Մասնակից:Սվետլանա2

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կաղապար:Infobox medical condition (new)Առաջնային թարթիչային դիսկինեզիան (PCD) հազվագյուտ, աուտոսոմային ռեցեսիվ կերպով ժառանգվող գենետիկ համախտանիշ է, որն առաջացնում է վերին և ստորին շնչուղիների, սինուսների, Եվստախյան փողի, միջին ականջի, արգանդափողերի և սերմնաբջիջների թարթիչների գործողության արատներ։ «Անշարժ թարթիչային համախտանիշ» այլընտրանքային անվանումն այլևս չի կիրառվում, քանի որ թարթիչները շարժվում են, պարզապես անարդյունավետ կամ անսինխրոն: Եթե այն ուղեկցվում է օրգանների հակառակ կամ այսպես կոչված հայելային դասավորությամբ, ապա այն անվանում են Կարտագեների համախտանիշ[1]։

Շնչառական ուղիների էպիթելի շարժուն թարթիչները, որոնք նման են մանրադիտակային «մազերի» (թեև կառուցվածքային և կենսաբանական առումով կապ չունեն մազերի հետ), բարդ օրգանելներ են, որոնք շնչառական ուղիներում ապահովում են լորձի շարժը դեպի կոկորդ: Սովորաբար թարթիչները շարժվում են վայրկյանում 7-ից 22 անգամ, և ցանկացած խանգարում կարող է հանգեցնել լորձաթաղանթների վատ մաքրման և հետևաբար վերին և ստորին շնչուղիների հետագա վարակման։ Թարթիչները ներգրավված են նաև այլ կենսաբանական գործընթացներում, օրինակ՝ մասնակցում են ազոտի օքսիդի արտադրությանը[2]։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Sagittal CT image showing "tree in bud" appearance of mucous impaction in distal small airways related to primary ciliary dyskinesia
CT image showing dilated and thickened medium-sized airways (bronchiectasis) in a patient with Kartagener syndrome
Oblique sagittal CT image showing lower lobe cylindrical bronchiectasis in the same patient

Առաջնային թարթիչային դիսկինեզիա ունեցող մարդկանց մոտ 80%-ի մոտ շնչառական խնդիրներ առաջանում են ծննդյան օրվանից սկսած: Ոմանց մոտ առաջանում է թոքերի բլթի կոլլապս, որը հանգեցնում է թթվածնով արյան անբավարար հագեցման և առաջանում է լրացուցիչ թթվածնային բուժման պահանջարկ[3]։ Կյանքի առաջին մի քանի ամիսների ընթացքում մեծամասնության մոտ զարգանում է քրոնիկական հազ՝ խորխարտադրությամբ և քթահոսություն[3]։ Թարթիչների անբավարար գործունեության հետևանքով խանգարվում է լորձի մաքրման գործընթացը շնչուղիներց, որի հետևանքով մեծանում է հակվածությունը շնչուղիների վարակի, ներառյալ բրոնխիտի, թոքաբորբի, սինուսիտի և միջին ականջի բորբոքման նկատմամբ։ Շնչառական համակարգի պրոգրեսիվ վնասում են բրոնխէկտազը՝ բրոնխների լայնացումը, սկսվում է վաղ մանկությունից և սինուսների հիվանդությունը (երբեմն ծանրանում է մեծահասակների մոտ): Այնուամենայնիվ,չնայած բնորոշ նշաններին և ախտանիշներին, ախտորոշումը հաճախ բաց է թողնվում կյանքի վաղ շրջանում[4]։Տղամարդկանց մոտ սերմնաբջիջների շարժունակության խանգարումը կարող է հանգեցնել անպտղության, թեև որոշ դեպքերում հնարավոր է իրականացնել արտամարմնային բեղնավորում[5]։ Փորձարկումները ցույց են տվել, որ Կարտագեների համախտանիշով կանանց շրջանում պտղաբերությունը նվազած է արգանդափողերի թարթիչավոր էպիթելի գործունեության խանգարման պատճառով[6]։

Տուժած շատ անհատներ ունենում են լսողության կորուստ և ի հայտ են գալիս միջին ականջի բորբոքման ախտանիշներ։ Some patients have a poor sense of smell, which is believed to accompany high mucus production in the sinuses (although others report normal – or even acute – sensitivity to smell and taste). Clinical progression of the disease is variable, with lung transplantation required in severe cases. Susceptibility to infections can be drastically reduced by an early diagnosis. Treatment with various chest physiotherapy techniques has been observed to reduce the incidence of lung infection and to slow the progression of bronchiectasis dramatically. Aggressive treatment of sinus disease beginning at an early age is believed to slow long-term sinus damage (although this has not yet been adequately documented). Aggressive measures to enhance clearance of mucus, prevent respiratory infections, and treat bacterial superinfections have been observed to slow lung-disease progression. The predicted incidence is 1 in approximately 7500.[7]

Գենետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջնային թարթիչային դիսկինեզիան (PCD) հետերոգեն հիվանդություն է, որի ժամանակ ախտահարվում են մոտ 250 սպիտակուցներից բաղկացած թարթիչները[8][9] ։ PCD-ով մարդկանց մոտ 90%-ն ունի ուլտրակառուցվածքային արատներ, որոնք ազդում են դինեինի արտաքին և/կամ ներքին սպիտակուցների վրա, որոնք ապահովում են թարթիչների շարժունակությունը, ընդ որում այդ արատների մոտավորապես 38%-ը պայմանավորված է երկու գեների՝ DNAI1 և DNAH5 մուտացիաներով, որոնցով կոդավորվում են թարթիչավոր էպիթելի արտաքին դինեյնի թևում հայտնաբերված սպիտակուցները[10][11]։

Կատարվում են հետազոտություններ , որպեսզի բացահայտվեն այն գեները, որոնք կոդավորում են դինեինի ներքին սպիտակուցները և այլ կառուցվածքային տարրեր, որոնք կապված են PCD-ի հետ։ Հետազոտության փուլում է նաև DNAH5-ի դերը հետերոտաքսի սինդրոմի և ձախ-աջ ասիմետրիայի մեջ: Առնվազն 50 գեն է ներգրավված այս վիճակի մեջ [12] [7]։

Type OMIM Gene Locus
CILD1 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 244400 DNAI1 9p21-p13
CILD2 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 606763 ? 19q13.3-qter
CILD3 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 608644 DNAH5 5p
CILD4 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 608646 ? 15q13
CILD5 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 608647 ? 16p12
CILD6 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 610852 TXNDC3 7p14-p13
CILD7 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 611884 DNAH11 7p21
CILD8 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 612274 ? 15q24-q25
CILD9 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 612444 DNAI2 17q25
CILD10 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 612518 KTU 14q21.3
CILD11 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 612649 RSPH4A 6q22
CILD12 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 612650 RSPH9 6p21
CILD13 Մենդելյան ժառանգում (OMIM) 613190 LRRC50 16q24.1

Մեկ այլ գեն, որը ասոցեացված է այս վիճակի հետ, GAS2L2-ն է[13]։

Ախտաֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

CT image showing situs inversus. The liver is normally on the right side of the body and the spleen on the left, they are switched in this patient with situs inversus.

Առաջնային թարթիչային դիսկինեզիան ժառանգական հիվանդություն է։This condition is genetically inherited. Structures that make up the cilia, including inner and/or outer dynein arms, central apparatus, radial spokes, etc. are missing or dysfunctional and thus the axoneme structure lacks the ability to move. Axonemes are the elongated structures that make up cilia and flagella. Additionally, there may be chemical defects that interfere with ciliary function in the presence of adequate structure. Whatever the underlying cause, dysfunction of the cilia begins during and impacts the embryologic phase of development.[12]

Axial CT image showing dextrocardia with the IVC and morphologic right ventricle on the left and the left ventricle on the right

Specialised monocilia known as nodal cilia are at the heart of this problem. They lack the central-pair microtubules of ordinary motile cilia and so rotate clockwise rather than beat; in the primitive node at the anterior end of the primitive streak in the embryo, these are angled posteriorly[14][15] such that they describe a D-shape rather than a circle.[15] This has been shown to generate a net leftward flow in mouse and chick embryos, and sweeps the protein to the left, triggering normal asymmetrical development.[16]

However, in some individuals with PCD, mutations thought to be in the gene coding for the key structural protein left-right dynein (lrd)[8] result in monocilia which do not rotate. There is therefore no flow generated in the node, Shh moves at random within it, and 50% of those affected develop situs inversus, which can occur with or without dextrocardia, where the laterality of the internal organs is the mirror-image of normal. Affected individuals therefore have Kartagener syndrome. This is not the case with some PCD-related genetic mutations: at least 6% of the PCD population have a condition called situs ambiguus or heterotaxy, where organ placement or development is neither typical (situs solitus) nor totally reversed (situs inversus totalis) but is a hybrid of the two.[12] Splenic abnormalities such as polysplenia, asplenia and complex congenital heart defects are more common in individuals with situs ambiguus and PCD, as they are in all individuals with situs ambiguus.[17]

The genetic forces linking failure of nodal cilia and situs issues and the relationship of those forces to PCD are the subject of intense research interest. However, knowledge in this area is constantly advancing.[փա՞ստ]

Diagnosis[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Several diagnostic tests for this condition have been proposed.[18] These include nasal nitric oxide levels as a screening test, light microscopy of biopsies for ciliary beat pattern and frequency and electron microscopic examination of dynein arms, as the definite diagnosis method. Genetic testing has also been proposed but this is difficult given that there are multiple genes involved.[12]

Classification[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Axial CT image showing chronic sinusitis in an individual with Kartagener syndrome

When accompanied by the combination of situs inversus (reversal of the internal organs), chronic sinusitis, and bronchiectasis, it is known as Kartagener syndrome[1] (only 50% of primary ciliary dyskinesia cases include situs inversus).[9]

Treatment[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

There are no standardized effective treatment strategies for the condition. Current therapies for PCD are extrapolated from Cystic Fibrosis and patients with non-CF bronchiectasis and lack validation for PCD-specific use.[19]

Severe fatal respiratory failure can develop; long-term treatment with macrolides such as clarithromycin, erythromycin and azithromycin has been empirically applied for the treatment of primary ciliary dyskinesia in Japan, though controversial due to the effects of the medications.[20]

Prognosis[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

There is no reliable estimate of life expectancy for people with PCD.[21] However, there is evidence that PCD, is a life altering[22] life shortening[23] multi-system condition, with some people progressing to lung transplant.[24][25][26][27]

Decline in lung function in people with PCD has been observed in most studies,[28][25][29][30][31] with FEV1 decline causing deterioration in health, impacting on, and reducing quality of life.[32] With such a genetically and phenotypically heterogenous group, observation of median/mean decline in lung function risks regression to the mean, missing those groups with significantly worse lung function,[7][33][34][35][36][37][38] masked by those with milder phenotypes.[7][36]

The recent body of published data from respected clinicians in (the United Kingdom, Europe, North America, Canada and Israel) indicate that PCD morbidity and mortality appear to have been under-estimated by the medical community.[28][25][39][40][41] While prospective outcome data is limited due to the early-stage patient registries, there is a growing body of evidence[25][39][40][41][42] that dispels any "myth that PCD is a mild disease.[25][39][40][41][43][44][45]

The studies presented here demonstrate that children with PCD typically have worse lung function than those with cystic fibrosis.[28][31][29][46][30] While previously it was thought that with early diagnosis, lung function could largely be prevented in children with PCD,[47] it is key to note that poor lung function is repeatedly observed in children with PCD[46][28][31][29] 1,30,32,33,36–38 and some develop bronchiectasis during[48][33] childhood.

Research[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Research to further the understanding of cilia, with the future aims of functional restoration of motile cilia is advancing. However, charitable funding for medical research, particularly for rare disease is vital and in the UK contributes to more than 50% of grants. The UK registered charity PCD Research supports research into PCD worldwide, with the ultimate aim of funding potentially curative research.[2] Future promising avenues for functional replacement of cilia involve antisense, gene editing via CRISPR-Cas9 and mRNA therapies. At present there have only been a handful of interventional trials in PCD.[49]

History[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The classic symptom combination associated with PCD was first described in 1904 by A. K. Siewert,[50] while Manes Kartagener published his first report on the subject in 1933.[51] The disorder is rarely referred to as Siewert's syndrome or Siewert-Kartagener syndrome.[52]

References[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 «DNAI1 - Dynein axonemal intermediate chain 1 - Homo sapiens (Human) - DNAI1 gene & protein». uniprot.org (անգլերեն). Վերցված է 7 May 2022-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 «PCDresearch.org». PCDresearch.org (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2022-10-24-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Lucas JS, Davis SD, Omran H, Shoemark A (February 2020). «Primary ciliary dyskinesia in the genomics age». Lancet Respir Med. 8 (2): 202–216. doi:10.1016/S2213-2600(19)30374-1. PMID 31624012. S2CID 204772640.
  4. ↑ Coren, M. E; Meeks, M; Morrison, I; Buchdahl, R. M; Bush, A (2002). «Primary ciliary dyskinesia: Age at diagnosis and symptom history». Acta Paediatrica. 91 (6): 667–9. doi:10.1080/080352502760069089. PMID 12162599.
  5. ↑ «PCD Family Support Group : FAQs». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-10-08-ին. Վերցված է 2012-03-04-ին.Կաղապար:Full citation needed
  6. ↑ McComb, Peter; Langley, Lynn; Villalon, Manuel; Verdugo, Pedro (September 1986). «The oviductal cilia and Kartagener's syndrome». Fertility and Sterility. 46 (3): 412–416. doi:10.1016/S0015-0282(16)49578-6. PMID 3488922.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Shoemark, Amelia; Rubbo, Bruna; Legendre, Marie; Fassad, Mahmoud R.; Haarman, Eric G.; Best, Sunayna; Bon, Irma C.M.; Brandsma, Joost; Burgel, Pierre-Regis; Carlsson, Gunnar; Carr, Siobhan B.; Carroll, Mary; Edwards, Matt; Escudier, Estelle; Honoré, Isabelle (2021-01-21). «Topological data analysis reveals genotype–phenotype relationships in primary ciliary dyskinesia». European Respiratory Journal. 58 (2): 2002359. doi:10.1183/13993003.02359-2020. ISSN 0903-1936. PMID 33479112. S2CID 231677155.
  8. ↑ 8,0 8,1 Chodhari, R; Mitchison, H.M; Meeks, M (2004). «Cilia, primary ciliary dyskinesia and molecular genetics». Paediatric Respiratory Reviews. 5 (1): 69–76. doi:10.1016/j.prrv.2003.09.005. PMID 15222957.
  9. ↑ 9,0 9,1 Zariwala, Maimoona A; Knowles, Michael R; Leigh, Margaret W (December 5, 2019). «Primary Ciliary Dyskinesia». University of Washington, Seattle. PMID 20301301. Վերցված է October 16, 2023-ին.
  10. ↑ Zariwala, Maimoona A; Knowles, Michael R; Omran, Heymut (2007). «Genetic Defects in Ciliary Structure and Function». Annual Review of Physiology. 69: 423–50. doi:10.1146/annurev.physiol.69.040705.141301. PMID 17059358.
  11. ↑ Zariwala, M. A.; Omran, H.; Ferkol, T. W. (September 15, 2011). «The Emerging Genetics of Primary Ciliary Dyskinesia». Proceedings of the American Thoracic Society. American Thoracic Society. 8 (5): 430–433. doi:10.1513/pats.201103-023sd. ISSN 1546-3222.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Leigh, Margaret W.; Pittman, Jessica E.; Carson, Johnny L.; Ferkol, Thomas W.; Dell, Sharon D.; Davis, Stephanie D.; Knowles, Michael R.; Zariwala, Maimoona A. (2009). «Clinical and genetic aspects of primary ciliary dyskinesia/Kartagener syndrome». Genetics in Medicine. Elsevier BV. 11 (7): 473–487. doi:10.1097/gim.0b013e3181a53562. ISSN 1098-3600.
  13. ↑ Bustamante-Marin, Ximena M.; Yin, Wei-Ning; Sears, Patrick R.; Werner, Michael E.; Brotslaw, Eva J.; Mitchell, Brian J.; Jania, Corey M.; Zeman, Kirby L.; Rogers, Troy D.; Herring, Laura E.; Refabért, Luc; Thomas, Lucie; Amselem, Serge; Escudier, Estelle; Legendre, Marie; Grubb, Barbara R.; Knowles, Michael R.; Zariwala, Maimoona A.; Ostrowski, Lawrence E. (2019). «Lack of GAS2L2 Causes PCD by Impairing Cilia Orientation and Mucociliary Clearance». The American Journal of Human Genetics. 104 (2): 229–245. doi:10.1016/j.ajhg.2018.12.009. PMC 6372263. PMID 30665704.
  14. ↑ Cartwright, J. H. E; Piro, O; Tuval, I (2004). «Fluid-dynamical basis of the embryonic development of left-right asymmetry in vertebrates». Proceedings of the National Academy of Sciences. 101 (19): 7234–9. Bibcode:2004PNAS..101.7234C. doi:10.1073/pnas.0402001101. PMC 409902. PMID 15118088.
  15. ↑ 15,0 15,1 Nonaka, Shigenori; Yoshiba, Satoko; Watanabe, Daisuke; Ikeuchi, Shingo; Goto, Tomonobu; Marshall, Wallace F; Hamada, Hiroshi (2005). «De Novo Formation of Left–Right Asymmetry by Posterior Tilt of Nodal Cilia». PLOS Biology. 3 (8): e268. doi:10.1371/journal.pbio.0030268. PMC 1180513. PMID 16035921.
  16. ↑ Dykes, Iain (April 8, 2014). «Left Right Patterning, Evolution and Cardiac Development». Journal of Cardiovascular Development and Disease. MDPI AG. 1 (1): 52–72. doi:10.3390/jcdd1010052. ISSN 2308-3425.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  17. ↑ Kennedy, M. P; Omran, H; Leigh, M. W; Dell, S; Morgan, L; Molina, P. L; Robinson, B. V; Minnix, S. L; Olbrich, H; Severin, T; Ahrens, P; Lange, L; Morillas, H. N; Noone, P. G; Zariwala, M. A; Knowles, M. R (2007). «Congenital Heart Disease and Other Heterotaxic Defects in a Large Cohort of Patients with Primary Ciliary Dyskinesia». Circulation. 115 (22): 2814–21. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.106.649038. PMID 17515466.
  18. ↑ Shoemark, Amelia; Moya, Eduardo; Hirst, Robert A; Patel, Mitali P; Robson, Evelyn A; Hayward, Jane; Scully, Juliet; Fassad, Mahmoud R; Lamb, William; Schmidts, Miriam; Dixon, Mellisa; Patel-King, Ramila S; Rogers, Andrew V; Rutman, Andrew; Jackson, Claire L; Goggin, Patricia; Rubbo, Bruna; Ollosson, Sarah; Carr, Siobhán; Walker, Woolf; Adler, Beryl; Loebinger, Michael R; Wilson, Robert; Bush, Andrew; Williams, Hywel; Boustred, Christopher; Jenkins, Lucy; Sheridan, Eamonn; Chung, Eddie M K; և այլք: (2018). «High prevalence ofCCDC103p.His154Pro mutation causing primary ciliary dyskinesia disrupts protein oligomerisation and is associated with normal diagnostic investigations». Thorax. 73 (2): 157–166. doi:10.1136/thoraxjnl-2017-209999. PMC 5771957. PMID 28790179.
  19. ↑ Knowles, Michael; Daniels, Leigh Anne; Davis, Stephanie; Zariwala, Maimoona; Leigh, Margaret (June 24, 2013). «Primary Ciliary Dyskinesia. Recent Advances in Diagnostics, Genetics, and Characterization of Clinical Disease». American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 188 (8): 913–22. doi:10.1164/rccm.201301-0059CI. PMC 3826280. PMID 23796196.
  20. ↑ Kido, Takashi; Yatera, Kazuhiro; Yamasaki, Kei; Nagata, Shuya; Choujin, Yasuo; Yamaga, Chiyo; Hara, Kanako; Ishimoto, Hiroshi; Hisaoka, Masanori; Mukae, Hiroshi (2012). «Two Cases of Primary Ciliary Dyskinesia with Different Responses to Macrolide Treatment». Internal Medicine. 51 (9): 1093–8. doi:10.2169/internalmedicine.51.6617. PMID 22576394.
  21. ↑ «FREQUENTLY ASKED QUESTIONS Everything you need to know about primary ciliary dyskinesia (PCD)!». PCD Foundation. Վերցված է 16 September 2018-ին.
  22. ↑ Wilkins, Hannah; Harris, Amanda; Driessens, Corine; Kewell, Charlotte; Copeland, Fiona; Rubbo, Bruna; Bayton, Laura; Bright, Victoria; Friend, Amanda; Kang, Rajinder; Marsh, Gemma; Packham, Samantha; Truscott, Alison; Waller, Katy; Carr, Siobhan (2019-09-28). «A review of the experiences of children and young adults with Primary Ciliary Dyskinesia (PCD) treated in a specialist PCD service in England». Paediatric Respiratory Epidemiology. European Respiratory Society. 54 (suppl 63): PA302. doi:10.1183/13993003.congress-2019.PA302. S2CID 214215131.
  23. ↑ Brennan, Steven K; Ferkol, Thomas W; Davis, Stephanie D (2021-07-31). «Emerging Genotype-Phenotype Relationships in Primary Ciliary Dyskinesia». International Journal of Molecular Sciences. 22 (15): 8272. doi:10.3390/ijms22158272. ISSN 1422-0067. PMC 8348038. PMID 34361034.
  24. ↑ de Boer, K.; Vandemheen, K. L.; Tullis, E.; Doucette, S.; Fergusson, D.; Freitag, A.; Paterson, N.; Jackson, M.; Lougheed, M. D.; Kumar, V.; Aaron, S. D. (2011-06-15). «Exacerbation frequency and clinical outcomes in adult patients with cystic fibrosis». Thorax. 66 (8): 680–685. doi:10.1136/thx.2011.161117. ISSN 0040-6376. PMID 21680566. S2CID 14614482.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 Noone, Peadar G.; Leigh, Margaret W.; Sannuti, Aruna; Minnix, Susan L.; Carson, Johnny L.; Hazucha, Milan; Zariwala, Maimoona A.; Knowles, Michael R. (2004-02-15). «Primary Ciliary Dyskinesia». American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 169 (4): 459–467. doi:10.1164/rccm.200303-365oc. ISSN 1073-449X. PMID 14656747.
  26. ↑ Hayes, Don; Reynolds, Susan D.; Tumin, Dmitry (November 2016). «Outcomes of lung transplantation for primary ciliary dyskinesia and Kartagener syndrome». The Journal of Heart and Lung Transplantation. 35 (11): 1377–1378. doi:10.1016/j.healun.2016.08.025. ISSN 1053-2498. PMID 27746084.
  27. ↑ Cano, J.R.; Cerezo, F.; Algar, F.J.; Álvarez, A.; Espinosa, D.; Moreno, P.; Baamonde, C.; Salvatierra, A. (November 2008). «Prognostic Factors Influencing Survival Rates in Children Following Lung Transplantation». Transplantation Proceedings. 40 (9): 3070–3072. doi:10.1016/j.transproceed.2008.09.024. ISSN 0041-1345. PMID 19010197.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 Rubbo, Bruna; Best, Sunayna; Hirst, Robert Anthony; Shoemark, Amelia; Goggin, Patricia; Carr, Siobhan B; Chetcuti, Philip; Hogg, Claire; Kenia, Priti; Lucas, Jane S; Moya, Eduardo; Narayanan, Manjith; O'Callaghan, Christopher; Williamson, Michael; Walker, Woolf Theodore (2020-03-10). «Clinical features and management of children with primary ciliary dyskinesia in England». Archives of Disease in Childhood. 105 (8): 724–729. doi:10.1136/archdischild-2019-317687. ISSN 0003-9888. PMID 32156696. S2CID 212666109.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Shah, Anand; Shoemark, Amelia; MacNeill, Stephanie J.; Bhaludin, Basrull; Rogers, Andrew; Bilton, Diana; Hansell, David M.; Wilson, Robert; Loebinger, Michael R. (2016-06-10). «A longitudinal study characterising a large adult primary ciliary dyskinesia population». European Respiratory Journal. 48 (2): 441–450. doi:10.1183/13993003.00209-2016. ISSN 0903-1936. PMID 27288033. S2CID 4046957.
  30. ↑ 30,0 30,1 Marthin, June K.; Petersen, Nadia; Skovgaard, Lene T.; Nielsen, Kim G. (2010-06-01). «Lung Function in Patients with Primary Ciliary Dyskinesia». American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 181 (11): 1262–1268. doi:10.1164/rccm.200811-1731oc. ISSN 1073-449X. PMID 20167855.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Halbeisen, Florian S.; Pedersen, Eva S.L.; Goutaki, Myrofora; Spycher, Ben D.; Amirav, Israel; Boon, Mieke; Cohen-Cymberknoh, Malena; Crowley, Suzanne; Emiralioglu, Nagehan; Haarman, Eric G.; Karadag, Bulent; Koerner-Rettberg, Cordula; Latzin, Philipp; Loebinger, Michael R.; Lucas, Jane S. (2022-03-17). «Lung function from school age to adulthood in primary ciliary dyskinesia». European Respiratory Journal. 60 (4): 2101918. doi:10.1183/13993003.01918-2021. ISSN 0903-1936. PMC 9582507. PMID 35301251.
  32. ↑ Abbott, J.; Hurley, M. A.; Morton, A. M.; Conway, S. P. (2013). «Longitudinal association between lung function and health-related quality of life in cystic fibrosis». Thorax. 68 (2): 149–154. doi:10.1136/thoraxjnl-2012-202552. PMID 23143792. S2CID 13340107.
  33. ↑ 33,0 33,1 Davis, Stephanie D.; Ferkol, Thomas W.; Rosenfeld, Margaret; Lee, Hye-Seung; Dell, Sharon D.; Sagel, Scott D.; Milla, Carlos; Zariwala, Maimoona A.; Pittman, Jessica E.; Shapiro, Adam J.; Carson, Johnny L.; Krischer, Jeffrey P.; Hazucha, Milan J.; Cooper, Matthew L.; Knowles, Michael R. (2015-02-01). «Clinical Features of Childhood Primary Ciliary Dyskinesia by Genotype and Ultrastructural Phenotype». American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 191 (3): 316–324. doi:10.1164/rccm.201409-1672oc. ISSN 1073-449X. PMC 4351577. PMID 25493340.
  34. ↑ Shah, A.; Shoemark, A.; MacNeill, S. J.; Bhaludin, B.; Rogers, A.; Bilton, D.; Hansell, D. M.; Wilson, R.; Loebinger, M. R. (2016). «A longitudinal study characterising a large adult primary ciliary dyskinesia population». The European Respiratory Journal. 48 (2): 441–450. doi:10.1183/13993003.00209-2016. PMID 27288033. S2CID 4046957.
  35. ↑ Davis, Stephanie D.; Rosenfeld, Margaret; Lee, Hye-Seung; Ferkol, Thomas W.; Sagel, Scott D.; Dell, Sharon D.; Milla, Carlos; Pittman, Jessica E.; Shapiro, Adam J.; Sullivan, Kelli M.; Nykamp, Keith R.; Krischer, Jeffrey P.; Zariwala, Maimoona A.; Knowles, Michael R.; Leigh, Margaret W. (2019-01-15). «Primary Ciliary Dyskinesia: Longitudinal Study of Lung Disease by Ultrastructure Defect and Genotype». American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 199 (2): 190–198. doi:10.1164/rccm.201803-0548oc. ISSN 1073-449X. PMC 6353004. PMID 30067075.
  36. ↑ 36,0 36,1 Pifferi, Massimo; Bush, Andrew; Mariani, Francesca; Piras, Martina; Michelucci, Angela; Cangiotti, Angela; Di Cicco, Maria; Caligo, Maria Adelaide; Miccoli, Mario; Boner, Attilio L.; Peroni, Diego (July 2020). «Lung Function Longitudinal Study by Phenotype and Genotype in Primary Ciliary Dyskinesia». Chest. 158 (1): 117–120. doi:10.1016/j.chest.2020.02.001. ISSN 0012-3692. PMID 32059959. S2CID 211122199.
  37. ↑ Irving, S.; Dixon, M.; Fassad, M. R.; Frost, E.; Hayward, J.; Kilpin, K.; Ollosson, S.; Onoufriadis, A.; Patel, M. P.; Scully, J.; Carr, S. B.; Mitchison, H. M.; Loebinger, M. R.; Hogg, C.; Shoemark, A. (2018-01-24). «Primary Ciliary Dyskinesia Due to Microtubular Defects is Associated with Worse Lung Clearance Index». Lung. 196 (2): 231–238. doi:10.1007/s00408-018-0086-x. ISSN 0341-2040. PMC 5854730. PMID 29368042.
  38. ↑ Maglione, Marco; Montella, Silvia; Mollica, Carmine; Carnovale, Vincenzo; Iacotucci, Paola; De Gregorio, Fabiola; Tosco, Antonella; Cervasio, Mariarosaria; Raia, Valeria; Santamaria, Francesca (2017-04-12). «Lung structure and function similarities between primary ciliary dyskinesia and mild cystic fibrosis: a pilot study». Italian Journal of Pediatrics. 43 (1): 34. doi:10.1186/s13052-017-0351-2. ISSN 1824-7288. PMC 5389053. PMID 28403885.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 Lucas, Jane S.; Carroll, Mary (April 2014). «Primary Ciliary Dyskinesia and Cystic Fibrosis». Chest. 145 (4): 674–676. doi:10.1378/chest.13-2590. ISSN 0012-3692. PMID 24687702.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 Cohen-Cymberknoh, Malena; Simanovsky, Natalia; Hiller, Nurith; Hillel, Alex Gileles; Shoseyov, David; Kerem, Eitan (April 2014). «Differences in Disease Expression Between Primary Ciliary Dyskinesia and Cystic Fibrosis With and Without Pancreatic Insufficiency». Chest. 145 (4): 738–744. doi:10.1378/chest.13-1162. ISSN 0012-3692. PMID 24091606.
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Halbeisen, Florian S.; Goutaki, Myrofora; Spycher, Ben D.; Amirav, Israel; Behan, Laura; Boon, Mieke; Hogg, Claire; Casaulta, Carmen; Crowley, Suzanne; Haarman, Eric G.; Karadag, Bulent; Koerner-Rettberg, Cordula; Loebinger, Michael R.; Mazurek, Henryk; Morgan, Lucy (2018-07-26). «Lung function in patients with primary ciliary dyskinesia: an iPCD Cohort study». European Respiratory Journal. 52 (2): 1801040. doi:10.1183/13993003.01040-2018. ISSN 0903-1936. PMID 30049738. S2CID 51724928.
  42. ↑ Ratjen, Felix; Waters, Valerie; Klingel, Michelle; McDonald, Nancy; Dell, Sharon; Leahy, Timothy Ronan; Yau, Yvonne; Grasemann, Hartmut (2015-11-19). «Changes in airway inflammation during pulmonary exacerbations in patients with cystic fibrosis and primary ciliary dyskinesia». European Respiratory Journal. 47 (3): 829–836. doi:10.1183/13993003.01390-2015. ISSN 0903-1936. PMID 26585432. S2CID 24521268.
  43. ↑ Saglani, Sejal (August 2018). «Lung function in primary ciliary dyskinesia: breaking the myth that this is a mild disease». European Respiratory Journal. 52 (2): 1801365. doi:10.1183/13993003.01365-2018. ISSN 0903-1936. PMID 30139762. S2CID 52074336.
  44. ↑ Dell, Sharon D (October 2008). «Primary ciliary dyskinesia: Myths and realities». Paediatrics & Child Health. 13 (8): 668–670. doi:10.1093/pch/13.8.668. ISSN 1205-7088. PMC 2606071. PMID 19436518.
  45. ↑ Davis, Pamela B.; Yasothan, Uma; Kirkpatrick, Peter (2012-04-30). «Ivacaftor». Nature Reviews Drug Discovery. 11 (5): 349–350. doi:10.1038/nrd3723. ISSN 1474-1776. PMID 22543461.
  46. ↑ 46,0 46,1 Ring, Astrid M.; Buchvald, Frederik F.; Holgersen, Mathias G.; Green, Kent; Nielsen, Kim G. (June 2018). «Fitness and lung function in children with primary ciliary dyskinesia and cystic fibrosis». Respiratory Medicine. 139: 79–85. doi:10.1016/j.rmed.2018.05.001. ISSN 0954-6111. PMID 29858006. S2CID 46923060.
  47. ↑ O'Callaghan, C.; Chilvers, M.; Hogg, C.; Bush, A.; Lucas, J. (2007-08-01). «Diagnosing primary ciliary dyskinesia». Thorax. 62 (8): 656–657. doi:10.1136/thx.2007.083147. ISSN 0040-6376. PMC 2117265. PMID 17687094. S2CID 8257416.
  48. ↑ Abbott, Janice; Hurley, Margaret A; Morton, Alison M; Conway, Steven P (2012-11-09). «Longitudinal association between lung function and health-related quality of life in cystic fibrosis». Thorax. 68 (2): 149–154. doi:10.1136/thoraxjnl-2012-202552. ISSN 0040-6376. PMID 23143792. S2CID 13340107.
  49. ↑ «Search of: primary ciliary dyskinesia — List Results — ClinicalTrials.gov». clinicaltrials.gov (անգլերեն). Վերցված է 2022-10-24-ին.
  50. ↑ Siewert AK (8 February 1904). «Über einen Fall von Bronchiectasie bei einem Patienten mit situs inversus viscerum» [About a case of bronchiectasis in a patient avec situs inversus viscerum]. Berliner Klinische Wochenschrift (գերմաներեն). 41 (6): 139–141.
  51. ↑ Kartagener, M. (September 1933). «Zur Pathogenese der Bronchiektasien» [On the pathogenesis of bronchiectasis]. Beiträge zur Klinik der Tuberkulose und spezifischen Tuberkulose-Forschung (գերմաներեն). 83 (4): 489–501. doi:10.1007/BF02141468. S2CID 7708592.
  52. ↑ McManus, Chris (February 2004). «Eponymous but anonymous: who was Dr Siewert?». The Lancet. 363 (9409): 662. doi:10.1016/S0140-6736(04)15611-0. PMID 14987904. S2CID 25967658.

Further reading[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Include-NIH

Դասակարգում
Արտաքին աղբյուրներ

Կաղապար:Other genetic disorders by mechanism

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Սվետլանա2&oldid=8893166» էջից