանսիայում կրոնական քաղաքականությունը հիմնված է ''[[Լաիցիզմ]]ի'' վրա, որը հստակ տարանջատում է եկեղեցուն պետությունից և հասարակական կյանքը համարվում է աշխարհիկ կյանք։ Ֆրանսիան պատմականորեն համարվում է Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու ամենածեր քույրը։ Ֆրանսիական հեղափոխության արդյունքում եկեղեցին կորցրեց իր նշանակալի դերը պետության կառավարման մեջ։ Ֆրանսիական կառավարությունը չի իրականացնում հաշվառում մարդկան կրոնական պատկանելիության և ծագումնաբանության վերաբերյալ, սակայն կան ոչ պաշտոնական վիճակագրական որոշ տվյալներ։

[[Պատկեր:Facade de la Cathédrale de Reims - Parvis.jpg|մինի|ձախից|[[Փարիզի աստվածամոր տաճար]]ը հռոմեական կաթոլիկ տաճար է, որտեղ թագադրվում էին ֆրանսիական թագավորները մինչև 1825 թվականը<ref>The last ''sacre'' was that of [[Charles X of France|Charles X]], 29 May 1825.</ref>։ ]]

Հռոմեական կաթոլիկությունը եղել է Ֆրանսիայի հիմնական կրոնը ավելի քան մեկ հազարամյակ, թեև այժմ այն այնքան շատ չի քարոզվում քան առաջ։ Ըստ քաթոլիկ պարբերական ''[[La Croix]]-ի'' 1965-ին Ֆրանսիայի բնակչության 81%-ը իրենց համարում էին կաթոլիկ քրիստոնյա, իսկ 2009 նրանց քանակը կազմում էր 64%։ Բացի այդ ֆրանսիացիների 27%-ն էր հաճախում եկեղեցի նվազագույնը շաբաթը մեկ անգամ 1952-ին, իսկ 2006-ին այդ թիվը ընդամենը կազմում էր 4,5%, իսկ կրոնական ծիսակատարություններին մասնակցում է ընդամենը 15,2%-ը<ref name=catho>{{fr}} [http://www.la-croix.com/Religion/S-informer/Actualite/La-France-reste-catholique-mais-moins-pratiquante-_NG_-2009-12-29-570979 La France reste catholique mais moins pratiquante] – La Croix. 29 December 2009</ref>։ Նույն ուսումնասիրությունը ցույց տվեց, որ [[Բողոքականություն|բողոքականները]] կազմում են բնակչության 3%-ը, ավելի շատ քան նախորդ հարցման ժամանակ և 5%-ը դավում են այլ կրոնների, իսկ 28%-ը չեն դավանում որևէ կրոնի<ref name=catho/>։

Ըստ Կաթոլիկ աշխարհի նորություններ կազմակերպության 2007-ի հարցումների<ref>{{Cite web |author=Catholic World News |year=2003 |title=France is no longer Catholic, survey shows |url=http://www.catholicculture.org/news/features/index.cfm?recnum=48547 |accessdate=2009 թ․ դեկտեմբերի 19}}</ref> Ֆրանսիայի բնակչության միայն 5%-ն է պարբերաբար հաճախում եկեղեցի (կամ իրենց կաթոլիկ համարողների 10%-ը)։ Հարցումը ցույց տվեց<ref name="religion">{{ro icon}} [http://old.cotidianul.ro/franta_nu_mai_e_o_tara_catolica-20395.html Franţa nu mai e o ţară catolică] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110812025725/http://old.cotidianul.ro/franta_nu_mai_e_o_tara_catolica-20395.html|date=2011-08-12}}, ''[[Cotidianul]]'' 11 January 2007</ref>, 51%-ն է իրեն համարում կաթոլիկ, 31%-ը անհավատ կամ աթեիստ են ''(մեկ այլ հարցմամբ<ref>La Vie, issue 3209, 1 March 2007 {{Fr icon}}</ref> բնակչության 27%-ն է աթեիստ)'', 10%-ը այլ կրոնի են դավանում կամ չեն կողմնորոշվել, 4%-ը մուսուլման են, 3%-ը բողոքական, 1%-ը հարում են [[Բուդդիզմ]]ին, 1% հրեա են։

Ըստ 2010-ի Եվրոբարոմետր կազմակերպության հարցումների<ref name=EUROBAROMETER>{{Cite web |title=Eurobarometer on Social Values, Science and technology 2005 – page 11 |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |accessdate=2007 թ․ մայիսի 5 |publisher=European Commission |format=PDF}}</ref>, Ֆրանսիայի քաղաքացիների 34%-ը ասել է, որ “նրանք հավատում են,որ Աստված կա”, 27%-ը ասել են, որ “նրանք հավատում են գերբնական ուժի գոյությանը” և 33%-ը ասել են, որ “նրանք չեն հավատում աստծու կամ այլ գերբնական ուժի գոյությանը”։ Մեկ այլ վիճակագրություն ցույց է տալիս, որ Ֆրանսիայի բնակչության 32%-ը իրենց համարում է աթեիստ, իսկ 32%-ը չեն հավատում աստծուն, բայց իրենց չեն համարում աթեիստ<ref>[http://www.harrisinteractive.com/news/allnewsbydate.asp?NewsID=1131 Religious Views and Beliefs Vary Greatly by Country] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723125147/http://www.harrisinteractive.com/news/allnewsbydate.asp?NewsID=1131 |date=2013-07-23 }}, Financial Times/Harris Poll, December 2006</ref>։

Ըստ գնահատականների Ֆրանսիայի մուսուլմանները շատ տարբեր են։ Ըստ մոտ մեկ տասնամյակ առաջ կատարված հարցումների Ֆրանսիայում կար մոտ 3,7&nbsp;միլիոն մուսուլման (ընդհանուր բնակչության 6,3%-ը)։ 2003-ին Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարության տվյալներով Ֆրանսիայում բնակվում են 5-ից 6 միլիոն մուսուլման (8–10%)<ref>[http://www.guardian.co.uk/world/2004/apr/23/france.islam France to train imams in 'French Islam'], The Guardian</ref><ref>{{Cite web |title=France – International Religious Freedom Report 2005 |url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2005/51552.htm |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 30 |publisher=State.gov}}</ref>։ Ներկայումս հրեաների թիվը Ֆրանսիայում կազմում է մոտ 600.000, ըստ Աշխարհի հրեաների կոնգրեսի տվյալների և ամենամեծ հրեա համայնքն է Եվրոպայում։ Չնայած որոշ տվյալների այդ թիվը կազմում է մոտ 480,000։

1905-ից սկսած, երբ Ֆրանսիայի կառավարությունը սկսեց ղեկավարվել ''[[Լաիցիզմ]]ով'' նա գրանցում էր բոլոր կրոնական կազմակերպություններին առանց խտրականության, բայց արգելում էր դրանց զբաղվել քաղաքականությամբ։

=== Առողջապահություն ===
{{Հիմնական|Առողջապահությունը Ֆրանսիայում}}
[[Պատկեր:P1000513 Paris XIII Salpetrière reductwk.JPG|մինի|Պիտի Սալտեպիեր հիվանդանոցը, Եվրոպայի ամենամեծ հիվանդանոցներից մեկը։<ref>[https://web.archive.org/web/20070117112822/http://www.paris-region.com/ard_uk/upload/document/D176.pdf How to conduct European clinical trials from the Paris Region ?] Clinical Trials. Paris. February 2003</ref>]]

Ֆրանսիայի առողջապահական համակարգը համաշխարհային առողջապահական կազմակերպության կողմից համարվել է առաջինը աշխարհում 1997-ին<ref>[http://www.photius.com/rankings/healthranks.html The ranking, see spreadsheet details for a whole analysis] photius.com</ref> և 2000-ին<ref>{{Cite web |title=Measuring Overall Health System Performance for 191 Countries |url=http://www.who.int/healthinfo/paper30.pdf |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |format=PDF}}</ref>։ Խնամքը քրոնիկ հիվանդությունների համար, ինչպիսին են ՁԻԱՀ-ը, քաղցկեղը և այլն, որպես կանոն անվճար է։ Կյանքի միջին տևողությունը տղամարդկանց համար 77 տարի է, իսկ կանանց համար 84 տարին, որը ամենաբարձր ցուցանիշներից է Եվրոպական Միությունում<ref>{{fr}} [http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=98&ref_id=CMPTEF02216 Espérance de vie, taux de mortalité et taux de mortalité infantile dans le monde] – [[INSEE]]</ref>։ Ամեն 1000 բնակչին Ֆրանսիայում ընկնում է 3.22 բժիշկ<ref>{{fr}} [http://www.statistiques-mondiales.com/medecins.htm Nombre de médecins pour 1000 habitants] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305131215/http://www.statistiques-mondiales.com/medecins.htm |date=2010-03-05 }} – Statistiques mondiales</ref>, իսկ միջինը ամեն մարդ իր առողջության վրա ծախսում է $4,719 ըստ 2008-ի տվյալների<ref>{{fr}} [http://www.statistiques-mondiales.com/sante.htm Dépenses de santé par habitants] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091212061623/http://www.statistiques-mondiales.com/sante.htm |date=2009-12-12 }} – Statistiques mondiales</ref>։
Ըստ 2007-ի տվյալների Ֆրանսիայում ՄԻԱՎ-ՁԻԱՀ-ով տառապում է 140,000 բնակիչ (0,4%)<ref name = CIAWorldFactbook/>։

Չնայած [[ֆրանսիացիներ]]ը ունեն աշխարհի ամենանիհար մարկանց համբավ<ref name = obesity>[http://www.nytimes.com/2005/05/03/world/europe/03iht-obese.html Even the French are fighting obesity] – The NY Times</ref>
<ref name=daily>{{Cite web |last=Wahlgren |first=Eric |date=2009 թ․ նոյեմբերի 14 |title=France's obesity crisis: All those croissants really do add up, after all |url=http://www.dailyfinance.com/2009/11/14/frances-obesity-crisis-all-those-croissants-really-do-add-up/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=Dailyfinance.com}}</ref>
<ref name = Telegraph>{{Cite news |last=Lambert |first=Victoria |date=2008 թ․ մարտի 8 |title=The French children learning to fight obesity |url=http://www.telegraph.co.uk/health/dietandfitness/3353715/The-French-children-learning-to-fight-obesity.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110425150042/http://www.telegraph.co.uk/health/dietandfitness/3353715/The-French-children-learning-to-fight-obesity.html |archive-date=2011 թ․ ապրիլի 25 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |work=The Daily Telegraph |location=London}}</ref>
<ref name = bloomberg>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/jul2001/nf2001073_981.htm Why So Few French Are Fat] – Bloomberg Businessweek</ref>
<ref>{{Cite news |author=Mimi Spencer |date=2004 թ․ նոյեմբերի 7 |title=Let them eat cake |url=http://www.guardian.co.uk/lifeandstyle/2004/nov/07/foodanddrink.features11 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |work=The Guardian |location=London}}</ref>
<ref>{{Cite web |title=The French diet: Eat, Drink, and be Thin |url=http://www.streetdirectory.com/travel_guide/24041/e_diet/the_french_diet___eat_drink_and_be_thin.html |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Streetdirectory.com}}</ref>,
ֆրանսիացիները մյուս զարգացած երկների նման տառապում են գիրացման խնդրով, դրա պատճառը այն է, որ շատ ֆրանսիացիներ գերադասում են արագ սնունդը ավանդական ֆրանսիական խոհանոցից<ref name=obesity/><ref name=daily/><ref name = obesity2>[http://www.foodnavigator.com/Science-Nutrition/France-heading-for-US-obesity-levels-says-study France heading for US obesity levels says study] – Food Navigator</ref>։ Այնուհանդերձ Ֆրանսիայում գիրացման մակարդակը ավելի ցածր է քան ԱՄՆ-ում (օրինակի համար Ֆրանսիայում գիրացման մակարդակը գտնվում է նույն հորիզոնականի վրա, ինչ ԱՄՆ-ում էր 1970-ականներին<ref name = daily/>) և դեռևս ամենացածրն է Եվրոպայում<ref name = bloomberg/><ref name = obesity2/>, բայց այժմ իշխանությունների կողմից համարվում է որպես հիմնական առողջապահական խնդիր<ref>{{Cite web |date=2006 թ․ սեպտեմբերի 14 |title=New French food guidelines aimes at tabkling obesity |url=http://www.nutraingredients.com/Regulation/New-French-food-guidelines-aimed-at-tackling-obesity |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Nutraingredients.com}}</ref> որի արդյունքում գիրության մակարդակը փոքր տարիքայինների համար նվազում է, չնայած ամբողջ աշխարհում աճում է<ref>{{Cite web |author=Petah Marian |date=2008 թ․ մայիսի 23 |title=France urged to get tough on child obesity |url=http://www.just-food.com/analysis/france-urged-to-get-tough-on-child-obesity_id102509.aspx |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101226205551/http://www.just-food.com/analysis/france-urged-to-get-tough-on-child-obesity_id102509.aspx |archive-date=2010 թ․ դեկտեմբերի 26 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Just-food.com}}</ref>։

== Մշակույթ ==
{{Հիմնական|Ֆրանսիայի մշակույթ}}
[[Պատկեր:Delacroix - La liberte.jpg|մինի|աջից|[[Մարիաննա]]ն, նկարված [[Էժեն Դելակրուա]]ի կողմից, ''[[La Liberté guidant le peuple]]'' (1830).]]

Ֆրանսիան դարեր շարունակ եղել է համաշխարհային մշակութային կենտրոն։ Շատ ֆրանսիացի նկարիչներ եղել են ամնեհայտնին իրենց ժամանակաշրջանում, մինչ այժմ Ֆրանսիան համարվում է համաշխարհային մշակութային կենտրոններից մեկը։

Շարունակական քաղաքական ռեժիմները նպաստել են երկրում մշակույթի զարգացմանը, իսկ Մշակույթի նախարարությունը, որը ստեղծվեց 1959 օգնեց պահպանել և հանրությանը հանձնել մշակութային ահռելի ժառանգությունը։ Մշակույթի նախարարությունը իր ստեղծման օրվանից շատ ակտիվ է եղել, սուբսիդիաներ տրամադրելով արվեստագետներին, ներկայացնելով Ֆրանսիական մշակույթը ամբողջ աշխարհով, կազմակերպելով հատուկ մշակութային միջոցառումներ, զբաղվելով մշակութային օբեկտների և պատմական հուշարձանների պահպանությամբ և այլն։

Ֆրանսիան առաջին տուրիսական երկիրն է հիմնականում ի հաշիվ մշակութային օբեկտների բազմազանության, որոնք սփռված են ամբողջ երկրով։ Հաշվում են մոտ 1.200 [[Ֆրանսիայի թանգարանների ցանկ|թանգարան]], որոնք ունենում են մոտ 50&nbsp;միլիոն հաճախորդ տարեկան<ref>Ministère de la Culture et de la Communication, "Cultura statistics", [http://www2.culture.gouv.fr/culture/deps/2008/pdf/minichiffrescles2010-en.pdf Key figures]</ref>։

43.180 կառույցներ պետականորեն պաշտպանվում են կառավարության կողմից, որոնք հիմնականում ամրոցներ են, տաճարներ, այգիներ և այլն։ [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի կողմից համաշխարհային ժառանգության օբեկտ է ճանաչվել 37 օբեկտ<ref>{{Cite web |title=World heritage Sites List |url=http://whc.unesco.org/en/list |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Whc.unesco.org}}</ref>։
=== Նկարչություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական նկարչություն}}
[[Պատկեր:Claude Monet 023.jpg|մինի|[[Կլոդ Մոնե]]ն հիմնադրեց [[Իմպրեսիոնիզմ]] շարժումը (''Femme avec un parasol'', 1886, [[Օրսե թանգարան]])։]]

Ֆրանսիական կերպարվեստի ակունքները գալիս են Իտալական արվեստից։ Վերածննդի դարաշրջանի երկու ամենահայտնի արվեստագետներ՝ [[Նիկոլա Պուսեն]]ը և [[Կլոդ Լորեն]]ը ապրել են Իտալիայում։ Դեռևս 1648-ին Լյուդովիկոս XIV-ի վարչապետ [[Ժան Բատիստ Կոլբեր]]ը հիմնեց Նկարչության և քանդակագործության թագավորական ակադեմիան, իսկ 1666-ին հիմնեց Հռոմիս ֆրանսիական ակադեմիան, որը մինչ այժմ գործում է և նպատակն է համագործակցել իտալացի արվեստագետների հետ։

Ֆրանսիացի նկարիչները նաև հետևեցին իտալացի նկարիչների էվոլյուցիային [[ռոկոկո]] ոճի բնագավառում 18-րդ դարում, որը բարոկո ոճի մեկ այլ դրսևորումն էր, այս ոճի հայտնի նկարիչներից էին [[Անտուան Վատտո]]ն, [[Ֆրանսուա Բուշե]]ն և [[Ժան Օնորե Ֆրագոնար]]ը, որոնք նոր ոճը առավել տպավորիչ ներկայացրեցին երկրում։ Ֆրանսիական հեղափոխությունը մեծ փոփոխություններ բերեց, Նապոլեոն Բոնապարտի ամենասիրված նկարիչն էր, նեոդասական ոճի նկարիչ [[Ժակ Լուի Դավիդ]]ը։ 18-րդ դարի կեսերին իշխում էին հիմնականում երկու շարժում, [[Ռոմանտիզմ]]ը ի դեմս [[Տեոդոր Ժարիկո]]յի և [[Էժեն Դելակրուա]]յի և առավել իրատեսական կերպարվեստը ի դեմս [[Ժան Բատիստ Կամիլ Կորո]]յի, [[Գուստավ Կուրբե]]ի և [[Ժան Ֆրանսուա Միլլե]]ի։

18-րդ դարի երկրորդ կեսերին Ֆրանսիան դարձավ գեղանկարչության ստեղծագործական կենտրոնը, առաջացավ կերպարվեստի և քանդակագործության նոր ոճ, որի վառ ներկայացուցիչներն էին իպրեսիոնիստներ [[Կամիլ Պիսսարո]]ն, [[Էդուարդ Մանե]]ն, [[Էդգար Դեգա]]ն, Կլոդ Մոնեն, [[Օգյուստ Ռենուար]]ը<ref>{{Cite web |title=Guide to Impressionism |url=http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/learn-about-art/guide-to-impressionism/guide-to-impressionism |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Nationalgallery.org.uk}}</ref>։ Իպրեսիոնիստների երկրորդ սերնդի հայտնի նկարիչներին էին [[Պոլ Սեզան]]ը, [[Պոլ Գոգեն]]ը, [[Անրի դը Տուլուզ-Լոտրեկ]]ը և [[Ժորժ Սյորա]]ն որոն նաև արվեստի հետագա զարգացման ավանգարդն էին<ref>{{fr}} RFI, [http://www.rfi.fr/actufr/articles/063/article_34792.asp Le néo-impressionnisme de Seurat à Paul Klee] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010120343/http://www.rfi.fr/actufr/articles/063/article_34792.asp |date=2017-10-10 }} 15 March 2005</ref>, որից զարգացավ ֆեովիզմը ի դեմս [[Անրի Մատիս]]ի, [[Անդրե Դերեն]]ի և [[Մորիս դը Վլամինկ]]ի<ref>National Gallery of Art (United States), [http://www.nga.gov/feature/artnation/fauve/index.shtm The Fauves (dossier)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101105195501/http://www.nga.gov/feature/artnation/fauve/index.shtm |date=2010-11-05 }}</ref><ref>{{fr}} RFI, [http://www.rfi.fr/culturefr/articles/098/article_63189.asp Vlaminck, version fauve] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010120345/http://www.rfi.fr/culturefr/articles/098/article_63189.asp |date=2017-10-10 }}, 25 February 2008</ref>։ 20-րդ դարի սկզբներին կուբիզմ ոճը ստեղծվեց [[Ջորջ Բրակ]]ի և իսպանացի նկարիչ [[Պաբլո Պիկասո]]յի կողմից, որոնք ապրում էին Փարիզում։ Նաև այլ օտարերկրացի նկարիչներ են պարել Փարիզում կամ նրա մոտակայքում, նրանցից են [[Վինսենտ վան Գոգ]]ը, [[Մարկ Չագալ]]ը և [[Վասիլի Կանդինսկի]]ն

Ֆրանսիայի շատ թանգարաններում ամբողջությամբ կամ մասամբ ներկայացված են նկարչական աշխատանքներ։ Հսկայական քանակությամբ նկարչական գործեր ցուցադրված են պետական [[Լուվր]] թանգարանում, որտեղ գտնվում է ամենահայտնի նկար [[Մոնա Լիզա]]ն, նաև այտնի որպես [[Ջոկոնդա]]։ Մինչ Լուվրը շատ երկար ժամանակ է ծառայում է որպես թանգարան, Օրսեյ թանգարանը հիմնադրվել է 1986-ին հին երկաթուղային կայարան Օրսեում, որտեղ գտնվում է ամենամեծ ազգային 19-րդ դարի նկարչական գործերի հավաքածուն (հիմնականում իմպրեսիոնիզմ և Ֆավիզմ ոճի<ref>Musée d'Orsay (official website), History of the museum – [http://www.musee-orsay.fr/en/collections/history-of-the-museum/home.html From station to museum]</ref><ref>{{Cite web |date=2007 թ․ հուլիսի 31 |title=History of the painting collection |url=http://www.musee-orsay.fr/en/collections/history-of-the-collections/painting.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Musee-orsay.fr}}</ref>։

Ժամանակակից գործերը ցուցադրված են Ժամանակակից արվեստի ազգային թանգարանում, որը 1976-ին տեղափոխվեց [[Պոմպիդու կենտրոն (Փարիզ)|Պոմպիդու կենտրոն]]։ Այս երեք պետական թանգարանները տարեկան ընդունում են մոտ 17&nbsp;միլիոն հաճախորդ<ref name=sites>{{fr}} Ministry of Tourism, [http://www.tourisme.gouv.fr/stat_etudes/memento/2009/sites.pdf Sites touristiques en France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511093631/http://www.tourisme.gouv.fr/stat_etudes/memento/2009/sites.pdf |date=2011-05-11 }} page 2 "Palmarès des 30 premiers sites culturels (entrées comptabilisées)" [Ranking of 30 most visited cultural sites in France]</ref>։ Մյուս մեծ ազգային թանգարանը որտեղ ցուցադրված են նկարներ [[Մեծ պալատ(Փարիզ)|Մեծ պալատն]] է (1,3&nbsp;այցելու 2008-ին)։ Կան նաև շատ թանգարաններ, որոնք քաղաքային սեփականություն են համարվում, ամենաայցելվող տանգարանը համարվում է [[Ժամանակակից արվեստի թանգարան (Փարիզ)|Ժամանակակից արվեստի թանգարանը]] Փարիզում (0,8&nbsp;միլիոն այցելու 2008-ին), որտեղ ցուցադրված են ժամանակակից նկարներ<ref name=sites/>։

=== Ճարտարապետություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական ճարտարապետություն}}
[[Պատկեր:Sainte chapelle - Upper level.jpg|մինի|[[Լյուդովիկոս IX|Սուրբ Լուդովիկոս]] [[Սենտ Շապել]]ը ցույց է տալիս Ֆրանսիայի ազդեցությունը կրոնական ճարտարապետության վրա։]]

Տեխնիկապես ասած, չկա "ֆրանսիական" ճարտարապետության ստանդարտ տեսակ, չնայած միշտ չէ, որ համապատասխանում իրականությանը։ [[Գոթական ճարտարապետություն|Գոթական ճարտարապետության]] հին անունը եղել է ''Ֆրանսիական ճարտարապետություն'' (կամ Opus Francigenum)<ref>{{Cite web |title=Opus Francigenum |url=http://www.answers.com/topic/opus-francigenum-art |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Answers.com}}</ref>։ «Գոթիկա» տերմինը առաջացել է ավելի ուշ, որպես ոճական վիարվորանք և անմիջապես լայն տարածում է գտել։ Գոթական ճարտարապետությունը առաջին ֆրանսիական ոճն էր, որը պատճենվեց ամբողջ Եվրոպայով<ref>{{Cite web |title=The Gothic Period |url=http://www.justfrance.org/france/architecture/001.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110718181401/http://www.justfrance.org/france/architecture/001.asp |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 18 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Justfrance.org}}</ref>։ Հյուսիսային Ֆրանսիան համարվում է մի քանի շատ կարևոր գոթական ոճի տաճարների և բազելիկների տուն, դրանցից առաջինն է [[Սեն Դենի Բազելիկա]]ն (օգտագործվում էր որպես թագավորների հանգրվան). մյուս կարևոր ֆրանսական գոթիկ տաճարներից են [[Շարտրի տաճար]]ը և [[Ամիենի տաճար]]ը։ Թագավորները տագադրվել են մեկ այլ կարևոր տաճարում՝ [[Նոտրե Դամ դը Ռեյմս]]ում<ref>{{fr}} [http://www.cathedrale-reims.culture.fr/histoire.html Histoire et Architecture] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160809141112/http://www.cathedrale-reims.culture.fr/histoire.html |date=2016-08-09 }} – [http://www.cathedrale-reims.culture.fr/ Site officiel de la Cathedrale de Notre-Dame de Reims] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160717234437/http://www.cathedrale-reims.culture.fr/ |date=2016-07-17 }}</ref>։ Բացի եկեղեցիներից գոթական ոճը նաև օգտագործվել է շատ պալատներում, որոնցից ամենակարևորը [[Պալաիս դես Պապես]]ն է Ավինյոնում։

Միջին դարերում ֆեոդալական խավի կողմից կառուցվում էին պաշտպանված [[ամրոց]]ներ, որպեսզի պատրաստ լինեին թշնամու հարձակումներին։ Երբ Ֆրանսիայի թագավոր Ֆիլիպ II-ը գրավեց [[Ռուան]] Անգլիայի թագավոր Ջոնից, նա քանդեց քաղաքի ամրոցը և կառուցեց ավելի մեծը։ Պարսպապատ քաղաքները նույնպես շատ տարածված էին, շատ ֆրանսիական ամրոցներ պահպանվել են մինչև մեր օրերը։

[[Պատկեր:Le grand foyer-2.jpg|մինի|աջից|[[Գրանիե Օպերա]], Փարիզ, ֆրանսիական վերածննդի բարոկո ոճի խորհրդանիշ։]]

Մինչ վերոնշյալ ճարտարապետության ստեղծումը Ֆրանսիան օգտագործում էր Ռոմանական ճարտարապետություն, ինչպես եվրոպական երկրների մեծ մասում (բացի Պիրենեյան թերակղզուց, որտեղ գտնվում են այժմյան Իսպանիան և Պորտուգալիան, որոնք օգտագործում էին Մարական ճարտարապետություն)։ Ֆրանսիայում Ռոմանական ոճի փառավոր օրինակներ են [[Սուրբ Սերնին Բազիլիկա (Թուլուզ)|Սուրբ Սերնին Բազիլիկան]] Թուլուզում (ամենամեծ ռոմանական եկեղեցին Եվրոպայում<ref>{{Cite web |date=1999 թ․ փետրվարի 22 |title=Թուլուզի Սենտ Սերին, ռոմանական ոճի ամենամեծ եկեղեցին Եվրոպայում |url=http://www.europeupclose.com/article/toulouses-saint-sernin-largest-romanesque-church-in-europe/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Europeupclose.com}}</ref>) և [[Կլյունի Աբբեյ]]ի մնացորդները (մեծ մասը ավերվել է հեղափոխության և Նապոլեոնական պատերազմների ընթացքում)։

[[Պատկեր:Tour eiffel at sunrise from the trocadero.jpg|մինի|Աշխարհի ամենաշատ այցելվող հուշարձան՝<ref>{{fr}} [http://www.lemonde.fr/cgi-bin/ACHATS/acheter.cgi?offre=ARCHIVES&type_item=ART_ARCH_30J&objet_id=998920&clef=ARC-TRK-D_01 Tour Eiffel et souvenirs de Paris] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160415163214/http://www.lemonde.fr/cgi-bin/ACHATS/acheter.cgi?offre=ARCHIVES&type_item=ART_ARCH_30J&objet_id=998920&clef=ARC-TRK-D_01 |date=2016-04-15 }}</ref> [[Էյֆելյան աշտարակ]]ը Ֆրանսիայի և Փարիզի պարծանքն է։]]

Հարյուրամյա պատերազմի ավարտը կարևոր փուլ էր ֆրանսիական ճարտարապետության զարգացման համար։ Դա [[Ֆրանսիական վերածնունդ]]ի տարիներն էին, և շատ արվեստագետներ Իտալիայից և Ֆրանսիայից հրավիրվեցին Ֆրանսիա, շատ շինություններ կառուցվեցին իտալացիների կողմից, որոնցից հիմնականները Լուարա մարգագետնում են։ Նրանց կառուցած ամրոցների օրինակ են [[Շամբոր ամրոց]]ը, [[Շենոնսո ամրոց]]ը, կամ [[Ամբուազ ամրոց]]ը։ Վերածննդի և միջին դարերի ավարտից հետո [[Բարոկո ճարտարապետություն]]ը փոխարինվեց ավանդական գոթական ոճով։ Սակայն Ֆրանսիայում բարոկո ճարտարապետությունը ավելի շատ ընդունվում էր աշխարհիկ կյանքում քան հոգևոր կյանքում<ref>{{fr}} Claude Lébedel – Les Splendeurs du Baroque en France: ''Histoire et splendeurs du baroque en France'' page 9: “Si en allant plus loin, on prononce les mots ‘art baroque en France’, on provoque alors le plus souvent une moue interrogative, parfois seulement étonnée, parfois franchement réprobatrice: Mais voyons, l'art baroque n'existe pas en France!”</ref>։

Աշխարհիկ կյանում բարոկո ոճի վառ ապացույց է [[Վերսալ պալատ]]ի շատ տարրեր։ [[Ժյուլ Արդուեն Մանսար]]ը համարվում է ֆրանսիայի ամենաճանաչված ճարտարապետներից մեկը, որը նախագծել է [[Հաշմանդամների տուն (Փարիզ)|Հաշմանդամների տունը]]։ Որոշ բարոկո ճարտարապետական ոճի կառույցներ գտնվել են նաև այդ ժամանակվա Ֆրասնիայի սահմաններից դուրս, օրինակ [[Ստանիսլավի հրապարակ]]ը Նանսիում։ Ռազմական ճարտարապետության ոլորտում Սեբաստիան Լը Պրետր դը Վոբանը նախագծել է շատ պաշտպանական ամրոցներ, որի ճարտարապետական ոճը կիրառվել է նաև ամբողջ Եվրոպայում, Ամերիկայում, Ռուսաստանում և Թուրքիայում<ref>{{Cite web |date=2008 թ․ հուլիսի 8 |title=Fortifications of Vauban |url=http://whc.unesco.org/en/list/1283 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Whc.unesco.org}}</ref><ref>{{Cite web |title=Official site of the UNESCO |url=http://www.unesco.org/new/en/unesco/ |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Unesco.org}}</ref>։

Հեղափոխությունից հետո հանրապետականները նախընթում էին [[Նեոկլասիցիզմ]]ը չնակայած նեոկլասիցիզմը տարածված էր Ֆրանսիայում նաև հեղափոխությունից առաջ, դրա վառ օրինակ են [[Պանթեոն (Փարիզ)|Փարիզի պանթեոն]] կամ [[Թուլուզի Կապիտոլիա]]ն։ Ֆրանսիական կայսրության ժամանակ կառուցված [[Տրիումսի կամար]]ը և [[Մադլեն եկեղեցի]]ն Նեոկլասիցիզմի լավագույն օրինակներ են<ref>{{Cite book |url=https://books.google.am/?id=OtabdzMdbboC&pg=PA48 |title=Paris: City Guide |publisher=Lonely Planet |year=2008 |isbn=1740598504 |page=48}}</ref>։

[[Նապոլեոն III]]-ի ժամանակ սկսվեց [[ուրբանիզմ]]ի նոր ալիք և ճարտարապետթան զարգացումը նոր թափ ստացավ։ Եթե նեոբարոկո ոճի կառույցները շատ շքեղ էին, ապա ուրբանիզմի ոճով կառուցված կառույցները շատ կարգավորված էին և մռայլ։ Այս ոճի օրինակ է [[Ժորժ Էժեն Հոսման]]ի կողմից Փարիզի վերակառուցումը։ Այս ժամանակվա ճարտարապետությունը կոչվել է երկրորդ կայսրության ճարտարապետություն, վերցված Ֆրասնիական երկրորդ կայսրություն անվենումից։ Այս ժամանականերում ինչպես Ֆրանսիայում այնպես էլ Եվրոպայում գոթական ճոը վերածնունդ էր ապրում։ 19-րդ դարի վերջերին [[Գուստավ Էյֆել]]ը նախագծեց շատ կարևոր կամուրջների, ինչպիսին է [[Վիադուկ Գարաբի]]ն և համարվում էր այդ շամանակների լավագույն կամուրջ նախագծողներից մեկը, նաև նա է նախագծել հանրահայտ Էյֆելյան աշտարակը։

20-րդ դարում, [[Շվեյցարացիներ|Շվեյցարացի]] ճարտարապետ [[Լե Կորբյուզիե]]ն նախագծեց մի քանի կառույցներ Ֆրանսիայում։ Վերջերս ֆրանսիացի ճարտարապետները օգտագործում են հին և նոր ճարատարապետական ոճերի համակցված տարբերակը։ [[Լուվրի բուրգ]]ը նոր համակցված ոճի փայլուն օրինակ է։ Ֆրանսիական հին քաղաքային համապատկերին ամենադժվարը արկնաքերերի համակցումն է, քանի որ նրանք երևում են նաև հեռվից։ Օրինակ մինչև 1977 թվականը կառույցները փարիզում պետք է լինեին ոչ բարձր քան 37 մետր<ref>[http://lci.tf1.fr/posez-vos-questions/2008-07/gratte-ciel-paris-pensez-vous-4872555.html Des gratte-ciel à Paris: qu'en pensez-vous ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101029152433/http://lci.tf1.fr/posez-vos-questions/2008-07/gratte-ciel-paris-pensez-vous-4872555.html |date=2010-10-29 }} – [[La Chaîne Info|LCI]]</ref>։ Ֆրանսիայի ամենամեծ ֆինանսական կենտրոնը [[Դեֆենս]]ն է, որտեղ գտնվում են մեծ թվով երկնաքերեր<ref>[http://www.groupenci.com/uk/ile-de-france/defense.com-square.html In the heart of the main European Business area] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100729154317/http://www.groupenci.com/uk/ile-de-france/defense.com-square.html |date=2010-07-29 }} – NCI Business Center</ref>։ Ներկայիս ժամանակակից հայտնի ֆրանսիացի ճարտարապետներց են [[Ժան Նուվել]]ը և or [[Պոլ Անդրյո]]ն։

=== Գրականություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական գրականություն}}

Հնագույն ֆրանսիական գրականությունը սկիզբ է առել [[միջին դարեր]]ից, երբ ներկայիս ֆրանսերենը միասնական լեզու չէր։ Գոյություն ունեին մի քանի լեզուներ և բարբառներ և յուրաքանչյուր գրող օգտագործում էր իրեն մոտ լեզուն և քերականությունը։ Միջնադարյան ֆրանսիական գրականության հեղինակներ հայտնի չեն, որոնք հեղինակել են Տրստանը և Իզոլդան, Լանսելոտը և սուրբ ավազանը։

Միջնադարյան շատ ֆրանսական վիպասաններ և գրականագետներ ներշնչվել են միջնադարյան մի քանի գլուխգործոցներից, ինչպիսիք են [[Ազգային հերոս ռոլանդի երգը]] և ''[[Chansons de geste]]''-ն։ Հայտնի են վաղ միջնադարի որոշ հեղինակների անուններ, ինչպիսիք են [[Կրետինիեն դը Տուրա]]ն և [[Ուիլիամ IX (Աքվիտանիայի իշխան)|Իշխան Ուիլիամ IX Աքվիտանիացին]], ով գրել է [[Օկսիտաներեն]]։

16-րդ դարի ճանաչված գրողներից էր [[Ֆրանսուա Ռաբլե]]ն, որի ''[[La vie de Gargantua et de Pantagruel]]'', կամ ''[[Գարգանտյուան և Պանտագրյուելը]]'' վեպը անգլերենով մեծ ճանաչում է ունեցել և հիշվում է մինչև մեր օրերը։

[[Միշել դը Մոնտեն]]ը մեկ այլ հանրահայտ գրողներից էր այս դարերի և մե դեր է ունեցել ֆրանսական գրականության մեջ։ Նրա ճանաչված աշխատությունը՝ ''[[Էսսեներ (Մոնտան)|Էսեները]]'' հիմք դրեցին էսսեների ժանրի ստեղծման գործում<ref>{{Cite web |title=Montaigne |url=http://www.humanistictexts.org/montaigne.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110525201508/http://www.humanistictexts.org/montaigne.htm |archive-date=2011 թ․ մայիսի 25 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Humanistictexts.org}}</ref>։
<br />Այս դարաշրջանի [[Ֆրանսիական պոեզիա]]յի կարկառուն ներկայացուցիչներն էին [[Պիեր դը Ռոնսար]]ը և [[Ժոաշեն Դյու Բելլե]]ն։ Երկու գրողներն էլ հիմնադրեցին ''[[La Pléiade]]'' գրականական շարժումը։

17-րդ դարում [[Մարի Մադլեն դե Լաֆայետ]]ը հրատարակեց անանուն մի վեպ, որը համարվեց բոլոր աամանակների առաջին հոգեբանական վեպը<ref>{{Cite web |date=2010 թ․ փետրվարի 28 |title=Լա Պրինցես դե Կլեվես Մադամ Լաֆայետի կողմից, վերահրապարակվել է Ժո կլիֆորդի կողմից |url=http://www.radiodramareviews.com/id438.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810091607/http://www.radiodramareviews.com/id438.html |archive-date=2011 թ․ օգոստոսի 10 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Radiodramareviews.com}}</ref>։ [[Ժան Ռասին]]ի (որի անհավանական գործերը Ալեկսանդրյան և ֆրանսերեն լեզուներով մեծ գովեստի խոսքեր են գտել դարեր շարունակ) կողմից իրականցաված բեմադրությունները ինչպիսիք են ''[[Փեդրա]]ն'' կամ ''[[Բրիտանիկուս]]ը'', մինչև հիմա համարվում են դասական թատրոնի գլուխգործոցներ։ [[Պիեռ Կոռնեյլ]]ը, (''[[Սիդ (Կոռնեյլ|Սիդ)]]'') Մոլիերը և Ռոսինը համարվում են Ֆրանսիայի ոսկե դարաշրջանի «3 մեծագույն դրամատուրգ»։ <br/>Մոլիերը համարվում է Արևմտյան գրականության մեծագույն կոմեդիայի վարպետներից մեկը<ref>"Author of some of the finest comedies in the history of the theater." Hartnoll, Phyllis (ed.). The Oxford Companion to the Theatre, 1983, Oxford University Press, p. 554</ref>, գրել է տասնյակ հայտնի պոեմներ, ինչպիսիք են ''Միզենտրոպը'', ''Կանանց դպրոցը'', ''Տարտյուֆը'' և ''Ժլատը''։ Նրա գործերը այնքան ճանաչված էին ամբողջ աշխարհում, որ հաճախակի ֆրանսերենը կոչում էին Մորիելի լեզու (''la langue de Molière'')<ref>{{Cite news |last=Randall |first=Colin |date=2004 թ․ հոկտեմբերի 25 |title=France looks to the law to save the language of Molière |url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/1475046/France-looks-to-the-law-to-save-the-language-of-Moliere.html |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |work=The Daily Telegraph |location=London}}</ref>, ինչպես անգլերենը Շեքսպիրի լեզու։<br/> [[Ժան դե Լաֆոնտեն]]ը իր ժամանակների ամենաճանաչված [[առակ]]ագիրներից մեկն է, ով գրել է հարյուրավոր առակներ, որոնք առավել ճանաչված էին մյուսներից, ինչպիսիք են ''Անտը և Գրասհոպերը''։ Նրա առակները հետագա սերունդներին սովորեցրեցին իմաստություն և առողջ դատողություն։ Նրա առակների մի մասը դարձել են թևավոր խոսքեր և օգտագործվում են մինչ այժմ<ref>{{Cite web |title=Jean de la Fontaine |url=http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Jean_de_La_Fontaine |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090618002516/http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Jean_de_La_Fontaine |archivedate=2009 թ․ հունիսի 18 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Newworldencyclopedia.org}}</ref>։

Ֆրանսիական գրականությունը և պոեզիան ծաղկում ապրեց նաև 18-րդ և 19-րդ դարերում։

[[Դենի Դիդրո]]յի ամենաճանաչված գործերն են Ժակ Ֆատալիստը և Ռեմուի եղբորորդին։ Սակայն նա առավել հայտնի է իր հեղինակած հանրագիտարանով, որում փորձել է ներկայացնել իր աամանակների մասին տեղեկատվություն և նպատակն էր պայքարել տգիտության դեմ։

Նույն դարի ընթացքում, [[Շառլ Պերրո]]ն հայտնի էր որպես մանկական գրող, նա հեղինակել է այնպիսի հեքիաթներ ինչպիսիք են մեզ հայտնի «Կոշկավոր կատուն», «[[Մոխրոտիկ]]ը», «[[Քնած գեղեցկուհին]]» և «[[Կապույտ մորուքը]]»։

19-րդ դարում մեծ զարգացում ապրեց [[սիմվոլիզմ]]ը որը շատ կարևոր շարժում էր ֆրանսական գրականություն համար, այս ժանրի հայտնի բանաստեղծներ էին [[Շառլ Բոդլեր]]ը, [[Պոլ Վեռլեն]]ը և [[Ստեֆան Մալարմե]]ն<ref>{{fr}} [http://users.skynet.be/litterature/symbolisme/symbolismefrancais.htm Le symbolisme français] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307192737/http://users.skynet.be/litterature/symbolisme/symbolismefrancais.htm |date=2018-03-07 }}</ref>։

19-րդ դարում լույս տեսան շատ հանրահայտ ֆրանսիացի գրողների գրվածքներ։ Վիկտոր Հյուգոն գրել է գրեթե բոլոր գրական աանրերով, վեպ (''[[Թշվառները]]'' համարվում է բոլոր աամանակների մեծագույն վեպը<ref>{{Cite web |title=All-Time 100 Best Novels List |url=http://www.adherents.com/people/100_novel.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180318194508/http://www.adherents.com/people/100_novel.html |archive-date=2018 թ․ մարտի 18 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Adherents.com}}</ref>, ''Սուրբ աստվածամոր տաճար'' վեպը միանգամից դարձավ ամենակարդացվող վեպը աշխարհում), բանաստեղծություններ (նրան երբեմն համեմատում են Շեքսպիրի, [[Դանթե]]ի և [[Հոմերոս]]ի հետ), բեմադրություններ (''Կրոմվել'', որը համարվում է Ռոմանտիզմ ոճի գլուխգորոց), Էսեներ... 1841-ին նա ընտրվեց ''[[Ֆրանսիական ակադեմիա]]յի'' անդամ, նա քաղաքական և մարդու իրավունքների ակտիվիստ է եղել. նա հանդես է եկել մահապատժի դեմ։ Նա նաև համարվում է բոլոր ժամանակների ֆրանսիական լավագույն գրող։

Այս ժամանակների մյուս հանճարեղ հեղինակներն են [[Ալեքսանդր Դյումա]]ն (''[[Երեք հրացանակիրները]]'' և ''[[Կոմս Մոնտե Քրիստո]]''), [[Ժյուլ Վեռն]]ը (''[[Նավապետ Հրանտի որոնումները]]''), [[Էմիլ Զոլա]]ն (''[[Թերեզ Ռաքեն]]''), [[Օնորե դը Բալզակ]]ը (''[[Կորսված պատրանքները]]''), [[Գի դը Մոպասան]]ը, [[Տեոֆիլ Գոտիե]]ն և [[Ստենդալ]]ը(''[[Կարմիրն ու սևը]]'', ''[[Պարմի մենաստանը]]''), ում աշխատությունները ամենահայտնին են աշխարհում։

[[Գոնկուրյան մրցանակ]]ը առաջին ֆրանսիական գրականական մրցնանակն է, որը տրվեց առաջին անգամ 1903-ին<ref>{{fr}} [http://www.academie-goncourt.fr/?article=1229174089 La première Académie Goncourt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110425100025/http://www.academie-goncourt.fr/?article=1229174089 |date=2011-04-25 }} – [http://www.academie-goncourt.fr/? Site officiel de l'Académie Goncourt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081119231954/http://www.academie-goncourt.fr/ |date=2008-11-19 }}</ref>։ 20-րդ դարի հայտնի գրողներն են [[Մարսել Պրուստ]]ը, [[Լուի Ֆերդինանդ Սելին]]ը, [[Ալբեր Քամյու]]ն և [[Ժան Պոլ Սարտր]]ը։ [[Անտուան դը Սենտ-Էքզյուպերի]]ին գրեց ''[[Փոքրիկ իշխանը]]'', որը մնում է շատ սիրված վեպ աշխարհի շատ փոքրիկների և մեծահասակների համար<ref>{{Cite web |title=Փոքրիկ իշխանը |url=http://www.completelynovel.com/books/50599 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180930232031/http://www.completelynovel.com/books/50599 |archive-date=2018 թ․ սեպտեմբերի 30 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Completelynovel.com}}</ref>։
2010-ի դրությամբ ֆրանսիական հեղինակները գրականության ոլորտում ունեն ամենաշատ [[Նոբելյան մրցանակ]]ները քան այլ ազգի ներկայացուցիչները<ref>National Literature Nobel Prize shares 1901–2009 [http://www.idsia.ch/~juergen/lit.html by citizenship at the time of the award] and [http://www.idsia.ch/~juergen/litnat.html by country of birth]. From [[Jürgen Schmidhuber|J. Schmidhuber]] (2010), [http://www.idsia.ch/~juergen/nobelshare.html Evolution of National Nobel Prize Shares in the 20th century] at [http://arxiv.org/abs/1009.2634 arXiv:1009.2634v1]</ref>։

=== Փիլիսոփայություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական փիլիսոփայություն}}
[[Պատկեր:Charles Montesquieu.jpg|մինի|150px|[[Շառլ Լուի Մոնտեսքիո]] ֆրանսիացի գրող, իրավագետ և փիլիսոփա, «Պարսկական նամակներ» վեպի, «Հանրագիտարանի» մի շարք հոդվածների հեղինակ։]]

[[Ռենե Դեկարտ]]ը 16-րդ դարի հանճարներից մեկն էր։ Հանրահայտ մաթեմատիկոս, ով հիմնադրեց [[Անալիտիկ երկրաչափություն]]։ Նա նաև մեզ հայտնի է «Ժամանակակից փիլիսոփայության հայր մականվամբ»<ref>{{Cite web |title=The Beginning of Modern Sciences |url=http://www.friesian.com/hist-2.htm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 16 |publisher=Friesian.com}}</ref>, այսինքն նա հռոմեական և հունական փիլիսոփայության անկումից հետո նոր շունչ հաղորդեց փիլիսոփայությանը։ Նա հիմնադրեց [[Կարտեզիանիզմ|Կարտեզիանիստական դպրոցը]], զարգացրեց կարտեզիանական կասկածանքը և համարվում է իր ժամանակների ամենաճանաչված ռացիոնալիստ փիլիսոփան։ Նրա ամենաճանաչված աշխատություններն են ''Փիլիսոփայական հիմունքները'' և ''Խորհրդածություններ մեթոդի մասին'', որոնք հիշվում են մինչ այժմ։

Միևնույն դարաշրջանում [[Բլեզ Պասկալ]]ի բարոյական և փիլիսոփայական գրքերը խորապես ազդեցություն թողեցին ֆրանսիական ազնվականության վրա։

18-րդ դարում [[Վոլտեր]]ը գրեց շատ պիեսներ, պոեմներ և նամակներ, որոնք հետագայում լայն ճանաչում ստացան։ Նրա ''[[Կանդիդ]]'' վեպը ամենաուսուցվող վեպն է Ֆրանսիայի սահմաններից դուրս և համարվում է նրա գրվածքների գլուխգործոցը։ Այս աշխատանքը նաև համարվում է երբևէ գրված լավագույն փիլիսոփայական վեպը։ <br/>[[Ժան Ժակ Ռուսո]]ն Վոլտերի հիմնական փիլիսոփայական հակառակորդն էր այդ ժամանակ։ Հայտնի քաղաքական փիլիսոփա, որի հիմնական գործերն են ''Դատողություններ մարդկանց միջև անհավասարության ծագման և հիմքերի մասին'', ''Դատողություններ հավերժական աշխարհի մասին'' և այլն։ Նրա գրվածքները համարվում էին լուսավորթյան դարաշրջանի լավագույն գործերը, որոնցով նա քննադատում էր միապետների իշխանությունը և գորում էր որպես մարդու իրավունքների պաշտպան։ ''Հասարակական պայմանագիր'' գրվածքը 1789 հեղափոխության հիմնական շարժիչ ուժն էր<ref>{{fr}}[http://www.lecavalierbleu.com/images/30/extrait_99.pdf Ռուսոն ոգեշնչում է ֆրանսիական հեղափոխությունը]</ref>։

=== Երաժշտություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական երաժշտություն}}
Չնայած ֆրանսիայի երաժշտության ճանաչվածության, ան միայն սկիզբ է առնում միջին դարերից, ոսկե դարաշրջանը սկսվում է 17-րդ դարից, երբ Լյուդովիկոս XIV վարձում էր երաժիշտների և կոմպոզիտորներին պալատում հանդես գալու համար։ Այս ժամանակաշրջանի հանրահայտ կոմպոզիտորներից են [[Մարկ Անտուան Շարպանտիե]]ն, [[Ֆրանսուա Կուպերեն]]ը, [[Միշել Ռիշար Դելալանդ]]ը, [[Ժան Բատիստ Լյուլլի]]ն և [[Մարեն Մարե]]ն, որոնք բոլորը հանդես են եկել թագավորական պալատում։ Թագավորի մահից հետո ֆրանսիական երաժշտությունը սկսեց անկում ապրել, սակայն վերաշնվեց հաջորդ դարում ի շնորհիվ մեագույն կոմպոզիտոր [[Ժան Ֆլիպ Ռամո]]յի, որի ստեղծագործութոււները հայտնի են մինչ այժմ։

Ֆրանսիական երաժշտությունը նոր վերածնունդ ապրեց 19-րդ և 20-րդ դարերում, ռոմանտիկ շարժման վերջում, առաջինը օրերային կոմպոզիտորների շնորհիվ, ինչպիսիք են [[Հեկտոր Բեռլիոզ]]ը, [[Ժորժ Բիզե]]ն, [[Գաբրիել Ֆորե]]ն, [[Շառլ Գունո]]ն, [[Ժակ Օֆենբախ]]ը, [[Էդուար Լալո]]ն, [[Ժյուլ Մասնե]]ն և [[Քամիլ Սեն-Սանս]]ը։ Այս ժամանակաշրջանը օպերային երաժշտության ոսկե դարաշրջանն է, հայտնի էին բալետային օպերան, կատակերգական օպերան և այլ բազմապիսի ժանրեր։ Ավելի ուշ առաջացավ ժամանակակից դասական երաժշտության նախնական ձևը։ [[Էրիկ Սատի]]ն, [[Ֆրասնիս Պուլենկ]]ը, [[Մորիս Ռավել]]ը և [[Կլոդ Դեբյուսի]]ն բերեցին նոր երաժշտական ձևեր<ref>{{Cite web |last=Huizenga |first=Tom |date=2005 թ․ հոկտեմբերի 14 |title='La Mer'-ը տոնում է Դեբյուսիի 100 ամյակը |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4957580 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Npr.org}}</ref><ref>{{Cite web |date=2008 թ․ հուլիսի 12 |title=Դեբյուսիի երաժշտական խաղային փառատոն |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=92338564 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Npr.org}}</ref><ref>{{Cite web |title=Կլոդ Դեբյուսիի կենսագրություն |url=http://www.classicfm.co.uk/music/composers/c-g/claude-debussy/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Classicfm.co.uk}}</ref><ref>{{Cite web |title=Մորիս Ռավելի կենսագրություն |url=http://www.classicfm.co.uk/music/composers/n-r/maurice-ravel/ |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Classicfm.co.uk}}</ref>։ Վերջերս, 20-րդ դարի վերջերին [[Մորիս Օհանա]]ն, [[Պիեր Շեֆֆեռ]]ը և [[Պիեր Բուլեզ]]ը օգնեցին ժամանակակից դասական երաժշտության զարգացմանը<ref>{{Cite web |last=Boulez |first=Pierre |title=Composer-Conductor Pierre Boulez At 85 |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=126668117 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Npr.org}}</ref>։

[[Պատկեր:DaftAlive.jpeg|մինի|[[Daft Punk]], Ֆրանսիական հաուզի դաշնակահարներ։]]

Ֆրանսիական երաժշտությունը 20-րդ դարի կեսերից սկսեց արագ տեմպերով զարգանալ պոպ և ռոք ժանրերում։ Չնայած անգլերեն լեզվով էր, սակայն պոպ երաժշտությունը լայնորեն տարածվեց երկրով և մինչ այժմ մնում է շատ ճանաչված, այնուհետև լայն ճանաչում ստացավ ֆրանսիական շանսոնը։ 20-րդ դարի հանրահայտ կատարողներից են [[Էդիտ Փիաֆ]]ը, [[Ժորժ Բրասենս]]ը, [[Լեո Ֆեռռե]]ն, [[Շառլ Ազնավուր]]ը և [[Սերժ Գանսբուր]]ը։ Չնայած Ֆրանսիայում ռոքը այնքան տարածված չէր ինչպես անգլախոս շատ երկրներում<ref>[[Ֆրանսիայի միջազգային ռադիո]], [http://www.rfimusic.com/artist/rock/noir-desir/biography Biography of Noir Désir] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160430102257/http://www.rfimusic.com/artist/rock/noir-desir/biography|date=2016-04-30}}, March 2009: “Rock music doesn't come naturally to the French. A Latin country, with more affinity to poetry and melody, France has very rarely produced talented rock musicians. Rock music has other, more Anglo-Saxon ingredients”</ref>, խմբեր, ինչպիսիք են [[Noir Désir]]-ը, [[Mano Negra]]-ն, [[Niagara (խումբ)|Niagara]]-ն, [[Rita Mitsouko]]ն և հատկապես [[Superbus (խումբ)|Superbus]]-ը, [[Phoenix (band)|Phoenix]]-ը և [[Gojira]]-ն<ref name=frmusic>France Diplomatie, [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/culture-and-media_6819/culture_6874/music_5335/french-music-has-the-whole-planet-singing_13031.html French music has the whole planet singing] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101222105333/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/culture-and-media_6819/culture_6874/music_5335/french-music-has-the-whole-planet-singing_13031.html |date=2010-12-22 }}, June 2009</ref> ճանաչված են ամբողջ աշխարհում։

Միջազգային ճանաչում ստացած մյուս ֆրանսիացի կատարողների թվին կարելի է դասել հանրահայտ երգիչներ [[Միրեյ Մատյո]]յին, [[Միլեն Ֆրամեր]]ին<ref name=frmusic/> և [[Նոլվեն Լերուա]], էլեկտրական երաժշտության դաշնակահարներ [[Ժան Միշել Ժար]]ին, [[Լորան Գարնիե]]ին և [[Բոբ Սինկլար]]ին և ավելի ուշ [[Մարտին Սոլվեյգ]]ին ու [[Դեյվիդ Գետտա]]յին։

Ֆրանսիայում կան նաև շատ երաժշտական և օպերային հաստատություններ։ Ամենահեղինակավորները դրանցից պետական [[Փարիզի ազգային օպերա]]ն է (բաղկացած երկու մասից՝ [[Գրնիե օպերա]] և [[Բաստիլի օպերա]]), [[Լիոնի ազգային օպերա]]ն, [[Շատլե թատրոն]]ը Փարիզում, the [[Կապիտոլ թատրոն]]ը Թուլուզում և Բորդոյի Գրան թատրոնը։ Ինչ վերաբերվում է երաժշտական փառատոններին, ապա կազմակերպվում են մի քանի խոշոր փառատոններ ինչպիսիք են [[Eurockéennes]]-ը և [[Rock en Seine]]-ը։ [[Երաժշտության օրը Ֆրանսիայում]] տոնվում է շատ քաղաքներում 1982-ից, որի հովանավորն է Ֆրանսիայի կառավարությունը<ref>Ministry of Culture of France, [http://www.fetedelamusique.culture.fr/site-2010/?page_id=550 About « Fête de la Musique »] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100515071351/http://www.fetedelamusique.culture.fr/site-2010/?page_id=550 |date=2010-05-15 }}</ref><ref>France Diplomatie, [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/culture-and-media_6819/culture_6874/music_5335/fete-musique-21 June 2007_9392.html Fête de la Musique] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120118060250/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/culture-and-media_6819/culture_6874/music_5335/fete-musique-21 |date=18 January 2012 }}, 21 June 2007</ref>։

=== Կինո ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական կինո}}
[[Պատկեր:Gérard Depardieu Cannes 1994.jpg|մինի|[[Ժերար Դեպարդիե]], ֆրանսիական կինոյի կարկառուն դեմքերից, նկարահանվում է սկսած 1970-ականներից։]]

Ֆրանսիան մեծ դեր է խաղացել կինոյի պատմության մեջ։ Երկու [[ֆրանսիացիներ]], Օգյուստ և Լուի Լյումերները (հայտնի որպես [[Լյումիեր եղբայրներ]]) հիմնադրեցին կինոն 1895-ին<ref>{{fr}} [http://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Lumière/130661 Les frères Lumière]</ref>։ Միայն վերջերս 2006-ին Ֆրանսիայում արդյունաբերվել է ավելի շատ ֆիլմ քան եվրոպական բոլոր երկրներում միասին վերցված<ref>{{Cite web |title=Cinema: production of feature films |url=http://stats.uis.unesco.org/unesco/TableViewer/tableView.aspx |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110716104117/http://stats.uis.unesco.org/unesco/TableViewer/tableView.aspx |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 16 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Stats.uis.unesco.org}}</ref>։ [[Կաննի կինոփառատոն]]ը ամենակարևոր փառատոններից է, որը կազմակերպվում է կինոյի բնագավառում<ref>{{Cite web |date=2007 թ․ փետրվարի 15 |title=Cannes – a festival virgin's guide |url=http://www.cannesguide.com/basics/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160912231419/http://www.cannesguide.com/basics/ |archive-date=2016 թ․ սեպտեմբերի 12 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Cannesguide.com}}</ref><ref>[http://www.whatsonwhen.com/sisp/index.htm?fx=event&event_id=21731 Cannes Film Festival | Palais des Festivals, Cannes, France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120610125315/http://www.whatsonwhen.com/sisp/index.htm?fx=event&event_id=21731 |date=2012-06-10 }}. Whatsonwhen. Retrieved on 2011-12-26.</ref>։

Չնայած ֆրանսիական կինոյի շուկան զիջում է Հոլիվուդյանին, սակայն Ֆրանսիայում համեմատած բոլոր արևմտյան կինոների Ամերիկյան ֆիլմերի շահույթի չափաբաժինն ամենափոքրն է՝ մոտ 50,1%, համեմատած Գերմանիայի 77,3%-ի և Ճապոնիայի 69,4%-ի հետ<ref name = erudit>{{fr}} Damien Rousselière [http://www.erudit.org/revue/hphi/2005/v15/n2/801295ar.pdf Cinéma et diversité culturelle: le cinéma indépendant face à la mondialisation des industries culturelles]. ''Horizons philosophiques'' Vol. 15 No. 2 2005</ref>։ Այսպիսով ֆրանսիական կինոների շահույթի չափաբաժինը Ֆրանսիայում կազմում է 34,8%, որը ամենամեծ ցուցանիշն է զարգացած երկրներում (բացի ԱՄՆ-ից), համեմատենք Իսպանիայի 13,7%-ի և Միացյալ թագավորությունների 8,3%-ի հետ<ref name = erudit/>։
[[Պատկեր:Palme-d-or.png|160px|մինի|ձախից|Կաննի կինոփառատոնի խորհրդանիշը]]
[[1976]] թվականին Ֆրանսիայի Տեխնիկայի և կինեմատոգրաֆիական արվեստի ակադեմիայի կողմից (Académie des arts et techniques du cinéma) սահմանվել է կինոյի ազգային [[Սեզար (կինոմրցանակ)|Սեզար]] մրցանակը։

Սկսած [[1946]] թվականից Ֆրանսիայի [[Կանն]] քաղաքում անցկացվում է [[Կաննի կինոփառատոն]]ը, աշխարհի ամենահեղինակավոր կինոփառատոններից մեկը։

Ֆրանսիան ոչ շատ դարեր առաջ համարվում էր համաշխարհային մշակութային կենտրոն<ref name=exception/>։ Սակայն վերջին տարիներին ֆրանսիական մշակույթը իր տեղը զիջել է ամերիկյանին, և Ֆրանսիան փորձում է վերածնել իր մշակույթը։

Ֆրանսիական կինոն իր ուրույն տեղը գրավեց համաշխարհային կինեմատոգրաֆում սկսած 1950-ականներից։ Ֆրանսիական կիոնյի զարգացման գործում մեծ դեր խաղաց [[Ալեն Ռենե]]ն։ Ֆրանսիացի լավագույն դերասաններն էին [[Ժերար Ֆիլիպ]]ը, [[Բուրվիլ]]ը, [[Ժան Մարե]]ն, [[Մարի Կազարես]]ը, [[Լուի դը Ֆյունես]]ը, [[Սերժ Ռեջանի]]ն և այլք։ Հանրահայտ ռեժիսորների թվին կարելի է դասել [[Ռենե Կլեր]]ին, [[Ռենե Կլեման]]ին, [[Ժան Լյուկ Գոդար]]ին, [[Ֆրանսուա Տրյուֆո]]յին, [[Կլոդ Լելուշ]]ին, [[Կլոդ Շաբրոլ]]ին, [[Լուի Մալ]]ին, [[Ռոժե Վադիմ]]ին, [[Ֆրանսիս Վեբեր]]ին և այլոց։

=== Նորաձևություն ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական նորաձևություն}}
[[Պատկեր:Channel headquarters bordercropped.jpg|մինի|[[Chanel]]-ի գլխավոր գրասենյակ վենդոմի հրապարակում, Փարիզ։]]

Նորաձևությունը եղել է Ֆրանսիայի արդյունաբերական հիմնական ճյուղերից մեկը սկսած 17-րդ դարից և «Հոթ կուտյուրը» հիմնադրվել է Փարիզում 1860-ականներն։ Այժմ Փարիզը, Լոնդոնի, Միլանի և Նյու Յորքի հետ համարվում է համաշխարհային նորաձևության մայրաքաղաք և քաղաքը լի է համաշխարհային բրենդների գլխամասային գրասենյակներով և նորաձևական տներով։ ''[[Haute couture]]'' անվանումը Ֆրանսիայում պաշտպանված է օրենքով, որը նշանակում է բարձր նորաձևություն և ունի որակի և ստանդարտների երաշխավորություն։

Ֆրանսիական նորաձևության և ոճի ({{lang-fr|link=no|la mode}}) նկատմամբ վերահսկողությունը սկսվել է դեռևս Լյուդովիկոս XIV-ի<ref>Kelly, 181. DeJean, chapters 2–4.</ref> ժամանակներից երբ պերճանքի առարկաները հիմնականում հասու էին արքունական ընտանիքին, հետագայում այս առարկաները նաև մեծ վարկանիշ ունեցան նաև Եվրոպայում։ Ֆրանսիան վերադարձրեց իր իշխող դիրքը բարձր նորաձևոթյան բնագավառում ({{lang-fr|link=no|couture or haute couture}}) 1860–1960 թվականներին ի շնորհիվ այնպիսի համաշխարհային բրենդների ինչպիսիք են Chanel-ը, [[Christian Dior S.A.|Dior]]-ը և [[Givenchy]]-ն։

1960-ականներն էլիտար "Haute couture"-ը քննադատության արժանացավ երիտասարդական մշակույթի կողմից։ 1966-ին դիզայներ Իվ Սեն Լորանը կոտրեց Haute Couture-ի որոշ նորմեր և զգեստի արտադրությունը դարձրեց մասսայական։

=== Մեդիա ===
Ի տարբերություն այլ զարգացա երկրների Ֆրանսիայում այդքան շատ ժամանակ չեն վատնում թերթերի ընթերցանության վրա, քանի որ նախընտրում են հեռարձակվող լրատվամիջոցները։ Ամենաշատ վաճառվող թերթերն են ''[[Le Monde]]-ն'' և աջաթևյան ''[[Le Figaro]]-ն'', մոտ 300,000 օրինակ մեկ օրվա ընթացքում, բայց նաև շատ է կարդացվում ''[[L'Équipe]]-ն'', որը մասնագիտացած է սպորտի բնագավառում<ref>{{fr}} OJD, "Observatoire de la Presse", [http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_PQN/ Presse Quotidienne Nationale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100507013851/http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_PQN/ |date=2010-05-07 }}</ref>։ Սակայն մեծ քանակությամբ օրաթերթեր են վաճառվում նաև տարածքային հրատարակչություններում, օրինակ ''[[Ouest France]]-ն'' վաճառել է մոտ 750,000 օրինակ մեկ օրում, կան 50 այլ տարածքային թերթեր, որոնք ունեցել են մեծ վաճառքներ<ref>{{fr}} Observatoire de la Presse, [http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_PQRD/ Presse Quotidienne Régionale et Départementale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100507014206/http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_PQRD/ |date=2010-05-07 }}</ref><ref>{{fr}} OJD, "Bureau Presse Payante Grand Public", [http://www.ojd.com/chiffres/section/PPGP/print?submitted=1&section=PPGP&famille=2&thema=&search=&go=Lancer+la+recherche Presse Quotidienne Régionale et Départementale] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110425131947/http://www.ojd.com/chiffres/section/PPGP/print?submitted=1&section=PPGP&famille=2&thema=&search=&go=Lancer+la+recherche |date=2011-04-25 }}</ref>։ Շաբաթաթերթերի բնագավառը նույնպես զարգացած է երկրում, կան ավելի քան 400 մասնագիտացված շաբաթաթերթեր, որոնք հրատարակվում են երկրում<ref>{{fr}} Observatoire de la Presse, [http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_PMAG/ Presse Magazine – Synthèse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100929204536/http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_PMAG |date=2010-09-29 }}</ref>։

Ամենաազդեցիկ նորությունների ամսագրերն են ձախակողմյան ''[[Le Nouvel Observateur]]-ը'', կենտրոնամետ ''[[L'Express (Ֆրանսիա)|L'Express]]-ը'' և աջամետ ''[[Le Point]]-ը'' (ավելի քան 400,000 օրինակ)<ref>{{fr}} Observatoire de la Presse, [http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_NEWS/ Presse News] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100929204512/http://observatoire.ojd.com/report/visu/obs/20/do/GP_NEWS |date=2010-09-29 }}</ref>, բայց ամենաբարձր ցուցանիշները ամսագրերի շրջանում հեռուստատեսային և կանացի ամսագրերն են, որոնց մեջ են ''[[Marie Claire]]-ն'' և ''[[ELLE]]-ն'', որոնք ունեն այլ լեզուներով տարբերակներ։ Ազդեցիկ են նաև քննչական և երգիծական ամսագրերը օրինակ ''[[Le Canard Enchaîné]]-ն'' և ''[[Charlie Hebdo]]-ն'', ինչպես նաև ''[[Paris Match]]-ը''։ Ինչպես բոլոր զարգացած երկրներում, Ֆրանսիայում էլ տպագրական մամուլը ծանր ճգնաժամի առաջ է վերջին տասնամակում։ 2008-ին Ֆրանսիայի կառավարություն մշակեց օգնության պլան, որով տպագրական մամուլին պետք է տրվեր ֆինանսական անկախություն<ref>''[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]'', [http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/3125110/Nicolas-Sarkozy-French-media-faces-death-without-reform.html Nicolas Sarkozy: French media faces 'death' without reform] 2 October 2008</ref><ref>French government portal, [http://www.gouvernement.fr/gouvernement/lancement-des-etats-generaux-de-la-presse Lancement des états généraux de la presse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100625023755/http://www.gouvernement.fr/gouvernement/lancement-des-etats-generaux-de-la-presse |date=2010-06-25 }} 2 October 2008 [Launching of General State of written media]</ref>, բայց 2009-ին նա տպագրական մամուլին հատկացրեց միայն 600,000 եվրո, հետագա օգնության գործընթացը հետաձգվեց համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի պատճառով<ref>[[Angelique Chrisafis]], ''[[The Guardian]]'', [http://www.guardian.co.uk/media/2009/jan/23/sarkozy-pledges-state-aid-to-newspapers Sarkozy pledges €600m to newspapers], 23 January 2009.</ref>։

1974-ին, մի քանի տարի անց ռադիոյի և հեռուստատեսության կենտրոնացված մենաշնորհից պետական [[ORTF]] կառույցը բաժանվեց մի քանի պետական ընկերությունների, բայց դեռևս գոյություն ունեցող երեք հեռուստատեսային ալիքները և չորս ռադիո ալիքները<ref>Radio France, "L'entreprise", [https://web.archive.org/web/20110722004341/http://www.radiofrance.fr/lentreprise/reperes/statuts/ Repères]. Landmarks of Radio France company</ref><ref name=mediapol>{{fr}} Vie Publique, [http://www.vie-publique.fr/politiques-publiques/politique-audiovisuel/chronologie/ Chronologie de la politique de l’audiovisuel] 20 August 2004 [Chronology of policy for audiovisual]</ref> մնացին պետական ենթակայության տակ։ Միայն 1981-ին, երբ կառավարությունը թույլատրեց ազատ հեռարձակումը եկրի տարածքով վերջ դրվեց պետական մենաշնորհին<ref name=mediapol/>։ Ֆրանսիական հեռուստատեսությունը մասամբ ժողովրդականացվեց հաջորդ երկու տասնամյակի ընթացքում հիմնական առևտրային հեռուստաալիքների ինչպես նաև մալուխային և արբանյակային հեռուստատեսության շնորհիվ։ 2005-ին երկրի ամբողջ երկայնքով ներդրվեց թվային հեռուստատեություն, որը թույլ տվեց հեռարձակվել նաև այլ ալիքների։

Ֆրանսիայի ազգային պետական հեռուստաընկերությանն է պատկանում չորս հեռուստաալիք, իսկ ազգային ռադիոյին հինգ ալիք։ Բացի այս ազգային հեռարձակումներից գործում է նաև [[Radio France Internationale]], որը հեռարձակում է ֆրանսերեն հաղորդումներ ամբողջ աշխարհով և Ֆրանկո-գերմանական հեռուստատեսային ալիք [[TV5 Monde]]-ն։ 2006-ին կառավարությունը ստեղծեց միջազգային լրատվական ալիք [[France 24]]-ը։

=== Հասարակություն ===
[[Պատկեր:Voltaire.jpg|մինի|[[Վոլտեր]]ը պայքարել է անհանդուրժողականության և ֆանատիզմի դեմ և հանդիսանում էր լուսավորության ժամանակաշրջանի հայտնի փիլիսոփա։]]

Ըստ 2010-իn BBC-ի կողմից կազմակերպված հարցումների, որին մասնակցել է 29.977 մարդ 28 երկրներից, Ֆրանսիան դրական ներազդեցություն համաշխարհային ներքաղաքական գործընթացում. 49%-ը դրական են գնահատում երկրի քաղաքականությունը, իսկ 19%-ը՝ բացասական<ref>{{Cite news |date=2010 թ․ ապրիլի 19 |title=World warming to US under Obama, BBC poll suggests |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8626041.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref><ref>{{Cite news |date=2010 թ․ ապրիլի 18 |title=Global Views of United States Improve While Other Countries Decline |url=http://news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/160410bbcwspoll.pdf |accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 26–ին |work=BBC News |format=PDF}}</ref>։ [[Ազգային ապրանքանիշերի ինդեքս]]ը 2008-ին կարծիք հայտնեց, որ Ֆրանսիան ունի երկրորդ լավագույն միջազգային հեղինակությունը ետ մնալով միայն Գերմանիայից<ref>{{Cite web |title=Germany on Top, U.S. Seventh in Nation Brands IndexSM |url=http://www.gfk.com/group/press_information/press_releases/003055/index.en.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100825075750/http://www.gfk.com/group/press_information/press_releases/003055/index.en.html |archive-date=2010 թ․ օգոստոսի 25 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Gfk.com}}</ref>։

Ըստ 2006-ի և 2011-ի եկեղեցու հետազոտությունների կենտրոնի հարցումների՝ հիմնված 14 000 պատասխանողների 15 երկրներից, Ֆրանսիան ունի եկեղեցիական հանդուրժողականության ամենաբարձր մակարդակը (երբ հարցրել են նրանց կարծիքը մուսուլմանների, քրիստոնյաների և հրեաների մասին)<ref name=pewmwtp>{{Cite web |title=Muslim-Western tensions persist |url=http://www.pewglobal.org/files/2011/07/Pew-Global-Attitudes-Muslim-Western-Relations-FINAL-FOR-PRINT-July-21-2011.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111203105340/http://www.pewglobal.org/files/2011/07/Pew-Global-Attitudes-Muslim-Western-Relations-FINAL-FOR-PRINT-July-21-2011.pdf |archive-date=2011 թ․ դեկտեմբերի 3 |accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 17 |publisher=Pew Research Center |format=PDF}}</ref>։

2010-ի հունվարին ''International Living'' կազմակերպությունը Ֆրանսիային դասեց այն երկիրը, որը ամենացանկալին է ապրելու համար հինգերորդ տարին անընդմեջ, այստեղ հաշվի են առնվել 9 չափանիշներ՝ կյանքի արժողություն, մշակույթ և ժամանց, տնտեսություն, բնապահպանություն, ազատություն, առողջություն, ենթակառուցվածքներ, անվտանգություն, ռիսկ և կլիմա<ref>[http://www.dailymail.co.uk/news/article-1240988/France-tops-list-best-places-live-world-fifth-year-row--Britain-languishes-25th.html Britain falls to 25th best place to live in the world... behind Lithuania, the Czech Republic and Hungary]. Mail Online. 7 January 2010</ref><ref name = quality>[http://edition.cnn.com/2010/WORLD/europe/02/11/france.quality.life/index.html Why France is best place to live in world]. CNN. 11 February 2010</ref>։

Ֆրանսիայում պատմականորեն պաշտպանվում են մարդու իրավոնքները<ref name = droits>[http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france-priorities_1/democracy-human-rights_1101/france-human-rights-policy_1672.html France’s human rights policy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513094355/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france-priorities_1/democracy-human-rights_1101/france-human-rights-policy_1672.html |date=2012-05-13 }} – France Diplomatie</ref>։ Սկսած 1789-ի մարդու և քաղաքացու իրավունքների պաշտպանության դեկլարացիայից, Ֆրանսիային տրվեց "մարդու իրավունքների երկիր" մականունը<ref>[http://www.dreyfus.culture.fr/en/the-aftermath-of-the-affair/the-struggle-for-human-rights/france-the-country-of-human-rights.htm France, the country of Human Rights] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120519133242/http://www.dreyfus.culture.fr/en/the-aftermath-of-the-affair/the-struggle-for-human-rights/france-the-country-of-human-rights.htm |date=2012-05-19 }} – 1906: Dreyfus rehabilitated</ref>։ Բացի այդ 1948-ին ֆրանսիացի [[Ռենե Կասսին]]ը հեղինակեց Մարդու իրավունքների համընդհանուր դեկլարացիան, որը ընդունեցին ՄԱԿ-ի անդամները Փաիզում<ref name =droits/>։

Ազգային խորհրդանիշերը խստորեն արտացոլում են հեղափոխության ժառանգությունը։ Պաշտոնապես գործում է չորս ազգային խորհրդանիշ ընդունված սահմանադրությամբ<ref>Conseil Constitutionnel, [http://www.conseil-constitutionnel.fr/conseil-constitutionnel/root/bank_mm/anglais/constiution_anglais_oct2009.pdf Constitution of 4 October 1958] (page 4) "Title I – Of Sovereignty"</ref>, բոլորն էլ ունեն իրենց տոնախմբության օրը։ [[Բաստիլի օր]]ը ազգային տոն է, որը նշվում է ի պատիվ Բաստիլի գրավման<ref>Ministry of Foreign Affairs of France, "The symbols of the Republic", [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/the-14th-of-july-the-bastille-day_13113.html The 14th&nbsp;of July: The Bastille day] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120514035528/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/the-14th-of-july-the-bastille-day_13113.html |date=2012-05-14 }}</ref>։ [[Ֆրանսիայի դրոշ]]ի հիմքերը նույնպես գալիս են հեղափոխությունից և համարվում էր հեղափոխականների խորհրդանիշ<ref>Ministry of Foreign Affairs of France, "The symbols of the Republic", [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/the-french-flag_1504.html The French Flag] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513143650/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/the-french-flag_1504.html |date=2012-05-13 }}</ref>։

Ինչ վերաբերվում է ազգային հիմն [[Մարսելյեզ]]ին, այն գրվել է 1792-ին և համարվում էր ֆրանսիական բանակի պատերազմական երգը<ref>Assemblée Nationale, "History and heritage: La Marseillaise, [http://www.assemblee-nationale.fr/english/la_marseillaise.asp Rouget de Lisle (1760–1836) and La Marseillaise] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120515104621/http://www.assemblee-nationale.fr/english/la_marseillaise.asp |date=2012-05-15 }}</ref><ref>Ministry of Foreign Affairs of France, "The symbols of the Republic", [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/the-national-anthem-the-marseillaise_1502.html The national anthem: The Marseillaise] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513180412/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/the-national-anthem-the-marseillaise_1502.html |date=2012-05-13 }}</ref>։ Ֆրանսիայի հանրապետության պաշտոնական կարգախոսը՝ "''[[Liberté, égalité, fraternité]]''" (ազատություն, հավասարություն, եղբայրություն) նույնպես ստեղծվել է հեղափոխության տարիներին<ref>Ministry of Foreign Affairs of France, "The symbols of the Republic", [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/liberty-equality-fraternity_1503.html Liberty, Equality, Fraternity] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513132352/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/liberty-equality-fraternity_1503.html |date=2012-05-13 }}</ref>։ [[Մարիաննա]]ն, որը ոչ պաշտոնական խորհրդանիշ է և համարվում է ազատության և հանրապետության հովանավոր, նույնպես ստեղծվել է հեղափոխության տարիներին<ref>[http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/marianne_1506.html?var_recherche=Marianne The Symbols of the Republic: Marianne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513094110/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/institutions-and-politics_6814/the-symbols-of-the-republic_2002/marianne_1506.html?var_recherche=Marianne |date=2012-05-13 }} on the [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/ Official Site of the Foreign Affairs Ministry of France]</ref>։

Ընդհանուր և ավանդական խորհրդանիշ է համարվում Գալլական աքլորը։ Սրա արմատները գալիս են անտիկ դարաշրջանից լատիներենից թարգմանաբար նշանակում է կամ "գալլական աքլոր" կամ "Գալիայի բնակիչ"։ Հետագայում այս կերպարը լայն տարածում գտավ ամբողջ երկրում, այն օգտագործում էին և միապետերը և հեղափոխականները<ref>{{fr}} French Presidency, "Les symboles de la République française", [http://www.elysee.fr/president/la-presidence/les-symboles-de-la-republique-francaise/le-coq/le-coq.6052.html Le coq] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100401063525/http://www.elysee.fr/president/la-presidence/les-symboles-de-la-republique-francaise/le-coq/le-coq.6052.html |date=2010-04-01 }}</ref>։ Չնայած այն չի համարվում պաշտոնական խորհրդանիշ սակայն ամբողջ աշխարհում ամենալայն ճանաչումն ունի հենց այս խորհրդանիշը։

=== Խոհանոց ===
{{Հիմնական|Ֆրանսիական խոհանոց}}
[[Պատկեր:Foie gras en cocotte.jpg|մինի|''[[Ֆուա-գրա]]'']]

Ֆրանսիական խոհանոցը հայտնի է որպես լավագույներից մեկը աշխարհում<ref>{{fr}} [http://www.ladepeche.fr/article/2008/02/24/436892-cuisine-sommes-nous-les-meilleurs-du-monde.html Cuisine: sommes-nous les meilleurs du monde ?]. La Dépêche. 24 փետրվար 2008</ref><ref>[http://www.discoverfrance.net/France/Food/DF_cuisine.shtml Ֆրանսիական խոհանոց] – Բացահայտիր Ֆրանսիան</ref><ref>[http://blog.hotelclub.com/top-10-international-cuisine/ Աշխարհի տաս լավագույն խոհանոցները] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120425194104/http://blog.hotelclub.com/top-10-international-cuisine/ |date=2012-04-25 }} – Hotel Club Travel Blog</ref><ref>{{fr}} [https://web.archive.org/web/20110721024114/http://www.vbartdevivre.fr/fr/ateliers-de-cuisine-francaise Ateliers de cuisine française] – Art de vivre à Paris</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110718161805/http://www.travour.com/france/culture/ Ֆրանսիական մշակույթ] Travour.com-ում</ref><ref>{{fr}} [http://www.amour-de-france.com/contenu.php?page=article-51 La Gastronomie Française] – Ֆրանսիայի սիրահար չանացիներ</ref><ref>[http://www.theinternationalkitchen.com/cooking-vacations/france Ֆրանսիայի աշխատատեղերի մասին] -Ֆրանսիայի խոհարարական աշխատատեղերը</ref>։ Ֆրանսիական խոհանոցը շատ բազմազան է և մեծ ազդեցություն է ունեցել արևմտյան այլ խոհանոցների վրա
<ref name=cuisine>{{fr}} {{Cite web |title=Recettes françaises |url=http://www.delices-du-monde.fr/recettes-francaise.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100723164351/http://www.delices-du-monde.fr/recettes-francaise.html |archive-date=2010 թ․ հուլիսի 23 |accessdate=2012 թ․ հուլիսի 5}} – Delices du Monde</ref>։ Տարբեր տարածաշրջաններում ուտեստների բաղադրատոմսերը տարբեր են, օրինակ հյուսիսում ուտեստ պատրաստելուց նախընտրում են յուղը ճարպի փոխարեն, իսկ հարավում նախընտրում են [[ձիթապտղի յուղ]]ը<ref>{{fr}} [https://web.archive.org/web/20110425112349/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jvmxWfyZ2tFVA3qcmC7DkX6SMi5g La France du beurre et celle de l'huile d'olive maintiennent leurs positions] – [[Agence France Presse]]</ref>։

Բացի այդ ամեն տարածաշրջան ունի իր հայտնի ուտեստը. [[Կասուլե]]ն հարավ արևմուտքում, [[Շուկրուտ]]ը Էլզասում, [[Կիշ]]ը Լոթարինգիայում, [[Բիոֆ Բուգինյոն]]ը Բուրգունդիայում և այլն։ Ֆրանսիայի ամենահայտնի մթերքը [[Ֆրանսիական գինի|գինին]] է<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիական գինիներ |url=http://www.cs.utexas.edu/users/walter/wine/france.html |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100211145428/http://www.cs.utexas.edu/users/walter/wine/france.html |archivedate=2010 թ․ փետրվարի 11 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Userweb.cs.utexas.edu}}</ref>, ներառյալ շամպայնը, Բորդո գինին, Բուրգունդյան գինին և Բոժոլե գինին, ինչպես նաև պանիրը, ինչպիսիք են [[Կամամբեր]]ը, [[Ռոկֆոր (պանիր)|Ռոկֆորը]] և [[Բրի (պանիր)|Բրին]]։ Կան մոտ 400 տեսակ պանիրներ<ref>{{Cite web |title=Ֆրանսիական պանիր |url=http://www.goodcooking.com/frcheese.htm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Goodcooking.com}}</ref><ref>[http://www.franceway.com/cheese/ Ֆրանսիական պանիրը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100827131743/http://www.franceway.com/cheese/ |date=2010-08-27 }} [http://www.traditionalfrenchfood.com/index.html Ավանդական ֆրանսիական խոհանոցում]</ref>։

Ֆրանսիական խոհանոց նաև որոշիչ դեր է խաղում տուրիստների գայթակղման հարցում<ref name =quality/>։ Ֆրանսիական ռեստորանները հանրահայտ Միշլենի կողմից 2006-ին պարգևատրվել են 620 աստղով, ավել շատ քան որևէ այլ երկիր մինչ այդ (2010-ին [[Ճապոնիա]]ն նույքնան աստղ է ստացել, սակայն Միշլենի ստուգող անձնակազմի մոտ կեսն էր ժամանել)<ref>{{Cite web |date=2006 թ․ դեկտեմբերի 14 |title=Միշլենի երեք աստղանի ռեստորանները ամբողջ աշխարհում |url=http://www.3starrestaurants.com/michelin-restaurants-star-guide.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100724032127/http://www.3starrestaurants.com/michelin-restaurants-star-guide.asp |archive-date=2010 թ․ հուլիսի 24 |accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 30 |publisher=3starrestaurants.com}}</ref><ref>''Ճապոնիան հավասարվեց Ֆրանսիային աստղերի քանակով'', Ժիլ Շամպիոն | Ֆրանսիական մամուլի գրասենյակ | Thu 25 Նոյ 2010</ref>։

=== Սպորտ ===
{{Հիմնական|Սպորտը Ֆրանսիայում}}
[[Պատկեր:TourDeFrance 2005 07 09.jpg|մինի|[[Տուր դը Ֆրանս]]]]

Ֆրանսիայում հայտնի սպորտաձևերն են [[ֆուտբոլ]]ը, [[ձյուդո]]ն և թենիսը<ref>{{fr}} [http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?ref_id=NATTEF05401&reg_id=0 Les licences sportives en France] – Insee</ref>։ Ֆրանսիան ընդունել է այնպիսի մրցաշարեր ինչպիսիք են [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 1938|1938]] և [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 1998|1998]] թվականների ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունները<ref>{{Cite web |title=History of the World Cup Final Draw |url=http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mcwc/ip-201_10e_fwcdraw-history_8842.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100614213618/http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mcwc/ip-201_10e_fwcdraw-history_8842.pdf |archive-date=2010 թ․ հունիսի 14 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |format=PDF}}</ref>, և 2007-ի ռեգբիի աշխարհի գավաթը<ref>[https://web.archive.org/web/20110606170717/http://www.rugby.com.au/news/2003_april/france_wins_right_to_host_the_2007_rugby_wor_15381,3851.html France wins right to host the 2007 rugby world cup]. Associated Press. 11 April 2003</ref>։ [[Սթադ դը Ֆրանս]]ը Փարիզում Ֆրանսիայի ամենամեծ մարզադաշտն է, այստեղ կայացել են 1998-ի ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության եզրափակիչը և 2007-ի ռեգբիի աշխարհի առաջնության եզրափակիչը։ Ֆրանսիայում է տեղի ունենում ամենամյա Տուր դը Ֆրանսը` հեծանվասպորտի ամենահայտնի մրցաշարը<ref>{{Cite web |author=հունվարի 3, 2010 |date=2010 թ․ հունվարի 3 |title=The Tour De France: The Most Famous Bicycle Race In The World |url=http://www.weightlossdietinformation.com/the-tour-de-france-the-most-famous-bicycle-race-in-the-world.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110718024209/http://www.weightlossdietinformation.com/the-tour-de-france-the-most-famous-bicycle-race-in-the-world.html |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 18 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |publisher=Weightlossdietinformation.com}}</ref><ref>{{Cite web |title=Cycling: Tour de France |url=http://www.faqs.org/sports-science/Ce-Do/Cycling-Tour-de-France.html |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 9 |publisher=Faqs.org}}</ref>։ Ֆրանսիան նաև հայտնի է [[Լե Մանի 24 ժամ]] սպորտային մեքենաների մրցավազքի մրցույթով, որը տեղի է ունենում Սարտա դեպարտամենտում<ref>{{fr}} [http://www.lemans.org/fr/courses/24h/histoire.html Une course légendaire] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130116131353/http://www.lemans.org/fr/courses/24h/histoire.html |date=2013-01-16 }} – [http://www.lemans.org/ Site officiel du 24 heures du Mans]</ref>։ Մի քանի հիմնական թենիսի մրցաշարեր նույնպես տեղի են ունենում Ֆրանսիայում, օրինակ [[Փարիզ Մաստերս]]ը և Ֆրենչ օփենը, [[Մեծ Սաղավարտ (թենիս)|Մեծ Սաղավարտի]] մրցաշարերից մեկը։

[[Պատկեր:Christophe Lemaitre 2010.jpg|մինի|[[Կրիստոֆ Լեմետր]]ը օլիմպիական չեմպիոն դառնալուց հետո, Բարսելոնա։]]

Ֆրանսիան սերտ համագործակցում է ժամանակակից [[օլիմպիական խաղեր]]ի հետ. հենց ֆրանսիացի ազնվական Բարոն [[Պիեր դը Կուբերտեն]]ն առաջարկեց վերսկսել օլիմպիական խաղերը 19-րդ դարի վերջին<ref>{{Cite book |last=Hill |first=Christopher R. |url=https://books.google.am/?id=0o-9AAAAIAAJ |title=Olympic Politics |publisher=Manchester University Press ND |year=1996 |isbn=0719044510 |page=5 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 5}}</ref><ref name=Olympic>[http://www.worldatlas.com/aatlas/infopage/olympic.htm Olympic History] – World Atlas of Travel</ref>։ [[Աթենք]]ից հետո, որտեղ կայացան առաջին օլիմպիական խաղերը, երկրորդը տեղի ունեցավ Փարիզում [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 1900|1900-ին]]<ref>[http://www.olympic.org/paris-1900-summer-olympics Paris 1900 Summer Olympics]. Official Site of the Olympic Movement</ref>։ Փարիզը նաև եղել է Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի առաջին նստավայրը, որից հետո այն տեղափոխեցին [[Լոզան]]<ref>[http://www.lausanne-tourisme.ch/view.asp?DomID=63416&Language=E Lausanne, olympic capital] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071006220349/http://www.lausanne-tourisme.ch/view.asp?DomID=63416&Language=E |date=2007-10-06 }} – Tourism in Lausanne</ref>։ 1900 թվականի խաղերից հետո Փարիզը ևս մեկ անգամ ընդունեց ամառային օլիմպիական խաղեր [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 1924|1924-ին]]<ref name="Olympic" /> և երեք անգամ [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր]] ([[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 1924|1924]]-ին [[Շամոնի]]ում, [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 1968|1968]]-ին [[Գրենոբլ]]ում և [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 1992|1992]]-ին [[Ալբերվիլ]]ում)<ref name="Olympic" />։

[[Ֆրանսիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքական]]ի մականունը “''Les Bleus''” է (Երկնագույն), քանի որ նրանց շապիկի գույնը երկնագույն է, որը Ֆրանսիայի եռագույնի գույներից մեկն է։ Ֆուտբոլի հավաքականը իր հաջողությունների գագաթնակետին հասավ 20-րդ դարի վերջին՝ հաղթելով Աշխարհի գավաթը 1998<ref>{{Cite news |date=1998 թ․ դեկտեմբերի 1 |title=CNN/SI – World Cup |url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/world/events/1998/worldcup/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728121516/http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/world/events/1998/worldcup/ |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 28 |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 22 |work=Sports Illustrated}}</ref> և 2018 թվականներին, բացի այդ գրավել է երկրորդ տեղը 2006 թվականի աշխարհի առաջնությունում<ref>{{Cite news |last=Stevenson |first=Jonathan |date=2006 թ․ հուլիսի 9 |title=BBC SPORT &#124; Football &#124; World Cup 2006 &#124; Zidane off as Italy win World Cup |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/world_cup_2006/4991652.stm |accessdate=2011 թ․ հուլիսի 21 |publisher=BBC News}}</ref>, և երկու անգամ էլ հաղթելով Եվրոպայի առաջնություններում՝ 1984-ին և 2000-ին<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/history/season=2000/index.html 2000: Trezeguet strikes gold for France]. UEFA</ref>։ Ակումբային ֆուտբոլի բարձրագույն լիգան է [[Լիգա 1]]-ը։ Ռեգբին նույնպես շատ ճանաչված է, հատկապես Փարիզում և Ֆրանսիայի հարավ արևմուտքում<ref>[https://web.archive.org/web/20090615002946/http://www.123voyage.com/realsw/tosee/rugby.htm Rugby]. 123 Voyage</ref>։ Ազգային հավաքականը մասնակցում է բոլոր աշխարհի առաջնություններին և ամենամյա 6 ազգերի գավաթին։ Ունենալով ուժեղ ներքին առաջնություն, Ֆրանսիայի ռեգբիի հավաքականը ունի 16 վեց ազգերի գավաթ ներառյալ ութ մեծ սաղավարտ և աշխարհի առաջնություններում հասել է մինչև եզրափակիչ։

== Արտաքին հղումներ ==
{{Վիքիպահեստ|France|Ֆրանսիա}}
* [https://www.culturefrance.am/ Ֆրանսիայի մշակույթ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190904031442/https://www.culturefrance.am/ |date=2019-09-04 }}
* [https://alliancefr.am/ Հայկական Ալյանս Ֆրանսեզ]
* [https://am.ambafrance.org/ Ֆրանսիան Հայաստանում]
* {{dmoz|Regional/Europe/France}}
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=FR Ֆրանսիայի զարգացման կանխատեսման բանալին] [[International Futures]]

;Տնտեսություն
* [http://www.insee.fr/en/default.asp Վիճակագրության և տնտեսական ուսուցման ազգային ինստիտուտ ]
* [http://stats.oecd.org/Index.aspx?QueryId=14594 OECD Ֆրանսիայի վիճակագրություն]

;Կառավարություն
* {{fr}} [http://www.elysee.fr/president/accueil.1.html Élysée.fr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120103153338/http://www.elysee.fr/president/accueil.1.html |date=2012-01-03 }} – Հանրապետության նախագահի պաշտոնական կայք
* {{fr}} [http://www.gouvernement.fr/ Կառավարության պաշտոնական կայք]
* [http://www.service-public.fr/langue/english/ Ֆրանսիայի ազգային ծառայության պաշտոնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120103101721/http://service-public.fr/langue/english/ |date=2012-01-03 }}
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-f/france.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110501073837/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-f/france.html |date=2011-05-01 }} on ''[[The World Factbook]]''
* [http://www.assemblee-nationale.fr/english/index.asp Ազգային ժողովի պաշտոնական կայք]

;Տուրիզմ
* [http://us.franceguide.com/ Ֆրանսգիդ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150617101158/http://www.us.franceguide.com/ |date=2015-06-17 }} – Ֆրանսիայի կառավարության տուրիզմի գրասենյակի պաշտոնական կայք

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ|30em|group=note}}<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div>
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Վիքիբառարան|Ֆրանսիա}}
{{Եվրոպական երկրներ}}
{{Եվրոպական միության անդամ երկրներ}}
{{Մ8}}
{{Պորտալ|Ֆրանսիա}}

{{Ընտրյալ հոդված/Կատեգորիա|2012}}

{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}

[[Կատեգորիա:Արևմտյան Եվրոպայի երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Լիբերալ ժողովրդավարություններ]]
[[Կատեգորիա:Հանրապետություններ]]
[[Կատեգորիա:ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Մեծ յոթնյակի երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Մեծ ութնյակի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Մեծ քսանյակի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Միջերկրածովյան միության անդամներ]]
[[Կատեգորիա:ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանսախոս երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանսիա]]