Մասնակից:Lavrent Grigoryan/Ավազարկղ

Լյու Բեյ (Կաղապար:Lang-cn,162-223 թվականներ) հանիսանում է Չինաստանի պատմության Երեք թագավորությունների ժամանակաշրջանի առավել հզոր մարդկանցից մեկը նաև լինելով արևմտաչինական Շու թագավորության հիմնադիրը Չենդու մայրաքաղաքով (ներկայիս Սիչուան նահանգը և հարևան տարածքները):

Կենսագրություն

Երիտասարդ տարիներ

Լյու Բեյը մեծացել է Չժոսյան նահանգում ծայրահեղ աղքատության մեջ, սակայն սերում էր առաջին հանական կայսրերից։ Համաձայն «Սան-գո չժի» եկեղեցական տեքստի, նա եղել է Լյու Չժենի որդին, որը Չժուշանական Ցզին-վան Լյու Շենի որդին էր, որն էլ կայսր Ցզին-դիի որդին էր։ Բայց ըստ 5-րդ դարում ապրած Պեյ Սունչժիի թողած տվյալների Լյու բեյը «Լինական հուի հետնորդն էր», իսկ Լինական հոուները Կաղապար:Lang-cn (臨邑侯) կրում էին Լյու Ֆուն (Լյու Յանի որդին) և նրա որդի Լյու Տատոուն։ Նրանք նուկպես հանդիսանում էին Ցզին-դիի հետնորդները, բայց արդեն այլ գծով։ Լյու Բեյի պապ Լյու Սին և հայրը Լյու Խունը ցածրադիր պետական պաշտոնյաներ էին։ Լյու Բեյը երիտասարդ հասակում կորցրել էր հորը, բայց հարազատների օգնությամբ հնարավորություն ստացավ դառնալ Լու Չժիի աշակերտ, որտեղ էլ ընկերացավ Գունսուն Ցզանի հետ։ Երբ 184 թվականին տեղի ունեցավ «դեղին ժապավենների ապստամբությունը», իշխանությունների հետ ապստամբությունը ճնշելու համար Լյու Բեյը կոչ արեց հիմնել կամավորական ջոկատներ։ Ձիեր վաճառող հարուստ առևտրականներ Չժան Շիպինի և Սու Շուանի կողմից Ֆինանսկան օգնություն ստանալուց հետո նա հավաքեց իր հսմսխոհների ջոկատը, որոնց մեջ կային Գուան Յուին և Չժան Ֆեյը։ Նահանգային զորքերի հետ միանալուց հետո, նրան ապստամբների դեմ պայքարում մի շարք հազթանակներ կրեցին։ Իր արարքները գնահատելով Լյու Բեյին նշանակեցին Չժուշան նահանգի Անսի (ներկայիս Դինչժոուի տարածք) գավառի ղեկավար։

Երդուն դեղձենու այգում։ Լյու Բեյ, Չժան Ֆեյ, Գուան Յուի

Սակայն տեղի պետաշխատողների կաշառվածության հետևանքով նա հեռացավ այդտեղից և իր կողմնակիցների հետ շարժվեց հարավ բանակին միանալու նպատակով, որոնք Սյուիչժու (Ցզյանսու նահանգի տարածք) նահանգում կռվում էին ապստամբների դեմ։ Կռվի դաշտում իր հսջողությունների պատվին նրան նշանակեցին Բաոտան նահանգի ղեկավար։

Տաո Ցզյանի հաջորդող

Երբ 192 թվակնին Դուն Չժուի դեմ արշավը անհաջողությամբ ավարտվեց երկիրը քաոսի մեջ ընկավ,իսկ Լյու Բեյը ապստամբներից պարտություն կրելոուց հետո շարժվեց դեպի հյուսիս Գումսուն Ցզյանին միանալու համար, որն իր հերթին կռվում է Յուան Շաոյի դեմ Ցզինչժոու և Ցինժոու (ներկայիս Հեբեյ և Շանդուն) նահանգների համար։ Գունսուն Ցզանը Լյու Բեյին նշանակեց Պինյուան գավառի ղեկավար, որպեսզի Լյու Բեյն իր հերթին Տյան Կայի առաջնորդության տակ Յուան Շաոյի դեմ Շանդունում։ Բայց նա Յուան Տանից (Յուան Շաոյի ավագ որդուց) պարտություն կրեց։ 194 թվականին Յուն Շանի նախկին համախոհ Ցաո Ցաոն արշավեց դեպի Սիյչժու Տաո Ցյանին տապալելու համար։ Տաո Ցյանը օգնության համար դիմեց Տյան Կային, իսկ Տյան Կայը Լյու Բեյի հետ իրենց զորքով օգնության շտապեցին։ Հաջողությունը սկզբում Ցաո Ցաոյի հետ էր, սակայն նրա ենթկաներից Չժան Մյաոն դավաճանելով բողոք բարձրացրեց հնարավորություն տալով Լյու Բույին գրավել Յանչժոու (ժամանակակից Շանդուն նահանգի արևմտյան հատված) նահանգում գտնվող Ցաո Ցաոյի հենկետերը, որի հետեվանքով էր Ցաո Ցաոն ստիպված եղավ շտապ հետ վերադառնալ։ Տաո Ցզյանը խնդրեց Լյու Բեյին իր զորքերով տեղակայվել մոտակա Սյաոպեում տալով նրան լրացուցիչ ուժեր, այսպիսով Լյու Բեյը Տյան Կայի ենթկակայությունից դուրս գալով սկսեց ծառայել Տաո Ցյանին։ Լյու Բեյը ստացավ 2 հզոր Մի և Չեն տներից և իր զորքն ավելի մեծացրեց։ Տաո Ցանի մահից հետո Մի տունը առաջ քաշեց Լյու Բեյին Սյուիչժուն հանձնելու հարցը, առհամարելով Տաո Ցյանի որդիներին, սկայն Չեն Ցյունը ասաց Լյու Բեյին, որ տվյալ դեպքում նա պիտի մրցակցի նահանգում իշխանության համար Յուան Շուի հետ։ Կուն Ժունը և Չեն Դենը խորհորրդ տվեցին Լյու բեյին փոխել իր կողմը և միանալ Յուան Շանին, որը պայքրում էր Յուան Շուի դեմ։ Լյու Բեյն այդպես էլ վարվեց և Յուան Շաոն ընդունեց նրան որպես Սյիչժոույի ղեկավար։

Կոնֆլիկտ Լյու Բուի հետ

195 թվականին Լյու Բուն Ցաո Ցաոյից ջախջախից պարտություն կրելով ապաստան գտավ Լյու Բեյի մոտ։ Հաջորդ տարի Յուան Շուն գեներալ Ցզի Լինին արշավի ուղարկեց դեպի Սյուիչժոու։ Լյու Բեյը իր բանակով շարժվեց նրան ընդառաջ և մեկ ամսվա ընթացքում երկու բանակներով մնացին Սյույիում և Հուայիինում։ Նույն ժամանակ, երբ Չժան Ֆեյը, որը պիտի պաշտպաներ Սյապին վեճի ժամանակ սպանեց Ցաո Բաոյինէ՝ Լյու Բուն օգտվելով առիթից գրավեց քաղաքը գերի վերցնելով Լյու Բեյի ընտանիքին և իր կողմնակիցներին։ Իմանալով լուրը Լյու Բեյը հետ վերադարձավ Սյապի, բայց այդ ժամանակ նրա բանակից արդեն ոչինչ չեր մնացել։ Մնացած մարդկանց հավաքելով Լյու Բեյը վերադարձավ Հուային, որտեղ արդեն պարվել էր Յուան Շուն։ Երկու կողմից շրջապատված և առանց ուտելիք մնացած բանակը ստիպված հանձնվեց Լյու Բուին, որն էլ որպես բարի կամքի նշան բաց թողեց Լյու Բեյի ընտանիքը և հրամայեց նրան կռվել Յուան Շույի դեմ։ Լյու Բեյը տեղակայվեց Սյաոպեյում հավաքելով 10 հազարանոց բանակ, բայց Լյու Բուն նորից հազթեց նրան, ստիպելով նրան փախչել Սյուիչան, որտեղ Ցաո Ցաոն լավ կերպով ընդունեց Լյու Բեյին։ Ցաո Ցաոն Լյու Բեյին տվեց բանակ նշանակելով նրան Յուիչժոու նահանգի նահանգապետ։ 198 թվականին Լյու Բուն նորից միացավ Յուան Շուին, որը այդ պահին կռվում էր Ցաո Ցաոյի դեմ։ Գաո Շունին և Չժան Լյաոյին ուղարկելով կռվել Լյու Բեյի դեմ։ Ցաո Ցաոն Սյահոու Դունին ուղարկեց Լյու Բեյին օգնության, բայց նրանք Գաո Շունից պարտություն կրեցին։ Լյու Բեյը նորից ստիպված էր փախչել Ցաո Ցաոյի մոտ։ Ցաո Ցաոն ինքն արդեն առաջնորդեց բանակը և Սյապիի մոտ հաղանակ տարավ Լյու Բուին վերջնականապես ոչնչացնելով։

Ցաո Ցայի և Յուան Շաոյի պայքարի ժամանակաշրջան

Ցաո Ցաոն ամբողջովին կառավարում էր Սյան-դի կայսրին և շատ անգամներ օգտագործում այդ փաստը։ 199 թվականին Լյու Բեյը միացավ Դուն Չենի կազմակերպած դավադրության և ցանկանալով լքել Սյուիչանում Ցաո Ցաոյի շտաբը։ Լյու Նեյը իմանալով այն լուրը որ Յուան Շուն պարտվել է Յուան Շաոյին և շարժվում է Սյապի, Լյու Բեյը բանակ խնդրեց նրան գերի վերցնելու համար։ Ցաո Ցաոն համաձայնվեց և Լյու Բեյի և Չժու Լինի գլխավորած բանակը ուղարկես հարավ։ Տեսնելով, որ ճանպարհը փակ է Յուան Շուն վերադարձավ Շոուչուն, որտեղ էլ մահացավ։ Դրանից հետո Չժու Լինը վերադարձավ Սյուչան, իսկ Լյու բեյը օգտվեց առիթից և սպանեց Չե Չժուին, որը կայսերական արքունիքի հրամանով Լյու Բուի մահից հետո նշանակվել էր Սյուիչանի նահանգապետ։ Սյուչժունը գրավելով, նա թողեց Գուան Յույային օրիրգարդում ուղարկելով նրան Սյապի, ինքն էլ տեղակայվեց Սյաոպեում։ 200 թվակնին Դուն Չենի դավադրությունը բացահայտվեց և նրա մասնկիցները իրենց ընտանիքների հետ մահապատժի ենթարկվեցին, բայց Լյու Բեյը, որը ժամանակին լքել էր Սյուիչանը կարողացավ ողջ մնալ։ Ներքին թշնամիների հետ պայքարն ավարտելուց հետո, Ցաո Ցաոն նորից շարունակեց իր հիմնկան թշնամի հանդիսացող Յուան Շոյի դեմ պայքարը։ Հուանհե գետի վրայի հիմնական անցակետերը պաշտպանելով, որը բաժանում էր իր և Յուան Շաոյին ենթարկվող տարածքները, Ցաո Ցաոն Լյու դային և Վան Չժումին ուղարկեց կռվել Յուան Շաոյի հիմնական դաշնակից համարվող Լյու Բեյի դեմ, բայց վերջինս կարողացավ հետ մղել հարձակումները։ Դրանից հետո Ցաո Ցաոն անձամբ գլխավորլով բանակը և ջախջախեց Լյու Բեյին։ Լյու Բեյ փախավ հյուսիս որտեղ Յուան Շաոն նրա համար լավ ընդունելություն կազմակերպեց, որից հետո էլ սկսեց կռվել Յուան Շաոյի կողմից։ Երբ Լյու Պին Ժունանում դեմ ելավ Ցաո Ցաոյին, Լյու Բեյը համոզեց Յուան Շաոյին իրեն վստահել բանակ և օգնել Լյաո պիին։ Լյու Բեյը և Սյա Պին հարձակվեցին Սյուչանի վրա բայց պարտվեցին Ցաո Ժենին։ Հյուսիս վերադառնալով Լյու Բեյը Յուան Շաոյին համոզեց Լյու Բյաոյի հետ դաշինք կազմել, որը Ցզինչաոյի նահանգապետն էր։ Յուան Շանը Լյու Բեյին զորքով նորից ուղարկեց Ժուան, որտեղ նա Գուն Դունի հետ միասին կարողացավ սպանել Ցաո Ցաոյի ենթականերից Ցայ Յանին։

Աղբյուրներ

• Լյու ԲԵյը բրիտանակն հանրագիտարանում