Հեղինակային իրավունքն Իսրայելում
Հեղինակային իրավունքն Իսրայելում, Իսրայելի պետության իրավական նորմերի ամբողջությունը, որոնք իրավական հարաբերություններ են հաստատում հեղինակների, հրատարակիչների և հասարակության միջև։ Ներկայումս Իսրայելում հեղինակային իրավունքը օրենսդրորեն կարգավորվում է 2007 թվականի «հեղինակային իրավունքի մասին» օրենքով (2011 թվականի հուլիսի 28-ի փոփոխություններով)։ Իսրայելը այն երկիրն է, որը ստորագրել է հեղինակային իրավունքի շրջանակներում իրավահարաբերությունները կարգավորող բոլոր հիմնական միջազգային փաստաթղթերը։
Իսրայելում հեղինակային իրավունքը իր կարգավիճակով հավասարեցվում է սահմանադրական իրավունքին՝ խոսքի ազատության սահմաններում։Ի տարբերություն շատ այլ պետությունների, որոնք ունեն հեղինակային իրավունքի գրանցման մարմիններ (օրինակ՝ ԱՄՆ հեղինակային իրավունքի բյուրո), Իսրայելը չի տրամադրում հեղինակային իրավունքի գրանցում։ Ստեղծագործության նկատմամբ հեղինակային իրավունքը հայտնվում է ավտոմատ կերպով՝ եզակի աշխատանք ստեղծելու փաստով։
Ժամանակակից օրենսդրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հեղինակային իրավունքի օբյեկտ և օբյեկտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսրայելում հեղինակային իրավունքը պաշտպանում է ցանկացած ձևով արձանագրված բնօրինակ գրական, գեղարվեստական, դրամատիկական և երաժշտական ստեղծագործությունները:Ինչպես նաև ձայնագրություններ։
Հեղինակային իրավունքի մասին օրենքը չի պաշտպանում գաղափարները, գործընթացները կամ կատարման եղանակները, մաթեմատիկական հասկացությունները, փաստերը կամ օրվա նորությունները։
Լռելյայն, ստեղծագործության նկատմամբ հեղինակային իրավունքի սեփականատերը այդ ստեղծագործության ստեղծողն է։ Հակառակ դեպքում հեղինակը կարող է պայմանագիր կնքել այն անձի հետ, որին փոխանցում է ստեղծագործության նկատմամբ հեղինակային իրավունքը (սակայն բարոյական իրավունքը միշտ մնում է հեղինակին)։ Հարկ է նշել, որ աշխատավայրում աշխատողների կողմից ստեղծված աշխատանքների հեղինակային իրավունքը պատկանում է գործատուին լռելյայն, եթե այլ բան նշված չէ։ Չնայած դրան, ստեղծագործության հեղինակն ինքը բարոյական իրավունք ունի դրա նկատմամբ, և նրա անունը պետք է նշվի հրապարակման վրա։
Եթե աշխատանքը ստեղծվել է պետական ծառայողի կողմից ուղղակի ծառայողական պարտականությունների կատարման ժամանակահատվածում, ապա այն ինքնաբերաբար դառնում է պետության սեփականություն, և Իսրայելը համարվում է նման աշխատանքի հեղինակ[1]։ Նման ստեղծագործության պաշտպանության ժամկետը հրապարակման պահից 50 տարի է։ Ստեղծագործության նկատմամբ հեղինակային իրավունքի ժամկետի ավարտման և աշխատանքը հանրային տիրույթ անցնելու պահ է համարվում այն տարվա դեկտեմբերի 31-ը, երբ լրանում է հեղինակային իրավունքը[2]։
Հեղինակային իրավունքի գործողության ժամկետը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լինելով Բեռնի Կոնվենցիա
- Համարակալած ցանկի տարր
յի մասնակից պետություն՝ Իսրայելը պարտավորվում է հեղինակային իրավունքի ժամկետ սահմանել երկրում՝ սկսած հեղինակի մահից 50 տարի անց և ոչ պակաս։ Այսպիսով, Իսրայելում հեղինակային իրավունքը հեղինակների համար գործում է նրանց ամբողջ կյանքի ընթացքում և նրանց մահից հետո ևս 70 տարի։ Եթե հեղինակը ստեղծագործությունը հրապարակում է անանուն կամ կեղծանվամբ, ապա այդպիսի ստեղծագործության նկատմամբ հեղինակային իրավունքը կտևի 70-ը ստեղծագործության հրապարակման պահից։ Ձայնագրությունների վրա հեղինակային իրավունքը տարածվում է դրանց ստեղծման պահից 50 տարվա ընթացքում։
Խախտումների դեմ պայքար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինտերնետի գալուստը սկիզբ դրեց ինտերնետային ծովահենությանը, որի հետ հեղինակային իրավունքի սեփականատերերը չկարողացան որոշ ժամանակ պայքարել արագորեն հնացած հեղինակային իրավունքի մասին օրենքների պատճառով։ Իսրայելը 2013 թվականին համացանցից ֆայլերի ապօրինի ներբեռնումների թվով առաջին տասնյակում էր[3]։ Ծովահենության դեմ պայքարելու համար 2011 թվականին Իսրայելում ստեղծվել Է Zara (Copyrights on the Internet) Ltd. ընկերությունը, որը նախատեսված է ինտերնետի իսրայելական հատվածում իրավատերերին պաշտպանելու համար։ 2013 թվականի ապրիլին Թել Ավիվի դատարանը որոշում էր կայացրել փակել Իսրայելում հայտնի երկու Gozlan և Nako կայքերը, որոնք անօրինական կերպով տարածում էին հեռուստատեսային հեռարձակումը համացանցում։ Որոշ իրավապաշտպաններ նմանատիպ կայքերի սեփականատերերի հետ միասին կազմակերպել են StopZilla շարժումը՝ իրենց նպատակը հռչակելով համացանցում ազատությունը։ Նրանց խոսքով՝ արգելափակվող կայքերը ֆիզիկապես Իսրայելում չեն գտնվում, համապատասխանաբար չպետք է լինեն իսրայելական դատարանների իրավասության ներքո, այսպիսով, նրանց կարծիքով, դատարանները ոչ մի օրինական հիմք չունեն ինտերնետ-պրովայդերներից պահանջելու արգելափակել նման կայքերը:Իսրայելում ինտերնետային հանրության պետական կարգավորման հարցերով տնօրեն Մեյթալ Գրեյվեր-Շվարցի կարծիքով՝ «կայքերի արգելափակումը շատ լուրջ հարց է, և դա կարելի է անել միայն այն ժամանակ, երբ մնացած բոլոր այլընտրանքները սպառվեն»[3]։ Հայտնի է նաև Popcorn Time կայքի արգելափակման ժամանակավոր որոշման չեղարկման դեպքը, որը 2015 թվականին անօրինական կերպով արգելափակվել էր Թել Ավիվի շրջանային դատարանի կողմից[4]։
Միջազգային պայմանագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսրայելի պետությունը ստորագրել է մտավոր սեփականության պաշտպանությանը վերաբերող և միջազգային իրավական հարաբերությունները կարգավորող բոլոր կարևորագույն պայմանագրերը[5]։
- Գրական և գեղարվեստական ստեղծագործությունների պահպանության մասին Բեռնի կոնվենցիա (միացում 1949 թվականի դեկտեմբերի 14-ին)
- Մտավոր սեփականության համաշխարհային կազմակերպությունը հիմնադրող կոնվենցիա (ստորագրվել է 1967թվականի հուլիսի 14-ին)
- Կատարումների և հնչյունագրերի մասին պայմանագիր (ստորագրվել է 1997թվականի մարտի 25-ին)
- ՄՍՀԿ հեղինակային իրավունքի պայմանագիր (միացում 2002 թվականի սեպտեմբերի 30-ին)
- Հռոմեական կոնվենցիա (միանալով 2002 թվականի սեպտեմբերի 30-ին)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Дашян, М. С., 2011, էջ 90
- ↑ Дашян, М. С., 2011, էջ 91
- ↑ 3,0 3,1 Shaman, David
- ↑ «Israeli Court quashes an interim order to block access to Popcorn Time» (անգլերեն). law.co.il. 10 июля 2015. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 13-ին.
- ↑ «Израиль: Законодательство и соглашения в области защиты прав интеллектуальной собственности» (ռուսերեն). ВОИС. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 12-ին.