Կոկորդիլոսը (պատմվածք)

Կոկորդիլոսը; ռուս.՝ Крокодил
Հեղինակ	Ֆեոդոր Դոստոևսկի
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	ֆանտաստիկա
Բնօրինակ լեզու	ռուսերեն
Ստեղծման տարեթիվ	1864
Երկիր	Ռուսաստան
Հրատարակման տարեթիվ	1865

«Կոկորդիլոս» (ռուս.՝ Крокодил), Ֆեոդոր Դոստոևսկու պատմվածքը, գրված նրա համար ոչ բնութագրական երգիծաբանական ոճում։ Սատիրան ուղղված է լիբերալիզմի վրա, ստեղծված քաղաքական օղակի և հրատարակության վրա, որոնցով Դոստոևսկու ամսագրերի էջերի վրա նա հիմնականում բանավիճել է^[1]։ Գոյություն ունի կարծիք, որ Դոստոևսկու սատիրայի առարկան հանդիսանում է Չերնիշևսկին^[2]։

Ստեղծման պատմություն

Պատմությունն առաջին անգամ հրապարակվել է 1865 թվականին «Դարաշրջան» ամսագրում։

Հիշողություններում Դոստևսկին բնութագրել է, որ 1864 թվականին «Պասսաժում ինչ-որ գերմանացի փողի դիմաց ցույց է տվել կոկորդիլոս», ինչը նրան դրդել է գրել սատիրաֆանտաստիկ պատմվածք, որը նմանեցվել է Գոգոլի «Քիթ» պատմվածքին։ Ամենասկզբից պատմվածքը կոչվել է՝ «Կոկորդիլոսի կողմից կերված տղամարդու մասին»։ Հետո ամսագրում հրապարակման ընթացքում, նա ստացել է «Կոկորդիլոս անունը։ Աննման պատմություն, կամ Պասսաճը պասսաժում»^[1]։

Սյուժե

Քաղաքական գործչին, Իվան Մետվեիչին կուլ է տալիս կոկորդիլոսը։ Ի զարմանս շրջապատողների, Իվան Մատվեիչը ոչ միայն ողջ է մնում այլ նաև շատ գոհ է տվյալ իրավիճակից.

Հերիք է միայն ինչ-որ անկյուն գնալ կամ հայտնվել կոկորդիլոսի մեջ, փակել աչքերը, և նույն պահին կհայտնագործես մի ամբողջական դրախտ ամբողջ մարդկության համար։

Իվան Մատվեիչը պատրաստվում է ապրել 1000 տարի և միայն սրտնեղում է, որ նրա հագին ռուսական, այլ ոչ թե անգլիական կտորից հագուստ է, նա երկար չի դիմանա, և 1000 տարվա ընթացքում կմարսվի։ Իր և իր նախկին կնոջ հրաբերություններում քաղաքական գործիչը կառուցում է հսկայական ծրագրեր, մեկը մյուսից պատվամոլ։

Իրենց անհեթեթ են պահում նաև պատմության մնացած անդամները։ Գերմանացին, կոկորդիլոսի տերը, մտահոգված է կոկորդիլոսի առողջությամբ, իր միակ հարստությամբ։ Իվան Մատվեիչի կինը ավելի մտահոգված է իր այժմյան «այրու» կարգավիճակով։ Հիմնական ծանոթը Տիմոֆեյ Սեմենիչն է, որը չի ցանկանում պատասխան տալ իր գործընկերոջ համար և գրավել ղեկավարության ուշադրությունը։

Կերպարներ

Իվան Մատևիչ — քաղաքական գործիչ, որին կուլ էր տվել կոկորդիլոսը
Ելենա Իվանովա — Իվան Մատևիչի կինը
«գերմանացի» — կոկորդիլոսի տերը
Տիմոֆեյ Սեմենիչ — Իվան Մատևիչի ծանոթը, հնաոճ և ոչ հեռու, բայց հիմնական մարդ
Սեմեն Սեմենովիչ Ստրիժով — պատմող, պաշտոնակից անձ, հեռու բարեկամ և Իվան Մատեևիչի «տան ընկերը»
Կալրհեն (կոկորդիլոս) — գերմանացու կենդանաբանական այգու գլխավոր տեսարժանությունը

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Предисловие к рассказу
↑ ««История русской литературы XX века (20-90-е годы). Основные имена. Учебное пособие»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 9-ին.

Արտաքին հղումներ

[comment-1] 1,0 ^1,1 Предисловие к рассказу

[2] ««История русской литературы XX века (20-90-е годы). Основные имена. Учебное пособие»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 9-ին.

[1]

[2]