Մասնակից:23artashes/Տեղեկատու (բովանդակություն)

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
Ի ՆՊԱՍՏ ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՎԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ.................... 3
ԵՐԿՈՒ ԽՈՍՔ ..............................4

ԳԼՈՒԽ ԱՌԱՋԻՆ
ԼԵԶՎԱՇԻՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԼԵԶՎԻ ԿԱՆՈՆԱՐԿՄԱՆ ՀԱՐՑԵՐ ............6
Հայերենի բառաքերականական հարստությունը. ազգայինն ու միջազգայինը
նրա տերմինագործության մեջ ......................6
ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐ
Հայոց լեզվի կանոնարկման ընդհանուր սկզբունքները .............22
Հայերենի տերմինակազմության սկզբունքները................24

ԳԼՈՒԽ ԵՐԿՐՈՐԴ
ՏԵՐՄԻՆԱՇԻՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՏԱՌԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆ ...............26
Տերմինաշինությանը և տառադարձությանը վերաբերող որոշումների
մեկնաբանություններ ..........................26
ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐ
Ա. Հատուկ անունների և անվանումների տառադարձությանն ու գրությանը
վերաբերող որոշումներ ........................ 45
1. Փողոցների և հրապարակների հայերեն անվանումների մասին .......45
2. Վրացական տեղանունների հայերեն տառադարձության մասին .......46
3. Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին ......46
4. Ավանդական և պատմական անձնանունների հայերեն տառադարձության մասին . 56
5. Հայկական անձնանունների ռուսերեն տառադարձության սկզբունքները .... 66
Բաղաձայնների տառադարձումը .....................71
6. Հայերենում գործածվող անձնանունների ցանկ ..............78
7. Զագսերին հանձնարարվող հայկական անձնանունների ցանկ........97
Բ. Կերակուրների ու մթերային ապրանքների հայերեն անուններին վերաբերող
որոշումներ .............................102
1. Կերակուրների և այլ ուտելիքների հայերեն անունների մասին .......102
2. Առևտրի ցուցանակների լեզվական ճշգրտումների մասին ..........114
Գ. Հասարակական-քաղաքական, տնտեսագիտական, մարզական և այլ
մասնագիտական տերմիններին վերաբերող որոշումներ ...........115
1. Ռուսերեն և օտար մասնագիտական մի շարք տերմինների ու
կապակցությունների թարգմանության մասին ................115
2. Ռուսերենից և օտար լեզուներից փոխառյալ բառերի «ա» վերջնահնչյունի մասին 119
3. Հայերեն «հանրապետություն», «կուսակցություն» և այլ բառերի գործածության
մասին ...............................122
4. Մի շարք տերմինների զուգահեռ ձևերի գործածության միասնականացման
մասին ................................123
5. «Սեսիա», «նակազ», «ռեգլամենտ» տերմինների գործածության մասին ....125
6. Ռուսերեն և օտար մի շարք տերմինների հայերեն թարգմանության մասին ...126
7. Ռուսերեն տՈՐՈՊվՏրՑՖ բառի թարգմանության և «դիրեկտոր – տնօրեն»
բառերի գործածության մասին ......................131
8. Ռուսերեն կենցաղային որոշ տերմինների հայերեն թարգմանության մասին ..131
9. Ռուսերեն մի շարք տերմինային կապակցությունների հայերեն
թարգմանության ճշգրտման մասին ....................132
10. Միջազգային տեղեկատու նյութերում գործածվող քաղաքական, տնտեսագի-
տական, ռազմագիտական որոշ տերմինների հայերեն համարժեքների մասին ..133
Դ. Մաթեմատիկական, տեխնիկական, ֆիզիկայի և կենդանաբանական
տերմիններին վերաբերող որոշումներ ...................138
1. Հայերեն մաթեմատիկական որոշ տերմինների իմաստային ճշգրտման և
նրանց գործածության մասին .......................138
2. Մաթեմատիկական որոշ տերմինների գործածության մասին ........146
3. Մաթեմատիկական որոշ տերմինների ու բառակապակցությունների
իմաստային ճշգրտման մասին ......................147
4. Ռուսերեն և օտար մաթեմատիկական որոշ տերմինների հայերեն
թարգմանության մասին .........................158
5. Հունա-լատինական ծագում ունեցող մաթեմատիկական որոշ տերմիններ
հայերեն համարժեքներով փոխարինելու մասին ...............159
6. Տեխնիկական տերմինների հայերենում գործածվող զուգահեռ ձևերի
միասնականացման և ճշգրտման մասին ..................161
7. Ֆիզիկական մեծությունների չափման միջազգային համակարգի (ՄՀ)
միավորների հայերեն սահմանումների և կրճատ նշանակումների մասին ....170
Ե. Ռուսերեն և օտար ծագում ունեցող բառերի տառադարձությանը վերաբերող
որոշումներ ..............................178
1. Ռուսերեն Նժ-ի հայերեն տառադարձության մասին ............178
2. Անգլերեն բառերի հայերեն տառադարձության մասին ...........178
3. Հունական ծագում ունեցող բառերի տառադարձման մասին ........181
4. Օտարազգի բառերի կրկնակ բաղաձայնների հայերեն տառադարձության
մասին ................................182
5. Կենդանիների որոշ անվանումների և կարգաբանական տերմինների զուգահեռ
ձևերի միասնականացման և ճշգրտման մասին ...............182
6. Հայաստանի Հանրապետության նախարարների խորհրդին առընթեր
տերմինաբանական կոմիտեի որոշումը «նախարար» բառի գործածության
վերականգնման մասին .........................184
ԳԼՈՒԽ ԵՐՐՈՐԴ
Ուղղագրություն-ուղղախոսություն և կետադրություն .............185
Ուղղագրական-ուղղախոսական և կետադրական որոշումների
մեկնաբանություններ......................... 185
ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐ
Ա. Ուղղագրական-ուղղախոսական որոշումներ ...............195
1. Ռուսական և օտարազգի հատուկ անձնանունների շեշտադրության մասին ..195
2. Հայերենին անցած օտար բառերում Օ(Ո) ձայնավորի գրության և
արտասանության մասին ........................195
3. Ր-ից,Ղ-ից և ձայնավորներից հետո Բ, Գ, Դ, Ձ, Ջ տառերի արտասանության
մասին ...............................196
4. «Էլեկտր» արմատով բարդված բառերի գրության մասին ..........203
5. Հայերենի տառային հապավումների գործածության մասին .........203
6. Հայերենում -ՑԻ, -ԱՑԻ, -ԵՑԻ ածանցներով կազմված տեղաբնակ նշանակող
գոյական անունների զուգահեռ ձևերի մաիսն ................204
7. Ժամանակակից հայերեն հետ (ետ) արմատի և նրանով կազմված բառերի
գրության և արտասանության մասին ...................207
Բ. Կետադրությանը վերաբերող որոշումներ .................209
8. Գծիկի գործածության մասին ......................209
9. Չակերտների մեջ առնվող անունների հոլովական վերջավորությունների և
հոդերի գրության մասին .........................212
10. Խոսքի հետ քերականորեն չկապվող և անկախ գործածվող բառերի,
բառակապակցությունների կետադրության և ուղղագրության մասին ......215
ԳԼՈՒԽ ՉՈՐՐՈՐԴ
Ա. Տերմինաշինություն և տառադարձություն ................219
Տերմինաշինության և տառադարձության վերաբերող որոշումների
մեկնաբանություններ .........................219
Բ. Ուղղագրություն-ուղղախոսություն և կետադրություն ............228
Ուղղագրական-ուղղախոսական և կետադրական որոշումների
մեկնաբանություններ ..........................228
ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐ
Ա. Տերմինաբանություն և տառադարձություն ................250
1. ՀՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր նախկին տերմինաբանական
կոմիտեի «Հասարակական-քաղաքական մի շարք հասկացությունների
ռուսերեն անվանումների հայերեն թարգմանության ճշգրտման մասին»
(1990 թ.) որոշումը մասնակի փոփոխություններով վերահաստատելու մասին .250
2. Հասարակական-քաղաքական մի շարք հասկացությունների հայերեն
անվանումների միօրինակացման և ճշգրտման մասին ............251
3. ՀՀ վարչատարածքային միավորների և դրանց կառավարման մարմինների
անվանումների տառադարձման և թարգմանության մասին .........252
4. Տնտեսագիտական մի շարք հասկացությունների հայերեն անվանումների
միօրինակացման և ճշգրտման մասին ...................253
5. Տնտեսագիտական մի շարք հասկացությունների հայերեն անվանումների
միօրինակացման և ճշգրտման մասին ...................254
6. Մարզական մի քանի անվանումների հայերեն համարժեքների մասին ....255
7. Մարզական մի քանի անվանումների հայերեն համարժեքների ճշգրտման մասին 256
8. Մարզական մի շարք անվանումների հայերեն համարժեքների ճշգրտման մասին 258
9. Օտար «մեխանիկ» տերմինի հայերեն գործածության մեջ ճշգրտում մտցնելու
մասին ...............................260
10. Հավանականության տեսության, մաթեմատիկական վիճակագրության ընդհա-
նուր մաթեմատիկայի որոշ օտար տերմինների հայերեն համարժեքների մասին .261
11. Հունա-լատինական ծագման՝ -ԻԶ, -ՈԶ, -ՊԱԹԻԱ, -ՄԱՏՈԶ, -ՈՄԱ
վերջածանցներով կազմված բժշկական տերմինները հայերեն համարժեքներով
փոխարինելու մասին ..........................262
12. Գիտական աստիճանների շնորհման հետ կապված տերմինների
միասնականացման մասին ........................270
13. Տարբեր բնագավառների վերաբերող մի քանի անվանումների հայերեն
համարժեքների ճշգրտման մասին ....................271
14. Տարբեր բնագավառների վերաբերող մի շարք հասկացությունների հայերեն
անվանումների միօրինակացման և ճշգրտման մասին ............272
15. «Ինֆորմացիա» տերմինի և նույն արմատով այլ տերմինների հայերեն
համարժեքների մասին .........................273
Բ. Ուղղագրություն-ուղղախոսություն և կետադրություն ............275
1. Ի վայր (վար), ի վեր հետադրություններով կազմված բառակապակցությունների
և բառերի գրության մասին որոշումը մասնակի փոփոխություններով
վերահաստատելու մասին ........................275
2. Հայերեն գրավոր և բանավոր խոսքում դասական թվականների
գործածության միասնականացման և ճշգրտման մասին ...........277
3. ՀՀ Նախարարների խորհրդին առընթեր նախկին տերմինաբանական կոմիտեի
«Երկակի գրություն ունեցող որոշ բառերի ուղղագրության միօրինակացման մա-
սին» (1991 թ.) որոշումը մասնակի փոփոխություններով վերահաստատելու մասին 279
4. Ժամանակակից հայոց լեզվում Լոռի, Գյումրի տեղանունների հոլովական
զուգաձևությունները վերացնելու և հարացույցը միօրինակացնելու մասին ...280
5. Արևելահայերենի այբուբենի և գրանշանների համապարփակ հավաքածուի մասին 281
6. Հայերեն գրանշանների հավաքածուն ..................284
7. Բաղադրյալ հատուկ անուններում մեծատառերի գործածության մասին ....286
8. Տողադարձի մասին .........................295
Հավելված
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԸ ԼԵԶՎԻ ՄԱՍԻՆ ..........298
ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԸ ԼԵԶՎԻ ՄԱՍԻՆ ......301
ՔԱՂՎԱԾՔՆԵՐ ՀՀ «ԳՈՎԱԶԴԻ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔԻՑ ..............304
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԻՐԱՑՎՈՂ ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՄԱԿՆՇՄԱՆԸ
ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ ......................304
«ԱՊՐԱՆՔԱՅԻՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ՆՇԱՆՆԵՐԻ, ԱՊՐԱՆՔՆԵՐԻ ԾԱԳՄԱՆ
ՏԵՂԱՆՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ՕՐԵՆՔ, ՀՈԴՎԱԾ 6 ..............305
ԱՐՏԱԴՐՈՂԻ (ԿԱՏԱՐՈՂԻ, ՎԱՃԱՌՈՂԻ) ԿՈՂՄԻՑ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ԶԵՏԵՂԵԼՈՒ
ՑՈՒՑԱՆԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ ................305
ՔԱՂՎԱԾՔՆԵՐ ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀՀ ՕՐԵՆՔԻՑ ..307
Տերմինաբանական կոմիտեի և հայերենի բարձրագույն խորհրդի որոշումներում
տեղ գտած անունների, տերմինների, բառերի ու բառակապակցությունների
ցանկ .................................310