Դիտել Բելգիա էջի աղբյուրը

{{Պետսյունակ |
| բնօրինակ անվանում = ({{lang-fr|Le Royaume de Belgique}} {{lang-nl|Koninkrijk België}} {{lang-de|Das Königreich Belgien}})
| մակերես = 30 528
}}
'''Բելգիա''', պաշտոնապես '''Բելգիայի Թագավորություն''' ({{lang-fr|Le Royaume de Belgique}}, {{lang-nl|Koninkrijk België}}, {{lang-de|Das Königreich Belgien}}), դաշնային [[միապետություն|թագավորություն]] [[Եվրոպա]]յում։ Բելգիան կառավարում է թագավորը, բայց նրա իշխանությունը սահմանափակված է խորհրդարանով։ Սահմանակցում է [[Նիդերլանդներ]]ին, [[Գերմանիա]]յին, [[Լյուքսեմբուրգ]]ին և [[Ֆրանսիա]]յին։ Բելգիան [[Եվրոպական Միություն|Եվրոպական Միության]] հիմնադիր անդամ է, ինչպես նաև Բելգիայում են գտնվում [[Եվրամիություն|Եվրամիության]], [[ՆԱՏՕ]]-ի և այլ միջազգային կառույցների նստավայրերը։

Բելգիայի տարածքը կազմում է 30.528 կիլոմետր քառակուսի, իսկ բնակչությունը կազմում է {{բնակ}}:

Լինելով Գերմանական և Լատինական Եվրոպայի մշակութային սահմանագծին՝ Բելգիայում տարածված է երկու հիմնական լեզու. [[հոլանդերեն]], որով խոսում են [[ֆլամանդացիներ]]ը, որոնք կազմում են բնակչության 59 %-ը, և [[ֆրանսերեն]], որով խոսում են հիմնականում [[վալոններ]]ը և կազմում են բնակչության 41 %-ը։ Բացի այդ, Բելգիայում ապրում է փոքրաթիվ գերմանախոս բնակչություն։

Բելգիան դաշնային [[սահմանադրական միապետություն]] է կառավարության [[խորհրդարանական համակարգ]]ով։ Այն բաժանված է երկու հիմնական տարածաշրջանի. հյուսիսում հոլադախոս ֆլամանդացիներն են, իսկ հարավում՝ ֆրանսախոս [[Վալոնիա]]ն։ Բրյուսելը պաշտոնապես երկլեզու է, այստեղ մեծամասնություն են ֆրանսախոսները, և հանդիսանում է անկլավ ֆլամանդական տարածաշրջանում<ref>{{Cite web |author=Leclerc, Jacques, membre associé du TLFQ |date=2007 թ․ հունվարի 18 |title=Belgique • België • Belgien—Région de Bruxelles-Capitale • Brussels Hoofdstedelijk Gewest |url=http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/EtatsNsouverains/bruxelles-capitale.htm |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609031824/http://www.tlfq.ulaval.ca/AXL/EtatsNsouverains/bruxelles-capitale.htm |archivedate=2007 թ․ հունիսի 9 |accessdate=2007 թ․ հունիսի 18 |work=L'aménagement linguistique dans le monde |publisher=Host: Trésor de la langue française au Québec (TLFQ), Université Laval, Quebec |language=French |quote=C'est une région officiellement bilingue formant au centre du pays une enclave dans la province du Brabant flamand (Vlaams Brabant)}}<br />* {{Cite web |title=About Belgium |url=http://www.belgium.or.kr/page60.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20081002031948/http://www.belgium.or.kr/page60.html |archive-date=2008 թ․ հոկտեմբերի 2 |accessdate=2007 թ․ հունիսի 21 |publisher=Belgian Federal Public Service (ministry) / Embassy of Belgium in the Republic of Korea |quote=the Brussels-Capital Region is an enclave of 162&nbsp;km<sup>2</sup> within the Flemish region.}}<br />* {{Cite web |year=2007 |title=Flanders (administrative region) |url=http://uk.encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArtTextonly.aspx?refid=781531490 |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/5kwPxLurr?url=http://uk.encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArtTextonly.aspx?refid=781531490 |archivedate=2009 թ․ հոկտեմբերի 31 |accessdate=2007 թ․ հունիսի 21 |work=Microsoft Encarta Online Encyclopedia |publisher=Microsoft |quote=The capital of Belgium, Brussels, is an enclave within Flanders.}}<br />* {{Cite web |author=McMillan, Eric |date=1999 թ․ հոկտեմբեր |title=The FIT Invasions of Mons |url=http://www.ncata.org/doc/Oct99.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070626185804/http://www.ncata.org/doc/Oct99.pdf |archivedate=2007 թ․ հունիսի 26 |accessdate=2007 թ․ հունիսի 21 |work=Capital translator, Newsletter of the <span style="font-size:92%;">NCATA</span>, Vol. 21, No. 7, p. 1 |publisher=National Capital Area Chapter of the American Translators Association (<span style="font-size:87%;">NCATA</span>) |quote=The country is divided into three autonomous regions: Dutch-speaking Flanders in the north, mostly French-speaking Brussels in the center as an enclave within Flanders and French-speaking Wallonia in the south, including the German-speaking ''Cantons de l'Est''.}}<br />* {{Cite web |author=Van de Walle, Steven, lecturer at University of Birmingham Institute of Local Government Studies, School of Public Policy |title=Language Facilities in the Brussels Periphery |url=http://perswww.kuleuven.be/~u0025631/pdf/RANDBRUS.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://www.webcitation.org/5kwPxLurr?url=http://uk.encarta.msn.com/encnet/refpages/RefArtTextonly.aspx?refid=781531490 |archivedate=2009 թ․ հոկտեմբերի 31 |accessdate=2007 թ․ հունիսի 21 |publisher=[[Katholieke Universiteit Leuven|KULeuven]]—Leuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica |format=PDF |quote=Brussels is a kind of enclave within Flanders—it has no direct link with Wallonia.}}</ref>։ Գերմանախոս համայնքները հիմնականում տեղակայված են Վալոնիայի երևելքում<ref>[http://www.belgium.be/en/about_belgium/government/communities/german-speaking_community/ The German-speaking Community] at Belgium.be</ref><ref name=German-speaking_Community>{{Cite web |title=The German-speaking Community |url=http://www.dglive.be/EN/Desktopdefault.aspx/tabid-1263/2264_read-27181/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070530023348/http://www.dglive.be/EN/Desktopdefault.aspx/tabid-1263/2264_read-27181/ |archivedate=2007 թ․ մայիսի 30 |accessdate=2007 թ․ մայիսի 5 |publisher=The German-speaking Community}} The (original) [http://www.dglive.be/DesktopDefault.aspx/tabid-84/186_read-448/ version in German language] (already) mentions 73,000 instead of 71,500 inhabitants.</ref>։ Բելգիայի պատմության մեջ եղել են բազմաթիվ հակամարտություններ լեզվական տարբերությունների պատճառով<ref name=bbcnews1>{{Cite news |author=Morris, Chris |date=2005 թ․ մայիսի 13 |title=Language dispute divides Belgium |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4545433.stm |accessdate=2007 թ․ մայիսի 8 |publisher=BBC News}}</ref><ref name=paulderidder>{{Cite web |author=Petermann, Simon, Professor at the University of Liège, Wallonia, Belgium—at colloquium ''IX<sup>e</sup> Sommet de la francophonie—Initiatives 2001—Ethique et nouvelles technologies, session 6 Cultures et langues, la place des minorités'', Bayreuth |date=2001 թ․ սեպտեմբերի 25 |title=Langues majoritaires, langues minoritaires, dialectes et NTIC |url=http://www.initiatives.refer.org/Initiatives-2001/_notes/sess604.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102084828/http://www.initiatives.refer.org/Initiatives-2001/_notes/sess604.htm |archive-date=2013 թ․ նոյեմբերի 2 |accessdate=2007 թ․ մայիսի 4 |language=French}}</ref>։

Պատմականորեն Բելգիան, [[Նիդերլանդներ]]ը և [[Լյուքսեմբուրգ]]ը հայտնի են եղել «Ստորին երկրներ» անվանմամբ, այն զբաղեցրել է ավելի մեծ տարածք քան ներկայիս [[Բենիլյուքս]]ի երկրները միասին։ Տարածաշրջանը լատիներենով կոչվել է Բելգիկա, [[Հռոմեական պրովինցիա]] [[Գալիա Բելգիկա]]յից հետո, այն զբաղեցրել է մոտավոր ներկայիս Բելգիայի համահունչ տարածք։ [[Միջնադար]]ի վերջում մինչև 17-րդ դարը Բելգիայի տարածքը բարգավաճել է և եղել է առևտրի և մշակույթի կենտրոն։ 16-րդ դարից մինչև [[1830 թվական]]ի [[Բելգիական հեղափոխություն]]ը Բելգիան եղել է [[Նիդերլանդների միացյալ թագավորություն|Նիդերլանդների]] կազմում։ Տարածքը եղել է շատ եվրոպական տերությունների համար կռվադաշտ<ref name=Hass>{{Cite web |author=Haß, Torsten, Head of the Fachhochschule (University of Applied Sciences) of Kehl Library, Kehl, Germany |date=2003 թ․ փետրվարի 17 |title=Rezension zu (Review of) Cook, Bernard: Belgium. A History ISBN 0-8204-5824-4 |url=http://www.fh-kehl.de/zeitung/rezensionen/2003/cook,belgium.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609152931/http://www.fh-kehl.de/zeitung/rezensionen/2003/cook,belgium.htm |archivedate=2007 թ․ հունիսի 9 |accessdate=2007 թ․ մայիսի 24 |publisher=FH-Zeitung (journal of the Fachhochschule) |language=German |quote=die Bezeichnung Belgiens als „the cockpit of Europe” (James Howell, 1640), die damals noch auf eine kriegerische Hahnenkampf-Arena hindeutete}}—The book reviewer, Haß, attributes the expression in English to James Howell in 1640. Howell's original phrase "the cockpit of Christendom" became modified afterwards, as shown by:<br />* {{Cite web |author=Carmont, John |title=The Hydra No.1 New Series (November&nbsp;1917)—Arras And Captain Satan |url=http://www.napier.ac.uk/warpoets/Hydraissues/Hyn01/hyn01a03.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080511040638/http://www2.napier.ac.uk/warpoets/Hydraissues/Hyn01/hyn01a03.html |archive-date=2008 թ․ մայիսի 11 |accessdate=2007 թ․ մայիսի 24 |work=War Poets Collection |publisher=Napier University's Business School}}—and as such coined for Belgium:<br />* {{Cite web |author=Wood, James |year=1907 |title=Nuttall Encyclopaedia of General Knowledge—Cockpit of Europe |url=http://www.fromoldbooks.org/Wood-NuttallEncyclopaedia/c/cockpitofeurope.html |accessdate=2007 թ․ մայիսի 24 |quote=Cockpit of Europe, Belgium, as the scene of so many battles between the Powers of Europe.}} (See also The Nuttall Encyclopaedia)</ref>, ինչը եղավ նաև երկու [[համաշխարհային պատերազմ]]ների ժամանակ։

Բելգիան [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]] (1945), [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ|Արժույթի միջազգային հիմնադրամի]] (1945), [[Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկ|Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկի]] (1945), [[Եվրոպայի խորհուրդ|Եվրոպայի խորհրդի]] (1949), [[ՆԱՏՕ]] (1949), ԵՏՄ (1958, 1993-ից՝ [[Եվրոպական միություն|ԵՄ]]), [[Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպություն|Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության]] (1961), ԵԱՀԽ-ի (1975, 1995-ից՝ [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|ԵԱՀԿ]]), [[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն|Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության]] (1995), [[Շենգեն գոտի|Շենգենյան գոտու]] (1995), [[Եվրագոտի|Եվրագոտու]] (1999) և [[Բենիլյուքս|Բենիլյուքսի]] անդամ է<ref name="автоссылка1">{{БРЭ|ссылка=https://old.bigenc.ru/geography/text/5668845|автор=Л. А. Аксёнова, А. Н. Пилипенко, М. А. Аршинова; В. Е. Хаин|статья=Бе́льгия|том=3|архив=https://web.archive.org/web/20201129200025/https://bigenc.ru/geography/text/5668845|архив дата=2020-11-29}}</ref>։

== Պատմություն ==
{{հիմնական|Բելգիայի պատմություն}}

=== Մ.թ.ա. ===
Մ․ թ․ ա․ մոտ 300 թվականին Բելգիայում բնակություն են հաստատել բելգերի [[կելտեր|կելտական]] ցեղերը (այստեղից էլ՝ երկրի անվանումը)։ Մ․ թ․ ա․ 57 թվականին Բելգիան գրավվեց [[Հուլիոս Կեսար]]ի կողմից։ Մ.թ.[[3-րդ դար|3]]-[[5-րդ դար|5 դարեր]] Բելգիայի տարածքը բնակեցրին գերմանական ցեղերը (ֆրանկներ, ֆրիզներ, սաքսեր)։ [[5-րդ դար|5]]-9-րդ դարերում Բելգիան մտնում էր Ֆրանկական պետության կազմի մեջ։ Ֆեոդալիզմի զարգացման ընթացքում Բելգիայի տարածքում առաջացան [[Ֆլանդրիա]], Նամյուր, Գեննեգաու (Էնո) կոմսությունները, Լիեժ եպիսկոպոսությունը, Բրաբանտ դքսությունը։

=== XII-XIII դարեր ===
XII-XIII դդ․ բելգիական տարածքները, հատկապես [[Ֆլանդրիա]]ն, վերածվեցին [[Եվրոպա]]յի «արհեստանոցի» և միջազգային առևտրի կարևոր հանգույցի։ Բարգավաճեցին քաղաքները, որոնցից շատերը ձեռք բերեցին ինքնավար իրավունք։ Երկար ժամանակ Բելգիան [[Ֆրանսիա]]յի, [[Անգլիա]]յի և այսպես կոչված «Սրբազան Հռոմեական կայսրության» մրցակցության ասպարեզ էր։ [[1384]] թվականին Ֆլանդրիան, [[1430]] թվականին Բրաբանտը մտան Բուրգունդական պետության կազմի մեջ։ Բրաբանտը դարձավ այդ պետության միջուկը, [[Բրյուսել]]ը՝ բուրգունդական դքսերի նստավայրը։

[[1477]] թվականին (վերջնականապես [[1482]] թվականին) Բելգիայում հաստատվեց Հաբսբուրգների դինաստիան։ «Սրբազան Հռոմեական կայսրության» բաժանումից հետո ([[1555]] թվական) Բելգիան անցավ [[Իսպանիա]]յին։ Բելգիայում կապիտալիստական հարաբերությունները ծնունդ առան շատ վաղ։

=== 16-րդ դար ===
16-րդ դարում [[Անտվերպեն]]ը դարձավ համաշխարհային առևտրի խոշորագույն կենտրոն։ Սակայն կապիտալիստական հարաբերությունների հետագա զարգացմանը խոչընդոտում էր իսպանական բացարձակ [[միապետություն]]ը։ Այդ հակասությունները հանգեցրին [[Նիդերլանդներ]]ում, որի բաղկացուցիչ մասն էր կազմում նաև ժամանակակից Բելգիայի տարածքը, վաղ բուրժուական հեղափոխության ծավալմանը, որի շնորհիվ անկախություն ստացավ միայն Հյուսիսային Նիդերլանդները (Հոլանդական Հանրապետություն)։
[[Պատկեր:Berliner kongress.jpg|մինի|ձախից|[[Բեռլինի կոնգրես]]ի մասնակից պետությունների ներկայացուցիչները]]
Սկսած XIX դ․ 70-ական թվականներից  Բելգիայի կառավարող շրջանները Լեոպոլդ II-ի ([[1865]]-[[1909]]) գլխավորությամբ մասնակցեցին [[Աֆրիկա]]յի գաղութային բաժանմանը։ [[1884]]-[[1885]] թվականներին [[Բեռլինի կոնգրես]]ը ճանաչեց Բելգիայի հատուկ շահերը «Կոնգո ազատ պետությունում» ([[1908]] թվականից՝ Բելգիայի գաղութը)։

=== 20-րդ դար ===
20-րդ դարի սկզբներին Բելգիան փոքր իմպերիալիստական երկիր էր՝ գաղութային ընդարձակ տիրապետություններով։ [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի սկզբին [[Գերմանիա]]ն խախտեց Բելգիայի չեզոքությունը և օկուպացրեց երկիրը մինչև [[1918]] թվականը։ Բելգիական կառավարությունը փախավ [[Հավր]] ([[Ֆրանսիա]])։ Այդ նույն ժամանակ բելգիական զորքերը անգլիական և ֆրանսիական զորամասերի հետ մասնակցում էին [[Գերմանիա]]յի աֆրիկյան տիրապետությունների զավթմանը։
[[Պատկեր:Princess Astrid engaged in 1926.jpg|thumb|367x367px|Լեոպոլդ III թագավոր (աջից)]]
Վերսալյան հաշտության պայմանագրով ([[1919]]) [[Գերմանիա]]յից Բելգիային անցան Էյպենը, Մալմեդին, Մորենեն։ Բելգիան ստացավ նաև Ռուանդա-Ուրունդիի մանդատը և Գերմանիայից ռազմատուգանք ստանալու իրավունք։ [[1920]] թ.-ին Բելգիան ռազմական դաշինք կնքեց [[Ֆրանսիա]]յի, [[1921]] թ.-ին մաքսային դաշինք՝ [[Լյուքսեմբուրգ]]ի հետ։ Բելգիական մոնոպոլիաները կարևոր դիրքեր գրավեցին [[Լեհաստան]]ի, [[Ռումինիա]]յի, [[Հարավսլավիա]]յի, ինչպես նաև [[Աֆրիկա]]յի ու [[Ասիա]]յի մի շարք երկրների տնտեսության մեջ։ Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխության ազդեցությամբ Բելգիայում ուժեղացավ հեղափոխական շարժումը։ [[1921]] թվականին հիմնադրվեց Բելգիայի կոմունիստական կուսակցությունը (ԲԿԿ)։ Բանվորական շարժման վերելքը կառավարող շրջաններին ստիպեց [[1919]]-[[1921]] թվականներին զիջումներ կատարել (ընտրական ռեֆորմը, 8-ժամյա աշխատանքային օր սահմանելու մասին օրենքը և այլն)։

=== Բելգիան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ===
[[1935]] թվականի [[հուլիսի 12]]-ին Բելգիայի և [[ՍՍՀՄ]]-ի միջև հաստատվեցին դիվանագիտական հարաբերություններ։ [[1940]] թվականի [[մայիսի 10]]-ին գերմանական բանակը ներխուժեց Բելգիա։ Չնայած ագրեսորին դիմադրելու բելգիական ժողովրդի վճռականությանը, Լեոպոլդ III թագավորը՝ բելգիական բանակի գլխավոր հրամանատարը, [[1940]] թվականի [[մայիսի 28]]-ին ստորագրեց [[կապիտուլյացիա]]յի պայմանագիր։ Նույն օրը Բելգիայի կառավարությունը փախավ [[Լոնդոն]], որտեղ մնաց մինչև [[1944]] թվականի սեպտեմբերը։ ԲԿԿ-ն միակ քաղաքական կուսակցությունն էր, որ գլխավորեց Բելգիայի հայրենասիրական ուժերը և երկրում կազմակերպեց դիմադրության շարժում։ Օկուպացիայի առաջին տարիներին ստեղծվեց «Բելգիայի Անկախության ճակատ» հայրենասիրական կազմակերպությունը։ [[1944]] թվականի սեպտեմբերին անգլո-ամերիկյան զորքերը ազատագրեցին Բելգիայի տարածքը։ [[1944]]-[[1947]] թվականներին Բելգիայի կառավարությունում ներկայացված էին նաև համայնքները։ [[դեմոկրատիա|Դեմոկրատական]] շարժման վերելքը, որը գլխավորում էին համայնքները, Բելգիայի կառավարող շրջաններին ստիպեց իրականացնել մի շարք բարենորոգումներ ([[1947]] թվականի սոցիալական ապահովագրության օրենքը, կանանց ընտրական իրավունք տրամադրելը և այլն)։

[[1947]] թվականի մարտին կոմունիստները հարկադրված դուրս եկան կառավարությունից։ [[1950]] թվականի հուլիսին, [[Լեոպոլդ III]]-ի՝ Բելգիա վերադառնալու կապակցությամբ ([[1950]] թվականի օգոստոսին թագավորական գահը հանձնեց իր որդուն՝ Բոդուենին), տեղի ունեցավ աշխատավորների համատեղ գործադուլ, որին մասնակցեց 500 հազար մարդ։

=== Բելգիայի գաղութների անկախացում և ազգային հարց ===
[[Աֆրիկա]]յում ծավալվող ազգային-ազատագրական պայքարը Բելգիային ստիպեց անկախություն տալ [[Կոնգո]]յին ([[1960]]) և Ռուանդա-Ուրունդիին ([[1962]])։ Սակայն բելգիական գաղութարարները [[Կոնգոյի Հանրապետություն]]ում (հռչակվեց [[1960]] թ.-ին) հրահրեցին արյունահեղ ընդհարումներ և վարում էին երկրի անդամահատման քաղաքականություն։ Կոնգոյի ճգնաժամի հետևանքով Բելգիայում ստեղծվեց ներքաղաքական անկայուն դրություն։ Միմյանց փոխարինող կառավարություններն ընդունում էին հակադեմոկրատական օրենքներ։

Բելգիայում սրվեց նաև ազգային հարցը, որը կառավարական երկարատև ճգնաժամի պատճառ դարձավ։ [[1968]] թվականի հունիսին [[կաթոլիկություն|կաթոլիկներից]] և սոցիալիստներից կազմվեց կառավարություն Գ․ էյսկենսի գլխավորությամբ։
[[Պատկեր:History of NATO enlargement.svg|մինի|ձախից|[[ՆԱՏՕ]]֊ի անդամ երկրները. Բելգիան այս կառույցին է անդամակցել [[1949]] թվականին]]
Բելգիան [[ՄԱԿ]]-ի անդամ է [[1945]] թվականից, [[1949]] թվականին՝ [[ՆԱՏՕ]] մասնակից։ [[1950]] թվականին Բելգիայի և ԱՄՆ-ի միջև կնքվեց «ռազմական օգնության» համաձայնագիր։ [[1955]] թվականին բելգիական խորհրդարանը հավանություն տվեց [[Փարիզի համաձայնագիր|Փարիզի համաձայնագրերին]] և Բելգիան միացավ Արևմտա-եվրոպական դաշինքին։

Բելգիան Քարածխի և պողպատի եվրոպական միավորման ([[1951]] թվականից), «Ընդհանուր շուկայի» ([[1957]] թվականից) մասնակից է։ [[1964]] թվականին Բելգիան հրաժարվեց [[ՆԱՏՕ]]-ի բազմակողմանի միջուկային ուժերի ստեղծմանը մասնակցելուց, բայց իր տարածքը տրամադրեց Ֆրանսիայից հեռացած [[ՆԱՏՕ]]-ի միացյալ զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատարության շտաբը և [[ՆԱՏՕ]]-ի խորհուրդը տեղավորելու համար ([[1967]])։ [[ԱՄՆ]]-ից Բելգիան տեղափոխվեց [[ՆԱՏՕ]]-ի ռազմական կոմիտեն ([[1967]])։

[[1969]]-[[1970]] թվականներին Բելգիայի կառավարությունը բազմիցս հանդես եկավ Եվրոպայի անվտանգության ապահովման հետ կապված խնդիրների լուծման, մասնավորապես համաեվրոպական խորհրդակցություն հրավիրելու օգտին։

== Պետական կարգ ==
[[Պատկեր:Prince Philippe of Belgium, Duke of Brabant cropped-2.jpg|մինի|Բելգիայի ներկայից արքայազն Ֆիլիպ I֊ը]]
Բելգիան սահմանադրական [[միապետություն]] է։ Գործող սահմանադրությունն ընդունվել է [[1831]] թվականին։ Պետության գլուխը՝ թագավորը, ձևականորեն օժտված է լայն լիազորություններով, սակայն դրանք իրականացնում է կառավարությունը)։ Օրենսդրական իշխանությունն իրականացնում է երկպալատ (ներկայացուցիչների պալատ և սենատ) խորհրդարանը։

[[1969]] թվականից ընտրական իրավունքից օգտվում են 18 տարին լրացրած բոլոր քաղաքացիները։ Գործադիր իշխանությունը պատկանում է կառավարությանը։ Յուրաքանչյուր նահանգի բնակչություն 4 տարի ժամանակով ընտրում է նահանգային խորհուրդ, որի գործադիր մարմինը՝ մշտական պատգամավորությունը, գլխավորում է նահանգապետը։

[[Բելգիայի վարչական բաժանում|Բելգիայի վարչական բաժանման ստորին միավորներում]]՝ համայնքներում, 6 տարի ժամանակով ընտրվում է համայնքային խորհուրդ, որի գործադիր մարմնին՝ ավագների կոլեգիային, բուրգոմիստրի գլխավորությամբ, նշանակում են կենտրոնական իշխանությունները։

Բելգիայի դատական բարձրագույն մարմինը վճռաբեկ դատարանն է։ Կան նաև ապելյացիոն դատարաններ։ Ամբողջ երկիրը բաժանված է 26 դատական շրջանների, որոնցից յուրաքանչյուրում կազմված է առաջին
ատյանի դատարան։ Գլխավոր քաղաքներում գործում են առևտրական դատարաններ։ Բոլոր դատավորներին նշանակում է թագավորը՝ ցմահ։

== Աշխարհագրություն ==
[[Պատկեր:Be-map.png|մինի|աջից|Բելգիան քարտեզի վրա]]
[[Պատկեր:Sint willibrorduskerk antwerpen.jpg|մինի|ձախից|[[Անտվերպեն]]՝ [[Ֆլանդրիա]] տարածաշրջանի մայրաքաղաքը]]
[[Պատկեր:Rue des brasseurs.jpg|մինի|ձախից|[[Նամյուր]]՝ [[Վալոնիա]] տարածաշրջանի մայրաքաղաքը]]
[[Պատկեր:2007 07 Belgium Brussels 06 (cropped).jpg|մինի|ձախից|[[Բրյուսել]]՝ Բելգիայի մայրաքաղաքը]]
Բելգիան Եվրոպայում գտնվող փոքր երկիր է, նրա տարածքը գրեթե հավասար է Հայաստանի տարածքին։ Ավտոմեքենայով կարելի է չորս-հինգ ժամում կտրել-անցնել նրա մի ծայրից մյուսը։

Բելգիայի տարածքը տարբեր ժամանակներում պատկանել է [[Ֆրանսիա]]յին, [[Գերմանիա]]յին, [[Իսպանիա]]յին, [[Ավստրիա]]յին և [[Հոլանդիա]]յին։ Բելգիան անկախ պետություն է դարձել [[1830]] թվականին միայն։

Բելգիայում ապրում են երկու ազգեր՝ վալոնները և ֆլամանդացիները։

=== Կլիմա ===
Բելգիան ընկած է [[Հյուսիսային ծով]]ի ափին։ Ծովից փչող խոնավ քամիները մեղմացնում են ձմեռային ցուրտն ու ամառային շոգը։ Գետերը չեն սառչում։ Ձմռանը մեծ մասամբ ամպամած է, մառախլապատ, ամռանը զով է, հաճախ տեղում են հորդ անձրևներ։ Ծովափից դեպի երկրի խորքը հարթավայր է ձգվում։ Այն հատում են գետերն ու ջրանցքները, որոնց երկայնքով բարդիներ են աճում։ Շուրջը մուգ կանաչ մարգագետիններ են, արածում են կովերի նախիրներ։ Այնուհետև հարթավայրն սկսում է բարձրանալ և վերածվել բլրաշատ տեղանքի։

Երկրի հարավում, սահմանի մոտ, հարթավայրը փոխակերպվում է անտառապատ լեռների։ Կենտրոնական Բելգիան պատված է երկաթուղային և ավտոմոբիլային ճանապարհների, գետերի և ջրանցքների խիտ ցանցով, որոնց շուրջը եռում է կյանքը։ Այստեղ արդյունահանում են [[քարածուխ]], ծխնելույզներից ծուխ են արձակում խոշոր գործարաններն ու ֆաբրիկաները, և երկինքը պայծառ օրերին անգամ հաճախ մշուշապատվում է։ Գետահովիտների երկայնքով գրեթե անընդմեջ ձգվում են քաղաքներն ու ավանները։

=== Բնակչություն ===
Խտությամբ Բելգիան գրավում է առաջին տեղերից մեկը (1 կմ² վրա՝ 550 մարդ)։ Ըստ ազգային կազմի` բաժանվում է ֆլամանդացիների (մոտ 5, 5 մլն) և վալոնների (մոտ 4 մլն, 1970)։ Ապրում են նաև գերմանացիներ, հրեաներ և այլք։

Պետական լեզուներն են՝ նիդեռլանդերենը (ֆլամանդերեն), ֆրանսերեն (վալոնները խոսում են ֆրանսերեն) և գերմաներենը։ Բնակչության մեծ մասը կաթոլիկ է, պաշտոնական տոմարը՝ Գրիգորյան։ Բնակչության դինամիկային բնորոշ է դանդաղ աճը (1968 թ.-ին 1000 բնակչին՝ 2 մարդ)։ Տնտեսական ակտիվ բնակչությունը 3,8 միլիոն է (1968), քաղաքային բնակչությունը՝ 2/3-ից ավելին։

Մեծ քաղաքներն են [[Բրյուսել]]ը, [[Անտվերպեն]]ը, Լիեժը, Գենտը, Շառլերուան, [[Լյովեն]]ը, [[Բրյուգգե]]ն։

== Արդյունաբերություն ==
Բելգիան արտադրում է [[թուջ]], [[պողպատ]], [[պղինձ]], ավտոմոբիլներ, հաստոցներ, քիմիկատներ, [[ապակի]], գործվածքներ, [[գորգ]]եր։ Այդ ապրանքներով Բելգիան առևտուր է անում բազմաթիվ երկրների հետ։ Բելգիացիները շատ աշխատանք են կատարում նաև գյուղատնտեսության մեջ։ Նրանք մշակում են [[Հացահատիկային բույսեր|հացահատիկ]], [[կարտոֆիլ]], բանջարեղեն։

Երկրում բուծում են կովերի այնպիսի ցեղեր, որոնք առատ կաթ են տալիս։

== Հայ-բելգիական հարաբերություններ ==
Հայաստանի և Բելգիայի միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են [[1992]] թվականի [[մարտի 10]]-ին։

[[2009]] թվականի [[մայիսի 26]]-ին Բելգիայում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան է նշանակվել Ավետ Ադոնցը։

== Գրականություն ==
* [https://garunashun.blogspot.com/2023/08/blog-post.html Վարդգես Պետրոսյան, Բելգիան և բելգիացիները]

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ|2}}

== Արտաքին հղումներ ==
* [https://armenia.diplomatie.belgium.be/en Բելգիայի դեսպանատունը Հայաստանում]
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Բելգիայի վարչական բաժանում}}
{{Եվրոպական երկրներ}}
{{Եվրոպական միության անդամ երկրներ}}
{{Միապետություններ}}
{{Հյուսիսային ծովի երկրներ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=2|էջ=354}}

[[Կատեգորիա:Արևմտյան Եվրոպայի երկրներ]]
[[Կատեգորիա:ՄԱԿ-ի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանսախոս երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Միջերկրածովյան միության անդամներ]]
[[Կատեգորիա:Լիբերալ ժողովրդավարություններ]]
[[Կատեգորիա:ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Ֆեդերալ միապետություններ]]
[[Կատեգորիա:1830 հիմնադրված պետություններ և տարածքներ]]
[[Կատեգորիա:Բենիլյուքս]]
[[Կատեգորիա:Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ]]
[[Կատեգորիա:Հոլանդախոս երկրներ և տարածքներ]]
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի պատմություն]]
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրներ]]