Մասնակից:Sarmakyan/Ավազարկղ
Սոցիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոցիոլոգիան գիտություն է արդի, ինդուստրիալ հասարակության մասին: «Սոցիոլոգիա» տերմինը ի հայտ եկավ միայն 19-րդ դարի սկզբներին Ֆրանսիայում: Իր ծագմամբ սոցիոլոգիան արևմուտքից է:
Սոցիոլոգիայի կայացման նախադրյալները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոցիոլոգիայի որպես գիտության կայացման նախադրյալներն են`
Եվրոպական լուսավորական միտքը
Մեծ ֆրանսիական հեղափոխությունը[1] (1789թ.)
Կրոնական դոգմատիզմի մտածողության հաղթահարումը[2]
Ինդուստրալիզացիան կամ արդյունաբերականացումը
Ուրբանիզացիան[3] կամ ինդուստրիալ քաղաքի ձևավորումը
Կապիտալիստական հարաբերությունների ձևավորումը
Սոցիոլոգիայի հիմնադիրների 1-ին սերունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օգյուստ Կոնտ[4]
Սոցիոլոգիայի ստեղծողը դարձավ մի մարդ, որ իր ողջ կյանքում ոչ մի հարցախույզ չէր անցկացրել: Ֆրանսիացի Օգյուստ Կոնտը փիլիսոփա էր: Նախ նա դարձավ պոզիտիվիզմի հիմնադիրը, ստեղծեց պոզիտիվիստական սոցիոլոգիան: Նա հանդիսանում է նաև փորձառական գիտության` սոցիոլոգիայի նախահայրը:
Կոնտն առանձնացրել է մարդկության զարգազման երեք փուլեր`
1) Աստվածաբանական կամ երևակայական
2) Մետաֆիզիկական կամ վերացական
3) Պոզիտիվիստական կամ գիտական
Հելբերտ Սպենսեր[5]
Սպենսերը սոցիոլոգիայում օրգանիցիզմի և էվոլյուցիոնիզմի հիմնադիրն է: Սպենսերը գտնում էր, որ հասարակության գոյատևման համար անհրաժեշտ է, որ գոյատևեն միայն առավել հարմարվածները։
Կարլ Մարքս[6]
Մարքսը համարվում է տնտեսագիտության և սոցիոլոգիայի հիմանդիրը: Նրա կարևոր աշխատությունը «Կապիտալն» է, որտեղ խոսում էր հասարակությունների մասին: Նա եկել է այն եզրակացությանը, որ «hասարակությունը մարդկանցից կախված չէ, այն ինքն իրենով է փոխվում»
Սոցիոլոգիայի հիմնադիրների 2-րդ սերունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էմիլ Դյուրկհեյմ[7]
Նա համարվում է սոցիոլոգիզմի և ֆունկցիոնալիզմի հիմնադիրը: Նրա նշանավոր աշխատությունը «Ինքնասպանություն»-ն է, որը դարձավ սոցիոլոգիան որպես էմպիրիկ գիտություն հիմնավորելու օրինակ: Ըստ նրա, «ինքնասպանությունը սոցիալական երևույթ է»:
Մաքս Վեբեր[8]
Նա «հասկացող» սոցիոլոգիայի հիմնադիրն է: Նա սահմանեց սոցիոլոգիայի մեթոդը: Սոցիոլոգիան գիտություն է հասկանալու մասին:
Գեորգ Զիմել[9]
Նա «ձևական» կամ «ֆորմալ» սոցիոլոգիայի հիմնադիրն է:
Սոցիոլոգիայի օբյեկտն ու առարկան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոցիոլոգիայի որպես գիտության օբյեկտն է արդի հասարակությունը:
Սոցիոլոգիայի որպես գիտության առարկան է սոցիալական կառուցվածքը և սոցիալական գործողությունը փոխկապվածության մեջ:
Այսինքն, եթե գոյություն ունի հասարակություն, ապա սոցիոլոգը հասարակությանը մի կողմից նայում է որպես սոցիալական կառուցվածքի, մյուս կողմից որպես սոցիալական գործողության և այս ամենը փոխկապվածության մեջ:
Սոցիոլոգիայի տեղը և դերը գիտությունների համակարգում [խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոյություն ունեն մի շարք հասարակական գիտություններ, որոնցից են մարդաբանությունը, տնտեսագիտությունը, քաղաքագիտությունը, հոգեբանությունը, պատմությունը և սոցիոլոգիան: Սոցիոլոգիան շատ ընդհանրություններ ունի հասարակական այս գիտությունների հետ:
Սոցիոլոգիան համատեղում է քաղաքագիտությունը այն փաստի հետ, որ երկուսն էլ ուսումնասիրում են քաղաքական հարաբերությունները և պետական կառավարման հիմնախնդիրները:
Սոցիոլոգիան սահմանակից է տնտեսագիտությանը: Այն ազդում է ապրանքների և ծառայությունների սոցիալական շրջանառության ոլորտի վրա: Ինչպես տնտեսագիտությունը, այնպես էլ սոցիոլոգիան ուսումնասիրում է որոշակի հասարակության ապրանքների և ծառայությունների արտադրության, բաշխման, փոխանակման և սպառման խնդիրները:
Անտրոպոլոգիան և սոցիոլոգիան ունեն բազմաթիվ նմանություններ, բայց ունեն մեկ կարևոր տարբերություն: Անտրոպոլոգիան ուսումնասիրում է պրիմիտիվ և տրադիցիոնալ, այսինքն մինչարդյունաբերական հասարակությունները, իսկ սոցիոլոգիան ուսումնասիրում է ինդուստրիալ հասարակությունները:
Հոգեբանությունը զբաղվում է մտավոր գործընթացների ուսումնասիրությամբ, որոնք կապված են հետախուզության, հույզերի ընկալման և հիշողության հետ: Հոգեբանության այնպիսի ճյուղ, ինչպիսին սոցիալական հոգեբանությունն է, ուսումնասիրում է անհատների և խմբերի պահվածքի սոցիալական պայմանավորումը, այսինքն վարքի տեսակները կապված սոցիալական նորմերի, կրթության, տարիքի, կյանքի փորձի և ծագման հետ: Սոցիոլոգիան հոգեբանության հետ կապված է նրանով, որ երկուսն էլ ուսումնասիրում են մարդու անհատականությունն ու խմբի պահվածքը:
Պատմությունը ուսումնասիրում է մարդկության անցյալն իր հստակության և բազմազանության մեջ, այսինքն զբաղվում է անցյալի պահվածքով և եզակի իրադարձություններով: Ի տարբերություն պատմական գիտության, որն ուսումնասիրում է միայն այն, ինչ տեղի է ունեցել անցյալում, սոցիոլոգիան կենտրոնանում է ներկայի վրա, ներառում է սոցիալական պլանավորում և կանխատեսում:
Սոցիոլոգիական վերլուծության մակարդակները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոցիոլոգիական վերլուծության մակարդակները հիմնականում երկուսն են` միկրոսոցիոլոգիա և մակրոսոցիոլոգիա, սակայն առանձնացնում ենք ևս մեկ մակարդակ` մեզոսոցիոլոգիա:
Մակրոմակարդակում պատկերացնում ենք սոցիալական կառուցվածքը
Միկրոմակարդակում պատկերացնում ենք սոցիալական գործողությունը
Մեզոմակարդակը կոչվում է նաև խմբային փուլ
ü Միկրոսոցիոլոգիա. Այն ուսումնասիրում է մարդկանց միջանձնային պահվածքը անմիջական փոխազդեցության մեջ: Միկրոսոցիոլոգիայի հետազոտության հիմնական առարկան անհատների վարքագիծն է, նրանց գործողությունները, շարժառիթները, իմաստները, մարդկանց միջև փոխազդեցության որոշումը, ինչը ազդում է հասարակության կայունության կամ դրանում տեղի ունեցող փոփոխությունների վրա: Միկրոսոցիոլոգիական մոտեցման օրինակ է սիմվոլիկ ինտերակցիոնիզմը:
ü Մակրոսոցիոլոգիա. Այն կենտրոնանում է վարքագծի վրա, որը օգնում է հասկանալ ցանկացած հասարակության էությունը: Այս մոդելները կամ կառույցները սոցիալական հաստատություններ են, ինչպիսիք են ընտանիքը, կրթությունը, կրոնը և տնտեսական ու քաղաքական համակարգը: Մակրոսոցիոլոգները ուսումնասիրում են հասարակության տարբեր մասերի փոխհարաբերությունները և դրանց փոփոխությունների դինամիկան: Մակրոսոցիոլոգիական մոտեցման օրինակներ են կոնֆլիկտի տեսությունը և ֆունկցիոնալիզմը:
ü Մեզոսոցիոլոգիա. Այն միջին խմբային փուլն է, վերլուծում է սոցիոլոգիայի մեթոդական կառուցվածքները, բաղադրիչները, մոդելները և այլն: Ուսումնասիրության հիմնական առարկան կազմակերպություններն ու խմբերն են:
Կազմակերպությունը հաստիքների ամբողջությունն է (օրինակ` համալսարան)- փոփոխվող անձից կազմակերպությունը չի փոխվում:
Խումբը մարդկանց ամբողջությունն է (օրինակ` ընտանիք)- խմբի մի անդամից կախված են խմբի մյուս անդամները:
Սոցիոլոգիան ուսումնասիրում է անհատից մինչև հասարակություն ընկած բոլոր խմբերը:
- ↑ «Ֆրանսիական հեղափոխություն». 2020-02-25.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Դոգմատիզմ». 2018-06-07.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Ուրբանիզացիա». 2020-02-29.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Օգյուստ Կոնտ». 2018-12-05.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Հերբերտ Սփենսեր». 2020-02-14.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Կարլ Մարքս». 2020-02-17.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Էմիլ Դյուրկհեյմ». 2019-12-26.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Մաքս Վեբեր». 2020-01-24.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Գեորգ Զիմել». 2019-04-02.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն)