Լույսի կլանում
F-կենտրոնավ
Լույսի կլանում, նյութի միջով անցնելիս լույսի ինտենսիվության նվազում, պայմանավորված է նյութի հետ լույսի փոխազդեցության պրոցեսներով։ Լույսի կլանումը տարբեր նյութերում տարբեր է[1]։ Լույսի կլանումը կարող է առաջ բերել՝
- նյութի տաքացում,
- իոնացում, ատոմների կամ
- մոլեկուլների գրգռում,
սրանք լուսաքիմիական պրոցեսներ են, այսինքն՝ կլանման հետևանքով լուսային էներգիան կարող է փոխակերպվել էներգիայի այլ տեսակների կամ վերածվել սպեկտրային այլ բաղադրություն ունեցող երկրորդային ճառագայթման էներգիայի։ Լույսի կլանումը հիմնականում պայմանավորված է նյութերի ատոմների և մոլեկուլների կազմով[2][3][4]։
Լույսի կլանումը չպետք է նույնացնել լույսի ցրման հետ, որի դեպքում նույնպես տեղի է ունենում լույսի ինտենսիվության նվազում, սակայն այն չի ուղեկցվում վերոհիշյալ պրոցեսներով։ Լոիյսի կլանումը ուսումնասիրել է նաև Ֆրանգոֆերը 1814-1815 թվականներին։ Կլանման հետևանքով լույսի ինտենսիվության նվազումը նկարագրվում է Բուգեր-Լամբերտ-Բերի օրենքով։
Լույսի կլանման երևույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լույսի կլանման երևույթը բնութագրող հիմնական մեծությունը կլանման գործակիցն է, որը կախված է լույսի հաճախականությունից, այդ կախումն արտահայտվում է կլանման սպեկտրով։ Միատոմ նոսր գազերի կլանման սպեկտրը բնորոշվում է կլանման կտրուկ գծերով, որոնց լայնությունը հաճախ հասնում է անգստրեմի հարյուրերորդական մասերի։ Այդ գծերը համապատասխանում են ատոմի էլեկտրոնների սեփական տատանումների հաճախականություններին։
Բազմատոմ գազերի կլանման սպեկտր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բազմատոմ գազերի կլանման սպեկտրը շատ ավելի բարդ է. առանձին գծերի փոխարեն դիտվում են մեծ թվով խիտ դասավորված գծերի խմբեր (այսպես կոչված շերտավոր սպեկտր)։
Պինդ մարմինների և հեղուկների կլանման սպեկտրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պինդ մարմինների և հեղուկների կլանման սպեկտրները տալիս են կլանման լայն շերտեր։ Սպեկտրի տեսանելի մասում կլանման ընտրողունակությամբ (սելեկտիվություն) է պայմանավորված մարմինների գույնը։ Լույսի կլանման երևույթն օգտագործվում է նյութի կառուցվածքի ուսումնասիրման, նյութերի քիմիական վերլուծության (կլանման սպեկտրային վերլուծություն) համար։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Արեգակի լույսի կլանում
- Տեսանելի լույսի կլանման մոդելը Արխիվացված 2016-11-01 Wayback Machine
- Plot Absorption Intensity for many molecules in HITRAN database Արխիվացված 2022-04-11 Wayback Machine
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ельяшевич М. А. Спектры оптические // Физическая энциклопедия / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1994. — Т. 4. Пойнтинга—Робертсона эффект — Стримеры. — С. 628-629. — 704 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-85270-087-8
- ↑ Modern Spectroscopy (Paperback) by J. Michael Hollas ISBN 978-0-470-84416-8
- ↑ Symmetry and Spectroscopy: An Introduction to Vibrational and Electronic Spectroscopy (Paperback) by Daniel C. Harris, Michael D. Bertolucci ISBN 978-0-486-66144-5
- ↑ Spectra of Atoms and Molecules by Peter F. Bernath ISBN 978-0-19-517759-6
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 472)։ 
|