Դիտել Հայաստանի համայնքներ էջի աղբյուրը

{{այլ|Համայնք}}
{{Հայաստանի վարչատարածքային բաժանում}}{{Հայաստանի քաղաքականություն}}

'''Հայաստանի համայնքներ,''' տեղական ինքնակառավարվող վարչատարածքային միավորներ [[Հայաստան]]ում։ Համայնքները ընդգրկում են մեկ կամ ավելի թվով բնակավայրեր։ Հայաստանի բոլոր բնակավայրերն առանձին կամ այլ բնակավայրի (բնակավայրերի) հետ ընդգրկված են համայնքների մեջ։ [[Երևան]] և [[Գյումրի]] քաղաքները նույնպես համայնք են։ [[Հայաստան]]ում տեղական ինքնակառավարման իրականացումը կարգավորվում է [[Հայաստանի Սահմանադրություն|Հայաստանի Uահմանադրությամբ]], որի 9-րդ գլխի 179-190 հոդվածներն ուղղակիորեն սահմանում են տեղական ինքնակառավարման հարցերը, «[[Տեղական ինքնակառավարման մասին ՀՀ օենք|Տեղական ինքնակառավարման մասին]]» Հայաստանի oրենքով, որը հիմնվում է [[Տեղական Ինքնակառավարման մասին Եվրոպական Խարտիա]]յի վրա, այլ oրենքներով և իրավական ակտերով<ref name=":0">{{Cite web |title=ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ |url=https://mtad.am/pages/local-self-government-system |website=ՀՀ ՏԿԵՆ |publisher=Հայաստանի կառավարություն}}</ref>։

Մեկ բնակավայր ընդգրկող համայնքին տրվում է այդ բնակավայրի, երկու և ավելի բնակավայր ընդգրկող համայնքին՝ առավել բնակչություն ունեցող բնակավայրի անվանումը։ Մեկից ավելի բնակավայր ընդգրկող համայնքի վարչական կենտրոն համարվում է առավել բնակչություն ունեցող բնակավայրը։ Կան նաև բացառություններ, օրինակ՝ [[Նաիրի համայնք|Նաիրի]], [[Անի (համայնք, Շիրակի մարզ)|Անի]], [[Արաքս համայնք|Արաքս]] և այլ համայնքներ։ Հայաստանում գոյություն ունեն նաև ազգային փոքրամասնություններով բնակեցված համայնքներ ([[Ֆիոլետովո]], [[Վերին Դվին]], [[Արզնի]] և այլն)։

Համայնքի սեփականությունը տնօրինելու, համայնքային հարցեր լուծելու համար ընտրվում են տեղական ինքնակառավարման մարմիններ (ՏԻՄ)՝ համայնքի ղեկավարներ և համայնքի ավագանիներ, որոնք օրենքով սահմանված կարգով ընտրվում են 5 տարի ժամկետով՝ ընդհանուր, հավասար, ուղղակի ընտրական իրավունքի հիման վրա՝ գաղտնի քվեարկությամբ։ Համայնքի ավագանու անդամների թիվը պայմանավորված է համայնքի բնակչության թվով և կարող է կազմել 5-65 հոգի<ref name=":0" />։

Երբեմն հայերենում համայնք են անվանվում նաև հայկական տարբեր կազմակերպություններ (կրոնական համայնք, քաղաքային համայնք, հայկական համայնքները [[սփյուռք]]ում և այլն)։ Հայկական համայնքներ կան [[Հայերն ԱՄՆ-ում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում]], [[Հայերը Ռուսաստանում|Ռուսաստանում]], [[Հայերն Իրանում|Իրանում]], [[Հայերը Ֆրանսիայում|Ֆրասնիայում]] և այլուր։

== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Municipalities-info.png|մինի|[[Հայաստան]]ի համայնքները|307x307փքս|ձախից]]
{{Տես նաև|3=Մարզ}}Հայաստանի Սահմանադրության ընդունումից հետո ([[1995 թվական]]ի [[հուլիսի 5]]) [[Հայաստան]]ի հանրային կառավարման համակարգում պետական կառավարմանը զուգահեռ ստեղծվեց տեղական ինքնակառավարման համակարգը<ref name=":0" />։ Համայնքները կազմավորվել են դեռևս [[1995]] թվականի դեկտեմբերին՝ ներառվելով [[Հայաստանի մարզեր|մարզերի]] մեջ։ ՏԻՄ-երի առաջին ընտրություններն առաջին անգամ անց են կացվել [[1996]] թվականի [[նոյեմբերի 10]]-ին<ref name=":0" />։

Համաձայն [[Հայաստանի Սահմանադրություն|Հայաստանի Սահմանադրության]] և Հայաստանի վարչատարածքային բաժանման մասին Հայաստանի օրենքի՝ Հայաստանի վարչատարածքային միավորներն են [[մարզ]]երը և համայնքները։ Հայաստանը բաժանվեց թվով 10 մարզերի և 931 համայնքների։ Մայրաքաղաք [[Երևան]]ին տրվեց մարզի կարգավիճակ։ Մարզերը բաժանվեցին քաղաքային և գյուղական համայնքների, իսկ Երևանը՝ թաղային համայնքների<ref name=":0" />։ Ի սկզբանե [[Հայաստան]]ում գոյություն ունեցող 931 համայնքից 871-ը գյուղական էին ([[1999]] թվականի տվյալներով)։ Համայնքները իրենց գոյության ընթացքում պարբերաբար խոշորացվել են։

[[2015]]-[[2022]] թթ․ [[Հայաստանի Ազգային ժողով]]ը իրականացրել է բարեփոխումներ, որոնց նպատակն էր համայնքների օպտիմիզացումը։ Բարեփոխումները անցել են 6 փուլերով․ [[2015]] թվականին՝ 1-ին փուլ (915-ից 896), [[2016]] թվականին՝ 2-րդ փուլ (896-ից 793), [[2017]] թվականին՝ 3-րդ փուլ (793-ից 502), [[2020]] թվականին՝ 4-րդ փուլ (502-ից 483), [[2021]] թվականին՝ 5-րդ փուլ (483-ից 79), [[2022]] թվականին՝ 6-րդ փուլ (79-ից 71)։ Ամենածավալուն գործընթացն իրականացվել է [[2021]] թվականին, երբ 441 համայնք միավորվել է՝ ստեղծելով 36 նոր վարչատարածքային միավոր<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web |title=Խոշորացման գործընթացը կարեւոր դեր է խաղում համայնքների զարգացման գործում. Վահե Ղալումյան |url=http://www.parliament.am/news.php?cat_id=2&NewsID=16841&year=2022&month=6&day=8 |website=Հայաստանի Ազգային Ժողով}}</ref>։

Այժմ [[Հայաստան]]ում գործում է թվով 71 համայնք<ref name=":1" />։ Դրանք բաշխված են 10 [[մարզ]]երի միջև։ Նրանք ձևավորված են կա՛մ բնակավայրերի համախմբմամբ, կա՛մ ազգային կազմով։ Որոշ համայնքներ [[Հայաստան]]ում կրկնօրինակում են նախկին [[Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|ՀԽՍՀ]] շրջանների զբաղեցրած տարածքները։ Այդպիսին է [[Կոտայքի մարզ]]ի [[Նաիրի համայնք]]ը, որը ձևավորվել է նախկին [[Նաիրիի շրջան|Նաիրի շրջանի]] հիման վրա։

== Ձևավորում ==
[[Պատկեր:Armenia-municipalities-parties.png|ձախից|մինի|300x300փքս|ՀՀ համայնքներում ղեկավարումը ստանձնած քաղաքական ուժերը`
{{legend|#b6b9b7|Տեղական քաղաքական դաշինքներ}} {{legend|#d9d9d9|Անկուսակցական (ազգային փոքրամասնություն)}} {{legend|#0b0245|Քաղաքացիական պայմանագիր}} {{legend|#fd283e|Ապրելու երկիր}} {{legend|#2d61aa|Դեմոկրատական այլընտրանք}} {{legend|#e5b000|Հանրապետություն}} {{legend|#289333|ՀԱՍԿ}} {{legend|#ff000a|ՍԴՀԿ}} {{legend|#ff7f27|ԲՀԿ}} {{legend|#fdeca6|Շանթ}} {{legend|#0ed145|Ազատական}}]]
Ներկա օրենսդրության համաձայն՝ ՀՀ համայնքները բաժանվում են երկու հիմնական տեսակների՝ խոշորացված և ոչ խոշորացված։ Խոշորացման չեն ենթարկվել միայն խոշոր բնակավայրերը՝ [[Երևան]], [[Գյումրի]], [[Վանաձոր]], ինչպես նաև ազգային փոքրամասնությամբ բնակեցված որոշ գյուղեր՝ [[Արզնի]], [[Վերին Դվին]], [[Ֆերիկ]], [[Ֆիոլետովո]], [[Շամիրամ (գյուղ)|Շամիրամ]]։ Մնացած բոլոր համայնքները խոշորացված են։ Գոյություն ունեն նաև խոշորացված ազգային փոքրամասնության համայնքներ՝ [[Ալագյազ համայնք|Ալագյազ]], [[Արևուտ համայնք|Արևուտ]], [[Լերմոնտովո համայնք|Լերմոնտովո]], [[Մեծաձոր համայնք|Մեծաձոր]]։

Խոշորացված համայնքներում տեղական ինքնակառավարումը իրականացվում է ավագանու կողմից։ Հինգ տարի ժամկետով, համամասնական ընտրակարգով ընտրված ավագանին նշանակում է պատգամավորներից մեկին համայնքի ղեկավար։ Ավագանին կարող է անվստահություն հայտնել համայնքապետին (օրինակ՝ Ալավերդու համայնքապետի ինպիչմենթը [[2022]] թ-ին<ref>{{Cite web |date=Դեկտեմբեր 01, 2023 |title=Ալավերդու համայնքապետարանում կմերժեն Արկադի Թամազյանին անվստահություն հայտնելու ՔՊ նախաձեռնությունը |url=https://www.azatutyun.am/a/32709549.html |website=Ազատություն ռադիոկայան}}</ref>)։ Այդ դեպքում պետք է առաջադրվի նոր թեկնածու։ Ավագանին կլուծարվի, եթե այն ընդունակ չէ ընտրելու համայնքի ղեկավար։ Դրանից հետո տեղի են ունենում արտահերթ ընտրություններ։

Նման կերպով է ձևավորվում համայնքապետարանը չխոշորացված քաղաք-համայնքներում։ Երևանի, Գյումրու և Վանաձորի քաղաքապետներին ընտրում է ավագանին այնպես, ինչպես խոշորացված համայնքների դեպքում։

Ձևավորման այլ ուղի ունեն ազգային փոքրամասնություն ներկայացնող խոշորացված և ոչ խոշորացված համայնքները։ Դրանք ինն են՝ [[Լերմոնտովո համայնք|Լերմոնտովո]], [[Ֆիոլետովո]], [[Ալագյազ համայնք|Ալագյազ]], [[Մեծաձոր համայնք|Մեծաձոր]], [[Շամիրամ (գյուղ)|Շամիրամ]], [[Արևուտ համայնք|Արևուտ]], [[Ֆերիկ]], [[Արզնի]], [[Վերին Դվին]]։ Այս համայնքներում ավագանին ընտրվում է մեծամասնական ընտրակարգով, իսկ համայնքի ղեկավարը ոչ թե ավագանու կողմից նշանակովի պաշտոն է, այլ ընտրվում է առանձին ընտրություններով։

Համայնքների մեծամասնությունում ավագանու համամասնական վերջին ընտրությունները տեղի են ունեցել 2021-2022 թթ․։ Ընտրությունների արդյունքում համայնքների մեծամասնությունում իշխանությունը ստանձնեց «<nowiki/>[[Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցություն|Քաղաքացիական պայմանագիր»]] խմբակցությունը։ Իշխանության խմբակցությունները մեծամասնություն են կազմում ՀՀ 39 համայնքներում։ Երկուական համայնքում իշխանությունը ստանձնել է [[Բարգավաճ Հայաստան կուսակցություն|Բարգավաճ Հայաստան]] ([[Եղեգնաձոր համայնք|Եղեգնաձոր]], [[Աբովյան համայնք|Աբովյան]]) և [[Շանթ դաշինք ազգայնական կուսակցություն|Շանթ]] ([[Տաթև համայնք|Տաթև]], [[Կապան համայնք|Կապան]]) կուսակցությունները։ Մնացած համայքները բաշխված են այլ քաղաքական ուժերի միջև՝ մեկական ձևով։ Որոշ համայնքներում ձևավորվել են տեղական դաշինքներ, որոնցից շատերը կրում են ընտրական ցուցակի առաջին թիվը զբաղեցնող անձի անունը, օրինակ՝ Գուրգեն Մարտիրոսյան դաշինքը ([[Արդարություն կուսակցություն|Արդարություն]] և [[Քաղաքացու որոշում սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն|Քաղաքացու որոշում]]) [[Գավառ համայնք|Գավառում]], [[Առուշ Առուշանյան]] դաշինքը ([[Ազգային Օրակարգ կուսակցություն|Ազգային օրակարգ]], [[Վերածնվող Հայաստան կուսակցություն|Վերածնվող Հայաստան]]) [[Գորիս համայնք|Գորիսում]] և այլն։ Հետաքրքիր տաղտկալիությամբ էին անցել ընտրությունները [[Ճամբարակ համայնք|Ճամբարակ համայնքում]], որտեղ գրանցվել էր ընդհամենը մեկ թեկնածու՝ [[Դեմոկրատական այլընտրանք կուսակցություն|Դեմոկրատական այլընտրանք կուսակցությունը]]<ref>{{Cite web |title=ՏԻՄ համամասնական |url=https://www.elections.am/Elections/LocalProportional |website=ԿԸՀ}}</ref>։ Վերջինս էլ զբաղեցրեց բոլոր մանդատները ավագանիում և համայնքապետի պաշտոնը<ref>{{Cite web |title=Ավագանու անդամներ |url=https://www.chambarak.am/Pages/DocFlow/Default.aspx?a=d&dt=Councilor&f=true |website=Ճամբարակի համայնքապետարան}}</ref>։

== Արագածոտնի մարզ ==
[[Արագածոտնի մարզ]]ում գործում է թվով 8 համայնք։ Դրանք են՝ [[Աշտարակ (համայնք)|Աշտարակ]], [[Ապարան (համայնք)|Ապարան]], [[Ալագյազ (համայնք)|Ալագյազ]], [[Ծաղկահովիտ (համայնք)|Ծաղկահովիտ]], [[Թալին համայնք|Թալին]], [[Արևուտ համայնք|Արևուտ]], [[Մեծաձոր համայնք|Մեծաձոր]], [[Շամիրամ (գյուղ)|Շամիրամ]]։ Շամիրամ համայնքը համարվում է ազգային փոքրամասնությամբ բնակեցված համայնք։ Շամիրամ գյուղում ապրում են [[եզդիներ]] և [[հայեր]]։
{{-}}
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Աշտարակ (համայնք)|Աշտարակ համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat_of_Arms_of_Ashtarak.png|կենտրոն|100x100փքս]]
|656․98
|25,107
|[[Աշտարակ (քաղաք)|Աշտարակ]]
|[[Ագարակ (Արագածոտնի մարզ)|Ագարակ]], [[Աղձք]], [[Անտառուտ (գյուղ)|Անտառուտ]], [[Ավան (գյուղ)|Ավան]], [[Արագածոտն (գյուղ)|Արագածոտն]], [[Արուճ]], [[Արտաշավան]], [[Բազմաղբյուր]], [[Բյուրական]], [[Դպրեվանք]], [[Լեռնարոտ]], [[Լուսաղբյուր (Արագածոտնի մարզ)|Լուսաղբյուր]], [[Խնուսիկ]], [[Կարբի]], [[Կարին (գյուղ)|Կարին]], [[Կոշ]], [[Ղազարավան]], [[Մուղնի]], [[Նիգատուն]], [[Նոր Ամանոս]], [[Նոր Եդեսիա]], [[Նոր Երզնկա]], [[Ոսկեհատ (Արագածոտնի մարզ)|Ոսկեհատ]], [[Ոսկեվազ]], [[Սաղմոսավան]], [[Սասունիկ]], [[Վերին Սասունիկ]], [[Տեղեր]], [[Ուշի]], [[Ուջան]], [[Փարպի]], [[Օհանավան]], [[Օշական]], [[Օրգով]] 
|
|<ref>{{Cite web |first=Աշտարակ համայնք |title=Աշտարակ համայնքի անձնագիր |url=https://www.ashtarak.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |website=Նշված չէ}}</ref>
|-
|[[Ապարան (համայնք)|Ապարան համայնք]]
| [[Պատկեր:Coat of Arms of Aparan.png|կենտրոն|100x100փքս]]
|612․89
|25,172
|[[Ապարան]]
|[[Արագած (Ապարանի շրջան)|Արագած]], [[Արայի]], [[Ափնագյուղ|Ափնա]], [[Եղիպատրուշ]], [[Երնջատափ]], [[Թթուջուր (Արագածոտնի մարզ)|Թթուջուր]], [[Լուսագյուղ (Արագածոտնի մարզ)|Լուսա]], [[Ծաղկաշեն (Արագածոտնի մարզ)|Ծաղկաշեն]], [[Կայք (Արագածոտնի մարզ)|Կայք]], [[Հարթավան]], [[Ձորագլուխ]], [[Մելիքգյուղ|Մելիք]], [[Նիգավան]], [[Շենավան (Արագածոտնի մարզ)|Շենավան]], [[Շողակն]], [[Չքնաղ (գյուղ)|Չքնաղ]], [[Ջրամբար (գյուղ)|Ջրամբար]], [[Սարալանջ (Արագածոտնի մարզ)|Սարալանջ]], [[Վարդենիս (գյուղ)|Վարդենիս]], [[Վարդենուտ]], [[Քուչակ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Ապարան համայնքի մասին |url=https://www.aparan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |website=Ապարանի համայնքապետարան}}</ref>
|-
|[[Ալագյազ (համայնք)|Ալագյազ համայնք]]
|
|133.41
|4,896
|[[Ալագյազ]]
|[[Ավշեն]], [[Կանիաշիր]], [[Ճարճակիս]], [[Միջնատուն]], [[Միրաք]], [[Շենկանի]], [[Ջամշլու]], [[Ռյա Թազա|Ռյա թազա]], [[Սադունց]], [[Սիփան (գյուղ)|Սիփան]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Համայնքի անձնագիր |url=https://www.alagyaz.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ծաղկահովիտ (համայնք)|Ծաղկահովիտ համայնք]]
|
|17․14
|2,163
|[[Ծաղկահովիտ]]
|[[Բերքառատ]], [[Գեղադիր (Արագածոտն)|Գեղադիր]], [[Գեղաձոր]], [[Գեղարոտ]], [[Լեռնապար]], [[Ծիլքար]],  [[Հնաբերդ (Արագածոտնի մարզ)|Հնաբերդ]], [[Նորաշեն (Արագածոտն)|Նորաշեն]], [[Վարդաբլուր (Արագածոտնի մարզ)|Վարդաբլուր]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Համայնքի մասին |url=https://www.tsaghkahovithamaynq.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Թալին համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Talin.png|կենտրոն|100x100փքս]]
|948.75
|38,060
|[[Թալին]]
|[[Ագարակավան]], [[Ակունք (Արագածոտնի մարզ)|Ակունք]], [[Աշնակ]], [[Արագածավան]], [[Արտենի]], [[Գառնահովիտ]], [[Գետափ (գյուղ, Արագածոտնի մարզ)|Գետափ]], [[Դաշտադեմ (Արագածոտնի մարզ)|Դաշտադեմ]], [[Դավթաշեն (գյուղ)|Դավթաշեն]], [[Դիան]], [[Եղնիկ (Արագածոտնի մարզ)|Եղնիկ]], [[Զարինջա]], [[Զովասար]], [[Թաթուլ (Արագածոտնի մարզ)|Թաթուլ]], [[Իրինդ]], [[Լուսակն (Արագածոտնի մարզ)|Լուսակն]] [[Ծաղկասար]], [[Կաթնաղբյուր (Արագածոտնի մարզ)|Կաթնաղբյուր]], [[Կարմրաշեն (Արագածոտնի մարզ)|Կարմրաշեն]], [[Կաքավաձոր]], [[Հացաշեն]], [[Ձորագյուղ (Արագածոտնի մարզ)|Ձորա]], [[Մաստարա]], [[Ներքին Բազմաբերդ]], [[Ներքին Սասնաշեն]], [[Նոր Արթիկ]], [[Շղարշիկ]], [[Ոսկեթաս]], [[Պարտիզակ (Արագածոտնի մարզ)|Պարտիզակ]], [[Սուսեր (գյուղ)|Սուսեր]], [[Վերին Բազմաբերդ]], [[Վերին Սասնաշեն]], [[Ցամաքասար]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Թալին համայնքի անձնագիր |url=https://www.talin.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Արևուտ համայնք]]
|
|144.35
|631
|[[Արևուտ]]
|[[Դդմասար]], [[Թլիկ]], [[Կանչ (Արագածոտնի մարզ)|Կանչ]], [[Հակո]], [[Սորիկ]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Արևուտ համայնքի մասին |url=https://www.arevut.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |website=Արևուտի համայնքապետարան}}</ref>
|-
|[[Շամիրամ (գյուղ)|Շամիրամ]]
|
|9․15
|1․500
|[[Շամիրամ (գյուղ)|Շամիրամ]]
|
|Ազգային փոքրամասնությամբ ([[եզդիներ]]ով) բնակեցված համայնք
|
|-
|[[Մեծաձոր համայնք]]
|
|23.61
|305
|[[Մեծաձոր]]
|[[Օթևան (Արագածոտնի մարզ)|Օթևան]]
|Չշփոթել [[Մեծամոր (համայնք)|Մեծամոր համայնքի]] հետ
|<ref>{{Cite web |title=Մեծաձորի մայանքապետարան |url=https://www.metsadzor.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Արարատի մարզ ==
[[Արարատի մարզ]]ում գոյություն ունի 5 համայնք՝ [[Արտաշատ համայնք|Արտաշատ]], [[Արարատ համայնք|Արարատ]], [[Մասիս համայնք|Մասիս]], [[Վեդի համայնք|Վեդի]], [[Վերին Դվին]]։ Վերջինս բնակեցված է [[ասորիներ]]ով։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Արտաշատ համայնք]]
|[[Պատկեր:Արտաշատի զինանշան.jpg|կենտրոն|102x102փքս]]
|620․76
|109․545
|[[Արտաշատ]]
|[[Աբովյան (գյուղ)|Աբովյան]], [[Ազատավան]], [[Այգեզարդ]], [[Այգեպատ]], [[Այգեստան (Արարատի մարզ)|Այգեստան]], [[Արաքսավան]], [[Արևշատ (Արարատի մարզ)|Արևշատ]], [[Բաղրամյան (Արարատի մարզ)|Բաղրամյան]], [[Բարձրաշեն (Արարատի մարզ)|Բարձրաշեն]], [[Բերդիկ (գյուղ, Արարատի մարզ)|Բերդիկ]], [[Բերքանուշ]], [[Բյուրավան]], [[Բուրաստան]], [[Գետազատ]], [[Դալար (Արարատի մարզ)|Դալար]], [[Դեղձուտ]], [[Դիմիտրով]], [[Դիտակ]], [[Դվին (Արարատի մարզ)|Դվին]], [[Լանջազատ]], [[Կանաչուտ]], [[Կաքավաբերդ]], [[Հնաբերդ (Արարատի մարզ)|Հնաբերդ]], [[Հովտաշեն (Արարատի մարզ)|Հովտաշեն]], [[Մասիս (Արարատի մարզ)|Մասիս]], [[Մխչյան]], [[Մրգանուշ]], [[Մրգավան]], [[Մրգավետ]], [[Նարեկ (Արարատի մարզ)|Նարեկ]], [[Նշավան]], [[Նորաշեն (Արարատի մարզ)|Նորաշեն]], [[Շահումյան (Արարատի մարզ)|Շահումյան]], [[Ոստան (Արարատի մարզ)|Ոստան]], [[Ջրաշեն (Արարատի մարզ)|Ջրաշեն]], [[Վարդաշեն (Արարատի մարզ)|Վարդաշեն]], [[Վերին Արտաշատ]], [[Քաղցրաշեն]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Արտաշատ համայնքի մասին |url=https://www.artashat.am/Pages/Home/Default.aspx}}</ref>
|-
|[[Արարատ համայնք]]
|
|420․41
|44․434
|[[Արարատ (քաղաք)|Արարատ]]
|[[Արարատ (գյուղ)|Արարատ]], [[Ավշար]], [[Արմաշ (Արարատի մարզ)|Արմաշ]], [[Երասխ (Արարատի մարզ)|Երասխ]], [[Զանգակատուն]], [[Լանջառ]], [[Նոյակերտ]], [[Ուրցալանջ]], [[Պարույր Սևակ (գյուղ)|Պարույր Սևակ]], [[Սուրենավան]], [[Վարդաշատ (Արարատի մարզ)|Վարդաշատ]], [[Տիգրանաշեն]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Արարատ համայնքի անձնագիր |url=https://www.araratcity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Մասիս համայնք]]
| 
|18․73
|22․831
|[[Մասիս (քաղաք)|Մասիս]]
|[[Այնթապ (Արարատի մարզ)|Այնթապ]], [[Ազատաշեն]], [[Արբաթ]], [[Արգավանդ (Արարատի մարզ)|Արգավանդ]], [[Արևաբույր]], [[Գեղանիստ (Արարատի մարզ)|Գեղանիստ]], [[Գետափնյա]], [[Դաշտավան]], [[Դարակերտ]], [[Դարբնիկ]], [[Զորակ]], [[Խաչփառ]], [[Հայանիստ]], [[Հովտաշատ]], [[Ղուկասավան]], [[Մարմարաշեն]], [[Նիզամի (Արարատի մարզ)|Նիզամի]], [[Նոր Խարբերդ]], [[Նոր Կյուրին]], [[Նորաբաց]], [[Նորամարգ]], [[Ջրահովիտ]], [[Ռանչպար (Արարատի մարզ)|Ռանչպար]], [[Սայաթ-Նովա (Արարատի մարզ)|Սայաթ-Նովա]], [[Սիս (Արարատի մարզ)|Սիս]], [[Սիփանիկ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Մասիս համայնքի մասին |url=https://www.masiscity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Վերին Դվին]]
|
|12․34
|2․300
|[[Վերին Դվին]]
|
|Ազգային փոքրամասնությամբ ([[ասորիներ]]ով) բնակեցված համայնք
|<ref>{{Cite web |title=Արարատի մարզի Վերին Դվին համայնք |url=https://www.verindvin.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20240118180148/https://www.verindvin.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |archive-date=2024 թ․ հունվարի 18 |access-date=2024 թ․ հունվարի 18}}</ref>
|-
|[[Վեդի համայնք|Վեդիի համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Vedi.jpg|կենտրոն|114x114փքս]]
|40․24
|53․330
|[[Վեդի (քաղաք)|Վեդի]]
|[[Այգավան]], [[Արալեզ (գյուղ)|Արալեզ]], [[Գինեվետ]], [[Գոռավան]], [[Դաշտաքար (Արարատի մարզ)|Դաշտաքար]], [[Եղեգնավան]], [[Լանջանիստ]], [[Լուսաշող]], [[Լուսառատ]], [[Նոր կյանք (Արարատի մարզ)|Նոր Կյանք]], [[Նոր ուղի (Արարատի մարզ)|Նոր Ուղի]], [[Շաղափ (Արարատի մարզ)|Շաղափ]], [[Ոսկետափ]], [[Սիսավան (Արարատի մարզ)|Սիսավան]], [[Վանաշեն]], [[Տափերական]], [[Ուրցաձոր]], [[Փոքր Վեդի]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Վեդիի համայնք |url=https://www.vedicity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Արմավիրի մարզ ==
[[Արմավիրի մարզ]]ում համայնքների միավորումից հետո ձևավորվեց 8 համայնք՝ [[Արմավիր համայնք]], [[Արաքս համայնք]], [[Խոյ համայնք]], [[Մեծամոր (համայնք)|Մեծամոր համայնք]], [[Վաղարշապատ]], [[Փարաքար (համայնք)|Փարաքար համայնք]], [[Ֆերիկ]]։ Վերջինս բնակեցված է եզդիներով և հայերով, ինչի պետճառով չի մտնում [[Խոյ համայնք]]ի կազմի մեջ և առանձին համայնք է։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Արմավիր համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Armavir.jpg|կենտրոն|125x125փքս]]
|149.51
|65.515
|[[Արմավիր]]
|[[Այգեվան]], [[Արաքս (Էջմիածնի շրջան)|Արաքս]], [[Լենուղի]], [[Լուկաշին]], [[Խանջյան (Արմավիրի մարզ)|Խանջյան]], [[Հացիկ (Արմավիրի մարզ)|Հացիկ]], [[Մայիսյան (Արմավիրի մարզ)|Մայիսյան]], [[Մյասնիկյան]], [[Նորավան (Արմավիրի մարզ)|Նորավան]], [[Սարդարապատ]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Արմավիրի համայնքապետարան |url=https://www.armavircity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Արաքս համայնք]]
|
|123.38
|27.934
|[[Գայ (Արմավիրի մարզ)|Գայ]]
|[[Ակնաշեն]], [[Ապագա]], [[Առատաշեն]], [[Արաքս (Էջմիածնի շրջան)|Արաքս]], [[Արտիմետ]], [[Գրիբոյեդով (Արմավիրի մարզ)|Գրիբոյեդով]], [[Լուսագյուղ (Արմավիրի մարզ)|Լուսա]], [[Խորոնք (Արմավիրի մարզ)|Խորոնք]], [[Հայկաշեն (Արմավիրի մարզ)|Հայկաշեն]], [[Մեծամոր (Արմավիրի մարզ)|Մեծամոր]], [[Ջրառատ (Արմավիրի մարզ)|Ջրառատ]], [[Ջրարբի]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Արմավիրի մարզի Արաքս համայնք |url=https://www.araqshamaynq.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Բաղրամյան համայնք]]
|
|506.62
|19.957
|[[Բաղրամյան (Բաղրամյանի շրջան)|Բաղրամյան]]
|[[Արգինա (Արմավիրի մարզ)|Արգինա]], [[Արևադաշտ]], [[Արտամետ (Արմավիրի մարզ)|Արտամետ]], [[Բագարան (Արմավիրի մարզ)|Բագարան]], [[Դալարիկ]], [[Երվանդաշատ (Արմավիրի մարզ)|Երվանդաշատ]], [[Լեռնագոգ]], [[Կողբավան]], [[Հուշակերտ]], [[Շենիկ (Արմավիրի մարզ)|Շենիկ]] ,[[Վանանդ (Արմավիրի մարզ)|Վանանդ]], [[Տալվորիկ (Արմավիրի մարզ)|Տալվորիկ]], [[Քարակերտ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Բաղրամյան համայնքի անձնագիր |url=https://www.bagramyan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Խոյ համայնք]]
|
|111.81
|31.031
|[[Գեղակերտ]]
|[[Աղավնատուն (Արմավիրի մարզ)|Աղավնատուն]], [[Ամբերդ (Արմավիրի մարզ)|Ամբերդ]], [[Այգեշատ (Էջմիածնի շրջան)|Այգեշատ]], [[Արագած (Արմավիրի մարզ)|Արագած]], [[Արշալույս (Արմավիրի մարզ)|Արշալույս]], [[Դաշտ (Արմավիրի մարզ)|Դաշտ]], [[Դողս]], [[Լեռնամերձ]], [[Ծաղկալանջ]], [[Ծաղկունք (Արմավիրի մարզ)|Ծաղկունք]], [[Ծիածան (Արմավիրի մարզ)|Ծիածան]], [[Հայթաղ (Արմավիրի մարզ)|Հայթաղ]], [[Հովտամեջ]], [[Մոնթեավան]], [[Մրգաստան]], [[Շահումյան (Արմավիրի մարզ)|Շահումյան]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Խոյ համայնք |url=https://www.khoy.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Մեծամոր (համայնք)|Մեծամոր համայնք]]
|
|32,62
|78.682
|[[Մեծամոր]]
|[[Ալաշկերտ (Արմավիրի մարզ)|Ալաշկերտ]], [[Ակնալիճ]], [[Ամասիա (Արմավիրի մարզ)|Ամասիա]], [[Այգեշատ (Արմավիրի շրջան)|Այգեշատ]], [[Արազափ]], [[Արգավանդ (Արմավիրի մարզ)|Արգավանդ]], [[Արևիկ (Արմավիրի մարզ)|Արևիկ]], [[Արմավիր (գյուղ, Արմավիրի մարզ)|Արմավիր]], [[Արտաշար]], [[Բամբակաշատ]], [[Բերքաշատ]], [[Գետաշեն (Արմավիրի մարզ)|Գետաշեն]], [[Եղեգնուտ (Արմավիրի մարզ)|Եղեգնուտ]], [[Երասխահուն]], [[Զարթոնք (Արմավիրի մարզ)|Զարթոնք]], [[Հայկավան (Արմավիրի մարզ)|Հայկավան]], [[Մարգարա]], [[Մրգաշատ]], [[Նալբանդյան]], [[Նոր Արմավիր]], [[Նոր Արտագերս]], [[Նոր Կեսարիա]], [[Նորապատ]], [[Շենավան (Արմավիրի մարզ)|Շենավան]], [[Ջանֆիդա (Արմավիրի մարզ)|Ջանֆիդա]], [[Ջրաշեն (Արմավիրի մարզ)|Ջրաշեն]], [[Վարդանաշեն]], [[Տանձուտ (Արմավիրի մարզ)|Տանձուտ]], [[Տարոնիկ]], [[Փշատավան]] 
|Չշփոթել [[Մեծաձոր համայնք]]ի հետ
|<ref>{{Cite web |title=Արմավիրի մարզի Մեծամոր համայնքի մասին |url=https://www.mecamorcity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Վաղարշապատ]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Ejmiatsin.svg|կենտրոն|105x105փքս]]
|26.70
|45.232
|[[Վաղարշապատ]]
|[[Ոսկեհատ (Արմավիրի մարզ)|Ոսկեհատ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Էջմիածնի քաղաքապետարան |url=https://ejmiatsin.am/}}</ref>
|-
|[[Փարաքար (համայնք)|Փարաքար համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Parakar.png|կենտրոն|127x127փքս]]
|59.91
|28.740
|[[Փարաքար]]
|[[Այգեկ (Արմավիրի մարզ)|Այգեկ]], [[Արևաշատ (Արմավիրի մարզ)|Արևաշատ]], [[Բաղրամյան (Էջմիածնի շրջան)|Բաղրամյան]], [[Թաիրով]], [[Մերձավան]]․ [[Մուսալեռ]], [[Նորակերտ (Արմավիրի մարզ)|Նորակերտ]], [[Պտղունք]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Փարաքարի համայնքապետարան |url=https://www.parakar.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ֆերիկ]]
|
|4․06
|441
|[[Ֆերիկ]]
|
|Ազգային փոքրամասնությամբ ([[եզդիներ]]ով) բնակեցված համայնք
|<ref>{{Cite web |title=Արմավիրի մարզի Ֆերիկ համայնք |url=https://www.ferik.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Գեղարքունիքի մարզ ==
Հայաստանի մակերեսով ամենամեծ մարզը՝ [[Գեղարքունիքի մարզ]]ը, բաժանված է 5 համայնքների։ [[Սևան (համայնք)|Սևան]], [[Գավառ (համայնք)|Գավառ]], [[Մարտունի համայնք|Մարտունի]], [[Վարդենիս (համայնք)|Վարդենիս]], [[Ճամբարակ (համայնք)|Ճամբարակ]] համայնքները հանդիսանում են Գեղարքունիքի համայնքները։ Մարզում ներառված էր նաև խոշորացված [[Գեղամասար (համայնք)|Գեղամասար համայնքը]], որը հետագայում միացվել է [[Վարդենիս (համայնք)|Վարդենիս համայնքին]]։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Գավառ (համայնք)|Գավառ համայնք]]
|[[Պատկեր:ԼՈԳՈ.png|կենտրոն|146x146փքս]]
|668.34
|29.146
|[[Գավառ (քաղաք)|Գավառ]]
|[[Բերդկունք]], [[Գանձակ (Գեղարքունիքի մարզ)|Գանձակ]], [[Գեղարքունիք (գյուղ)|Գեղարքունիք]], [[Լանջաղբյուր]], [[Լճափ]], [[Ծաղկաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Ծաղկաշեն]], [[Ծովազարդ]], [[Կարմիրգյուղ|Կարմիր]], [[Հայրավանք (գյուղ)|Հայրավանք]], [[Նորատուս]]․ [[Սարուխան (Գեղարքունիքի մարզ)|Սարուխան]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Գավառ խոշորացված համայնք․ նկարագիր |url=https://www.gavarihamaynqapetaran.am/Pages/Home/Default.aspx}}</ref>
|-
|[[Ճամբարակ (համայնք)|Ճամբարակ համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Chambarak.jpg|կենտրոն|100x100փքս]]
|417.65
|11.993
|[[Ճամբարակ]]
|[[Աղբերք]], [[Այգուտ]], [[Անտառամեջ]], [[Արծվաշեն]], [[Արտանիշ]], [[Բարեպատ]], [[Գետիկ (գյուղ)|Գետիկ]], [[Դպրաբակ]], [[Դրախտիկ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Դրախտիկ]], [[Թթուջուր (Գեղարքունիքի մարզ)|Թթուջուր]], [[Ծափաթաղ]], [[Կալավան]], [[Ձորավանք]], [[Ճապկուտ (Գեղարքունիքի մարզ)|Ճապկուտ]], [[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]], [[Շողակաթ (գյուղ)|Շողակաթ]], [[Ջիլ (գյուղ)|Ջիլ]], [[Վահան (գյուղ)|Վահան]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Համայնքի մասին |url=https://www.chambarak.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Մարտունի համայնք]]
|
|1127.12
|89.207
|[[Մարտունի (գյուղ)|Մարտունի]]
|[[Աստղաձոր]], [[Արծվանիստ]], [[Գեղհովիտ]], [[Երանոս (Գեղարքունիքի մարզ)|Երանոս]], [[Զոլաքար]], [[Լեռնակերտ]], [[Լիճք (Գեղարքունիքի մարզ)|Լիճք]], [[Ծակքար]], [[Ծովասար]], [[Ծովինար (գյուղ)|Ծովինար]], [[Ձորաղբյուր|Ձորա]], [[Մադինա]], [[Ներքին Գետաշեն]], [[Նշխարք (Գեղարքունիքի մարզ)|Նշխարք]], [[Վաղաշեն]], [[Վարդաձոր (Գեղարքունիքի մարզ)|Վարդաձոր]], [[Վարդենիկ]], [[Վերին Գետաշեն]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Մարտունի համայնք |url=https://www.martuni.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Սևան (համայնք)|Սևան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms, Sevan.png|կենտրոն|107x107փքս]]
|319.54
|43.947
|[[Սևան (քաղաք)|Սևան]]
|[[Գագարին]], [[Գեղամավան]], [[Դդմաշեն]], [[Զովաբեր]], [[Լճաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Լճաշեն]], [[Ծաղկունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ծաղկունք]], [[Ծովագյուղ]], [[Նորաշեն (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորաշեն]], [[Չկալովկա]], [[Սեմյոնովկա]], [[Վարսեր]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Սևան համայնքի անձնագիր |url=https://www.sevancity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Վարդենիս (համայնք)|Վարդենիս համայնք]]
|
|1213.01
|39․162
|[[Վարդենիս]]
|[[Ազատ (Գեղարքունիքի մարզ)|Ազատ]], [[Ախպրաձոր]], [[Ակունք (Գեղարքունիքի մարզ)|Ակունք]], [[Այրք]], [[Ավազան (գյուղ)|Ավազան]], [[Արեգունի]], [[Արփունք]], [[Գեղամաբակ]], [[Գեղամասար]], [[Գեղաքար]], [[Դարանակ]], [[Զառիվար|Զառիվեր]], [[Լճավան]], [[Լուսակունք]], [[Խաչաղբյուր (Գեղարքունիքի մարզ)|Խաչաղբյուր]], [[Ծովակ]], [[Կախակն]], [[Կարճաղբյուր]], [[Կութ]], [[Կուտական]], [[Մաքենիս]], [[Մեծ Մասրիկ]], [[Ներքին Շորժա]], [[Նորաբակ]], [[Նորակերտ (Գեղարքունիքի մարզ)|Նորակերտ]], [[Շատջրեք]], [[Շատվան]], [[Ջաղացաձոր]], [[Սոթք (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Սոթք]], [[Վանեվան]], [[Վերին Շորժա]], [[Տորֆավան]], [[Տրետուք]], [[Փամբակ (գյուղ, Գեղարքունիքի մարզ)|Փամբակ]], [[Փոքր Մասրիկ]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Վարդենիս համայնքի անձնագիր |url=https://www.vardenis.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |website=Վարդենիսի համայնքապետարան}}</ref>
|}

== Լոռվա մարզ ==
[[Լոռու մարզ|Լոռվա մարզը]], Կոտայքի մարզի հետ զուգահեռ, ամենաշատ համայնքներ ունեցող մարզն է։ Այստեղ կա 11 համայնք՝ [[Ալավերդի (համայնք)|Ալավերդի]], [[Գյուլագարակ (համայնք)|Գյուլագարակ]], [[Թումանյան (համայնք)|Թումանյան]], [[Փամբակ (համայնք)|Փամբակ]], [[Լերմոնտովո (համայնք, Լոռու մարզ)|Լերմոնտովո]], [[Ֆիոլետովո]], [[Վանաձոր (համայնք)|Վանաձոր]], [[Սպիտակ (համայնք)|Սպիտակ]], [[Ստեփանավան (համայնք)|Ստեփանավան]], [[Տաշիր (համայնք)|Տաշիր]], [[Լոռի Բերդ (համայնք)|Լոռի Բերդ]]։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Վանաձոր (համայնք)|Վանաձոր համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Vanadzor.svg|կենտրոն|157x157փքս]]
|25.11
|76․500
|[[Վանաձոր]]
|[[Գուգարք (գյուղ)|Գուգարք]], [[Դարպաս]], [[Շահումյան (Լոռու մարզ)|Շահումյան]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Վանաձորի քաղաքապետարան |url=https://vanadzor.am/hamaynqi_anznagir/}}</ref>
|-
|[[Ալավերդի (համայնք)|Ալավերդի համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Alaverdi.png|կենտրոն|105x105փքս]]
|295,13
|40.365
|[[Ալավերդի]]
|[[Ախթալա]], [[Ակներ (Լոռու մարզ)|Ակներ]], [[Ամոջ]], [[Այգեհատ]], [[Առողջարանին կից գյուղ]], [[Արդվի]], [[Արևածագ (գյուղ)|Արևածագ]], [[Աքորի]], [[Բենդիկ]], [[Թեղուտ (Լոռու մարզ)|Թեղուտ]], [[Ծաթեր]], [[Ծաղկաշատ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Ծաղկաշատ]], [[Կաճաճկուտ]], [[Կարմիր Աղեկ]], [[Հագվի]], [[Հաղպատ (գյուղ)|Հաղպատ]], [[Ճոճկան]], [[Մեծ Այրում]], [[Մղարթ]], [[Նեղոց]], [[Շամլուղ]], [[Շնող (Լոռու մարզ)|Շնող]], [[Ջիլիզա]], [[Փոքր Այրում]], [[Քարկոփ]], [[Օձուն (գյուղ)|Օձուն]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Ալավերդի համայնք |url=https://www.alaverdi.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Գյուլագարակ (համայնք)|Գյուլագարակ համայնք]]
|[[Պատկեր:Gyulagarak coat of arms.png|կենտրոն|100x100փքս]]
|199․71
|8․853
|[[Գյուլագարակ]]
|[[Ամրակից]], [[Գարգառ]], [[Կուրթան]], [[Հոբարձի]], [[Պուշկինո (Լոռու մարզ)|Պուշկինո]], [[Վարդաբլուր (Լոռու մարզ)|Վարդաբլուր]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Գյուլագարակ համայնքի մասին |url=https://www.gyulagarak.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Թումանյան (համայնք)|Թումանյան համայնք]]
|
|382․43
|6․727
|[[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյան]]
|[[Աթան]], [[Ահնիձոր]], [[Դսեղ]], [[Լորուտ]], [[Մարց (Լոռու մարզ)|Մարց]], [[Շամուտ]], [[Չկալով (Լոռու մարզ)|Չկալով]], [[Քարինջ]], [[Քոբայր (գյուղ)|Քոբայր]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Թումանյան համայնքի մասին |url=https://www.tumanyancity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Փամբակ (համայնք)|Փամբակ համայնք]]
|
|
|
|[[Փամբակ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Փամբակ]]
|[[Ազնվաձոր]], [[Անտառամուտ]], [[Արջուտ]], [[Բազում]], [[Գուշար]], [[Դեբեդ]], [[Եղեգնուտ (Լոռու մարզ)|Եղեգնուտ]], [[Ժամատուն (գյուղ)|Ժամատուն]], [[Լեռնապատ]], [[Լեռնաջուր]], [[Ծաղկոց (Հալավար)|Ծաղկոց]], [[Մարգահովիտ]], [[Ձորագետ]], [[Ձորագյուղ (Լոռու մարզ)|Ձորա]], [[Վահագնաձոր]], [[Վահագնի]], [[Քարաբերդ (Լոռու մարզ)|Քարաբերդ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Փամբակ համայնք |url=https://www.pambak.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Սպիտակ (համայնք)|Սպիտակ համայնք]]
|[[Պատկեր:Spitak seal.jpg|կենտրոն|100x100փքս]]
|615.31
|43.460
|[[Սպիտակ (քաղաք)|Սպիտակ]]
|[[Արջահովիտ|Արջհովիտ]], [[Արևաշող]], [[Գեղասար (Լոռու մարզ)|Գեղասար]], [[Գոգարան]], [[Լեռնանցք (գյուղ)|Լեռնանցք]], [[Լեռնավան]], [[Լուսաղբյուր (Լոռու մարզ)|Լուսաղբյուր]], [[Խնկոյան (գյուղ)|Խնկոյան]], [[Ծաղկաբեր]], [[Կաթնաջուր]], [[Հարթագյուղ|Հարթա]], [[Մեծ Պարնի]], [[Նոր Խաչակապ]], [[Շենավան (Լոռու մարզ)|Շենավան]], [[Շիրակամուտ]], [[Ջրաշեն (Լոռու մարզ)|Ջրաշեն]], [[Սարալանջ (Լոռու մարզ)|Սարալանջ]], [[Սարահարթ (գյուղ)|Սարահարթ]], [[Սարամեջ]], [[Քարաձոր]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Սպիտակ համայնք |url=https://www.spitak.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ստեփանավան (համայնք)|Ստեփանավան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Stepanavan.png|կենտրոն|100x100փքս]]
|59.07
|20․527
|[[Ստեփանավան]]
|[[Արմանիս]], [[Կաթնաղբյուր (Լոռու մարզ)|Կաթնաղբյուր]], [[Ուրասար]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Համայնքներ․ Ստեփանավան |url=http://lori.mtad.am/about-communities/469/ |website=Լոռու մարզպետի աշխատակազմ}}</ref>
|-
|[[Տաշիր (համայնք)|Տաշիր համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Tashir.jpg|կենտրոն|100x100փքս]]
|403․59
|15․865
|[[Տաշիր]]
|[[Ապավեն (Լոռու մարզ)|Ապավեն]], [[Արծնի]], [[Բլագոդարնոյե]], [[Գետավան (Լոռու մարզ)|Գետավան]], [[Գոգավան]], [[Դաշտադեմ (Լոռու մարզ)|Դաշտադեմ]], [[Լեռնահովիտ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լեռնահովիտ]], [[Կաթնառատ (Լոռու մարզ)|Կաթնառատ]], [[Կրուգլայա շիշկա]], [[Ձյունաշող]], [[Ձորամուտ]], [[Մեդովկա (Հայաստան)|Մեդովկա]], [[Մեծավան]], [[Մեղվահովիտ]], [[Միխայելովկա (Լոռու մարզ)|Միխայելովկա]], [[Նովոսելցովո]], [[Նորամուտ]], [[Նորաշեն (Լոռու մարզ)|Նորաշեն]], [[Պաղաղբյուր]], [[Պետրովկա (Լոռու մարզ)|Պետրովկա]], [[Պրիվոլնոյե (Լոռու մարզ)|Պրիվոլնոյե]], [[Սարատովկա (գյուղ, Լոռու մարզ)|Սարատովկա]], [[Սարչապետ]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Տաշիր համայնք |url=https://www.tashircity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Լոռի Բերդ (համայնք)|Լոռի Բերդ համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Lori Berd.jpg|կենտրոն|100x100փքս]]
|170.41
|5.369
|[[Լոռի Բերդ (գյուղ)|Լոռի Բերդ]]
|[[Ագարակ (գյուղ, Լոռու մարզ)|Ագարակ]], [[Բովաձոր]], [[Լեջան]], [[Կողես]], [[Հովնանաձոր]], [[Յաղդան (Լոռու մարզ)|Յաղդան]], [[Սվերդլով (Լոռու մարզ)|Սվերդլով]], [[Ուռուտ (Լոռու մարզ)|Ուռուտ]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Լոռի Բերդ համայնք |url=https://www.loriberd.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Լերմոնտովո (համայնք, Լոռու մարզ)|Լերմոնտովո համայնք]]
|
|25․63
|880
|[[Լերմոնտովո (գյուղ, Լոռու մարզ)|Լերմոնտովո]]
|[[Անտառաշեն]]
|Ազգային փոքրամասնությամբ ([[ռուսներ]]ով/[[մոլոկաններ]]ով) բնակեցված համայնք
|<ref>{{Cite web |title=Լերմոնտովոյի համայնքապետարան |url=https://www.lermontovo.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ֆիոլետովո|Ֆիոլետովո համայնք]]
|
|44․30
|1․271
|[[Ֆիոլետովո]]
|
|Ազգային փոքրամասնությամբ ([[ռուսներ]]ով/[[մոլոկաններ]]ով) բնակեցված համայնք
|<ref>{{Cite web |title=Ֆիոլետովո համայնքի անձնագիր |url=https://www.fioletovo.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Կոտայքի մարզ ==
Հայաստանի [[Կոտայքի մարզ]]ում ներառված է 11 համայնք․ [[Աբովյան համայնք|Աբովյան]], [[Ակունք (համայնք)|Ակունք]], [[Արզնի]], [[Բյուրեղավան (համայնք)|Բյուրեղավան]], [[Գառնի համայնք|Գառնի]], [[Հրազդան համայնք|Հրազդան]], [[Եղվարդ (համայնք)|Նաիրի]], [[Ծաղկաձոր համայնք|Ծաղկաձոր]], [[Նոր Հաճն համայնք|Նոր Հաճն]], [[Չարենցավան (համայնք)|Չարենցավան]], [[Ջրվեժ (համայնք)|Ջրվեժ]]։ [[Արզնի|Արզնի համայնքը]] բնակեցված է [[ասորիներ]]ով և համարվում է ազգային փոքրամասնությամբ բնակեցված համայնք։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Հրազդան համայնք]]
|
|278․71
|66․582
|[[Հրազդան (քաղաք)|Հրազդան]]
|[[Լեռնանիստ]], [[Ջրառատ (Կոտայքի մարզ)|Ջրառատ]], [[Սոլակ]], [[Քաղսի]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Հրազդանի համայնքապետարան |url=https://www.hrazdan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Աբովյան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Abovyan.jpg|կենտրոն|100x100փքս]]
|173.82
|89․145
|[[Աբովյան (քաղաք)|Աբովյան]]
|[[Առինջ (Կոտայքի մարզ)|Առինջ]], [[Արամուս]], [[Բալահովիտ (Կոտայքի մարզ)|Բալահովիտ]], [[Գեղաշեն (Կոտայքի մարզ)|Գեղաշեն]], [[Գետարգել]], [[Կաթնաղբյուր (Կոտայքի մարզ)|Կաթնաղբյուր]], [[Կամարիս]], [[Մայակովսկի]], [[Պտղնի]], [[Վերին Պտղնի]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Աբովյան համայնքի անձնագիր |url=https://www.abovyan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ակունք (համայնք)|Ակունք համայնք]]
|
|302․84
|9․922
|[[Ակունք (Կոտայքի մարզ)|Ակունք]]
|[[Զառ (գյուղ)|Զառ]], [[Զովաշեն]], [[Կապուտան (Կոտայքի մարզ)|Կապուտան]], [[Կոտայք (գյուղ)|Կոտայք]], [[Հատիս (գյուղ)|Հատիս]], [[Նոր Գյուղ]], [[Սևաբերդ (Կոտայքի մարզ)|Սևաբերդ]] 
|
|
|-
|[[Բյուրեղավան (համայնք)|Բյուրեղավան համայնք]]
|
|24,52
|12․229
|[[Բյուրեղավան]]
|[[Ջրաբեր]], [[Նուռնուս]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Բյուրեղավան համայնքի մասին |url=https://www.byureghavan-kotayk.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Գառնի համայնք]]
|
|58․75
|13․058
|[[Գառնի (գյուղ)|Գառնի]]
|[[Գեղադիր (Կոտայքի մարզ)|Գեղադիր]], [[Գեղարդ (Կոտայքի մարզ)|Գեղարդ]], [[Գողթ (գյուղ)|Գողթ]], [[Հացավան (Կոտայքի մարզ)|Հացավան]], [[Ողջաբերդ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Գառնիի համայնքապետարան |url=https://www.kotayk-garni.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref><ref>{{Cite web |title=Կոտայքի մարզպետի աշխատակազմ․ Գառնի համայնք |url=http://kotayk.mtad.am/about-communities/21/}}</ref>
|-
|[[Նաիրի համայնք]]
|
|272.59
|25․708
|[[Եղվարդ]]
|[[Արագյուղ]], [[Բուժական]], [[Զովունի]], [[Զորավան]], [[Պռոշյան]], [[Սարալանջ (Կոտայքի մարզ)|Սարալանջ]], [[Քասախ (Կոտայքի մարզ)|Քասախ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Կոտայքի համայնքապետարան |url=https://www.yeghvard.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ծաղկաձոր համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Tsaghkadzor.png|կենտրոն|118x118փքս]]
|395․36
|7․240
|[[Ծաղկաձոր]]
|[[Աղավնաձոր (Կոտայքի մարզ)|Աղավնաձոր]], [[Արտավազ]], [[Գոռգոչ]], [[Հանքավան]], [[Մարմարիկ (Կոտայքի մարզ)|Մարմարիկ]], [[Մեղրաձոր]], [[Փյունիկ (Կոտայքի մարզ)|Փյունիկ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Ծաղկաձոր համայնքի մասին |url=https://www.tsakhkadzor-kotayk.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Նոր Հաճն համայնք]]
|
|98.02
|31․888
|[[Նոր Հաճն]]
|[[Արգել]], [[Գետամեջ (Կոտայքի մարզ)|Գետամեջ]], [[Թեղենիք]], [[Մրգաշեն]], [[Նոր Արտամետ]], [[Նոր Գեղի]], [[Քանաքեռավան]], [[Քարաշամբ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Նոր Հաճնի անձնագիր |url=https://municipality.hachn.am/Pages/Home/Default.aspx}}</ref>
|-
|[[Չարենցավան (համայնք)|Չարենցավան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of ams of Charentsavan.png|կենտրոն|100x100փքս]]
|24․525
|39․494
|[[Չարենցավան]]
|[[Ալափարս]], [[Արզական]], [[Բջնի]], [[Կարենիս]], [[Ֆանտան]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Չարենցավան համայնքի անձնագիր |url=https://www.charentsavan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ջրվեժ (համայնք)|Ջրվեժ համայնք]]
|
|54․90
|10․670
|[[Ջրվեժ (գյուղ)|Ջրվեժ]]
|[[Զովք (գյուղ, Կոտայքի մարզ)|Զովք]], [[Ձորաղբյուր]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Ջրվեժի համայնքի անձնագիր |url=https://www.jrvezh.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Արզնի|Արզնի համայնք]]
|
|18․07
|3․004
|[[Արզնի]]
|
|Ազգային փոքրամասնությամբ ([[ասորիներ]]ով) բնակեցված համայնք
|<ref>{{Cite web |title=Արզնիի համայնքապետարան․ համայնքի անձնագիր |url=https://www.arzni-kotayk.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20220928155831/https://arzni-kotayk.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |archive-date=2022 թ․ սեպտեմբերի 28 |access-date=2024 թ․ հունվարի 19}}</ref>
|}

== Շիրակի մարզ ==
[[Շիրակի մարզ]]ի համայնքները թվով 6-ն են՝ [[Աշոցք (համայնք)|Աշոցք]], [[Ամասիա համայնք|Ամասիա]], [[Գյումրի]], [[Ախուրյան (համայնք)|Ախուրյան]], [[Անի (համայնք, Շիրակի մարզ)|Անի]], [[Արթիկ համայնք|Արթիկ]]։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Գյումրի]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Gyumri.svg|կենտրոն|141x141փքս]]
|36.26
|118․600
|[[Գյումրի]]
|
|
|<ref>{{Cite web |title=Գյումրիի քաղաքապետարան |url=https://www.gyumricity.am/ |access-date=2024-01-19 |archive-date=2024-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240119180323/https://www.gyumricity.am/ |url-status=dead }}</ref>
|-
|[[Ախուրյան (համայնք)|Ախուրյան համայնք]]
|
|558․89
|44․950
|[[Ախուրյան (Շիրակի մարզ)|Ախուրյան]]
|[[Ազատան]], [[Ախուրիկ]], [[Ախուրյան կայարանի գյուղ]], [[Այգաբաց]], [[Առափի]], [[Արևիկ (Շիրակի մարզ)|Արևիկ]], [[Բայանդուր]], [[Բասեն (Շիրակի մարզ)|Բասեն]], [[Բենիամին]], [[Գետք]], [[Երազգավորս]], [[Լեռնուտ]], [[Կամո (Շիրակի մարզ)|Կամո]], [[Կապս]], [[Կառնուտ]], [[Կարմրաքար (Շիրակի մարզ)|Կարմրաքար]], [[Կրաշեն]], [[Հայկավան (Շիրակի մարզ)|Հայկավան]], [[Հացիկ (Շիրակի մարզ)|Հացիկ]], [[Հացիկավան]], [[Հովիտ]], [[Հովունի]], [[Ղարիբջանյան (գյուղ)|Ղարիբջանյան]], [[Մայիսյան (Շիրակի մարզ)|Մայիսյան]], [[Մարմաշեն (Շիրակի մարզ)|Մարմաշեն]], [[Մեծ Սարիար]], [[Շիրակ (գյուղ, Շիրակի մարզ)|Շիրակ]], [[Ոսկեհասկ]], [[Ջաջուռ]], [[Ջաջուռավան]], [[Ջրառատ (Շիրակի մարզ)|Ջրառատ]], [[Վահրամաբերդ]], [[Փոքրաշեն]], [[Քեթի (գյուղ)|Քեթի]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Ախուրյան համայնքի անձնագիր |url=https://www.akhuryan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ամասիա համայնք]]
|
|201․87
|8․765
|[[Ամասիա (Շիրակի մարզ)|Ամասիա]]
|[[Ալվար]], [[Աղվորիկ]], [[Արավետ]], [[Արդենիս]], [[Արեգնադեմ]], [[Բանդիվան]], [[Բերդաշեն (Շիրակի մարզ)|Բերդաշեն]], [[Բյուրակն (Շիրակի մարզ)|Բյուրակն]], [[Գառնառիճ]], [[Գտաշեն]], [[Դարիկ]], [[Եղնաջուր]], [[Երիզակ (Շիրակի մարզ)|Երիզակ]], [[Զարիշատ (Շիրակի մարզ)|Զարիշատ]], [[Զորակերտ]], [[Լորասար]], [[Ծաղկուտ]], [[Կամխուտ]], [[Հողմիկ]], [[Հովտուն]], [[Մեղրաշատ]], [[Շաղիկ]], [[Ողջի (Շիրակի մարզ)|Ողջի]], [[Պաղակն]], [[Ջրաձոր]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Ամասիա համայնքի մասին |url=https://www.amasia.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |access-date=2024-01-19 |archive-date=2023-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230726091731/https://www.amasia.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291 |url-status=dead }}</ref>
|-
|[[Անի (համայնք, Շիրակի մարզ)|Անի համայնք]]
|
|444․54
|22․986
|[[Մարալիկ]]
|[[Աղին (Շիրակի մարզ)|Աղին]], [[Անիավան]], [[Անիպեմզա]], [[Բագրավան (Շիրակի մարզ)|Բագրավան]], [[Բարձրաշեն (Շիրակի մարզ)|Բարձրաշեն]], [[Գուսանագյուղ]], [[Իսահակյան (Շիրակի մարզ)|Իսահակյան]], [[Լանջիկ]], [[Լուսաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Լուսաղբյուր]], [[Հայկաձոր (Շիրակի մարզ)|Հայկաձոր]], [[Ձիթհանքով]], [[Ձորակապ]], [[Շիրակավան]], [[Նորշեն (Շիրակի մարզ)|Նորշեն]], [[Ջրափի]], [[Սառնաղբյուր (Շիրակի մարզ)|Սառնաղբյուր]], [[Սարակապ]], [[Քարաբերդ (Շիրակի մարզ)|Քարաբերդ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Անի համայնքի անձնագիր |url=https://www.anicity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Աշոցք (համայնք)|Աշոցք համայնք]]
|
|558.62
|10․703
|[[Աշոցք]]
|[[Արփենի]], [[Բաշգյուղ]], [[Բավրա (Շիրակի մարզ)|Բավրա]], [[Գոգհովիտ]], [[Զույգաղբյուր]], [[Թավշուտ]], [[Թորոսգյուղ]], [[Լեռնագյուղ]], [[Կարմրավան]], [[Կաքավասար]], [[Կրասար]], [[Հարթաշեն (Շիրակի մարզ)|Հարթաշեն]], [[Ձորաշեն]], [[Ղազանչի (Շիրակի մարզ)|Ղազանչի]], [[Մեծ Սեպասար]], [[Մուսայելյան (Շիրակի մարզ)|Մուսայելյան]], [[Սալուտ]], [[Սարագյուղ]], [[Սարապատ]], [[Սիզավետ]], [[Վարդաղբյուր]] ,[[Ցողամարգ]], [[Փոքր Սարիար]], [[Փոքր Սեպասար]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Աշոցքի համայնքապետարան |url=https://www.ashotsq.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Արթիկ համայնք]]
| 
|415․69
|52․263
|[[Արթիկ]]
|[[Անուշավան (Շիրակի մարզ)|Անուշավան]], [[Արևշատ (Շիրակի մարզ)|Արևշատ]], [[Գեղանիստ (Շիրակի մարզ)|Գեղանիստ]], [[Գետափ (գյուղ, Շիրակի մարզ)|Գետափ]], [[Լեռնակերտ]], [[Լուսակերտ (Շիրակի մարզ)|Լուսակերտ]], [[Հայկասար]], [[Հայրենյաց]], [[Հառիճ]], [[Հոռոմ]], [[Հովտաշեն (Շիրակի մարզ)|Հովտաշեն]], [[Մեծ Մանթաշ]], [[Մեղրաշեն]], [[Նահապետավան]], [[Նոր Կյանք (Շիրակի մարզ)|Նոր Կյանք]], [[Պեմզաշեն]], [[Սարալանջ (Շիրակի մարզ)|Սարալանջ]], [[Սարատակ (Շիրակի մարզ)|Սարատակ]], [[Սպանդարյան (Շիրակի մարզ)|Սպանդարյան]], [[Վարդաքար]], [[Տուֆաշեն]], [[Փանիկ]], [[Փոքր Մանթաշ]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Արթիկ համայնքի անձնագիր |url=https://www.artik.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Սյունիքի մարզ ==
[[Սյունիքի մարզ]]ում գոյություն ունի 7 համայնք՝ [[Սիսիան (համայնք)|Սիսիան]], [[Գորիս (համայնք)|Գորիս]], [[Տեղ (համայնք)|Տեղ]], [[Տաթև (համայնք)|Տաթև]], [[Կապան (համայնք)|Կապան]], [[Քաջարան (համայնք)|Քաջարան]], [[Մեղրի (համայնք)|Մեղրի]]։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Կապան (համայնք)|Կապան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Kapan.jpg|կենտրոն|100x100փքս]]
|799․81
|43․937
|[[Կապան]]
|[[Ագարակ (գյուղ, Սյունիքի մարզ)|Ագարակ]], [[Աղվանի (գյուղ)|Աղվանի]], [[Աճանան (գյուղ)|Աճանան]], [[Անտառաշատ (Սյունիքի մարզ)|Անտառաշատ]], [[Առաջաձոր (Սյունիքի մարզ)|Առաջաձոր]], [[Արծվանիկ]], [[Բարգուշատ]], [[Գեղանուշ (գյուղ)|Գեղանուշ]], [[Գոմարան (Սյունիքի մարզ)|Գոմարան]], [[Դավիթ Բեկ (գյուղ)|Դավիթ Բեկ]], [[Դիցմայրի (Սյունիքի մարզ)|Դիցմայրի]], [[Եղեգ (Սյունիքի մարզ)|Եղեգ]], [[Եղվարդ (Սյունիքի մարզ)|Եղվարդ]], [[Ըրկենանց]], [[Խդրանց]], [[Խորձոր (Սյունիքի մարզ)|Խորձոր]], [[Ծավ]], [[Կաղնուտ]], [[Ձորաստան]], [[Ճակատեն]], [[Ներքին Խոտանան]], [[Ներքին Հանդ]], [[Նորաշենիկ (գյուղ, Սյունիքի մարզ)|Նորաշենիկ]], [[Շիկահող]], [[Շիշկերտ]], [[Շրվենանց]], [[Չափնի (Սյունիքի մարզ)|Չափնի]], [[Սզնակ]], [[Սյունիք (գյուղ)|Սյունիք]], [[Սրաշեն]], [[Սևաքար]], [[Վանեք]], [[Վարդավանք]], [[Վերին Խոտանան]], [[Տանձավեր]], [[Տավրուս]], [[Ուժանիս]], [[Օխտար]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Կապան համայնքի անձնագիր |url=https://www.kapan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Գորիս (համայնք)|Գորիս համայնք]]
|
|336․04
|29․540
|[[Գորիս]]
|[[Ակներ (Սյունիքի մարզ)|Ակներ]], [[Աղբուլաղ (Սյունիքի մարզ)|Աղբուլաղ]], [[Բարձրավան]], [[Խնձորեսկ]], [[Հարթաշեն (Սյունիքի մարզ)|Հարթաշեն]], [[Ձորակ (Սյունիքի մարզ)|Ձորակ]], [[Ներքին Խնձորեսկ]], [[Շուռնուխ]], [[Որոտան (գյուղ, Սյունիքի մարզ)|Որոտան]], [[Վանանդ (Սյունիքի մարզ)|Վանանդ]], [[Վերիշեն]], [[Քարահունջ (գյուղ)|Քարահունջ]]
|
|
|-
|[[Մեղրի (համայնք)|Մեղրի համայնք]]
|
|740.05
|11․769
|[[Մեղրի]]
|[[Ագարակ (քաղաք)|Ագարակ]], [[Ալվանք]], [[Այգեձոր (Սյունիքի մարզ)|Այգեձոր]], [[Գուդեմնիս]], [[Թխկուտ]], [[Լեհվազ]], [[Լիճք (Սյունիքի մարզ)|Լիճք]], [[Կարճևան]], [[Կուրիս]], [[Նռնաձոր]], [[Շվանիձոր]], [[Վահրավար]], [[Վարդանիձոր]], [[Տաշտուն]]
|
|
|-
|[[Սիսիան (համայնք)|Սիսիան համայնք]]
|[[Պատկեր:Sisian Coat of Arms.png|կենտրոն|131x131փքս]]
|1723․04
|32․274
|[[Սիսիան]]
|[[Ախլաթյան (Սյունիքի մարզ)|Ախլաթյան]], [[Աղիտու]], [[Անգեղակոթ]], [[Աշոտավան]], [[Արևիս]], [[Բալաք]], [[Բնունիս]], [[Բռնակոթ (գյուղ)|Բռնակոթ]], [[Գետաթաղ]], [[Գորայք]], [[Դաստակերտ]], [[Դարբաս]], [[Թանահատ (գյուղ)|Թանահատ]], [[Թասիկ]], [[Իշխանասար]], [[Լծեն]], [[Լոր (Սյունիքի մարզ)|Լոր]], [[Ծղուկ (գյուղ)|Ծղուկ]], [[Հացավան (Սյունիքի մարզ)|Հացավան]], [[Մուցք]], [[Նժդեհ (գյուղ)|Նժդեհ]], [[Նորավան (Սյունիքի մարզ)|Նորավան]], [[Շաղատ (գյուղ)|Շաղատ]], [[Շամբ (գյուղ)|Շամբ]], [[Շաքի (գյուղ)|Շաքի]], [[Շենաթաղ]], [[Որոտնավան]], [[Ույծ]], [[Սալվարդ (գյուղ)|Սալվարդ]], [[Սառնակունք (գյուղ)|Սառնակունք]], [[Սպանդարյան (Սյունիքի մարզ)|Սպանդարյան]], [[Վաղատին]], [[Տոլորս]], [[Տորունիք]], [[Ցղունի]] 
|Տարածքային առումով Հայաստանի ամենամեծ համայնքն է
|<ref>{{Cite web |title=Սիսիան համայնքի մասին |url=https://www.sisian.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Տաթև (համայնք)|Տաթև համայնք]]
|
|263,59
|6․251
|[[Տաթև (գյուղ)|Տաթև]]
|[[Շինուհայր]], [[Հալիձոր]], [[Հարժիս]], [[Սվարանց]], [[Խոտ (գյուղ)|Խոտ]], [[Տանձատափ (Սյունիքի մարզ)|Տանձատափ]], [[Քաշունի]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Տաթևի համայնքապետարան․ Համայնքի մասին |url=https://www.tatevhamaynq.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Տեղ (համայնք)|Տեղ համայնք]]
|
|157,31
|5․543
|[[Տեղ (գյուղ)|Տեղ]]
|[[Արավուս]], [[Խնածախ (գյուղ, Սյունիքի մարզ)|Խնածախ]], [[Խոզնավար]], [[Կոռնիձոր]], [[Վաղատուր]], [[Քարաշեն]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Տեղ համայնքի անձնագիր |url=https://www.tegh.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Քաջարան (համայնք)|Քաջարան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Kajaran.png|կենտրոն|137x137փքս]]
|579․27
|8․233
|[[Քաջարան]]
|[[Անդոկավան]], [[Աջաբաջ]], [[Բաբիկավան]], [[Գեղավանք (Սյունիքի մարզ)|Գեղավանք]], [[Գեղի (Սյունիքի մարզ)|Գեղի]], [[Գետիշեն (Սյունիքի մարզ)|Գետիշեն]], [[Լեռնաձոր]], [[Կաթնառատ]], [[Կավճուտ]], [[Կարդ]], [[Կիցք]], [[Ձագիկավան]], [[Ներքին Գիրաթաղ]], [[Նոր Աստղաբերդ]], [[Ոչեթի]], [[Վերին Գեղավանք]], [[Վերին Գիրաթաղ]], [[Փուխրուտ]], [[Քաջարան]]ց, [[Քարուտ (Սյունիքի մարզ)|Քարուտ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Քաջարան համայնքի մասին |url=https://www.kajaran.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Վայոց ձորի մարզ ==
[[Վայոց ձորի մարզ]]ը բաղկացած է 5 համայնքներից՝ [[Արենի (համայնք)|Արենի]], [[Եղեգնաձոր համայնք|Եղեգնաձոր]], [[Վայք (համայնք)|Վայք]], [[Ջերմուկ (համայնք)|Ջերմուկ]], [[Եղեգիս (համայնք)|Եղեգիս]]։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Եղեգնաձոր համայնք]]
|
|460․92
|20․480
|[[Եղեգնաձոր]]
|[[Գետափ (գյուղ, Վայոց ձորի մարզ)|Գետափ]], [[Գլաձոր (գյուղ)|Գլաձոր]], [[Մալիշկա]], [[Վերնաշեն]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Եղեգնաձորի համայնքապետարան․ համայնքի անձնագիր |url=https://www.yeghegnadzor.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Արենի (համայնք)|Արենի համայնք]]
|
|437.85
|11․412
|[[Արենի]]
|[[Ագարակաձոր]], [[Աղավնաձոր (Վայոց ձորի մարզ)|Աղավնաձոր]], [[Արփի (գյուղ)|Արփի]], [[Ամաղու]], [[Գնիշիկ]], [[Ելփին]], [[Խաչիկ (գյուղ)|Խաչիկ]], [[Մոզրով]], [[Չիվա]], [[Ռինդ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Արենի համայնքապետարան |url=https://www.arpaareni.am/Pages/Home/Default.aspx}}</ref>
|-
|[[Եղեգիս (համայնք)|Եղեգիս համայնք]]
| 
|479,63
|6․431
|[[Եղեգիս]]
|[[Աղնջաձոր]], [[Արատես]], [[Արտաբույնք]], [[Գետիկվանք]], [[Գողթանիկ (Վայոց ձորի մարզ)|Գողթանիկ]], [[Շատին]], [[Թառաթումբ]], [[Կալասար]], [[Հերմոն]], [[Հորբատեղ]], [[Հորս]], [[Սալլի]], [[Սևաժայռ (գյուղ)|Սևաժայռ]], [[Վարդահովիտ]], [[Քարագլուխ (Վայոց ձորի մարզ)|Քարագլուխ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Եղեգիս համայնքի անձնագիր |url=https://www.yeghegis.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Վայք (համայնք)|Վայք համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Vayk.jpg|կենտրոն|100x100փքս]]
|610.18
|8․896
|[[Վայք]]
|[[Ազատեկ]], [[Ախտա (Վայոց ձորի մարզ)|Ախտա]], [[Արին]], [[Արտավան]], [[Բարձրունի]], [[Գոմք]], [[Զառիթափ]], [[Զեդեա]], [[Խնձորուտ (Վայոց ձորի մարզ)|Խնձորուտ]], [[Կապույտ (Վայոց ձորի մարզ)|Կապույտ]], [[Կարմրաշեն (Վայոց ձորի մարզ)|Կարմրաշեն]], [[Հերհեր (Վայոց ձորի մարզ)|Հերհեր]], [[Հորադիս (Վայոց ձորի մարզ)|Հորադիս]], [[Մարտիրոս (Վայոց ձորի մարզ)|Մարտիրոս]], [[Նոր Ազնաբերդ]], [[Սարավան]], [[Սերս]], [[Ուղեձոր]], [[Փոռ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Վայքի համայնքապետարան |url=https://www.vayk.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Ջերմուկ (համայնք)|Ջերմուկ համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Jermuk.png|կենտրոն|123x123փքս]]
|505.81
|9372
|[[Ջերմուկ (քաղաք)|Ջերմուկ]]
|[[Գնդեվազ]], [[Կեչուտ]], [[Կարմրաշեն]], [[Հերհեր]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Ջերմուկ համայնքի անձնագիր |url=https://www.jermuk.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Տավուշի մարզ ==
Տավուշի մարզը թվով ամենաքիչ համայնքներով մարզն է։ Այստեղ են գտնվում [[Նոյեմբերյան համայնք|Նոյեմբերյանի]], [[Իջևան համայնք|Իջևանի]], [[Բերդ (համայնք)|Բերդի]] և [[Դիլիջան համայնք|Դիլիջանի]] համայնքները։
{| class="wikitable sortable"
!Անվանում
!Զինանշան
!Մակերես (կմ<sup>2</sup>)
!Բնակչություն
!Համայնքի կենտրոն
!Բնակավայրեր
!Նշումներ
!Ծանոթագրություն
|-
|[[Իջևան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Ijevan.png|կենտրոն|100x100փքս]]
|941.63
|47․337
|[[Իջևան]]
|[[Ազատամուտ]], [[Ակնաղբյուր (Տավուշի մարզ)|Ակնաղբյուր]], [[Աճարկուտ]], [[Այգեհովիտ (Տավուշի մարզ)|Այգեհովիտ]], [[Աչաջուր]], [[Բերքաբեր]], [[Գանձաքար]], [[Գետահովիտ (գյուղ)|Գետահովիտ]], [[Դիտավան]], [[Ենոքավան]], [[Լուսահովիտ]], [[Լուսաձոր (Տավուշի մարզ)|Լուսաձոր]], [[Խաշթառակ]], [[Ծաղկավան (Տավուշի մարզ)|Ծաղկավան]], [[Կայան (գյուղ)|Կայան]], [[Կիրանց (Տավուշի մարզ)|Կիրանց]], [[Սարիգյուղ]], [[Սևքար (Տավուշի մարզ)|Սևքար]], [[Վազաշեն]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Իջևան քաղաքի անձնագիր |url=https://www.ijevancity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Բերդ (համայնք)|Բերդ համայնք]]
|
|78․528
|31․695
|[[Բերդ (քաղաք)|Բերդ]]
|[[Այգեձոր (Տավուշի մարզ)|Այգեձոր]], [[Այգեպար]], [[Արծվաբերդ]], [[Իծաքար]], [[Վերին Ծաղկավան]], [[Մովսեսգյուղ (Տավուշի մարզ)|Մովսես]], [[Նավուր]], [[Ներքին Կարմիրաղբյուր]], [[Նորաշեն (Տավուշի մարզ)|Նորաշեն]], [[Չինարի]], [[Չինչին]], [[Չորաթան]], [[Պառավաքար]], [[Վարագավան]], [[Վերին Կարմիրաղբյուր|Վերին Կարմիր աղբյուր]], [[Տավուշ (գյուղ)|Տավուշ]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Բերդ համայնքի անձնագիր |url=https://www.berdcity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Դիլիջան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of Arms of Dilijan.png|կենտրոն|121x121փքս]]
|625.25
|26․701
|[[Դիլիջան]]
|[[Հաղարծին (Տավուշի մարզ)|Հաղարծին]], [[Թեղուտ (Տավուշի մարզ)|Թեղուտ]], [[Գոշ]], [[Աղավնավանք (Տավուշի մարզ)|Աղավնավանք]], [[Հովք]], [[Խաչարձան]], [[Ճերմակավան]], [[Գեղատափ]]
|
|<ref>{{Cite web |title=Դիլիջան համայնքի մասին |url=https://www.dilijancity.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|-
|[[Նոյեմբերյան համայնք]]
|[[Պատկեր:Coat of arms of Noyemberyan.png|կենտրոն|111x111փքս]]
|338․86
|33․780
|[[Նոյեմբերյան]]
|[[Այրում]], [[Արճիս]], [[Բագրատաշեն]], [[Բաղանիս]], [[Բարեկամավան]], [[Բերդավան]], [[Դեբեդավան]], [[Դեղձավան]], [[Դովեղ]], [[Զորական]], [[Լճկաձոր]], [[Կոթի]], [[Կողբ (Տավուշի մարզ)|Կողբ]], [[Հաղթանակ (Տավուշի մարզ)|Հաղթանակ]], [[Ոսկեպար]], [[Ոսկեվան]], [[Պտղավան]], [[Ջուջևան]] 
|
|<ref>{{Cite web |title=Նոյեմբերյանի համայնքապետարան․ Համայնքի անձնագիր |url=https://www.noyemberyan.am/Pages/CustomPage/?CustomPageID=722b890c-cc0b-4c5d-bdf2-30fbebab4291}}</ref>
|}

== Տես նաև ==
* [[Հայաստանի վարչական բաժանում]]
* [[Մարզ]]

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{ՀՀՀ}}

[[Կատեգորիա:Համայնք]]
[[Կատեգորիա:Հայաստանի վարչական բաժանում]]