Դիտել Էսպերանտիստների համաշխարհային կոնգրես էջի աղբյուրը

[[Պատկեր:100-a UK-a solena fermo.JPG|thumb|right|[[Էսպերանտոյի Միջազգային Ասոցիացիա]]յի նախագահ Մարկ Ֆետեսը Էսպերանտոյի 100-րդ համաշխարհային կոնգրեսի ժամանակ Լիլում (Ֆրանսիա), 2015]]
'''Էսպերանտիստների համաշխարհային կոնգրես''' ({{lang-eo|Universala Kongreso de Esperanto}}, '''UK'''), [[էսպերանտո]]յին նվիրված ամենամյա համաժողով։  Էսպերանտոյի միջազգային կոնվենցիաների շարքում ամեներկար ավանդույթ ունեցողներից է, քանի որ գրեթե անխախտելի շարունակվել է 113 տարի։ Համաժողովները տեղի են ունեցել ամեն տարի՝ սկսած 1905 թվականից, բացառությամբ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին]] և [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ների ժամանակ։ 1920-ական թվականից ի վեր համաժողովը կազմակերպում է [[Էսպերանտոյի Միջազգային Ասոցիացիա]]ն։

Համաժողովները տեղի են ունենում ամեն տարի և 30 տարվա ընթացքում՝ 1985-2014 թվականներին ունեցել են միջինը  2000 մասնակից ([[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ից ի վեր թիվը տատանվել է 800-6000՝ կախված անցկացման վայրի)։ Ներկայացված երկրների միջին թիվը մոտ 60 է։ Որոշ մասնագիտացված կազմակերպություններ հավաքագրում են մի քանի հարյուր մասնակիցների տարեկան հանդիպումների ժամանակ։ Համաշխարհային կոնգրեսը սովորաբար տեղի է ունենում հուլիսի վերջին շաբաթվա կամ օգոստոսի առաջին շաբաթվա ընթացքում՝ սկսում և ավարտվում է շաբաթօրը (ընդամենը՝ 8 օր)։ Տարիներ շարունակ ILERA- ն (Էսպերանտիստ ռադիոսիրահարների միջազգային լիգա) համաժողովների ընթացքում գործարկում է սիրողական ռադիոկայան։ Մինչև 1980 թվականը հանդիպումները տեղի են ունեցել Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում, բացառությամբ 1965 թվականին տեղի է ունեցել Ճապոնիայում։ Այդ ժամանակից համաժողովները կազմակերրպվել են Բրազիլիայում, Կանադայում, Չինաստանում, Կուբայում, Հարավային Կորեայում, Ավստրալիայում, Իսրայելում, Վիետնամում և Արգենտինայում։

[[Պատկեր:Attendance At Each Universala Kongreso 1905-2015.png|thumb|Էսպերանտիստների համաշխարհային համաժողովի մասնակիցները 1905 թվականի 1-ին համաժողովից մինչև 2015 թվականի 100-րդ համաժողով]]

== Պատմություն ==
[[Պատկեր:World Esperanto Conference host countries.png|thumb|Երկրներ, որոնք հյուրընկալել են Էսպերանտիստների համաշխարհային համաժողով, 1905-2016]]
{| class="wikitable sortable"
|-
! valign=top | հ/հ !! valign=top | Տարեթիվ !! valign=top | Քաղաք !! valign=top | Երկիր !! valign=top align=right data-sort-type="number" | Մասնակիցների<br>քանակ
|-
| 105 || 2020 || [[Մոնրեալ]] || {{CAN}} || align=right | &nbsp;
|-
| 104 || 2019 || [[Լահթի]] || {{FIN}} || align=right | &nbsp;
|-
| 103 || 2018 || [[Լիսաբոն]] || {{PRT}} || align=right | 1567<ref>[https://uea.org/kongresoj/UK/2018/]</ref>
|-
| 102 || 2017 || [[Սեուլ]] || {{KOR}} || align=right | 1173<ref>[https://web.archive.org/web/20180814000516/https://uea.org/pdf/uk2017/Kandellumo_Verda_6.pdf La Kandellumo Verda 6]</ref>
|-
| 101 || 2016 || Նիտրա || {{SVK}} || align=right | 1252<ref>https://uea.org/pdf/uk2016/Pribina6.pdf</ref>
|-
| 100 || 2015 || [[Լիլ]] || {{FRA}} || align=right | 2698<ref>Universala Esperanto-Asocio: "[http://uea.org/gk/586 Fina statistiko de Lillo: 2698 aliĝintoj el 80 landoj]".</ref>
|-
| 99 || 2014 || [[Բուենոս Այրես]] || {{ARG}} || align=right | 706<ref>Universala Esperanto-Asocio: "[http://uea.org/gk/550 Rezolucio de la 99-a Universala Kongreso de Esperanto]".</ref>
|-
| 98 || 2013 || [[Ռեյկյավիկ]] || {{ISL}} || align=right | 1034<ref>Universala Esperanto-Asocio: "[http://uea.org/kongresoj/uk_2013.html La 98-a Universala Kongreso de Esperanto] {{webarchive|url=https://archive.today/20130503134903/http://uea.org/kongresoj/uk_2013.html |date=2013-05-03 }}".</ref>
|-
| 97 || 2012 || [[Հանոյ]] || {{VNM}} || align=right | 866<ref>https://uea.org/pdf/uk2012/Loa!-5.pdf</ref>
|-
| 96 || 2011 || [[Կոպենհագեն]] || {{DNK}} || align=right | 1458<ref>[https://web.archive.org/web/20110825223436/http://uea.org/pdf/vikinga_vocho_6_sab2.pdf Vikinga Voĉo, n-ro 6 (La kongresa Kuriero de la 96-a Universala Kongreso de Esperanto].</ref>
|-
| 95 || 2010 || [[Հավանա]] || {{CUB}} || align=right | 1002<ref>[http://www.uea.org/dokumentoj/komunikoj/gk.php?no=391#1 Gazetaraj Komunikoj de UEA: N-ro 391 (2010-07-28)]</ref>
|-
| 94 || 2009 || [[Բելոստոկ]] || {{POL}} || align=right | 1860
|-
| 93 || 2008 || [[Ռոտերդամ]] || {{NLD}} || align=right | 1845
|-
| 92 || 2007 || [[Յոկոհամա]] || {{JPN}} || align=right | 1901
|-
| 91 || 2006 || [[Ֆլորենցիա]] || {{ITA}} || align=right | 2209
|-
| 90 || 2005 || [[Վիլնյուս]] || {{LTU}} || align=right | 2235
|-
| 89 || 2004 || [[Պեկին]] || {{CHN}} || align=right | 2031
|-
| 88 || 2003 || [[Գյոթեբորգ]] || {{SWE}} || align=right | 1791
|-
| 87 || 2002 || [[Ֆորտալեզա]] || {{BRA}} || align=right | 1484
|-
| 86 || 2001 || [[Զագրեբ]] || {{HRV}} || align=right | 1691
|-
| 85 || 2000 || [[Թել Ավիվ]] || {{ISR}} || align=right | 1212
|-
| 84 || 1999 || [[Բեռլին]] || {{DEU}} || align=right | 2712
|-
| 83 || 1998 || [[Մոնպելիե]] || {{FRA}} || align=right | 3133
|-
| 82 || 1997 || [[Ադելաիդա]] || {{AUS}} || align=right | 1224
|-
| 81 || 1996 || [[Պրահա]] || {{CZE}} || align=right | 2972
|-
| 80 || 1995 || [[Տամպերե]] || {{FIN}} || align=right | 2443
|-
| 79 || 1994 || [[Սեուլ]] || {{flagicon|South Korea|1984}} || align=right | 1776
|-
| 78 || 1993 || [[Վալենսիա]] || {{ESP}} || align=right | 1863
|-
| 77 || 1992 || [[Վիեննա]] || {{AUT}} || align=right | 3033
|-
| 76 || 1991 || [[Բերգեն]] || {{NOR}} || align=right | 2400
|-
| 75 || 1990 || [[Հավանա]] || {{CUB}} || align=right | 1617
|-
| 74 || 1989 || [[Բերգեն]] || {{GBR}} || align=right | 2280
|-
| 73 || 1988 || [[Ռոտերդամ]] || {{NLD}} || align=right | 2321
|-
| 72 || 1987 || [[Վարշավա]] || {{POL}} || align=right | 5946
|-
| 71 || 1986 || [[Պեկին]] || {{CHN}} || align=right | 2482
|-
| 70 || 1985 || [[Աուգսբուրգ]] || {{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Գերմանիայի ֆեդերատիվ հանրապետություն]] || align=right | 2311
|-
| 69 || 1984 || [[Վանկուվեր (քաղաք)|Վանկուվեր]] || {{CAN}} || align=right | 802
|-
| 68 || 1983 || [[Բուդապեշտ]] || {{HUN}} || align=right | 4834
|-
| 67 || 1982 || [[Անտվերպեն]] || {{BEL}} || align=right | 1899
|-
| 66 || 1981 || [[Բրազիլիա (քաղաք)|Բրազիլիա]] || {{flagicon|Brazil|1968}} || align=right | 1749
|-
| 65 || 1980 || [[Ստոկհոլմ]] || {{SWE}} || align=right | 1807
|-
| 64 || 1979 || [[Լյուցեռն]] || {{CHE}} || align=right | 1630
|-
| 63 || 1978 || [[Վառնա]] || {{flagicon|Bulgaria|1971}} || align=right | 4414
|-
| 62 || 1977 || [[Ռեյկյավիկ]] || {{ISL}} || align=right | 1199
|-
| 61 || 1976 || [[Աթենք]] || {{flagicon|Greece|old}} || align=right | 1266
|-
| 60 || 1975 || [[Կոպենհագեն]] || {{DNK}} || align=right | 1227
|-
| 59 || 1974 || [[Համբուրգ]] ||  {{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Գերմանիայի ֆեդերատիվ հանրապետություն]] || align=right | 1651
|-
| 58 || 1973 || [[Բելգրադ]] || {{YUG}} || align=right | 1638
|-
| 57 || 1972 || [[Պորտլենդ (Օրեգոն)|Պորտլենդ]] || {{USA}} || align=right | 923
|-
| 56 || 1971 || [[Լոնդոն]] || {{GBR}} || align=right | 2071
|-
| 55 || 1970 || [[Վիեննա]] || {{AUT}} || align=right | 1987
|-
| 54 || 1969 || [[Հելսինկի]] || {{FIN}} || align=right | 1857
|-
| 53 || 1968 || [[Մադրիդ]] || {{flagicon|Spain|1945}} || align=right | 1769
|-
| 52 || 1967 || [[Ռոտերդամ]] || {{NLD}} || align=right | 1265
|-
| 51 || 1966 || [[Բուդապեշտ]] || {{HUN}} || align=right | 3975
|-
| 50 || 1965 || [[Տոկյո]] || {{flagicon|Japan|1947}} || align=right | 1710
|-
| 49 || 1964 || [[Հաագա]] || {{NLD}} || align=right | 2512
|-
| 48 || 1963 || [[Սոֆիա]] || {{flagicon|Bulgaria|1946}} || align=right | 3472
|-
| 47 || 1962 || [[Կոպենհագեն]] || {{DNK}} || align=right | 1550
|-
| 46 || 1961 || Հարոգեյթ || {{GBR}} || align=right | 1646
|-
| 45 || 1960 || [[Բրյուսել (մայրաքաղաքային տարածաշրջան)|Բրյուսել]] || {{BEL}} || align=right | 1930
|-
| 44 || 1959 || [[Վարշավա]] || {{flagicon|Poland|1928}} || align=right | 3256
|-
| 43 || 1958 || [[Մայնց]] ||  {{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Գերմանիայի ֆեդերատիվ հանրապետություն]] || align=right | 2021
|-
| 42 || 1957 || [[Մարսել]] || {{flagicon|France|1794}} || align=right | 1468
|-
| 41 || 1956 || [[Կոպենհագեն]] || {{DNK}} || align=right | 2200
|-
| 40 || 1955 || [[Բոլոնյա]] || {{ITA}} || align=right | 1687
|-
| 39 || 1954 || [[Հաառլեմ]] || {{NLD}} || align=right | 2353
|-
| 38 || 1953 || [[Զագրեբ]] || {{YUG}} || align=right | 1760
|-
| 37 || 1952 || [[Օսլո]] || {{NOR}} || align=right | 1614
|-
| 36 || 1951 || [[Մյունխեն]] ||  {{Դրոշ|Գերմանիա}} [[Գերմանիայի ֆեդերատիվ հանրապետություն]] || align=right | 2040
|-
| 35 || 1950 || [[Փարիզ]] || {{flagicon|France|1794}} || align=right | 2325
|-
| 34 || 1949 || [[Բոռնմուտ]] || {{GBR}} || align=right | 1534
|-
| 33 || 1948 || [[Մալմյո]] || {{SWE}} || align=right | 1761
|-
| 32 || 1947 || [[Բեռն]] || {{CHE}} || align=right | 1370
|-
| colspan=5 | {{Center|'''[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]'''}}
|-
| 31 || 1939 || [[Բեռն]] || {{CHE}} || align=right | 765
|-
| 30 || 1938 || [[Լոնդոն]] || {{GBR}} || align=right | 1602
|-
| 29 || 1937 || [[Վարշավա]] || {{flagicon|Poland|1928}} || align=right | 1120
|-
| 28 || 1936 || [[Վիեննա]] || {{AUT}} || align=right | 854
|-
| 27 || 1935 || [[Հռոմ]] || {{flagicon|Italy|1861}} || align=right | 1442
|-
| 26 || 1934 || [[Ստոկհոլմ]] || {{SWE}} || align=right | 2042
|-
| 25 || 1933 || [[Քյոլն]] || {{flagicon|Germany|1933}} || align=right | 950
|-
| 24 || 1932 || [[Փարիզ]] || {{flagicon|France|1794}} || align=right | 1650
|-
| 23 || 1931 || [[Կրակով]] || {{flagicon|Poland|1928}} || align=right | 900
|-
| 22 || 1930 || [[Օքսֆորդ]] || {{GBR}} || align=right | 1211
|-
| 21 || 1929 || [[Բուդապեշտ]] || {{flagicon|Hungary|1920}} || align=right | 1200
|-
| 20 || 1928 || [[Անտվերպեն]] || {{BEL}} || align=right | 1494
|-
| 19 || 1927 || [[Գդանսկ]] || {{flagicon|Free City of Danzig}} || align=right | 905
|-
| 18 || 1926 || [[Էդինբուրգ]] || {{GBR}} || align=right | 960
|-
| 17 || 1925 || [[Ժնև]] || {{CHE}} || align=right | 953
|-
| 16 || 1924 || [[Վիեննա]] || {{AUT}} || align=right | 3400
|-
| 15 || 1923 || [[Նյուրնբերգ]] || {{DEU}} || align=right | 4963
|-
| 14 || 1922 || [[Հելսինկի]] || {{FIN}} || align=right | 850
|-
| 13 || 1921 || [[Պրահա]] || {{Դրոշ|Չեխոսլովակիա}} || align=right | 2561
|-
| 12 || 1920 || [[Հաագա]] || {{NLD}} || align=right | 408
|-
| colspan=5 | {{Center|'''[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]'''}}
|-
| 11 || 1915 || [[Սան Ֆրանցիսկո]] || {{flagicon|United States|1912}} || align=right | 163
|-
| 10 || 1914 || [[Փարիզ]] || {{flagicon|France|1794}} || align=right | չեղարկվել է<br>[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի պատճառով
|-
| 9 || 1913 || [[Բեռն]] || {{CHE}} || align=right | 1203
|-
| 8 || 1912 || [[Կրակով]] || {{flagicon|Austria-Hungary}} || align=right | 1000
|-
| 7 || 1911 || [[Անտվերպեն]] || {{BEL}} || align=right | 1800
|-
| 6 || 1910 || [[Վաշինգտոն ԿՇ]] || {{flagicon|United States|1908}} || align=right | 357
|-
| 5 || 1909 || [[Բարսելոնա]] || {{flagicon|Spain|1785}} || align=right | 1287
|-
| 4 || 1908 || [[Դրեզդեն]] || {{flagicon|Germany|1866}} || align=right | 1500
|-
| 3 || 1907 || [[Քեմբրիջ]] || {{GBR}} || align=right | 1317
|-
| 2 || 1906 || [[Ժնև]] || {{CHE}} || align=right | 1200
|-
| 1 || 1905 || Բուլոն-սյուր-Մեր || {{flagicon|France|1794}} || align=right | 688
|}

== Վիճակագրություն ==
=== Երկրներ ===
Երկրները՝ ըստ հյուրընկալության քանակի

{| class="wikitable"
|-
! Հյուրընկաության քանակ
! Երկիր
! Տարեթիվ
|-
| rowspan="2" align="center" | 8 || {{flagicon|United Kingdom}} || 1907, 1926, 1930, 1938, 1949, 1961, 1971, 1989
|-
| {{flagicon|Germany}}<ref group="Նշում">As West Germany in 1951, 1958, 1974 and 1985</ref>|| 1908, 1923, 1933, 1951, 1958, 1974, 1985, 1999
|-
| rowspan="3" align="center" | 6 || {{flagicon|France}} || 1905, 1932, 1950, 1957, 1998, 2015
|-
| {{flagicon|Switzerland}} || 1906, 1913, 1925, 1939, 1947, 1979
|-
| {{flagicon|Netherlands}} || 1920, 1954, 1964, 1967, 1988, 2008
|-
| align="center" | 5 || {{flagicon|Poland}}<ref group="Նշում">Does not include the 1912 Congress in Kraków, which happened in the territory of Austria-Hungary</ref> || 1931, 1937, 1959, 1987, 2009
|-
| rowspan="5" align="center" | 4 || {{flagicon|Belgium}} || 1911, 1928, 1960, 1982
|-
| {{flagicon|Finland}} || 1922, 1969, 1995, ''2019''
|-
| {{flagicon|Austria}} || 1924, 1936, 1970, 1992
|-
| {{flagicon|Sweden}} || 1934, 1948, 1980, 2003
|-
| {{flagicon|Denmark}} || 1956, 1962, 1975, 2011
|-
| rowspan="4" align="center" | 3 || {{flagicon|Spain}} || 1909, 1968, 1993
|-
| {{flagicon|United States}} || 1910, 1915, 1972
|-
| {{flagicon|Hungary}} ||  1929, 1966, 1983
|-
| {{flagicon|Italy}} || 1935, 1955, 2006
|-
| rowspan="11" align="center" | 2 || {{flagicon|Czech Republic}}<ref group="Նշում">As Czechoslovakia in 1921</ref> || 1921, 1996
|-
| {{flagicon|Norway}} || 1952, 1991
|-
| {{flagicon|Yugoslavia}} || 1953, 1973
|-
| {{flagicon|Bulgaria}} || 1963, 1978
|-
| {{flagicon|Japan}} || 1965, 2007
|-
| {{flagicon|Iceland}} || 1977, 2013
|-
| {{flagicon|China}}  || 1986, 2004
|-
| {{flagicon|Canada}} || 1984, ''2020''
|-
| {{flagicon|Brazil}} || 1981, 2002
|-
| {{flagicon|Cuba}} || 1990, 2010
|-
| {{flagicon|South Korea}} || 1994, 2017
|-
| rowspan="10" align="center" | 1 || {{flagicon|Austria-Hungary}} || 1912
|-
| [[Պատկեր:Flag of the Free City of Danzig.svg|20px|մինի]] [[Ազատ քաղաք Դանցիգ]]|| 1927
|-
| {{flagicon|Greece}} || 1976
|-
| {{flagicon|Australia}} || 1997
|-
| {{flagicon|Israel}} || 2000
|-
| {{flagicon|Lithuania}} || 2005
|-
| {{flagicon|Vietnam}} || 2012
|-
| {{flagicon|Argentina}} || 2014
|-
| {{flagicon|Slovakia}} || 2016
|-
| {{flagicon|Portugal}} || 2018
|}

=== Մայրցամաքներ ===
102 համաժողովներից<ref group="Նշում">This excludes the cancelled 1914 congress and future congresses</ref> 84 տեղի են ունեցել Եվրոպայում, 8-ը՝ Ասիայում, 6-ը՝ Հյուսիսային Ամերիկաոյւմ, 3-ը՝ Հարավային Ամերիկայում, 1-ը՝ Ավստրալիայում/Օվկիանիա և ոչ մի համաժողով Աֆրիկայում։

=== Քաղաքներ ===
Քաղաքաներ՝ ըստ հյուրընկալության քանակի

{| class="wikitable"
|-
! Հյուրընկալության քանակ
! Երկիր
! Հյուրընկալության տարի
|-
| rowspan="2" align="center" | 4
| {{flagicon|Austria}} [[Վիեննա]]
| 1924, 1936, 1970, 1992
|-
| {{flagicon|Denmark}} [[Կոպենհագեն]]
| 1956, 1962, 1975, 2011
|-
| rowspan="6" align="center" | 3
| {{flagicon|Belgium}} [[Անտվերպեն]]
| 1911, 1928, 1985
|-
| {{flagicon|Switzerland}} [[Բեռն]]
| 1913, 1939, 1947
|-
| {{flagicon|France}} [[Փարիզ]]
| 1914, 1932, 1950
|-
| {{flagicon|Hungary}} [[Բուդապեշտ]]
| 1929, 1966, 1983
|- 
| {{flagicon|Poland}} [[Վարշավա]] 
| 1937, 1959, 1987
|-
| {{flagicon|Netherlands}} [[Ռոտերդամ]]
| 1967, 1988, 2008
|-
| rowspan="12" align="center" | 2
| {{flagicon|Switzerland}} [[Ժնև]]
| 1906, 1925
|-
| {{flagicon|Poland}} [[Կրակով]] 
| 1912, 1931
|-
| {{flagicon|Netherlands}} [[Հաագա]] 
| 1920, 1964
|-
| {{flagicon|Czech Republic}} [[Պրահա]] 
| 1921, 1996
|-
| {{flagicon|Sweden}} [[Ստոկհոլմ]] 
| 1934, 1980
|-
| {{flagicon|UK}} [[Լոնդոն]] 
| 1938, 1971
|-
| {{flagicon|Croatia}} [[Զագրեբ]]
| 1953, 2001
|-
| {{flagicon|Finland}} [[Հելսինկի]] 
| 1969, 1922
|-
| {{flagicon|Iceland}} [[Ռեյկյավիկ]] 
| 1977, 2013
|-
| {{flagicon|China}} [[Պեկին]]
| 1986, 2004
|-
| {{flagicon|Cuba}} [[Հավանա]] 
| 1990, 2010
|-
| {{flagicon|South Korea}} [[Սեուլ]]
| 1994, 2017
|-
|}
Մնացած քաղաքներում միջոցառում տեղի է ունեցել մեկ անգամ։ .

== Նշումներ ==
{{Ծանցանկ|group=Նշում}}

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Արտաքին հղումներ ==
* {{Official website}}
* [http://www.bildarchivaustria.at/Searcharchiv.aspx?txtQuickSearch=esperanto+universala+kongreso Photos of the World Congresses] in the [http://www.bildarchivaustria.at/ Bildarchiv Austria]

{{Արտաքին հղումներ}}

[[Կատեգորիա:1905 հիմնադրումներ Ֆրանսիայում]]
[[Կատեգորիա:1905 հիմնադրված կանոնավոր միջոցառումներ]]
[[Կատեգորիա:Էսպերանտո]]
[[Կատեգորիա:Էսպերանտոյի հավաքներ]]
[[Կատեգորիա:Էսպերանտոն Ֆրանսիայում]]