Մասնակցի քննարկում:Անուշ Մանվելյան/Ավազարկղ

Ռադիոլոգիա

Ռադիոլոգիա է կոչվում թիրախների հայտնաբերումը և դրանց տարածական կոորդինատների, ինչպես նաև շարժման պարամետրերի որոշումը ռադիոտեխնիկական միջոցների և մեթոդների օգնությամբ: Այդ պրոցեսը կամ գործընթացը կոչվում է ռադիոլոգիայի դիտում, իսկ այսպիսի նշանակության սարքը՝ ռադիոլոգային կայան (ռադիո+լոգատոր): Ռադիոլոկատրի, ռադիոկառավարման և ռադիոնավիգացիայի ամբողջությունը ստեղծում են ռադիոտեխնիկական համակարգեր: Ռադիոլոգիայի թիրախներին պատկանում են թռչող ապարատները, նավերը, տարբեր վերերկրյա և վերջրյա օբյեկտները, իրական և արհեստական տիեզերական մարմինները: Ռադիոլոգիայի հիմնական սկզբունքներն են ռադիոալիքների անդրադարձումը, ուղղությունը և հեռավորությունը:
    Գնդաձև կոորդինատային համակարգում ռադիոլոգիայի կայանները թիրախի դիրքը որոշում են մինչև թիրախ հեռավորությամբ(d թեքությամբ հեռավորություն) և 2 անկյուններով՝ 1.ըստ տեղի անկյան և 2. ըստ ազիմուտի: Ազիմուտի անկյուն է կոչվում հորիզոնի գծի և թիրախի պրոյեկցիայի միջև անկյունը հորիզոնական հարթությունում: Տեղի անկյուն է կոչվում թիրախի պոիյեկցիայի միջև եղած անկյունը ուղղահայաց հարթությունում:

Ռադիոլոգիայի մեթոդները

Դիտարկենք ռադիոլոգիայի մեթոդների 2 խումբ: Զունդավորված ճառագայթումը ազդանշան չի համարվում, քանի որ էլեկտրամագնիսական ալիքները հանդիսանում են թիրախի մասին ինֆորմացիա կրող, այսինքն ռադիոլոգիայի ազդանշան միայն թիրախի հետ հպման արդյունքում: Ընդ որում թիրախը կարող է ունենալ ակտիվ կամ պասիվ բնույթ: Այստեղից առաջանում է ռադիոլոգիայի դասակարգումը ըստ ռադիոլոգիոն ազդանշանների առաջացման:

Ակտիվ ռադիոլոգիա

 Ռադիոլոգային կայանի հաղորդիչ սարքի անտենայի կողմից ճառագայթած ռադիոալիքները ուղղորդվում են դեպի թիրախև նույն ռադիոլոկացիոն կայանի ընդունիչ սարքը ընդունում է անդրադարձած ալիքները և փոխակերպում է դրանք այնպես, որ երքային սարքը հենակային ազդանշանների օգնությամբ առանձնացնում են անդրադարձած ազդանշանի մասին ինֆորմացիա, այսինքն թիրախի առկայությունը, նրա հեռավորությունը, արագությունը և այլն: Այս ռադիոլոգիայի մեթոդը կոչվում է ակտիվ, քանի որ նախատեսում է թիրախի ճառագայթումը ռադիոլոկացիոն կայանի անտենայի կողմից:

Ակտիվ պատասխանով ակտիվ ռադիոլոգիա

 Այն նախատեսում է պատասխանիչի առկայությունը օբյեկտի վրա: Օբյեկտը բաղկացած է ընդունիչ սարքից, որը նախատեսում է ուղիղ ազդանշանների ընդունման և ուժեղացման  համար, և հաղորդիչ սարք՝ պատասխանող ազդանշանի ստեղծման կամար:

Պասիվ ռադիոլոգիա

Այն նշանակում է, որ թիրախը հանդիսնում է էլեկտրամագնիսական ճառագայթման աղբյուր, իսկ ռադիոլոգիայի կայանը կատարում է ընդունիչ սարքավորման ֆունկցիա:

Ռադիոլոգիայի կայանի պարամետրերը

 Յուրաքանչյուր ռադիոլոգային կայան նախատեսված է խնդիրների լուծման համար, այդ պատճառով նրանց աշխատանքը բնութագրվում է որոշակի որակական ցուցանիշներով: Դրանցից հիմնական են՝
       1.նշանակությունը,
       2.գործելու առավելագույն և նվազագույն հեռավորությունը, 
       3.թոյլատրելի կարողությունը,
       4.տարածության դիտման շրջանը և ժամանակը:
 Որակական ցուցանիշներին համապատասխան ընտրվում է ռադիոլոգային  կայանների տեխնիկական պարամետրերը՝
       1.հաղորդչի հզորությունը,
       2.ընդունիչի զգայունությունը,
       3.կրող հաճախականությունը,
       4.ալիքի երկարությունը,

       5.իմպուլսի տևողոթյունը,
       6.իմպուլսների կրկնման հաճախականությունը,
       7.անտենայի ուղղվածության դիագրամը:

Ռադիոլոգային կայանն ըստ նշանակության

Դրանք լինում են դիտող, հետևող և մասնագիտացված:

Դիտող ռադիոլոգային կայան

 Դիտող ռադիոլոգային կայանները նախատեսված են տարածության ռադիոլոգիայի դիտման համար բավականին մեծ հեռավորության վրա գտնվող օբյեկտների հայտնաբերման և դրանց կոորդինատների որոշման համար, ըստ կարևորության օբյեկտների դասակարգման և դրանց մասին ինֆորմացիայի հաղորդմանը հետևող ռադիոլոգիայի կայաններին:

Հետևող ռադիոլոգային կայան

Դրանք կատարում են մեկ կամ մի քանի օբյեկտների կոորդինատների ճշգրիտ և անընդհատ որոշում: Օգտագործվում են օդանավակայաններում ինքնաթիռների վայրեջքի ժամանակն իմանալու համար:

Մասնագիտացված ռադիոլոգիայի կայան

Մասնագիտացված ռադիոլոգիաները կատարում են մեկ կամ որոշակի ֆունկցիա: Օրինակ՝ չափում են ինքնաթիռի  թռիչքի բարձրությունը:

Ռադիոլոգային կայանի գործելու առավելագույն և նվազագույն հեռավորությունը

Յուրաքանչյուր ռադիոլոգային  կայան ունի գործելու առավելագույն հեռավորություն, որը կապված է մի շարք գործոններից: Անտենան ճառագայթում է ռադիոալիքները նեղ փնջով: Որքան հեռանում ենք անտենայից, այնքան փնջի լայնությունը մեծանում է և ալիքների էներգիան տարածվում է ավելի մեծ մակերեսով: Ինչքան դիտարկման օբյեկտը հեռու է, այնքան ազդանշանը թույլ է: Օբյեկտից դեպի կայան հակառակ ճանապարհին այդ ազդանշանը տարածության մեջ ավելի շատ է ցրվում: Որքան նեղ լինի անտենայի ուղղվածության դիագրամը, այնքան քիչ է ցրվում էներգիան: Հեռավորության մեծացման համար նպատակահարմար է փոքրացնել ճառագայթի լայնությունը: Սակայն նեղ փնջով տվյալ տարածքի զնման համար անհրաժեշտ է ավելի շատ ժամանակ: Զնման համար մասնակի ավելացումը դժվարեցնում է արագ շարժվող օբյկտների հայտնաբերումը:Ռադիոլոգային կայանների գործելու հեռավուրությունը կախված է հաղորդչի հզորությունից և ընդունիչի զգայունությունից:Սակայն հաղորդչի հզորության ավելացումը մծանում է սարքավորումների չափսերը և արժեքը: Այդ պատճառով հեռավորության մեծացման առավել եղանակ է հանդիսանում ընդունիչի զգայնությունը: Գործելու հեռավորությունը կապված է ապարատուրայի էլեկտրական պարամետրերից: Այն չի գերազանցում ուղիղ տեսանելիության հեռավորությունը: Որքան բարձր է տեղադրված անտենայի և ինչքան բարձր է թռչում ինքնաթիռ, այնքան ավելի մեծ է թիրախի հայտնաբերման հեռավորությունը:Օրինակ՝ եթե կայանի անտենան տեղադրված է 15մ բարձրության վրա, իսկ ինքնաթիռը թռչում է 5000մ բարձրության վրա, ապա նրան կարելի է հայտնաբերվել մոտավորապես 300կմ հեռավորության  վրա: