Տեղաշարժման կանոն

Տեղաշարժման կանոն, Ֆայանսի և Սոդդիի կանոն, ռադիոակտիվ ($\alpha$ և $\beta ^{-}$) տրոհման հետևանքով առաջացած տարրի տեղը տարրերի պարբերական համակարգում որոշող կանոն։ $\alpha$-տրոհումը միշտ հանգեցնում է այնպիսի տարրի իզոտոպի ($Y$) առաջացման, որը ելակետայինի ($X$) նկատմամբ 2 վանդակով տեղաշարժված է դեպի տարրերի պարբերական համակարգի սկիզբը, այսինքն՝ տրոհվող տարի կարգաթիվը ($Z$) նվազում է 2, զանգվածի թիվը ($A$)՝ 4 միավորով

${}_{Z}^{A}{\textrm {X}}\to {}_{Z-2}^{A-4}{\textrm {Y}}+{}_{2}^{4}{\textrm {He}}$

$\beta ^{-}$ տրոհումից առաջացած տարրը ելակետայինի նկատմամբ 1 վանդակով տեղաշարժված է դեպի պարբերական համակարգի վերջը, այսինքն՝ կարգաթիվը մեծանում է 1 միավորով, իսկ զանգվածի թիվը մնում է հաստատուն

${}_{Z}^{A}{\textrm {X}}\to {}_{Z+1}^{A}{\textrm {Y}}+{e}$

Տեղաշարժման կանոնը ձևակերպել են Կ․ Ֆայանսն ու Ֆ․ Սոդդին 1913 թվականին, միմյանցից անկախ։

Հայտնի են նաև պոզիտրոնային ($\beta ^{+}$) և էլեկտրոնի զավթումով ($K$-կլանում) տրոհումներ, որոնց դեպքում առաջացած տարրը ելակետայինի նկատմամբ տեղաշարժված է դեպի տարրերի պարբերական համակարգի սկիզբը 1 վանդակով։

Տես նաև

• Ռադիոակտիվություն

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 647)։