Մասնակից:Anulka Nahapetyan/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից


Չինական ավազային տանձենի, աճում է Կենտրոնական և Արևմտյան Չիանաստանում։ Ծառը ուժեղ աճող է, հասնում է մինչև 20մ բարձրության։ Տերևները երկարավուն-ձվաձև են, սուր, շատ ձգված ծայրով։ Պտուղները բնորոշ են թափվող բաժակով։ Չինական ու ճապոնական կուլտուրական սորտերի նախահայրն է։ Ամերիկյան սելեկցիոներն այն օգտագործել են որպես ելանյութ։

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանը, առանձնապես նրա հարավային մասը՝ Արարատյան գոգահովտի նախալեռնային գոտին, Դարալագյազը, Զանգեզուրը, չափազանց հարուստ է վայրի տանձենիների տեսակներով,որոնք սովորաբար աճում են նոսր անտառներում, չոր շրջաններում։ Այստեղ մոտավորապես 15 տեսակ է հայտնաբերվել։ Հնարավոր է, որ դրանցից մի քանիսը բնական հիբրիդներ են, որոնք ստեղծվել են սովորական, կովկասյան, ուռատերև, սիրիական և ալ տեսակների վերափոշոտման հետևանքով։ Ըստ Ա․Ա․ Ֆեոդորովի տվյալների, Հայաստանում հանդիպում են հետևյալ ձևերը․

  • P. Communis L.- Սովորական տանձենի․ մշակվում է Հայաստանի բոլոր այգիներում։
  • P. Caucasiqa Fed. - Կովկասյան տանձենի․ աճում է լեռնային գոտու ցածրադիր և բարձրադիր բոլոր շրջաններում։
  • P. Salicifolia Pall.- Ուռատերև տանձենի․ աճում է Արարատյան գոգահովտի, Դարալագյազի, Զանգեզուրի, Մեղրու, ինչպես նաև հյուսիս-արևելյան գոտու լեռների թեքությունների լուսառատ, փշատերև ( գիհիների) նոսր անտառներում։ Տեղի բնակիչներն օգտագործում են որպես պատվաստակալ։
  • P. Zangezura Malleev. - Զանգեզուրի տանձենի․ աճում է միայն Զանգեզուրի և Մեղրու վերին լեռնային գոտու անտառներում։
  • P. elata Rubtz. - Հանդիպում է Դարալագյազում, Արփա գետի վերին մասում և Մեղրու շրջանում։
  • P. Raddeana Woron. - Ռադեի տանձենի․ աճում է միայն Մեղրու շրջանի միջին գոտու սաղարթավոր անտառների եզրերին։
  • P. Nutans Rubtz. - Կռացած տանձենի․ աճում է միայն Մեղրու և Դարալագյազի շրջանների անտառներում։
  • P. Voronovii Rubtz. - Վորոնովի տանձենի․ հասնում է մինչև միջին լեռնային գոտին, միայն Մեղրու շրջանում։

9․ P. Siriaca Boiss. -Աճում է սաղարթավոր անտառների վերին սահմանում, Դարալագյազի և Մեղրու լեռներում։

10․ P. Tamamschianae Fed. - Թամամշյանի տանձենի․ աճում է միայն Հայաստանի հարավային շրջանների միջին լեռնային գոտում, Գառնի գետի աջափնյա լեռնալանջերին։

11․ P. Sosnovskyi Fed. - Սոսնովսկու տանձենի․ աճում է միջին լեռնային գոտում, ալպիական նոսր անտառոտ լանջերի վրա, Գառնի գետի ափին։

12․ P. Oxyprion Woron. - Սուր սղոցաեզր տանձենի․ աճում է Դարալագյազի միջին լեռնային գոտու գետերի ափերին, կիրճերում, չոր, քարքրոտ թեքությունների վրա։

13․ P. Complexa Rubtz. - Խառնված տանձենի․ աճում է միայն Մեղրու շրջանի մինչև միջին լեռնային գոտու սաղարթավոր անտառների եզրերին՝ գյուղերի ու այգիների մոտ։

14․ P. Takhtadzhianii Fed. - Թախտաջյանի տանձենի․ աճում է մինչև միջին լեռնային գոտին, Արարատի շրջանի նոսր անտառներում։

15․ P. Medvedevii Rwbtz. - Մեդվեդևի տանձենի․ աճում է մինչև վերին լեռնային գոտին, Արփա գետի վերին մասերում, Դարալագյազի շրջանի նոսր անտառներում։

Տեսակների նման բազմազանությունը և համատեղ աճը նպաստել են ձևագոյացման պրոցեսին, որն այժմ էլ շարունակվում է [1]։

  1. Զաքարյան Վ․ Ս․,Կարանյան Պ․ Գ․, Գաբրիելյան-Բեկետովսկայա Է․Հ․, Հայաստանի պտուղները, « Հայաստան» հրատարակչություն Երևան 1973