Դիտել Լակերի Է. Կապիևի անվան երաժշտա-դրամատիկական թատրոն էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Թատրոն}}

'''Լակերի Է. Կապիևի անվան երաժշտա-դրամատիկական թատրոն''', թատրոն [[Մախաչկալա]] քաղաքում, հիմնադրվել է [[1935]] թվականին։
Գտնվում է Ռասուլ Գազմատովի հրապարակ, 38 հասցեում, [[Մաքսիմ Գորկի|Մ. Գորկու]] անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնի շենքում<ref>[http://dagrusteatr.ru/ Русский драматический театр им. М. Горького]</ref>։

== Թատրոնի պատմություն ==
=== Առաջին քայլեր ===
Լակերի Է. Կապիևի անվան երաժշտա-դրամատիկական թատրոնն սկիզբ է առել Լակերի մտավորականներից կազմված սիրողական թատերական խմբակից, որն սկսել է աշխատել Կումուխ բնակավայրում, [[1914]] թվականին։
1920 թվականին սիրողական թատրոնը կոչվել է Սաիդ Գաբիևի անվան խորհրդային թատրոն։
1935 թվականին շրջանային կոմիտեի որոշմամբ բացվում է [[Դաղստան]]ի Լակերի Է. Կապիևի անվան թատրոնը։ Թատրոնի պաշտոնական բացմանը ներկայացվել է Գ. Սաիդովի «Մարդուկներ» սոցիալական դրաման, որը պատմում էր լակերյանի աշխատավորների ծանր կյանքի մասին։ Այս ներկայացումը պարբերաբար ներառվում է թատրոնի խաղացանկի մեջ և միշտ հաջողությամբ է ընդունվում։ Թատրոնի սկզբնավորման հիմքում կանգնած են եղել Ի. Բալուգովը, Ա. Ջալալովը, Ա. Ալիևը, Ա. Գունաշևը, Գ. Բուգանովը, Զ. Սուլթանովը, Ա. Հուսեյնովը, Մ. Ռամազանովան։ Բեմադրվել են երիտասարդ դրամատուրգ Ա. Չերինովի պիեսները լեռներում ապրող կնոջ կյանքի մասին։ 
30-ականների սկզբին թատրոնը բեմադրել է Ա. Օմարշաևի «Կուլտսանշտուրմ» հակապիեսը, որը պատմում է խորհրդային իշխանությունների կողմից լեռներում անցկացվող միջոցառումների մասին։ Թատրոնին են միացել դրամատուրգներ Մ. Ալիևը, Մ-Խ. Փաշաևը։ 30-ական թվականների երկրորդ կեսին թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարի կողմից թատրոն է հրավիրվում [[Թբիլիսի]]ի թատերական արվեստների ինստիտուտի շրջանավարտ Պ. Ջափարիձեն։ Նա բեմադրել է Ա. Կարասևի «Փարոսի կրակը», Մ. Ալիևի «Ադզար և Զեյնաբ» պիեսները։ 40-ական թվականներին թատրոնը ղեկավարում է ռեժիսոր Ա. Վասիլևը, ով շարունակում է Ջափարիձեի կողմից սկսված դերասանական վարպետության ուղղությամբ տարվող աշխատանքը։ Դերասաններ Մ. Մուսալաևը, Զ. Օմարովան, Մ, Ռամազանովան, Ի, Բալուգովը կերտել են համոզիչ ու վառ կերպարներ։ Հաջողություն է ունեցել Բ. Լավրենևի «Բեկում» ներկայացումը։

=== Թատրոնը [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ի տարիներին ===
1941-1943 թվականներին, պատերազմի սկզբում, թատրոնը փակվել է նյութական խնդիրների պատճառով։ Թատրոնի 30 դերասաններ մեկնել են ռազմաճակատ։ Շատերը պատերազմից չեն վերադարձել։ Մինչև պատերազմը թատրոնում աշխատող Յակուբ Սուլեյմանովն արժանացել է [[Խորհրդային Միության հերոս]]ի կոչման։ Դերասաններ Շ. Իբրահիմովան, Գ. Բութաևը, Բ. Մահոմեդովան, Ա. Սայպուևան և ուրիշներ գործել են աշխատանքային ճակատում։ [[1943]] թվականին վերջին թատրոնը վերսկսել է իր աշխատանքը։ Խաղացանկը թարմացվել է, բեմադրվել են [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե]]ի «Նամուս», Ու. Հաջիբեկովի «Արշին մալ Ալան», Վ. Կատաևի «Գնդի տղան» պիեսները։

=== Թատրոնի հետպատերազմական կյանք ===
Հետպատերազմյան տարիներին թատրոնի կյանքում առավել կարևոր դեր են սկսում խաղալ կենտրոնական քաղաքներից հրավիրված պրոֆեսիոնալ ռեժիսորները։ Նրանք էին Ա. Վասիլևը, Վ. Տերեխինը, Պ. Ջափարիձեն, Մ. Սելի-վանոբը, Վ. Տուրգենևը և այլն։ Այս ժամանակաշրջանը հատկանշական է որպես թատրոնի ընդհանուր գեղարվեստական մակարդակը բարձրացնելու, բարձր պրոֆեսիոնալիզմի հասնելու փորձերի շրջան։ Այս տարիներին թատրոնն անդրադառնում է [[Ալեքսանդր Օստրովսկի|Ա. Օստրովսկու]] «Մեր մարդիկ են, կհասկանանք», [[Ֆ. Շիլլեր]]ի «Սեր և ատելություն», Կ. Գոլդոնիի «Երկու տիրոջ ծառան» պիեսներին։  
1960 թվականին Լակերի թատրոնը [[Մոսկվա]]յում Մ. Ալիևի «Հայրենի գյուղում» ներկայացմամբ մասնակցում է դաղստանյան գրականության ու արվեստի տասնօրյակին։ Մոսկովյան քննադատությունը ջերմորեն է արձագանքում ներկայացմանը։ Շատ դերասաններ ստանում են բարձր գնահատական ու կառավարական պարգևներ։ Նրանցից են Մ. Մուսալաևը, Շ. Իբրահիմովան, Ի. Բալուգովը, Գ. Իբրահիմովն ու Ա. Գ. Ջալալովը։ 
Լակերի թատերական ուսումնարանի 14 շրջանավարտների` թատրոն գալը 1964 թվականին մեծապես ակտիվացնում է հաստատության գործունեությունը։ Հետաքրքիր բազմապլանային դերասաններ Դ. Դինմահոմեդովը, Վ. Էֆռնդիևը, Ս. Հայդակովը, Մ. Չավտարաևան սկսում են առաջատար դերեր խաղալ թատրոնում։ Թատրոնի բեմում իրար հետևից հայտնվում են պրոֆեսիոնալիզմով, հասունությամբ, քաղաքացիական դիրքորոշմամբ, վառ արտահայտված էներգետիկայով աչքի ընկնող ներկայացումներ։ 1960-70-ական թվականներին շարունակում է ընդլայնվել թատրոնի համար գրող ազգային դրամատուրգների շրջանակը։

=== Թատրոնն այսօր ===
[[Հյուսիսային Կովկաս]]ի թատրոնների «Բեմ առանց սահմանների» 5-րդ միջազգային փառատոնին, որ անց է կացվում հոկտեմբերի 4-9 [[Վլադիկավկազ]]ում, թատրոնը հանդես է եկել իսպանացի դրամատուրգ [[Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկա]]յի «Բերնարդա Ալբայի տունը» պիեսի բեմադրությամբ։ Ներկայացումն արժանացել է մրցանակների երեք` «Փառատոնի լավագույն ներկայացում», «Լավագույն ռեժիսուրա» և «Լավագույն կանացի կերպար» անվանակարգերում<ref>{{Cite web |url=http://www.riadagestan.ru/news/2011/10/11/119883/ |title=Лакский театр удостоен трех дипломов фестиваля «Сцена без границ» |accessdate=2017 թ․ նոյեմբերի 25 |archive-date=2011 թ․ հոկտեմբերի 17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111017104736/http://www.riadagestan.ru/news/2011/10/11/119883/ |url-status=dead }}</ref>։

== Թատրոնի խաղացանկ ==
* «Մարդուկներ» Գ. Սաիդով (1935)
* «Հաբիբաթ և Խաջիյան» Մ. Չարինով
* «Կուլտսնշտուրմ» Ա. Օմարշաև
* «Փարոսի կրակները» Ա. Կարասև
* «Ազդար և Զեյնաբ» Մ. Ալիև
* «Պարտու Պատիմա» Մ. Ալիև 
* «Անջելո» [[Վ. Հյուգո]]
* «Անմեղ մեղավորները» [[Ալեքսանդր Օստրովսկի|Ա. Օստրովսկի]]
* «Զվարճալի դեպք» Կ. Գոլդոնի
* «Ամուսնություն» [[Նիկոլայ Գոգոլ|Ն. Գոգոլ]]
* «Ռեվիզոր», Ն. Գոգոլ
* «հատուցում» Ց. Քամալով
* «Սարեցիներ» Ռ. Ֆատուև
* «Բեկում» Բ. Լավրենև
* «Նամուս» [[Ալեքսանդր Շիրվանզադե|Ա. Շիրվանզադե]]
* «Արշին մալ Ալան» Ու. Հաջիբեկով
* «Գնդի որդին» Վ. Կատաև
* «Սեր և ատելություն» [[Ֆ. Շիլլեր]]
* «Երկու տիրոջ ծառան» Կ. Գոլդոնի 
* «Հայրենի գյուղում» Մ. Ալիև (1960)
* «Բեռնարդա Ալբայի տունը» [[Ֆ. Գ. Լորկա]] (2011)
* «Ռոմեո և Ջուլիետ» [[Վիլյամ Շեքսպիր|Վ. Շեքսպիր]] (2011)

== Թատրոնի դերասաններ ==
* Իսմայիլ Բալուգով (1935—1973)
* Շահուն Իբրահիմովա (1947—2010-ականներ)
* Մահոմեդ Մուսալաև (1937—1964)

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.dagpravda.ru/?com=materials&task=view&page=material&id=21505 Театр – лакский, классик – английский]
* [http://www.lakia.net/lak/resurce/book/intelleg.html ЛАКСКАЯ ИНТЕЛЛИГЕНЦИЯ - ДЕНЬ СЕГОДНЯШНИЙ]
* [http://www.riadagestan.ru/news/2011/9/29/119501/ Юбилею разгрома Надир-шаха Лакский театр посвятил спектакль «Хан Муртазали»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304112714/http://www.riadagestan.ru/news/2011/9/29/119501/ |date=2016-03-04 }}

[[Կատեգորիա:Ռուսաստանի թատրոններ]]
[[Կատեգորիա:Հյուսիսային Կովկաս]]
[[Կատեգորիա:1935 հիմնադրումներ Ռուսաստանում]]