Մասնակից:Gohar Piloyan/Ավազարկղ62
| Gohar Piloyan/Ավազարկղ62 |
|---|
Եվա Էկեբլադ, (ծնվ. 1724 թվականի հուլիսի 10 - 1786 թվականի մայիսի 15) շվեդ գյուղատնտես և սրահի հաղորդավարուհի։ Նա հայտնաբերել է կարտոֆիլից ալկոհոլ և ալյուր պատրաստելու մեթոդ, ինչը զգալիորեն նվազեցրեց Շվեդիայում սովի դեպքերը: Նա դարձավ Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիայի առաջին կին անդամը։
Կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եվա Էկեբլադը ծնվել է 1724 թվականի հուլիսի 10-ին Ստոկհոլմում[1],նահանգային մարշալ և գաղտնի խորհրդական ու Հեդվիգ Կատարինա Լիլի կոմս Մագնուս Յուլիուս դե լա Գարդիի դուստրն է։ Նա տասնչորս երեխաներից տասներորդն էր, բայց նրա քույրերից մինչև չափահաս դառնալը միայն երկուսն են ողջ մնացել: Նրա ընտանիքը ազդեցիկ էր շվեդական քաղաքականության մեջ, իսկ մայրը ակտիվ քաղաքականությամբ էր զբաղվում՝ սրահներ պահելով ղեկավար անդամների համար[2]։
Տասնվեց տարեկանում նա ամուսնացավ երեսուներկուամյա կոմս Կլաս Էկեբլադի հետ, որը գաղտնի խորհրդական էր: Իր արյունակցական խմբի և ամուսնության շնորհիվ նա հզորացավ երկրում։ Ամուսնու «քաղաքական պարտավորությունների» պատճառով[2], նա հաճախ ստիպված էր լինում տնօրինել նրանց ունեցվածքը և դարձել փորձագետ գյուղատնտես: Նա տնօրինում էր կալվածքները «ամուր» ձեռքով, բարի ծառաների նկատմամբ, բայց պահանջում էր հնազանդվել իր կարգավիճակի պատճառով: Նա ուներ որդի և յոթ դուստր, որոնցից միայն մեկն է մահացել մանկության տարիներին։
Նա ստորագրել է իր անունը որպես Եվա Դելագարդի, պահպանելով իր օրիորդական անունը, ինչպես ընդունված էր Շվեդիայում 1700-ականների սկզբին, բայց նրան ամենից հաճախ հիշատակում են ամուսնու անունով[2]։
Գիտական բացահայտումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էկեբլադը փորձարկեց կարտոֆիլը, որը ներմուծվել էր Շվեդիա 1658 թվականին, բայց մշակվում էր միայն արիստոկրատների ջերմոցներում։ Նա հայտնաբերեց, թե ինչպես կարելի է դրանցից օսլա պատրաստել, որն այնուհետև կարելի է հիմք տալ և մաղել: Նա մշակել է հացի բաղադրատոմս՝ օգտագործելով վարսակի ալյուր և կարտոֆիլի պյուրե, ինչպես նաև նկարագրել է նույնից կարտոֆիլի լիկյորի պատրաստման մեթոդ:
1746 թվականին նա իր հայտնագործությունները մանրամասն ներկայացրեց Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիային[1]։ TՀեյը վերանայվել են Յոնաս Ալստրյոմերի և Ջեյքոբ Ֆեգոտի կողմից, ովքեր երկուսն էլ գովել են այն: Նա ընտրվել է նրա առաջին կին անդամը 1748 թվականի դեկտեմբերի 3-ին: Նրա էսսեն՝ Försök att tillverka bröd, brännvin, stärkelse och puder af potater («Հաց, ոգի, օսլա և փոշի արտադրելու փորձեր Կարտոֆիլից Ակադեմիայի կողմից» նույնպես հրատարակվել է: այդ տարի։ Հույս կար, որ նրան ճանաչելը կխրախուսի շվեդուհիներին օգտակար կենցաղային ապրանքներ հորինել[2]։ Ակադեմիայի ժողովներին նրա մասնակցության մասին գրառումներ չկան, և առնվազն 1751 թվականից նա դիտվում էր միայն որպես պատվավոր անդամ[1]։ Նա ակադեմիային նկարագրեց բամբակյա գործվածքների սպիտակեցման նոր մեթոդ 1751 թվականին և 1752 թվականին մանվածքի սպիտակեցման համար, որոնք երկուսն էլ հրապարակվեցին[1]։
Նա խրախուսում էր կոսմետիկ փոշիներում վտանգավոր բաղադրիչները փոխարինել կարտոֆիլի ալյուրով: Ասում են, որ նա գովազդել է բույսը՝ օգտագործելով նրա ծաղիկները որպես մազերի զարդ[3]։
Խոր ծերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարիքի հետ Էկեբլադի կարգավիճակը ավելանում էր։ Նա մտերիմ ընկերուհի է եղել թագուհի Լուիզա Ուլրիկայի հետ և կարևոր պաշտոններ է զբաղեցրել թագավորական արքունիքում։ Նա մահացավ 1786 թվականի մայիսի 15-ին, վաթսունմեկ տարեկան հասակում, Լիդկյոփինգսի ծխում[2]։
Ժողովրդական մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էկեբլադը ցուցադրվել է Գուգլ-Դուդլ-ում 2017 թվականի հուլիսի 10-ին[4]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Hildebrand, Bengt (1949). «Eva Ekeblad f. De la Gardie». Svenskt biografiskt lexikon [Dictionary of Swedish National Biography] (շվեդերեն). էջ 637. Վերցված է 23 February 2024-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Lenneman, Eva (8 March 2018). «Eva Ekeblad (Eva De la Gardie)». Svenskt kvinnobiografiskt lexikon [Biographical Encyclopædia of Swedish Women] (անգլերեն). Translated by Grosjean, Alexia. Վերցված է 23 February 2024-ին.
- ↑ Tikkanen, Amy. «Eva Ekeblad». Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2024-02-23-ին.
- ↑ «Eva Ekeblad's 293rd Birthday». Google. 10 July 2017.