Նելլի Քերշոու
| Նելլի Քերշոու | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1891 |
| Ծննդավայր | Ռոչդեյլ, Մեծ Մանչեսթեր, Միացյալ Թագավորություն |
| Մահացել է | մարտի 14, 1924 |
| Մահվան վայր | Ռոչդեյլ, Մեծ Մանչեսթեր, Միացյալ Թագավորություն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն |
| Մասնագիտություն | textile worker |
Նելլի Քերշոու, (1891, Ռոչդեյլ, Մեծ Մանչեսթեր, Միացյալ Թագավորություն - մարտի 14, 1924, Ռոչդեյլ, Մեծ Մանչեսթեր, Միացյալ Թագավորություն) անգլիական տեքստիլի բանվորուհի, Լանկաշիր, Ռոչդեյլ քաղաք։ Նրա մահը թոքային ազբեստոզից առաջին դեպքն է եղել, որը նկարագրվել է բժշկական գրականության մեջ և առաջին հրապարակված հաշվետվությունը՝ հիվանդության նկարագրությամբ, որն առաջացել է աշխատավայրում ասբեստի ազդեցության պատճառով։ Նախքան Բրիտանական բժշկական ամսագրում այս դեպքի հրապարակումը, դոկտոր Ուիլյամ Էդմունդ Կուկը Քերշոուի զննման ժամանակ վկայել էր, որ «թոքերում հանքային մասնիկների առկայության պատճառը ազբեստն է եղել, ուստի կասկածից դուրս է, որ թոքերի ֆիբրոզի հիմնական պատճառը այդ մասնիկներն են եղել»։ Նրա գործատուները՝ Turner Brothers Asbestos- ը, պատասխանատվություն չեն կրել ստացած վնասվածքների համար, փոխհատուցում չեն վճարել մահացածի ընտանիքին և հրաժարվել են նպաստել հուղարկավորության ծախսերին, քանի որ դա «կստեղծի նախադեպ և պատասխանատվություն կընդունի»։ Նա թաղվել է չքավորի անանուն գերեզմանում։ Նրա մահվան վերաբերյալ հետագա հարցումները հանգեցրել են 1931 թվականին Ասբեստի արդյունաբերության առաջին կանոնակարգի հրապարակմանը։
Կյանքի վաղ շրջան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նելլի Քերշոուն ծնվել է Ռոչդեյլում, 1891 թվականին, ծնողները՝ Էլիզաբեթ և Արթուր Քերշոուներ։ 1903 թվականին՝ 12 տարեկանում, նա թողել է դպրոցը, աշխատանքի է անցել բամբակի գործարանում որպես բամբակագործ և 5 ամիս անց սկսել աշխատել Գարսայդների ասբեստի գործարանում։ Նա տեղափոխվել է Turner Brothers Asbestos 1917 թվականի դեկտեմբերի 31 -ին, որտեղ աշխատել է որպես ռովեր, ասբեստի հումքի մանրաթելերը մանելով մանվածքի մեջ[1]։ Նա ամուսնացել է ստրկագործ բանվոր Ֆրենկ Քերշոուի հետ և ունեցել է առնվազն մեկ երեխա՝ մոտ 1920 թվականին ծնված դուստր։
Հիվանդություն և մահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նրա մոտ առաջին ախտանիշները դրսևորվել են 1920 թվականին՝ 29 տարեկան հասակում, բայց շարունակել է աշխատել ասբեստի գործարանում մինչև 1922 թվականի հուլիսի 22 -ը, երբ ճանաչվել է աշխատանքի համար ոչ պիտանի։ Նա իրավասու չի եղել Ազգային բժշկական ապահովագրության համակարգից հիվանդության նպաստ ստանալ, քանի որ Քերշոուի բժշկական վկայականը (կազմվել է նրա տեղական բժշկի՝ դոկտոր Ուոլթեր Սքոթ Ջոսի կողմից) ախտորոշվել է որպես ասբեստից թունավորում։ Քանի որ հիվանդությունը կապված է եղել գործունեության տեսակի հետ, ապահովագրողները Քերշոուին խորհուրդ են տվել հիվանդության նպաստ պահանջել իր գործատուներից՝ Աշխատողների փոխհատուցման վերաբերյալ օրենքի համաձայն, և մի քանի անգամ նամակ են գրել Turner Brothers-ին։ Այնուամենայնիվ, Turner Brothers- ը հրաժարվել է որևէ փոխհատուցում վճարել, քանի որ ասբեստի հետ կապված հիվանդությունը այն ժամանակ ճանաչված մասնագիտական հիվանդություն չի եղել և հանձնարարել է իրենց ապահովագրական ընկերությանը մերժել պահանջը, քանի որ ցանկացած պատասխանատվություն ստանձնելը չափազանց վտանգավոր կլիներ։ Պերսի Ջորջ Քենյոնը՝ Rochdale- ի Turner- ի օպերացիոն մենեջերը, գրել է դոկտոր Ջոսին՝ «տեղեկացրեք մեզ, որ դուք ասել եք օրիորդ Քերշոուինին, որ նա տառապում է ասբեստից թունավորմամբ», այնուհետև գրել է առողջության ապահովագրության հանձնաժողովին՝ նշելով, որ «Մենք մերժում ենք «ասբեստից թունավորում» տերմինը։ Ասբեստը թունավոր չէ, և նման հիվանդության մասին սահմանումներ կամ տեղեկություններ չկան։ Աշխատողների փոխհատուցման ակտով հրապարակված ցանկում արդյունաբերական հիվանդությունների ցանկում նման նկարագրություն չկա»[2]։
Հայտնի է, որ նա առնվազն մեկ անգամ անձամբ գրել է Turner Brothers- ին՝ հարցնելով. «Ի՞նչ եք անելու իմ գործի հետ։ Ես արդեն 9 շաբաթ է, ինչ տանը եմ և ոչ մի լումա չեմ ստացել։ Կարծում եմ, որ ձեզանից ինչ -որ բանի ժամանակն է, քանի որ Ազգային առողջապահությունը հրաժարվում է ինձ որևէ բան վճարել։ Ես ունեմ սննդի և փողի կարիք, ես մեղավոր չեմ, որ ինը ամիս է աշխատավարձ չեմ ստանում»[3]։
Չկա արձանագրություն, որ նա 1922 թվականի հուլիսից մինչև իր մահը որևէ վճարում է ստացել որևէ պաշտոնական աղբյուրից։ Նա մահացել է 1924 թվականի մարտի 14 -ի առավոտյան 6։30- ին, 33 տարեկան հասակում։
Հետաքննություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մոլսվորթը՝ Ռոչդեյլի դատական քննիչը, պարտավոր էր հետաքննել «անբնական» մահվան բոլոր դեպքերը, իսկ «ասբեստից թունավորում» բժիշկ Ջոսի ախտորոշումը Մոլսվորթին ստիպել է պաշտոնական հետաքննություն սկսել 1924 թվականի Մարտի 14 -ին, որը հետաձգվել է դիահերձման սպասելու պատճառով, վարել է դոկտոր Ֆ․ Մակիչան[4]։ Մակիչանը մահվան պատճառը նշել է որպես «թոքային տուբերկուլյոզ և սրտի անբավարարություն», սակայն հետաձգվել է թոքերի մանրադիտակային հետազոտության համար։ Երբ 1924 թվականի ապրիլի 1 -ին հետաքննությունը վերսկսվել է, Թերներ եղբայրները հրահանգել են փաստաբան պրն. ՄաքՔլերին և իրենց փաստաբան Գ.Լ. Քոլինզին՝ Jackson & Co- ից, մասնակցել, որպեսզի ներկայացնեն իրենց շահերը և խուսափեն «տիկին Քերշոուի մահվան համար ցանկացած ֆինանսական պատասխանատվությունից»[2]։
Դոկտոր Ուիլյամ Էդմունդ Կուկը, Wigan Infirmary and Leigh Infirmary- ի ախտաբան-մանրէաբանը, վկայել է, որ թոքերի հետազոտությունը ցույց է տվել նախկինում բուժված տուբերկուլյոզի վարակի հին սպիեր, և բացի այդ, լայնածավալ ֆիբրոզ, որի մեջ տեսանելի են եղել «հանքային նյութի մասնիկներ ... տարբեր ձևերի, բայց մեծամասնությունն ունեցել է սուր անկյուններ։ Չափը տատանվել է 393.6- ից մինչև 3 մկմ երկարություն»։ Այս մասնիկները համեմատելով ասբեստի փոշու նմուշների հետ, որը տրամադրել է դոկտոր Ս.Ա. Հենրին, գործարանների բժշկական տեսուչ Կուկը եզրակացրել է, որ դրանք «գալիս են ասբեստից և, առանց որևէ հիմնավոր կասկածի, թոքերի ֆիբրոզի և, հետևաբար, մահվան հիմնական պատճառն են»։
Ուոլթեր Ջոսը հարցաքննության ժամանակ իր հայտարարության մեջ նշել է, որ ասբեստից թունավորվելու իր ախտորոշումը հիմնված է եղել «ասբեստով աշխատող իր շատ հիվանդների մոտ թոքերի այս վիճակի նախկին փորձը», և որ նա անձամբ ամեն տարի տեսել է 10- ից 12 նման դեպք, բոլորը ասբեստով աշխատող անձանց մոտ։ Նելլիի մահվան վկայականը տրվել է 1924 թվականի ապրիլի 2 -ին՝ որպես մահվան պատճառ նշելով «թոքերի ֆիբրոզ` հանքային մասնիկների ներշնչման պատճառով»։
Քերշոուի գործի ավելի ամբողջական տարբերակում, որը հրապարակվել է BMJ- ում 1927 թվականին, բժիշկ Կուկը հիվանդությանը տվել է այն անվաումը, որով այն դեռևս հայտնի է՝ «թոքային ասբեստոզ»[2]։
Խորհրդարանական հետաքննություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կուկի աշխատանքի արդյունքում Խորհրդարանը հանձնարարել է դոկտոր Է.Ռ.Մերյուտերին, գործարանի բժշկական տեսուչին և գործարանի տեսուչ և փոշու մոնիտորինգի և վերահսկման պիոներ C.W. Price- ին ուսումնասիրել ասբեստի փոշու ազդեցությունը։ Նրանց հաջորդ զեկույցը՝ «Թոքային ֆիբրոզի առաջացում և ասբեստի աշխատողների թոքերի այլ ախտահարումներ», ներկայացվել է խորհրդարան 1930 թվականի մարտի 24 -ին։ Այն եզրակացրել է, որ ասբեստոզի զարգացումը անհերքելիորեն կապված է ասբեստի փոշու երկարատև ներշնչման հետ և ներառում է ասբեստի աշխատողների առաջին առողջական ուսումնասիրությունը, որը պարզել է, որ 20 և ավելի տարի աշխատողների 66%- ը տառապում է ասբեստոզով։ Զեկույցը հանգեցրել է 1931 թվականին Ասբեստի արդյունաբերության առաջին կանոնակարգի հրապարակմանը, որն ուժի մեջ է մտել 1932 թվականի մարտի 1- ին։
Հուշարձան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2006 թվականի ապրիլին Քերշոուի ազգականներից մեկը Ռոչդեյլում բացել է հուշարձան ամբողջ աշխարհում ասբեստի զոհերի հիշատակին։ Հուշ - ցերեկույթը կազմակերպել է Save Spodden Valley կամպանիան, որը մտահոգվել է նախկին Թերների գործարանի (որտեղ աշխատել է Քերշոուն ) տարածքի ասբեստով աղտոտվածությամբ։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Bartrip, P.W.J. (2001). The Way from Dusty Death: Turner and Newall and the Regulation of the British Asbestos Industry 1890s–1970. London: The Athlone Press. էջ 12. ISBN 978-0-485-11573-4.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Jeremy, David J. (1995). «Corporate Responses to the Emergent Recognition of a Health Hazard in the UK Asbestos Industry: The Case of Turner & Newall, 1920–1960» (PDF). Business and Economic History. Business History Conference. 24 (1): 254–265. ISSN 1941-7349. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 20-ին.
- ↑ Mrs N. Kershaw, letter to Turner Brothers Asbestos Company, 1922. Quoted in Selikoff; Greenberg, above.
- ↑ Selikoff and Greenberg record the pathologist as Dr "Machichan" while Cooke writing in 1924 gives "Mackichan".