Մասնակից:HaykoHakobyan11/Տեղեկատվական համակարգեր

Ներածություն

Տվյալների բազան  կազմակերպված կառույց է, որը նախատեսված է հիմնականում մեծ ծավալների փոխկապակցված տեղեկատվության պահպանման, փոփոխման և մշակման համար:Այս հոդվածում ներկայացված է դրա ապահովումը, հասկացությունը և համակարգի դասակարգումը։

Տեղեկատվական համակարգի հասկացությունը

   Համակարգի տակ հասկանում են ցանկացած օբյեկտ, որը միաժամանակ դիտարկվում է և որպես մեկ ամբողջություն, և որպես միավորված ՝ ի շահ դրված նպատակներին հասնելու, բազմատարր տարրերի ամբողջություն ։ Համակարգերը զգալիորեն տարբերվում են ինչպես կազմի, այնպես էլ հիմնական նպատակների համար:

   Համակարգը բարդ օբյեկտ է, որը բաղկացած է փոխկապակցված մասերից (տարրերից) և գոյություն ունի որպես մեկ ամբողջություն:

    Ենթահամակարգը որևէ հատկանիշով առանձնացված համակարգի մի մասն է ։

  "Տեղեկատվական" բառի "համակարգ" հասկացությանը ավելացնելը արտացոլում է դրա ստեղծման եւ գործունեության նպատակը: Տեղեկատվական համակարգերն ապահովում են ցանկացած ոլորտից խնդիրների լուծման գործընթացում անհրաժեշտ տեղեկատվության հավաքագրումը, պահպանումը, մշակումը, որոնումը, տրամադրումը: Նրանք օգնում են վերլուծել խնդիրները և ստեղծել նոր ապրանքներ.

  Տեղեկատվական համակարգ - տեղեկատվության պահպանման, մշակման և տրամադրման համար օգտագործվող միջոցների, մեթոդների և անձնակազմի փոխկապակցված ամբողջություն ՝ ի շահ առաջադրված նպատակին հասնելու:

   Տեղեկատվական համակարգի ժամանակակից ըմբռնումը ենթադրում է անհատական համակարգչի (սերվերի, ծայրամասային սարքավորումների և այլն) տեղեկատվության վերամշակման հիմնական տեխնիկական միջոցների օգտագործում:

  Անհրաժեշտ է հասկանալ տարբերությունը համակարգիչների և տեղեկատվական համակարգերի. Մասնագիտացված ծրագրային միջոցներով համալրված համակարգիչները տեղեկատվական համակարգերի տեխնիկական բազա և գործիք են: Տեղեկատվական համակարգն անիմաստ է առանց համակարգիչների և հեռահաղորդակցության հետ համագործակցող անձնակազմի։

   Խոսելով տեղեկատվական համակարգի մասին ՝ պետք է դիտարկել հետևյալ հարցերը ՝ Տ. Հ. կառուցվածքը, Տ. Հ. դասակարգումը ։ Տ. Հ. կառուցվածքը սովորաբար դիտվում է որպես մի շարք տարբեր ենթահամակարգեր. Բոլոր ենթահամակարգերը կարելի է դիտարկել ինչպես առանձին, այնպես էլ միմյանց հետ փոխկապակցված ։

Տեղեկատվական համակարգերը կարելի է դասակարգել տարբեր հատկանիշներով։

· ըստ ինտեգրման աստիճանի (տեղական, ինտեգրված);

· ըստ կառավարման ավտոմատացման մակարդակի (տվյալների մշակման համակարգեր, տեղեկատվական-խորհրդակցական համակարգեր, որոշումների կայացման համակարգեր, փորձագիտական համակարգեր);

· ըստ կառավարման մակարդակի (ձեռնարկության, կորպորացիայի, ոլորտի կառավարման տեղեկատվական համակարգերի);

· ըստ օբյեկտում կառավարման տեխնոլոգիական գործընթացների ընթացքի բնույթի (դիսկրետ արտադրության կառավարման ավտոմատացված համակարգ, շարունակական արտադրության կառավարման ավտոմատացված համակարգ)

· ըստ խնդրի կառուցվածի

Տեղեկատվական ապահովում  

               

  Տեղեկատվական ապահովման ենթահամակարգի նշանակումը կայանում է կառավարման որոշումների կայացման համար ժամանակակից ձ-ավորման-հավաստի տեղեկատվության տրամադրման մեջ:

  Տեղեկատվական ապահովում ՝ տեղեկատվության դասակարգման եւ կոդավորման միասնական համակարգի, փաստաթղթերի միասնականացված համակարգերի, կազմակերպությունում շրջանառվող տեղեկատվական հոսքերի սխեմաների ամբողջություն, ինչպես նաև տվյալների բազաների կառուցման մեթոդաբանություն:

Փաստաթղթերի միասնական համակարգերը ստեղծվում են պետական, Հանրապետական, ճյուղային և տարածաշրջանային մակարդակներում ։ Գլխավոր նպատակը հանրային արտադրության տարբեր ոլորտների ցուցանիշների համադրելիության ապահովումն է ։ Մշակվել են ստանդարտներ, որտեղ սահմանվում են պահանջներ:

· փաստաթղթերի միասնական համակարգերին

· կառավարման տարբեր մակարդակների փաստաթղթերի միասնական ձևերին

· ռեկվիզիտների և ցուցանիշների կազմին և կառուցվածքին

· փաստաթղթերի միասնականացված ձևերի ներդրման, վարման և գրանցման կարգի

  Այնուամենայնիվ, չնայած փաստաթղթերի միասնական համակարգի գոյությանը, կազմակերպությունների մեծ մասի հետազոտության ժամանակ մշտապես հայտնաբերվում է թերությունների մի ամբողջ համալիր:

·  չափազանց մեծ քանակությամբ փաստաթղթեր ձեռքի մշակման համար;

·  նույն ցուցանիշները հաճախ կրկնօրինակվում են տարբեր փաստաթղթերում;

·  մեծ թվով փաստաթղթերի հետ աշխատանքը մասնագետներին շեղում է անմիջական խնդիրների լուծումից;

·  կան ցուցանիշներ, որոնք ստեղծվում են, բայց չեն օգտագործվում, և այլն:

  Այդ պատճառով նշված թերությունների վերացումը տեղեկատվական ապահովման ստեղծման ժամանակ դրված խնդիրներից մեկն է ։

   Տեղեկատվական հոսքերի սխեմաներն  արտացոլում են տեղեկատվության շարժի երթուղիները եւ դրա ծավալները, առաջնային տեղեկատվության առաջացման վայրերը եւ արդյունավետ տեղեկատվության օգտագործումը: Նման սխեմաների կառուցվածքի վերլուծության հաշվին կարելի է միջոցներ մշակել կառավարման ամբողջ համակարգի կատարելագործման ուղղությամբ ։

   Տեղեկատվական հոսքերի սխեմաների կառուցումը, որոնք թույլ են տալիս բացահայտել տեղեկատվության ծավալները և իրականացնել դրա մանրամասն վերլուծությունը, ապահովում է:

·  կրկնօրինակման և չօգտագործվող տեղեկատվության բացառում;

·  տեղեկատվության դասակարգումը և ռացիոնալ ներկայացումը:

  Տվյալների բազայի կառուցման մեթոդաբանությունը հիմնված է դրանց նախագծման տեսական հիմքի վրա ։

  Տեղեկատվական ապահովման ստեղծման համար անհրաժեշտ է:

· հասկանալ ամբողջ համակարգի նպատակները, խնդիրները, գործառույթները

· տեղեկատվական հոսքերի սխեմաների տեսքով վերլուծության համար ներկայացված տեղեկատվության առաջացման պահից մինչև դրա օգտագործումը տեղեկատվության շարժի բացահայտումը

· դասակարգման և կոդավորման համակարգի առկայությունը և օգտագործումը

· տեղեկատվության փոխկապակցվածությունն արտացոլող հայեցակարգային տեղեկատվական-տրամաբանական մոդելների ստեղծման մեթոդաբանության տիրապետումը

· մեքենայական կրիչների վրա տեղեկատվության զանգվածների ստեղծում, ինչը պահանջում է ժամանակակից տեխնիկական ապահովում

Տեղեկատվական համակարգերի դասակարգում

Տ. Հ. -ի դասակարգումը ըստ խնդիրների կառուցվածքների

  Տեղեկատվական համակարգերի ստեղծման կամ դասակարգման ժամանակ անխուսափելիորեն խնդիրներ են առաջանում ՝ կապված խնդիրների ձևական-մաթեմատիկական և ալգորիթմական նկարագրության հետ ։ Ֆորմալացման աստիճանից մեծապես կախված է ամբողջ համակարգի աշխատանքի արդյունավետությունը, ինչպես նաև ավտոմատացման մակարդակը, որը որոշվում է մարդու մասնակցության աստիճանով ՝ ստացված տեղեկատվության հիման վրա որոշում կայացնելիս ։

  Որքան ճշգրիտ է խնդրի մաթեմատիկական նկարագրությունը, այնքան բարձր է տվյալների համակարգչային մշակման հնարավորությունները և այնքան քիչ է մարդու մասնակցության աստիճանը դրա լուծման գործընթացում: Սա որոշում է աստիճանը ավտոմատացման խնդիրը.

  Կան երեք տեսակի խնդիրներ, որոնց համար ստեղծվում են տեղեկատվական համակարգեր ՝ կառուցվածքային (ֆորմալ), ոչ կառուցվածքային (ոչ ֆորմալ) և մասամբ կառուցվածքային։

1. Կազմավորված  (ֆորմալ) խնդիրն այն խնդիրն է, որտեղ հայտնի են նրա բոլոր տարրերը և նրանց միջեւ փոխհարաբերությունները:

Համակարգված խնդիրը կարող է արտահայտել իր բովանդակությունը ձեւով      մաթեմատիկական մոդելի, որն ունի ճշգրիտ ալգորիթմ լուծման. Նման խնդիրները սովորաբար պետք է լուծել բազմիցս, և դրանք սովորական բնույթ են կրում։ Համակարգված խնդիրների լուծման համար տեղեկատվական համակարգի օգտագործման նպատակը դրանց լուծման ամբողջական ավտոմատացումն է, այսինքն ՝ մարդու դերը զրոյի հասցնելը ։

2. Ոչկազմավորված (ոչ ֆորմալ) խնդիրն այն խնդիրն է, որտեղ հնարավոր չէ առանձնացնել տարրերը եւ դրանց միջև կապեր հաստատել:

Լուծումը կազմավորված խնդիրների պատճառով անհնարինության ստեղծման մաթեմատիկական նկարագրության և զարգացման ալգորիթմի, կապված է մեծ դժվարությունների. Այստեղ տեղեկատվական համակարգի օգտագործման հնարավորությունները մեծ չեն ։ Նման դեպքերում որոշումը կայացվում է մարդու կողմից ' իր փորձի եւ տարբեր աղբյուրներից հնարավոր անուղղակի տեղեկատվության հիման վրա:

3. Մասամբ Կազմավորված խնդիր.

  Նկատենք, որ գոյություն ունի համեմատաբար փոքր-ինչ ամբողջությամբ կառուցված կամ ամբողջովին չկառուցված խնդիրներ ։ Խնդիրների մեծ մասի մասին կարելի է ասել, որ հայտնի է միայն նրանց տարրերի և նրանց միջեւ կապերի մի մասը ։ Նման խնդիրները կոչվում են մասամբ համակարգված: Այս պայմաններում կարելի է ստեղծել տեղեկատվական համակարգ ։ Ստացված տեղեկատվությունը վերլուծվում է այն անձի կողմից, ով որոշիչ դեր է խաղալու: Նման տեղեկատվական համակարգերը ավտոմատացված են, քանի որ դրանց գործունեությանը մասնակցում է մարդը ։

  Տեղեկատվական համակարգերի տեսակները, որոնք օգտագործվում են մասնակի կառուցվածքային խնդիրների լուծման համար

Տեղեկատվական համակարգերը, որոնք օգտագործվում են մասնակի կառուցվածքային խնդիրների լուծման համար, բաժանվում են երկու տեսակի:

1.հաշվետվություններ պատրաստող և հիմնականում տվյալների մշակման ուղղվածությամբ (որոնում, տեսակավորում, Ագրեգացում, ֆիլտրում): Օգտագործելով այն տեղեկությունները, որոնք պարունակվում են այդ հաշվետվություններում, մարդը որոշում է ընդունում:

2.մշակում հնարավոր այլընտրանքային լուծումներ. Որոշման ընդունումը, Ընդ որում ընտրությանը հանգում է առաջարկվող այլընտրանքներից մեկի վրա ։

  Հաշվետվություններ ստեղծող տեղեկատվական համակարգերը ապահովում են օգտագործողի տեղեկատվական աջակցությունը, այսինքն ' տվյալների բազայում տեղեկատվության հասանելիությունը և դրա մասնակի մշակումը: Տեղեկատվական համակարգում տվյալների մանիպուլյացիայի ընթացակարգերը պետք է ապահովեն հետևյալ հնարավորությունները:

· տարբեր աղբյուրներից ստացվող տվյալների համակցության կազմում;

· տվյալների այս կամ այն աղբյուրի արագ ավելացում կամ բացառում և տվյալների որոնման ժամանակ աղբյուրների ավտոմատ անջատում;

· տվյալների կառավարում տվյալների բազայի կառավարման համակարգերի հնարավորությունների օգտագործմամբ;

· այս տիպի տվյալների տրամաբանական անկախությունը տեղեկատվական ապահովման ենթահամակարգի մեջ մտնող այլ տվյալների բազաներից;

· տվյալների բազայի լրացման համար տեղեկատվության հոսքի ավտոմատ հետեւում:      

Լուծումների այլընտրանք մշակող տեղեկատվական համակարգերը կարող են լինել մոդելային   եւ  փորձագիտական:

  1) մոդելային տեղեկատվական համակարգերն օգտագործողին տրամադրում են մաթեմատիկական, վիճակագրական, ֆինանսական եւ այլ մոդելներ, որոնց օգտագործումը հեշտացնում է լուծման այլընտրանքների մշակումը և գնահատումը: Օգտատերը կարող է որոշում կայացնելու համար իրեն բացակայող տեղեկատվություն ստանալ մոդելի հետ երկխոսություն հաստատելու միջոցով ։

Մոդելային տեղեկատվական համակարգի հիմնական գործառույթներն են:

   · օպերատիվ նախապատրաստում և ճշգրտում մուտքագրման պարամետրերի և սահմանափակումների մոդելի;

   ·մոդելի դինամիկայի գրաֆիկական ցուցադրման ունակություն;

   ·մոդելի ձևավորման և աշխատանքի անհրաժեշտ քայլերը օգտվողին բացատրելու հնարավորություն:

2) փորձագիտական տեղեկատվական համակարգերն ապահովում են օգտագործողի կողմից հնարավոր այլընտրանքների մշակումն ու գնահատումը ' գիտելիքների մշակման հետ կապված փորձագիտական համակարգերի ստեղծման հաշվին:

Աղբյուրներ

[1]

[2]

[3]

[4]