Ֆուտբոլային դաշտ
Ֆուտբոլային դաշտ, ֆուտբոլային խաղերի համար հրապարակ է։ Նրա չափսերը և դասավորությունը կարգավորվում են ֆուտբոլի առաջին կանոնով։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1863 - Ֆուտբոլի դաշտի չափերի վերաբերյալ կանոնների առաջին հրահանգները։
- 1875 - Շեֆիլդի ֆուտբոլային ասոցիացիայի ճնշման ներքո Անգլիայի ՖԱ-ն ընդունում է կանոններ, որոնք նախատեսում են նպատակին կոշտ խաչմերուկով վերազինել և արգելել ժապավենների օգտագործումը։ Սահմանվում է դարպասների վերջնական չափսերը։
- 1891 - Դարպասնրի վրա ցանց է հայտնվում։
- 1901 - Հայտնվում է տուգանային հրապարակը։
- 1912 - Դարպասապահը իրավունք է ձեռք բերում խաղալ ձեռքերով միայն իր տուգանային հրապարակում, չնայած մինչ այդ նրան թույլատրվում էր խաղալ ձեռքերով ամբողջ դաշտում։
- 1937 - վերջին նշագրման փոփոխություն, տուգանային հրապարակի աղեղ ՝ տուգանային հրապարակից 10 յարդ հեռավորության վրա
Տարածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խաղերը կարող են անցկացվել ինչպես բնական, այնպես էլ արհեստական ծածկույթով խաղադաշտերում։ Ֆուտբոլային խաղի կանոնների համաձայն, արհեստական ծածկույթը պետք է կանաչ լինի։
Չափսեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խաղադաշտը ունի ուղղանկյունի տեսք։ Կողային գիծը անպայման պետք է լինի ավելի երկար, քան նպատակային գիծը։
Դաշտի չափսեր
Երկարություն նվազագույնը 90 մ (100 յարդ), առավելագույնը 120 մ (130 յարդ)
Լայնություն նվազագույնը 45 մ (50 յարդ), առավելագույնը 90 մ (100 յարդ)
Տարածքը սկսած 4050 մ2 մինչև 10 800 մ2
Դաշտի չափսերը միջազգային խաղերի ժամանակ
Երկարություն նվազագույնը 100 մ (110 յարդ), առավելագույնը 110 մ (120 յարդ)
Լայնություն նվազագույնը 64 մ (70 յարդ), առավելագույնը 75 մ (80 յարդ)
FIFA -ի կոմից առաջարվող չափսեր[1]։
Երկարություն — 105 մետր
Լայնություն— 68 մետր
Տարածք-7140 մ2
Նշագծում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դաշտի նշագծումը կատարվում է 12 սմ լայնությամբ գծերից. այս գծերը մուտքագրում են իրենց սահմանափակումները։ Բոլոր գծերը պետք է ունենան միևնույն լայնությունը։
Խաղադաշտը միացնող երկու երկար գծեր կոչվում են կողային գծեր. երկու կարճ գծերը` դարպասային գծեր։
Դարպասի մակերես[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դաշտի յուրականչյուր կեսում նշվում է դարպասնեի տարածքը` գոտի, որի սահմաններից կատարվում է հարված դարպասից։
Յուրաքանչյուր դարպասի ներսից 5.5 մ (6 յարդ) տեղակայված կետերից երկու տող գծագրվում են աջ անկյուններով դեպի նպատակային գիծը դաշտի խորքերը։
Գոլային գծից 5,5 մ (6 բակեր) հեռավորության վրա, այս տողերը միացված են մեկ այլ գիծով `դարպասային գծերին զուգահեռ։ Այսպիսով, դարպասային գծերի մակերեսը 18,32 մ է (20 յարդ) ՝ 5,5 մ-ով (6 յարդ)։
Անկյունային հատվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դաշտի չորս անկյուններից յուրաքանչյուրում 1 մ շառավղով (կամ 1 յարդ) կամարով գծված է դաշտի անկյունում գտնվող կենտրոնով `սահմանափակելով հատվածը անկյունային հարվածների կատարման համար։
Անկյունային հատվածների սահմաններից 9.15 մ (10յարդ) հեռավորության վրա կարող են գծանշվել կողային գծեր և նպատակային գծեր (նրանց կողքին գտնվող գծերի արտաքին մասում աջ անկյուններով), որն օգտագործվում է որոշելու այն հեռավորությունը, որտեղ գտնվում են խաղացողները անկյունային հարվածի կատարման ժամանակ։
Դրոշակակիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դաշտի անկյուններում անպայման պետք է տեղադրվեն դրոշներ առնվազն 1.5 մ բարձրությամբ (5 ոտնաչափ) բարձրության վրա գտնվող դրոշակակիրների վրա, որոնք վերևում գագաթներ չունեն։
Բացի այդ, դրոշակակիրները կարող են տեղադրվել միջին և կողային գծերի խաչմերուկից առնվազն մեկ մետր հեռավորության վրա (ժամանակակից ֆուտբոլում դրանք օգտագործվում են շատ հազվադեպ)։
Դարպասներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դարպասը պետք է լինեն 7,32 մետր լայնությամբ (8 յարդ) և 2,44 մետր (8 ոտնաչափ) բարձրությամբ։ Դարպասները պետք է տեղադրվեն դարպասային գծերի կենտրոնում (լինեն անկյունային դրոշակակետերից հավասար հեռավորության վրա) և ամուր ամրացված լինեն գետնին։ Դյուրակիր դարպասների օգտագործումը թույլատրելի է միայն այն դեպքում, եթե դրանք բավարարեն այս պահանջը։ Դարպասային գծերի լայնությունը հավասար է սյուների և խաչմերուկների լայնությանը։
Տեխնիկական տարածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարզադաշտերում հանդիպումներ անցկացնելիս, որտեղ կան հատուկ նշանակված տեղեր` տեխնիկական անձնակազմի և փոխարինողների համար, դաշտի անմիջական հարևանությամբ նշանակված է տեխնիկական գոտի, որի սահմանները 1 մետր են, տարածքի երկու կողմերում էլ, որոնք նախատեսված են փոխարինողների նստարաննեի, և առաջ ` կողքի գծից 1 մ հեռավորության վրա։ Այս գոտու սահմանները նշելու համար խորհուրդ է տրվում օգտագործել գծանշաններ։
Ֆուտբոլային դաշտի կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաշխարհային կարգի ֆուտբոլի խաղադաշտը բարդ բազմաշերտ կառույց է։ Ֆուտբոլի դաշտը բաղկացած է (վերևից ներքև) հետևյալ մասերից
- Խոտածածկ մարգագետին
- Ավազի և մանրախիճի հատակ
- ջեռուցման խողովակներ
- Ջրահեռացման խողովակներ
- Օդափոխման խողովակներ
Խոտային ծածկույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խոտի ծածկույթը պետք է ջրել և պարարտացնել, ինչպես նաև ցանել «ճաղատ բծերը»։ Խոտը թույլ չի տալիս շատ խաղեր անցկացնել, որպեսզի այն չփչանա, բնական խոտի վրա նախատեսած հանդիպումների քանակը չպետք է գերազանցի շաբաթը երկուսը։
Ժամանակակից մարզադաշտերում խոտը աճեցված չէ, բայց բերված է տորֆի գլորումների տեսքով։
Սինթետիկ ծածկույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախագծված է որպես բնական մարգագետինների փոխարինող այն մարզերում (կլիմայական գոտիներ), որտեղ բացակայում են խոտի ֆոտոսինթեզի պայմանները։
Սինթետիկ ծածկույթը սինթետիկ նյութից պատրաստված «գորգ» է, որի մեջ ամրացված են արհեստական թելի փաթեթներ («խոտի շեղբեր»)։ Յուրաքանչյուր «խոտի բերան» ոչ միայն պլաստմասե ժապավեն է, այլև բարդ ձևի արդյունք, օրինակ ՝ ուժեղացնող կողոսկրներով։
Խաղային բնութագրերն ապահովելու համար արհեստական տորֆը ծածկված է լցանյութով, որը բաղկացած է ավազից և փխրուն ռետիններից։
Սինթետիկ ծածկույթը պահանջում է երկու տեսակի խնամք
- ծածկույթի մակերեսը բեկորներից մաքրելու համար (ծառի տերևներ և այլն) և պարբերաբար լրացնել լցոնիչը պահանջվող մակարդակով։
- Լցոնիչի փափկացումը հատուկ սարքավորումներով, որոնք թուլացնում են լցոնիչը, որը բաղկացած է քվարց ավազից և ռետինե հատիկից։