Jump to content

Կորիոլիսի ուժ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կորիլիոսի ուժ, իներցիայի ուժերից, որոնք մուծվում են նյութական կետի հարաբերական շարժման վրա հաշվարկման շարժական համակարգի պտույտի ազդեցությունը հաշվի առնելու համար։

Կորիլիոսի ուժը հավասար է կետի զանգվածի և Կորիոլիսի արագացման արտադրյալին և ուղղված է այդ արագացման հակառակ ուղղությամբ։ Կորիլիոսի ուժով հաշվի առնվող էֆեկտն այն է, որ հաշվարկի պտտվող համակարգում պտտման առանցքին ոչ զուգահեռ շարժվող նյութական կետն իր հարաբերական արագությանն ուղղահայաց ուղղությունից շեղվում է կամ ճնշում այդ շեղումն արգելող մարմնի վրա։

Երկրի վրա այդ էֆեկտը պայմանավորված է Երկրի օրական պտույտով, ազատ ընկնող մարմիններն ուղղաձիգից շեղվում են արևելք (առաջին մոտարկումով), իսկ Երկրի մակերևույթի վրա միջօրեականներով շարժվող մարմիններն իրենց շարժման ուղղությունից հյուսիսային կիսագնդում շեղվում են աջ, իսկ հարավային կիսագնդում՝ ձախ։ Այս շեղումները Երկրի դանդաղ պտույտի հետևանքով բավական փոքր են և նշանակալի են կամ շատ մեծ արագությունների, կամ էլ երկարատև շարժումների դեպքում։

Տեխնիկայում կորիլիոսի ուժը հաշվի է առնվում գիրոսկոպների, տուրբինների և այլ տեսություններում։


Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 658