Դիտել Ուկրաինայի հայոց թեմ էջի աղբյուրը

[[Պատկեր:Lwów - Katedra Ormiańska 01.JPG|մինի|[[Լվովի հայկական վանք|Հայկական]] վանք, [[Լվով]]]]
'''Ուկրաինայի հայոց թեմ'''<ref>{{Cite web |author=Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն |date=2007 թվականի նոյեմբերի 23-ի N 1390-Ն որոշում |title=Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստանալու, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիությունը դադարեցնելու համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկը և դրանք ներկայացնելու կարգը սահմանելու մասին (N 4 հավելված՝ Եկեղեցական այն կառույցների ցանկ, որոնց կողմից տրված մկրտության մասին փաստաթուղթը (հաստատված օտարերկրյա պետություններում Հայաստանի Հանրապետության դիվանագիտական ներկայացուցչության կամ հյուպատոսական հիմնարկի կողմից, մկրտվածի կամ նրա ծնողի ազգությամբ հայ լինելու մասին նշումով) համարվում է ազգությամբ հայ լինելը հաստատող փաստաթուղթ) |url=https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=190930 |website=arlis.am}}</ref>, [[Հայ առաքելական եկեղեցի|Հայ առաքելական եկեղեցու]] թեմ [[Ուկրաինա]], որի իրավասության ներքո է ամբողջ երկիրը, ինչպես նաև [[լեհահայոց հոգևոր հովվություն]]ը։ Առաջնորդանիստը [[Լվովի հայկական վանք|Լվովի Սբ. Աստվածածին եկեղեցի]]ն է։

== Պատմություն ==
13-րդ դարում [[Լվով]]ում գործել է [[Լեհահայոց_հոգևոր_հովվություն#Լվովի_եպիսկոպոսություն|հայկական եպիսկոպոսություն]], որում ներառվում էին նաև [[Հայերը Ռումինիայում|Ռումինիայի հայ համայնքի]] եկեղեցիները։ 14-րդ դարում առանձնանում է Սուչավայի թեմը, իսկ 17-րդ դարում Լվովի առաքելական եպիսկոպոսությունը իր տեղը զիջել է կաթողիկե [[Լվովի թեմ]]ին։ 1830 թվականին կազմավորվել է հայկական եկեղեցու [[Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմ]]ը, որը միավորել է [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] արևմտյան և հարավարևմտյան տարածաշրջանների, ինչպես նաև [[Հայերն Ուկրաինայում|Ուկրաինայի հայկական համայնքը]]։

== Խորհրդային ժամանակաշրջան ==
[[1918]] թվականին խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո Ռուսաստանի հայկական թեմերը լուծարվել են՝ եկեղեցիները փակվել, մի մասն էլ ավերվել են։ Բեսարարաբիան Ռումինիային անցնելուց հետո [[1918]] թ. տեղի հայկական եկեղեցիները մտել եմ Ռումինիայի թեմի, իսկ ռուսահայ մնացած համայնքները՝ Նոր Նախիջևանի թեմի կազմում են հայտնվել։
[[1966]] թվականին կազմավորվել է Նոր Նախիջևանի և Ռուսաստանի թեմը՝ միավորելով ԽՍՀՄ հանրապետության հայկական եկեղեցիների համայնքները, բացառությամբ Անդրկովկասինը։

== Անկախ Ուկրաինա ==
Հայ Առաքելական եկեղեցու Ուկրաինայի թեմը կազմավորվել է [[1991]] թվականին՝ Ամենայն Հայոց կաթողիկոս [[Վազգեն Ա Բուխարեստցի|Վազգեն Ա Պալճյանի]] [[սեպտեմբերի 1]] զեկուցագրով։
 
Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա Պալճյանի ջանքերով 1991թ. Ուկրաինայում սկսել է ազգային եկեղեցական կյաքնի վերազարթոնքը։ Կարճ ժամանակ անց ծխական համայնքներ են ստեղծվել այն քաղաքներում, ուր չկային հայկական եկեղեցիներ։ [[1997]]թ. Ամենայն Հայոց կաթողիկոս [[Գարեգին Ա Քեսաբցի|Գարեգին Ա Սարգսյանի]] [[հունվարի 13]]-ի կոնդակով Ուկրաինայի հայոց թեմը հոգևոր աշխարհում ճանաչում է ստացել և առաջնորդ է նշանակվել Նաթան եպիսկոպոս Հովհաննիսյանը։

[[2001]] թվականի դրությամբ Ուկրաինայի հայոց թեմն իր իրավասության տակ ուներ պաշտոնապես գրանցված եկեղեցական համայնքներ Լվովում, Կիևում, Խարկովում, Օդեսայում, Բելգորոդ-Դնեստրովսկում, Թեոդոսիայում, Յալթայում, Եվպատորիայում, Սիմֆերոպոլում, Դնեպրոպետրովսկում, Նիկոլաևում։

[[2001]] - 2015 թվականներին թեմն առաջնորդում էր Գրիգորիս արք. Բունիաթյանը։

2015 թվականից թեմի առաջնորդն է Մարկոս եպիսկոպոս Հովհաննիսյանը։

Հայերը Թեոդոսիայում
[[Հայերը Թեոդոսիայում|Սուրբ Սարգիս եկեղեցի]]
[[Հայերը Թեոդոսիայում|Միքայել և Գաբրիել հրեշտակապետաց եկեղեցի]]

== Լեհաստան ==
{{Հիմնական|Լեհահայոց հոգևոր հովվություն}}
Ուկրաինայի անկախացումից որոշ ժամանակ անց, կապված [[ԽՍՀՄ փլուզում|ԽՍՀՄ փլուզման]] հետ, տասնյակ հազարավոր [[Հայերը Լեհաստանում|հայեր]] են հաստատվել [[Լեհաստան]]ում, հարստացրել դարավոր պատմություն ունեցող հայկական գաղութը։ Վարշավայի ծխական խորհուրդը կամ Լեհահայոց հոգևոր հովվությունը<ref>[https://arar.sci.am/Content/254053/file_0.pdf Եկեղեցական բեմ, լուրեր], էջ 151</ref> ղեկավարվում է Ուկրաինայի հայոց թեմի կողմից<ref>[https://www.aysor.am/am/news/2018/11/14/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%B0%D5%B8%D5%A3%D6%87%D5%B8%D6%80-%D5%B0%D5%B8%D5%BE%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6/1490687 Լեհահայոց հոգևոր հովվությունը ներառվում է Ուկրաինայի հայոց թեմի առաջանորդի հոգևոր իրավասության ներքո]</ref>։

== Տաճարներ ==
Թեմի տարածքում այժմ գործում են՝
# [[Սուրբ Ստեփանոս զանգակատուն]] [[1565]] թ.; [[2014]] թ., [[Կամենեց-Պոդոլսկ]]
# [[Բերեժանիի հայկական եկեղեցի|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ/Սուրբ Կույս Մարիամի տնարատ հղություն եկեղեցի]] [[1764]] թ.; [[2016]] թ., [[Բերեժանի]]
# [[Չեռնովցիի հայկական եկեղեցի|Սուրբ Պետրոս և Պողոս առաքյալներ (հայ-կաթողիկ) եկեղեցի]] [[1875]] թ.; [[2008]] թ., [[Չեռնովցի]]
# [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Օդեսա)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի]] [[1995]] թ., [[Օդեսա]]
# [[Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Մակեևկա)|Սուրբ Խաչ եկեղեցի]] [[1998]] թ., [[Մակեևկա (քաղաք, Ուկրաինա)|Մակեևկա]]
# [[Սուրբ Հարություն եկեղեցի (Խարկով)|Սուրբ Հարություն եկեղեցի]] [[2004]] թ., [[Խարկով]] 
# [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Զապորոժիե)|Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի]] [[2007]] թ., [[Զապորոժիե]]
# [[Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Նիկոլաև)|Սուրբ Գևորգ Զորավար եկեղեցի]]  [[2012]] թ., [[Նիկոլաև (քաղաք, Ուկրաինա)|Նիկոլաև]]
# Մատուռ Սրբոց Նահատակաց [[2017]] թ., [[Կիև]]
# Մատուռ Սուրբ Աստվածածին [[2017]] թ., [[Լուգանսկ]]
# [[Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Դնեպր)|Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի]] [[2018]] թ., [[Դնեպր (քաղաք)|Դնեպր]]
# [[Սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման եկեղեցի (Բելգորոդ-Դնեստրովսկի)|Սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման եկեղեցի]], թեմին վերադարձված երկրորդ միջնադարյան հայկական եկեղեցին

Թեմի բացառապես բոլոր համայնքներում գործում են կիրակնօրյա հայկական դպրոցներ։

== Տես նաև ==
* [[Հայ Առաքելական Եկեղեցու թեմերի ցանկ]]

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

{{ՀԱԵ թեմեր}}

[[Կատեգորիա:Ուկրաինայի հայոց թեմ]]