«Ծանրության ուժ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

18:08, 27 Ապրիլի 2024-ի տարբերակ

Պատմություն

Արիստոտելը բացատրել է ծանրության ուժը ծանր ֆիզիկական տարերքների, դեպի Երկրի ներսում գտնվող աշխարհի կենտրոն, շարժմամբ (հող,ջուր) և ինչքան մոտ է կենտրոնին, այնքան մեծ է մոտեցման արագությունը^[1]։

Արքիմեդը պարզաբանում էր զուգահեռագծի, եռանկյան, սեղանի և պարաբոլական սեգմենտի ծանրության կենտրոնների խնդիրը։ Լողացող մարմինների մասին աշխատությունում Արքիմեդը ապացուցեց հիդրոստատիկայի օրենքը, որը կրեց իր անունը։

Գալիլեյը փորձնական ճանապարհով ուսումնասիրեց մարմինների անկման արագացումը, ճոճանակների տատանումների պարբերությունը և համոզվեց, որ դրանք կախված չեն մարմնի զանգվածից։

Երկիր

Երկրի ձևը տարբերվում է գնդից և մոտ է մի քիչ տափակ էլիպսոիդի (գեոիդ)։ Այդ դեպում $m$ զանգվածով մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժը հաշվարկվում է ավելի բարդ արտահայտությամբ, քան առաջ։

${\vec {F}}=Gm\int \limits _{M}{{dM} \over {R^{2}}}{{\vec {R}} \over R}.$

Որտեղ՝ $dM$ — Երկրի զանգվածի տարրն է, ${\vec {R}}={\vec {r}}-{\vec {r}}',$ հաշվարկի կետի շառավիղ-վեկտորն է , իսկ ${\vec {r}}$ и ${{\vec {r}}'}$ ՝ Երկրի կենտրոնի շառավիղ-վեկտորն է։

Իներցիայի կենտրոնախույս ուժի վեկտորական արտահայըությունը՝

{\vec {Q}}=m\omega ^{2}{{\vec {R}}_{0}},

որտեղ ${{\vec {R}}_{0}}$ — պտտման առանցքին ուղղահայաց և նրանից տվյալ նյութական կետին տարված վեկտորն է։

Ծանրության ${\vec {P}}$ ուժը առաջվա նման հավասար է ${\vec {F}}$ և ${\vec {Q}}$ ուժերի գումարին․

{\vec {P}}={\vec {F}}+{\vec {Q}}.

P=9,780318(1+0,005302\sin \varphi -0,000006\sin ^{2}2\varphi )m-0,000003086Hm.

^[2]

Ծանրության ուժը այլ մոլորակների վրա

Մի քանի տիեզերական մարմինների^[3] մակերևույթների վրա ծանրության ուժերը Երկրի մակերևույթին ծանրության ուժը ընդունել 1^[4]։
Երկիր	1,00	Արեգակ	27,85
Լուսին	0,165	Մերկուրի	0,375—0,381
Վեներա	0,906	Մարս	0,394
Յուպիտեր	2,442	Սատուրն	1,065
Ուրան	0,903	Նեպտուն	1,131

Տես նաև

Կշիռ
Ազատ անկման արագացում

Ծանոթագրություններ

↑ Зубов В. П. Физические идеи древности // отв. ред. Григорьян А. Т., Полак Л. С. Очерки развития основных физических идей. — М., АН СССР, 1959. — С. 38, 54-55;
↑ Ускорение свободного падения // Физическая энциклопедия / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. — Т. 5. — С. 245—246. — 760 с. — ISBN 5-85270-101-7
↑ У газовых гигантов «поверхность» понимается как область высот в атмосфере, где давление равно атмосферному давлению на Земле на уровне моря (1,013×10⁵ Па).
↑ Данные взяты из статьи Википедии Ускорение свободного падения

Գրականություն

Ньютон И. Математические начала натуральной философии. — М.: Наука, 1989. — 688 с. — ISBN 5-02-000747-1
Савельев И. В. Курс общей физики. Т. 1. Механика. Молекулярная физика. — М.: Наука, 1987. — 688 с.
Криволуцкий А. Е. Голубая планета. Земля среди планет. Географический аспект.. — М.: Мысль, 1985. — 335 с.
Миронов В. С. Курс гравиразведки. — Л.: Недра, 1980. — 543 с.
Тарасов В. Н., Бояркина И. В., Коваленко М. В., Федорченко Н. П., Фисенко Н. И. Теоретическая механика. — М.: ТрансЛит, 2012. — 560 с.
Бутенин Н. В. Введение в аналитическую механику. — М.: Наука, 1971. — 264 с. — 25 000 экз.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 116)։

[Zub1-1] Зубов В. П. Физические идеи древности // отв. ред. Григорьян А. Т., Полак Л. С. Очерки развития основных физических идей. — М., АН СССР, 1959. — С. 38, 54-55;

[ФЭ5-2] Ускорение свободного падения // Физическая энциклопедия / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. — Т. 5. — С. 245—246. — 760 с. — ISBN 5-85270-101-7

[3] У газовых гигантов «поверхность» понимается как область высот в атмосфере, где давление равно атмосферному давлению на Земле на уровне моря (1,013×10⁵ Па).

[4] Данные взяты из статьи Википедии Ускорение свободного падения

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''Ծանրության ուժ''', [[Երկիր|Երկրի]] կամ այլ աստղագիտական մարմնի մակերևույթին մոտ գտնվող ցանկացած ֆիզիկական մարմնի վրա ազդող ուժ։ Ըստ սահմանման՝ ծանրության ուժը, մոլորակի [[Գրավիտացիոն ուժ|գրավիտացիոն]] ձգողության և [[Կենտրոնախույս ուժ|կենտրոնախույս]] ուժերի (որոնք առաջանում է օրապտույտի շնորհիվ) գումարն է<ref>{{Ռուսերեն գիրք |автор=[[Сивухин, Дмитрий Васильевич|Сивухин Д. В.]] |заглавие=Общий курс физики |год=2005 |место=М. |издательство=[[Физматлит]] |том=I. Механика |страницы=372 |страниц=560 |isbn=5-9221-0225-7}}</ref><ref>{{Ռուսերեն գիրք |автор=[[Тарг, Семён Михайлович|Тарг С. М.]] |заглавие=[[Физическая энциклопедия]] |ответственный=Гл. ред. [[Прохоров, Александр Михайлович|А. М. Прохоров]] |год=1994 |часть=Сила тяжести |ссылка часть=http://www.femto.com.ua/articles/part_2/3625.html |место=М. |издательство=[[Большая Российская энциклопедия (издательство)|Большая Российская энциклопедия]] |том=4 |страницы=496 |страниц=704 |isbn=5-85270-087-8 |тираж=40&nbsp;000}}</ref>։
-[[Պատկեր: Gravity on Earth.png |right|thumb|300px|{{math|''mg''}} ծանրության ուժը   գումարվում է մոլորակի գրավիտացիոն ձգողությունից {{math|''GMm/r''<sup>2</sup>}} և իներցիայի կենտրոնախույզ ուժից {{math|''m''ω<sup>2</sup>''a''}}.]]
-Մնացած ուժերը, օրինակ [[Լուսին|Լուսնի]] և [[Արեգակ]]ի ձգողությունը իրենց փոքրության պատճառով հաշվի չեն առնում կամ ուսումնասիրում են առանձին, որպես Երկրի գրավիտացիոն դաշտի ժամանակավոր փոփոխություն{{sfn|Миронов|с=49|1980}}<ref>Максимальное изменение силы тяжести, обусловленное притяжением Луны, составляет примерно <math>0,25*10^{-5}</math> м/с<sup>2</sup>, Солнца <math>0,1*10^{-5}</math> м/с<sup>2</sup></ref>{{sfn|Миронов|с=71|1980}}։
-Ծանրության ուժը բոլոր մարմիններին, անկախ նրանց զանգվածից, միևնույն արագացումն է հաղորդում{{sfn|Савельев|с=70|1987}} և հանդիսանում է կոնսերվատիվ ուժ{{sfn|Савельев|с=82-83|1987}}։
-<math>\vec P</math> ծանրության ուժը, որն ազդում է  <math>m</math> զանգվածով [[նյութական կետ]]ի վրա, հաշվում են հետևյալ բանաձևով{{sfn|Савельев|с=70|1987}}․<math>\vec P = m \vec g</math>, որտեղ <math>\vec g</math> - մարրմնին հաղորդված [[արագացում]]ն է ուժի կողմից և կոչվում է [[ազատ անկման արագացում]]<ref name="ФЭ5">{{Ռուսերեն գիրք |заглавие=[[Физическая энциклопедия]] |ответственный=Гл. ред. [[Прохоров, Александр Михайлович|А. М. Прохоров]] |год=1998 |часть=Ускорение свободного падения |ссылка часть=http://femto.com.ua/articles/part_2/4239.html |место=М. |издательство=[[Большая Российская энциклопедия (издательство)|Большая Российская энциклопедия]] |том=5 |страницы=245—246 |страниц=760 |isbn=5-85270-101-7}}</ref>։
-Համասեռ մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժը ազդում է մարմնի զանգվածների կենտրոնի վրա{{sfn|Савельев|с=156|1987}}։
-Երկրի մակերևույթի նկատմանբ շարժվող մարմնի վրա ազդում է նաև [[Կորիոլիսի ուժ|Կորիոլիսի]] ուժը{{sfn|Тарасов|с=200, 270|2012}}{{sfn|Савельев|с=128|1987}}{{sfn|Бутенин|с=253-259|1971}}։
 == Պատմություն ==
 Արիստոտելը բացատրել է ծանրության ուժը ծանր ֆիզիկական տարերքների, դեպի Երկրի ներսում գտնվող աշխարհի կենտրոն, շարժմամբ (հող,ջուր) և ինչքան մոտ է կենտրոնին, այնքան մեծ է մոտեցման արագությունը<ref name="Zub1">''[[Зубов, Василий Павлович|Зубов В. П.]]'' Физические идеи древности // отв. ред. ''[[Григорьян, Ашот Тигранович|Григорьян А. Т.]], [[Полак, Лев Соломонович|Полак Л. С.]]'' Очерки развития основных физических идей. — М., АН СССР, 1959. — С. 38, 54-55;</ref>։
@@ Տող 35. / Տող 22. @@
 : <math>{\vec P} = {\vec F} + {\vec Q}.</math>
+:<math>P = 9,780318(1 + 0,005302\sin\varphi - 0,000006\sin^22\varphi)m - 0,000003086 Hm.</math><ref name="ФЭ5">{{Ռուսերեն գիրք |заглавие=[[Физическая энциклопедия]] |ответственный=Гл. ред. [[Прохоров, Александр Михайлович|А. М. Прохоров]] |год=1998 |часть=Ускорение свободного падения |ссылка часть=http://femto.com.ua/articles/part_2/4239.html |место=М. |издательство=[[Большая Российская энциклопедия (издательство)|Большая Российская энциклопедия]] |том=5 |страницы=245—246 |страниц=760 |isbn=5-85270-101-7}}</ref>
-:<math>P = 9,780318(1 + 0,005302\sin\varphi - 0,000006\sin^22\varphi)m - 0,000003086 Hm.</math><ref name="ФЭ5" />
 == Ծանրության ուժը այլ մոլորակների վրա ==