Էջանշան

Էջանշան, մետաքսե նեղ (0,5–1 սմ լայնության) ժապավեն, մեջդիր՝ գրքի հարկավոր էջը նշելու համար։ Կպցվում է գրքի բլոկի կռնակի վերին եզրիչին։ Երկարությունն ընտրվում է այնպես, որ նրա ազատ ծայրը, անցնելով էջերի արանքով, դուրս գա բլոկի ներքևի եզրից։

Պատմություն

15-16-րդ դարերում տարածվել են էջանշան-գրանցամատյանները ժապավենի տեսքով (կաշվից, մագաղաթից, գործվածքից), որը կցված է գրքի ընտրված թերթերի եզրին և որպես կանոն, դուրս է գալիս կողային կտրվածքից։

Էջանշանների օգտագործման ամենավաղ հիշատակումներից մեկը թվագրվում է 1584 թվականով, երբ թագավորական տպագրիչ Քրիստոֆեր Բարկերը Եղիսաբեթ I թագուհուն նվիրել է արծաթե էջանշան։

17-րդ դարում էջանշաններն սկսեցին մեկ կամ մի քանի ժապավեններ կցել գրքի բլոկին՝ որպես էջանշան օգտագործելու համար։ Այնուհետև տարածվել է էջանշանների մի տեսակ, որը բաղկացած էր մի քանի ժապավեններից, որոնք ամրացված էին ինչ-որ առարկայի, օրինակ՝ կոճակի կամ կծիկի վրա։ Այս էջանիշներն առավել հաճախ օգտագործվել են աղոթքների տեքստերն արագ գտնելու համար։

Առաջին զանգվածաբար արտադրված շարժական էջանիշները սկսել են հայտնվել 19-րդ դարի կեսերին. դրանք, որպես կանոն, պատրաստված էին մետաքսից։ Թողարկվել են էջանշաններ շնորհավորանքներով, ընկերներին և հարազատներին մաղթանքներով, երախտագիտության արտահայտությամբ, սիրո և կարեկցանքի խոսքերով, աղոթքների տեքստերով։ Միայն 19-րդ դարի վերջը լայն տարածում են գտել թղթե էջանշանները։

Էջանշանները լայնորեն օգտագործվում են դրանց վրա գովազդ տեղադրելու համար։

Գրականություն

• Закладка книжная // Товарный словарь / И. А. Пугачёв (главный редактор). — М.: Государственное издательство торговой литературы, 1957. — Т. II. — Стб. 879—880. — 567 с.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էջանշան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է «Հայ գրատպություն և գրքարվեստ» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում-Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։