Դիտել Արևմտյան Հռոմեական կայսրության անկում էջի աղբյուրը

[[Պատկեր:Roman Republic Empire map.gif|thumb|Հռոմեական հանրապետության և կայսրության փոփոխվող քարտեզ մ. թ. ա. 510-ից մինչև մեր թվարկության 530 թվականը
{{legend|#C46C5C|Հանրապետություն}}
{{legend|#9C649C|Կայսրություն}}
{{legend|#BCC45C|Արևելյան/Բյուզանդական կայսրություն}}
{{legend|#5CA4CC|Արևմտյան կայսրություն}}|alt=Հռոմեական հանրապետության և կայսրության փոփոխվող քարտեզ]]

'''Արևմտյան Հռոմեական կայսրության անկում''' (նաև անվանում են '''Հռոմեական կայսրության անկում''' կամ '''Հռոմի անկում'''), գործընթաց, որի ընթացքում տապալվեց [[Արևմտյան Հռոմեական կայսրություն]]ը, և նրա ենթակայության գտնվող հսկայական տարածքները անցան որոշ ազգերի։ Անկման հիմնական պատճառների մեջ ժամանակակից պատմաբանները դասում են, վերահսկողության թուլացումը, տնտեսության, բանակի, առողջապահության թուլացումը։ "[[Բարբարոսներ]]ի" կողմից ճնշման ուժեղացումը դրսից նույնպես կարևոր նշանակություն ունեցավ անկման հարցում։ Սակայն այս պատճառները մինչ այժմ քննարկվում են պատմաբանների կողմից և առաջ են քաշվում նաև այլ վարկածներ{{sfn|Ward-Perkins|2007|p=1}}<ref>e.g. Why Nations Fail. Acemoglu D and Robinson JA. Profile Books (Random House Inc.) 2012. ISBN 978-1-84668-429-6. pp. 166–175</ref>։

117 թվականին կայսրությունը հասավ իր տարածքային մեծության գագաթնակետին, իսկ 284 թվականին [[Դիոկղետիանոս]]ը կայսրությունը բաժանեց երկու մասի։ Հիմնական տարածքային կորուսները սկսվեցին 376 թվականին, երբ [[Գոթական պատերազմ (376–382)|մեծ տարածք անցավ]] [[Գոթեր]]ին և այլք։ 476 թվականին, երբ [[Օդոակր]]ը գահընկեց արեց [[Հռոմուլոս Ավգուստուլուս|Հռոմուլոս կայսրին]], Արևմտյան Հռոմեական կայսրությունը ուներ չնչին ռազմական, քաղաքական կամ ֆինանսական ներուժ և չէր վերահսկում կայսրության մեծ մասին, որոնք ֆիկտիվ կոչվում էին հռոմեական։ Նվաճելով կայսրությունը, բարբարոսները ստեղծեցին սեփական իշխանությունը կայսրության մեծ մասում։ Սակայն կայսրության անկմամբ նրա մշակութային ժառանգությունը մնում է մինչ օրս։

=== Պատճառներ ===
Պատմաբան [[Էդվարդ Գիբբոն]]ը տվել է անկման պատճառների դասական բնութագրում։ Քրիստոնեության տարածման հետ միասին նա մեծ կշիռ տվեց այլ ներքին խնդիրներին և արտաքին ուժերի կողմից հարձակումներին։
Գերմանացի պատմաբան Ալեքսանդր Դեմանդը համշվում էր 210 տարբեր վարկած, ինչի Հռոմը կործանվեց, իսկ դրանից հետո ծնվեցին նոր մտքեր<ref>[http://www.utexas.edu/courses/rome/210reasons.html Alexander Demandt: 210 Theories] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150316232650/http://www.utexas.edu/courses/rome/210reasons.html |date=2015-03-16 }}, quoting A. Demandt, ''Der Fall Roms'' (1984) 695.</ref>{{sfn|Galinsky|1992|pp=53–73}}։ Պատմաբանները դեռևս շարունակում են վերլուծել պատճառները, թե ինչու կայսրությունը կորցրեց վերահսկողությունը հսկայական տարածքների նկատմամբ։ Համեմատություն է կատարվում նաև չինական [[Հան կայսրություն|Հան կայսրության]] հետ, որը վերածնվեց որպես [[Մեծ միություն]], մինչդեռ Միջերկրական աշխարհը մնաց քաղաքապես տարանջատված։

== Ծանոթագրություններ ==
 {{Ծանցանկ}}
{{Հին աշխարհ}}

[[Կատեգորիա:Հռոմեական կայսրության պատմություն]]
[[Կատեգորիա:Կայսրությունների փլուզումներ]]