Դիտել Մովսես Տեր-Գրիգորյան էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Պետական գործիչ
 | հայերեն անուն = Մովսես Տեր-Գրիգորյան(ց)
 | բնօրինակ անուն = 
 | պատկեր = 
 | նկարագրություն = 
 | տիտղոս = [[Թբիլիսիի քաղաքապետների ցանկ|Թիֆլիսի քաղաքագլուխ]]
 | կարգ = 
 | կարգ-ին = 
 | անվան տակ = 
 | դրոշ = 
 | կառավարման սկիզբ = [[1845]]
 | կառավարման ավարտ  = [[1846]]
 | կառավարման ժամանակ = [[1845]] - [[1846]]
 | նախորդող = [[Ստեփան Գաբրիելյան Խատիսյան]]
 | հաջորդող = [[Հովհաննես Սիմոնյանց Շադինյան]]

 | տիտղոս_2 = 
 | կարգ_2 = 
 | կարգ-ին_2 = 
 | անվան տակ_2 = 
 | դրոշ_2 = 
 | կառավարման սկիզբ_2 = 
 | կառավարման ավարտ_2 = 
 <!--կամ՝ -->
 | կառավարման ժամանակ_2 = 
 | նախորդող_2 = 
 | հաջորդող_2 =

 | ծննդավայր = 
 | վախճանի վայր = [[Թիֆլիս]]
 | դինաստիա = 
 | հայր = 
 | մայր = 
 | ամուսին = 
 | զավակներ = 
 | դավանանք = 
 | կուսակցություն = 
 | գործունեություն = Պետական <br/> Հասարակական <br/> Հրատարակչական
 | կրթություն = 
 | մասնագիտություն = 
 | գիտական աստիճան = 
 | պարգևներ = 
 | կայք = 
 | ինքնագիր = 
 | Վիքիպահեստ = 
}}
'''Մովսես Տեր-Գրիգորյան(ց)''' ({{ԱԾ}}), [[Հայեր|հայազգի]] պետական, հասարակական գործիչ, [[Թբիլիսիի քաղաքապետների ցանկ|Թիֆլիսի քաղաքագլուխ]], հրատարակիչ<ref name="ՍԿԹՔԳ">[[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյան]], «Թիֆլիսի քաղաքագլուխները», գիրք Ե։ [[ՀՀ ԳԱԱ]] «Գիտություն» հրատարակչություն, Երևան 2003թ. ISBN 5-8080-0520-5. [http://www.raa-am.com/TiflisMayors/Mayors_arm.amboxg.poqr.pdf {{ref-hy}}] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190207020744/http://www.raa-am.com/TiflisMayors/Mayors_arm.amboxg.poqr.pdf |date=2019-02-07 }} [http://www.raa.am/TiflisMayors/Mayors_rus.amboxg.poqr.%20pdf..pdf {{ref-ru}}] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120518053821/http://www.raa.am/TiflisMayors/Mayors_rus.amboxg.poqr.%20pdf..pdf |date=2012-05-18 }}</ref>։

Մ.Տեր-Գրիգորյանի կենսագրական քիչ տեղեկություններ են հայտնի։ 1845-1846 թվականներին եղել է Թիֆլիսի քաղաքագլուխ<ref name="ՍԿԹՔԳ"/>։ Նրա պաշտոնավարման ընթացքում՝ 1845 թվականի սեպտեմբերի 20-ին բացվել է [[Թբիլիսիի օպերայի և բալետի թատրոն|Թիֆլիսի ռուսական առաջին թատրոնը]], որը ներկայումս գործում է «Թբիլիսիի օպերայի և բալետի թատրոն» անունով<ref name="“Кавказский Календарь на 1892 г.”, Тифлис, 1891, ст. 27.">“Кавказский Календарь на 1892 г.”, Тифлис, 1891, ст. 27.</ref>։ 1846 թվականի մարտին բացվում է ձիարշավարանը, իսկ սեպտեմբերի 3-ից սկսում է գործել դպրոցը<ref name="“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том X, Тифлис,  1885.">“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том X, Тифлис,  1885, ст. 830</ref>։ 1846 թվականին արքունի թատրոնի կառուցման վերաբերյալ պատրաստված փաստաթղթի տակ, ի թիվս ճարտարապետ Սկուդիերիի, Բելոյի, աշխատանքների ղեկավար ինժեներ-գնդապետ Սոնինի, ստորագրել է նաև Մ. Տեր-Գրիգորյանը<ref name="“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XII, Тифлис, 1904, ст. 885.">“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XII, Тифлис, 1904, ст. 885.</ref>։ 1846 թվականից հայերեն և ռուսերեն լեզուներով սկսում է հրատարակվել [[Կովկաս (թերթ)|«Կովկաս» թերթը]]<ref name="“Кавказский календарь на 1850 г.”, Тифлис, 1849, ст. 27.">“Кавказский календарь на 1850 г.”, Тифлис, 1849, ст. 27.</ref>։ Նույն թվականի մայիսի 5-ին Կանացի բարեգործական ընկերության կողմից բացվում է Սուրբ Նինայի անվան ուսումնական հաստատությունը<ref name="“Кавказский календарь на 1850 г.”, Тифлис, 1849, ст. 27."/>, իսկ սեպտեմբերի 3-ին հիմնադրվում է Կովկասյան Հողաչափական դպրոցը<ref name="ՍԿԹՔԳ"/><ref name="“Кавказский календарь на 1850 г.”, Тифлис, 1849, ст. 27."/>։

Քաղաքագլխի պաշտոնից հեռանալուց հետո Մ. Տեր-Գրիգորյանի հիմնական գործունեության առարկան եղել է «Միքայելյան» կամրջի շինարարությունը։ 1848 թվականի հունվարի 17-ին [[Կովկասի փոխարքայություն|Կովկասի]] փոխարքա [[Միխայիլ Վորոնցով|Մ. Վորոնցովի]] համաձայնությամբ Մ. Տեր-Գրիգորյանը Իվան Խուբովի և պարսկահպատակ ուստա Մեհթի-Աղա-Հյուսեին օղլու հետ՝ որպես կապալառու, պայմանագրով ստանձնում է կամրջի շինարարությունը<ref name="“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 822">“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 822.</ref>։ Գործերի ընթացքը այնպես է դասավորվում, որ արդեն 1849 թվականին շինարարության պատասխանատվությունը ամբողջությամբ փոխանցվում է Մ. Տեր-Գրիգորյանին<ref name="ՍԿԹՔԳ"/><ref name="“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 824-825.">“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 824-825.</ref>։

1850 թվականին Մ. Տեր-Գրիգորյանը վախճանվում է<ref name="“Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 824-825."/>։ Թաղված է եղել [[Թբիլիսի]]ի նախկին հայկական [[Բեթղեհեմի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Թբիլիսի)|Բեթղեհեմի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու]] արևմտյան մուտքի առջև՝ Տեր-Գրիգորյանցների տոհմական գերեզմանոցում<ref name="ՍԿԹՔԳ"/>։ 1980-ական թվականների վերջերին Բեթղեհեմի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու վրացականացման ժամանակ Մ.Տեր-Գրիգորյանի գերեզմանը ոչնչացվել է<ref name="ՍԿԹՔԳ"/>։

== Պատկերասրահ ==
<gallery mode="packed" heights="140"> 
Tiflis, The Imperial Theater, 1870s (A).jpg|[[Թբիլիսիի օպերայի և բալետի թատրոն|Թիֆլիսի ռուսական առաջին թատրոնի]] շենքը, որը կառուցվել է Մ.Տեր-Գրիգորյանի պաշտոնավարման ժամանակ։ Լուս.՝ 1870-ական թթ.։
Tbilisi opera house.JPG|[[Թբիլիսիի օպերայի և բալետի թատրոն|Թիֆլիսի ռուսական առաջին թատրոնի]] շենքը, որը կառուցվել է Մ.Տեր-Գրիգորյանի պաշտոնավարման ժամանակ։ Լուս.՝ 2006թ.։
Bridge in Tbilisi, 1870s.jpg|«Միքայելյան» կամուրջը, որը կառուցվել է Մ.Տեր-Գրիգորյանի պաշտոնավարման ժամանակ։ Լուս.՝ 1870-ական թթ.։
Vorontsov Bridge.JPG|«Միքայելյան» կամուրջը, որը կառուցվել է Մ.Տեր-Գրիգորյանի պաշտոնավարման ժամանակ։ Լուս.՝ 2015թ.։
</gallery>

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

{{DEFAULTSORT:Տեր-Գրիգորյան, Մովսես}}
[[Կատեգորիա:Հայ պետական գործիչներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ հրատարակիչներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ հասարակական գործիչներ]]
[[Կատեգորիա:Թբիլիսիի հայազգի քաղաքապետներ]]
[[Կատեգորիա:Թբիլիսի քաղաքում թաղվածներ]]